Morgunblaðið - 27.09.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
FISKVEIÐAR
MIÐVIKUDAGUR 27. SEPTEMBER 1995 B 3
Á egliveiðum með Urs Báumler á Zíirich-vatni
Sviss er þekktara fyrir
annað en fískveiðar. Þar
hafa þó 277 Svisslend-
ingar fiskveiðar að aðal-
starfi. Anna Bjarna-
dóttir brá sér í róður á
Ziirich-vatn með einum
þeirra. Svissnesku kant-
ónurnar eiga fiskinn í
svissneskum vötnum.
Það er þeirra að sjá til
að hann lifí og dafni og
rétt sé staðið að veiðum.
Það veiddist illa síðast-
liðin tvö ár, 1.548 tonn
árið 1994 og 1.832 árið
þar á undan en fyrir tíu
árum veiddust samtals
3.200 tonn af vatnafisk-
um í Sviss.
Morgunblaðið/Anna Bjamadóttir
ÞAÐ ÞARF að vitja hvítfisknetanna fyrir allar aldir af því fiskur-
inn þolir ekki mikinn hita.
Verður að finna á sér
hvar fiskurinn leynist
FISKVEIÐAR eru aðalstarf 277
Svisslendinga. Það er of langt fyrir
þá að sækja sjóinn svo 'að þeir láta
sér nægja að renna fyrir fisk í sviss-
neskum ám og vötnum. Urs Báuml-
er er einn þeirra. Hann
er að verða sextugur
og hefur haft áhuga á
fiskveiðum allt frá
barnsaldri. Draumur-
inn um að verða at-
vinnuveiðimaður rætt-
ist fyrir þremur árum
þegar hann fékk eitt
af 12 atvinnuveiðileyf-
um í Zurfch-vatni,
varð sér úti um bát og
bryggju og breytti bíl-
skúrnum heima hjá sér
í fiskverkunarher-
bergi.
Svissnesku kantónurnar eiga
fiskinn í svissneskum vötnum. Það
er þeirra að sjá til að hann lifi og
dafni og rétt sé staðið að veiðum.
Það veiddist illa síðastliðin tvö ár,
1.548 tonn árið 1994 og 1.832 árið
þar á undan en fyrir tíu árum veidd-
ust samtals 3.200 tonn af vatnafisk-
um í Sviss.
Morandi af egli
Kantónurnar setja sínar veiði-
reglur sjálfar og þær eru jafn mis-
jafnar og kantónurnar eru margar.
Veiðimálastjórinn í Zúrich þykir
sérstaklega strangur og fylgist vel
með. „Fiskar voru ekki skapaðir til
að veiðimenn gætu veitt þá,“ sagði
hann. Hann hefur yfirumsjón með
fiskum í 8.136 hekturum af ám og
vötnum. Þar voru samtals 164 tonn
veidd veiðiárið 1993/1994. Felchen,
hvítfiskur af laxaætt, veiddist best
eða 35 tonn. Það veiddist næst
mest, 32 tonn, af flussbarsch. Það
er vatnafiskur sem er kallaður egli
í Sviss og nýtur gífurlegra vin-
sælda. Veiðimenn í Norður-Þýska-
landi og Hollandi selja sinn egli til
Sviss þegar þeir fá yfir 50 kg. Þeir
fá gott verð fyrir hann þar, eftir-
spurnin eftir egli er hvergi meiri en
í Sviss.
Zúrich-vatnið er nú morandi af
egli. Hann er ránfiskur og étur eig-
in smáfiska og annarra. Það er því
slæmt fyrir alla fiskstofna þegar
eglistofninn verður of stór. Egli nær
um 18 til 22ja cm lengd á þremur
árum. Yfirleitt. má ekki veiða
smærri en 18 cm fiska með 28 mm
netum. En veiðimálastjóri hefur nú
EGLI, vinsælasti fiskurinn í Sviss.
sett nýjar reglur. Það má veiða 15
cm langa fiska með 24 mm netum
fram í marslok.
Verður að finna hvar
fiskurinn leynist
Svissneska netagerðin, sem er
við Bodensee, átti ekki svona fín
net á lager svo að það tók veiði-
mennina við Zúrich-vatn nokkrar
vikur að fá ný net til að leggja fyr-
ir egli. Baumler fékk sannarlega
færri egli en hann hafði vonað þeg-
ar blaðamaður fór út með honum
að vitja um netin. Hann leggur þau
um kvöldmatarleytið og athugar
hvað hann hefur fengið í bítið morg-
uninn eftir. Bryggjan hans leynist
inn á milli verksmiðju- og skrif-
stofubyggingar í bænum Kúsnacht
um 5 km frá Zúrich. Uti fyrir hvíla
seglbátar við akkeri. Báturinn er
gamall, sjaldgæfur Zúrich-fiskibát-
ur. Báumler er með annan bát inni
í Zúrich og notar hann fyrir netin
sem hann leggur þar. Netin leggur
hann eftir tilfinningu: „Maður verð-
ur að finna á sér hvar fískurinn
leynist,“ sagði hann og snerti nef-
broddinn á sér með löngutöng. At-
vinnuveiðimennirnir við Zúrich-
vatn hafa skipt vatninu, 6.001 ha,
í mesta bróðerni á milli sín. Sport-
veiðimennirnir eru þeirra sameigin-
legi óvinur. Þeir geta verið að veið-
um allan daginn og mega veiða
allt upp í 50 egli á dag. Atvinnu-
veiðimönnunum líkar það ekki og
gruna þá um að selja aflann á svört-
um.
Báumler er samtals með átta
net. Hann sækir fyrst hvítfisksnet-
in. Hvítfiskurinn er við-
kvæmur og verður að
komast í hús áður en
það verður of hlýtt.
Sólin kemur upp þegar
hann er að draga inn
þriðja netið yfir rúllu
sem hann hefur útbúið
sjálfur. Veiðin er ágæt.
Hann leggur hvítfisk-
inn á ís en konan hans
hreinsar úr honum
heima í bílskúr á meðan
hann vitjar netanna
inni í Zúrich. Þar var
líka minna um egli en
hann hafði vonað. „Þeir synda yfir
netin,“ sagði hann.
Lítið fiskbragð
Egli er með hvassa ugga og auð-
velt að skera sig á þeim. Það getur
verið erfítt að ná honum úr netinu.
En hann er með lítil og lin bein og
þess vegna auðvelt að borða hann.
Það er lítið fiskbragð af honum og
hann er ekki síst þess vegna vin-
sæll. Flökin af honum eru best létt-
steikt í smjöri en þau eru líka vin-
sæl djúpsteikt. Það er einnig hægt
að djúpsteikja hann í heilu lagi og
borða hann þannig.
Svissneskir atvinnuveiðimenn
vinna sinn fisk og selja hann sjálf-
ir. Báumler flakar aflann síðdegis
og selur hann á hótel í nágrenninu
eða viðskiptavinum sem koma heim
til hans og kaupa beint af honum.
Kíló af egli kostar 50 franka, 2.750
ísl. kr. og af hvítfiskflökum 30
franka, 1.650 fsl. kr. Veiðimennirn-
ir geta unað sínum hag vel þegar
aflinn er góður en þeir geta átt
erfitt uppdráttar þegar illa veiðist.
Þeir eru sjálfstæðir og fá enga hjálp
frá hinu opinbera. Flestir hafa alist
upp í veiðimannafjölskyldum en
aðrir sækja í þetta starf af hreinum
áhuga og þörfinni af að vera sjálfs
síns herra. Þeir þurfa að vera í
læri hjá veiðimanni í tvö ár og
sækja tíma í fískiskóla í Þýskalandi
áður en þeir fá atvinnuveiðileyfi.
Fræðslan forðar
mönniim frá slysum
870 sjómenná
skólabekk SVFÍ
ÞAÐ HEFUR verið sett í lög að
til þess að fá lögskráningu á skiþ-
um um áramótin verði sjómenn áð
hafa lokið grunnöryggisfræðslu
námskeiðum. Um áramótjn
1996-97 verða svo allir sjómenn að hafa lokið þessum námskeiðum. Hilni-
ar Snorrason, skólastjóri Slysavarnarskóla sjómanna, er ánægður með
þessa lagabreytingu, en telur þó að ýmsu sé ábótavant varðandi endur-
menntun sjómanna. Verið náði tali af Hilmari Snorrasyni skólastjóra þar
sem hann var að kenna á námskeiði fyrir Verkmenntaskólann á Akur-
eyri og sjómenn á skipum við Eyjafjörð.
Hversu margir hafa sótt nám-
skeið á þessu ári?
„Það sem af er árinu hafa um
870 manns sótt námskeið. Það er
meira en tíðkast hefur undanfarin
ár. Hluti af skýringunni er að nú
fer að styttast í að menn verði að
hafa lokið námskeiðum til að öðlast
lögskráningu.
Námskeið forsenda
lögskránlngar
Núna um áramótin er sú krafa
í lögskráningarlögum sjómanna að
allir skipstjórnarmenn verði að hafa
lokið grunnöryggisfræðslunám-
skeiðum til að fá lögskráningu og
um áramótin 1996-97 er þessi
krafa gerð til allra sjómanna."
Er þetta ekki jákvæð þróun?
„Vissulega er það besta mál að
tryggja að allir fái öryggisfræðslu.
Aftur á móti finnst mér að það
sama eigi að gilda um endurmennt-
un. Öryggisfræðsla er ekki eitthvað
sem þú lærir bara einu sinni, held-
ur þarftu stöðugt að viðhalda
henni.
Það er nú svo að skipstjórnar-
og vélstjórnarmenn verða að end-
urnýja réttindaskírteini sín á fímm
ára fresti og mín skoðun er sú að
samskonar krafa eigi að vera uppi
varðandi öryggisfræðslunámskeið
fyrir alla sjómenn.“
I hverju felast námskeiðin?
„Þau felast í fræðslu um
björgunar- og öryggisbúnað skipa,
jafnframt því sem fyrirbyggjandi
þátturinn er allsráðandi hjá okkur.
Einnig er á námskeiðunum endur-
lífgun og viðbrögð við ofkælingu,
sem ekki eru beint öryggismál
skipa, heldur varða líf og heilsu
sjómanna.
Nokkrar tegundir námskeiða
Við erum með nokkrar tegundir
af námskeiðum til þess að mæta
bæði þörfum og kröfum sjómanna,
sem og annarra sem vinna við sjó
og vötn. Við erum til dæmis með
sérstök námskeið fyrir smábátasjó-
menn, námskeið um öryggi hafna,
eldvarnarnámskeið, leiðbeinenda-
námskeið, námskeið í meðferð slas-
aðra og lyfjakistu skipa, og ýmis
önnur sérnámskeið."
Hversu löng eru námskeiðin og
gera þau miklar kröfur til þátttak-
enda?
„Lengstu námskeiðin hjá okkur
spanna fimm daga og svo fara þau
alveg niður í tvo daga, til dæmis
sérnámskeið og smábátanámskeið.
Þau felast í bóklegri og verklegri
fræðslu. Það er mismunandi eftir
námskeiðum hver hlutföllin eru. Á
grunnnámskeiðunum er námið að
mestu bóklegt, en á sérnámskeið-
unum er það meira verklegt.“
Hvernig er að kenna sjómönn-
um?
„Það er mjög skemmtilegt. Þetta
eru menn sem auðvitað hafa mjög
sterkar skoðanir á björgunar- og
öryggismálum um borð í skipum.
Kennslan er oft æði lífleg hjá okk-
ur, þar sem að menn koma hér af
miklum eldmóði og áhuginn $r
mjög mikill. Oftar en ekki skapast
fjörugar umræður og andinn ér
alltaf léttur."
Þekkið þið einhver borðleggjandi
dæmi um að námið hafi nýst sjó-
mönnum?
„Já, við höfum ótal borðleggj-
andi dæmi. Svo er hitt sem við
fréttum miklu minna af, þar sem
sú fræðsla sem menn hafa fengið
hér, hefur forðað mönnum frá slys-
um og óhöppum. Ég er ekki í
nokkrum vafa um það, og við höf-
um heyrt það við skólann, að marg-
ir þakka þeirri kennslu sem þeir
hafa fengið hér að þeir geti ennþá
stundað sjómennsku.“
Er nokkuð að frétta úr starfi
skólans?
NámskeiA fyrlr
skipstjórnarmenn
„Já, ég vil vekja athygli á nám-
skeiðum í meðferð slasaðra og
lyfjakistu, sem rúmlega sjötíu skip-
stjórnarmenn hafa sótt til þessa.
Þau eru haldin til að mæta þörfum
skipstjórnarmanna á endurmennt-
un á því sem þeir lærðu í Stýri-
mannaskólanum. Læknar úr þyrlu-
deild landhelgisgæslunnar kenna á
námskeiðunum, þannig að þarna
fá skipstjórnarmenn fræðslu frá
þeim mönnum sem þeir munu hafa
beint samstarf við ef eitthvað bját-
ar á.
Þá bjóðum við skipstjórnarmönn-
um upp á námskeið í desember til
að aðstoða þá við neyðarráðstafan-
ir og skipulagningar um borð,
ásamt því að halda æfingar.
Ástæðan er sú að við höfum orðið
varir við þörf skipstjórnarmanna á
aðstoð við að koma skipulagi á
öryggismálin.
Einnig erum við að undirbúa
námskeið í meðferð „maður fyrir
borð-báta“. Það er mjög aðkallandi
að menn kunni skil á notkun þess-
ara báta, þar sem þeir eru notaðir
þegar menn falla fyrir borð ogjafn-
framt mikið við að feija menn milli
skipa á hafi úti.
Við reynum alltaf að mæta þeim
þörfum sem fyrir hendi eru, svo
að sem mest öryggi verði tryggt
um borð í hveiju skipi. En eitt verð-
ur þó að hafa í huga að þrátt fyrir
að sjómenn komi á námskeið þá
byggjast öryggismálin alltaf á
þeirra aðgerðum um borð og þeirri
þekkingu sem þeir viðhalda eftir
námskeiðin hjá sjálfum sér og
áhöfninni með æfingum. Þeir fá
ekki öryggisstimpil sem þeir geta
veifað og haldið að ekkert komi
fyrir bara af því að þeir fóru á
námskeið."
Ráðstefna um stöðu
skipstj órnarmenntunar
RÁÐSTEFNA um stöðu skip-
stjórnarmenntunar á vegum Far-
manna- og fiskimannasambands
Islands verður haldin næstkom-
andi laugardag að Borgartúni 18.
Á meðal dagskrái'liða verður
nefndarálit um endurskoðun skip-
stjórnarnáms á Dalvík, skipstjórn-
armenntun í ljósi þarfar fiskiskipa-
útgerða og kaupskipaútgerða,
stefna hins opinbera í menntun
skipstjórnarmanna og samanburð-
ur á menntun skipstjórnarmanna
á íslandi og í nágrannaríkjunum.
Ráðstefnan hefst klukkan 13 og
lýkur klukkan 1C.