Morgunblaðið - 27.09.1995, Qupperneq 5

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 27. SEPTEMBER 1995 B 5
Alvarlegur aflabrestur á yfirstaðiimi humarvertíð
Menn ráða ekki
við náttúruna
Það olli vonbrigðum að
aðeins 1000 tonn veidd-
ust á yfirstaðinni humar-
vertíð, en veiðar voru
heimilar á 2200 tonnum.
Pétur Blöndal ræddi
við útgerðarmenn, sölu-
fyrirtæki og Hafrann-
sóknastofnunina.
„HUMARVERTÍÐIN var mjög slæm
hjá okkur,“ segir Ágúst Sigurðsson,
framleiðslustjóri Borgeyjar hf á Höfn
í Homafirði. Hann segir að alls hafi
veiðst um 72 tonn af humri.
Ágúst segist ekki geta gert sér
grein fyrir hvað hafi haft úrslita-
áhrif varðandi dræma veiði á humri.
Hann segist þó gera ráð fyrir að
það hafi verið samspil margra þátta.
„Það má gera ráð fyrir að nokkur
tonn hafi tapast vegna verkfallsins.
Þá hafa menn talað um að það hafi
haft slæm áhrif á veiðina þegar sjáv-
arútvegsráðherra seinkaði vertíðinni
um viku, því besti tíminn til humar-
veiði sé þegar svifþörungagróður sé
mikill, sem sé fyrstu vikumar í maí.“
Ágúst nefnir líka að óvenju mikið
af þorski hafi verið á miðunum fyr-
ir austan, sem geti ef til vill haft
áhrif á afkomu humarsins: „Það
aflaðist minna af fiski með humrin-
um fyrir sunnan, enda var veiðin
betri þar.“ Hann segir að sjálfsagt
komi ofveiði inn í þetta líka, en
humar sé þó þannig tegund að hún
sé ekki veidd f torfum. Ofveiðar
taki því langan tíma.
Hljóta að leita annað
Að sögn Ágústs hefur aflabrest-
urinn komið illa við fyrirtækið, hvað
varðar skuldbindingar erlendis: „Við
gátum ekki staðið við neina samn-
inga, nema að litlu leyti, þannig að
ég býst við að okkar seljendur á
humri erlendis séu mjög sárir. Þeir
hljóta að leita annað næst til að
fylla þetta tómarúm á markaðnum,
ef það er hægt.“
Hann segir að það hafi ekki haft
góð áhrif á afkomu fyrirtækisins
að tapa humarvertíðinni. Málin hafi
þó þróast þannig að meiri áhersla
hafi þá verið lögð á aðrar tegundir
í staðinn, þ.e. frystan kola og salt-
aðan ufsa og þorsk. Þetta eigi sér-
staklega við um söltunina.
„Menn ráða ekkert við náttúruna,
en það er vonandi að veiðin verði í
lagi á næsta ári,“ segir Ágúst. „Það
hefur áður komið fyrir að veiðin
hafi verið dræm, og þá veiddist
ágætlega árið eftir.“
Þetta gekk vonum framar
„Humarvertíðin gekk nú bara vonum
framar,“ segir Hjörleifur Brynjólfs-
son, framkvæmdastjóri Humar-
vinnslunnar í Þorlákshöfn. „Ef miðað
er við þessar þijár vikur sem fóru í
verkfallið og leiðinlegt tíðarfar
seinnipart sumars er maður ekkert
ósáttur. Unnið magn frá okkur var
aðeins 10 prósent minna en í fyrra.
Það voru reyndar tveir bátar í viðbót
sem lögðu upp hjá okkur, þannig að
það var minni afli á hvem bát.“
Hjörleifur telur að engar áhyggj-
ur þurfi að hafa af því að um of-
veiði sé að ræða. Hann kennir að-
stæðum í sjónum frekar um, enda
hafi sjórinn verið mjög kaldur í sum-
ar. „Það er búið að stýra þessum
veiðum svo lengi, að það væri afar
einkennilegt ef stofninn færi að
hrynja allt í einu núna.“
Hjá Humarvinnslunni komu 55
tonn í halaígildum á land eða 180
tonn. f fyrra veiddust 60 tonn í
halaígildum. „Við stefndum að því
að ná meiri afla, af því að skipum
hafði fjölgað, en viðskiptavinir okk-
ar hafa sýnt þessu máli skilning.
Við lögðum okkur alla fram til að
standa við gerða samninga, vertíðin
var lengd um hálfan mánuð, en allt
kom fyrir ekki. Það var einfaldlega
ekki hægt að gera betur.“
55% samdráttur í útflutningi
„Þetta hefur komið mjög illa við
okkur. Það má segja að samdráttur
í magni sé um 55 prósent, en í út-
flutningsverðmætum eru það tæpar
200 milljónir,“ segir Áðalsteinn
Gottskálksson, framkvæmdastjóri
framleiðslu- og þjónustusviðs hjá
íslenskum sjávarafurðum hf.
„Hornafjörður, sem virðist hafa
komið verst út úr þessu, er einn af
okkar aðalframleiðendum, eins og
Vestmannaeyjar, þar sem áraði líka
illa. Við höfum hins vegar reynt að
halda okkar viðskiptamönnum upp-
lýstum um stöðu mála og ég held •
að þeir muni sýna því skilning að
þetta var eitthvað sem við réðum
ekki við. Það kemur þó ekki í ljós
fyrr en við göngum til samninga á
næstu vertíð."
Að sögn Aðalsteins hefur þetta
haft þau áhrif að verð hafi í ölium
tilfellum verið betri en í fyrra, þrátt
fyrir til dæmis gengislækkun doll-
ars: „íslendingar eru samt ekki einu
frambjóðendur á humri, þannig að
aðrir hafa getað fyllt í skarðið.“
Hann segir að fyrirtækið hafi
verið búið að gera töluvert af fyrir-
fram samningum sem það hafi ekki
getað staðið við: En nú vonum við
að sagan endurtaki sig ekki og þrátt
fyrir kvótaskerðingu getum við
þjónað viðskiptavinum okkar betur
á næsta ári.“
Á sama tíma og samdráttur var
í humarútflutningi hjá íslenskum
sjávarafurðum var aukning á öðrum
sviðum, þannig að í heildina er fyrir-
tækið því með aukningu í útflutn-
ingi. „Þetta bitnar því líklega verst
á útgerðunum sjálfum," segir Aðal-
steinn.
„Við fórum mjög varlega af stað í
upphafi vertíðar með samningagerð,
mikið til vegna yfírvofandi verkfalls
sjómanna og óvissu vegna þess,“
segir Elísabet Hjaltadöttir, mark-
aðsstjóri skeifiskdeildar Sölumið-
stöðvar Hraðfrystihúsanna.
„Við náðum því að standa að
mestu leyti við alla þá samninga sem
við gerðum cg fórum ekki illa út
úr þessu. Það var þó slæmt að
magnið var jafn lítið og raun ber
vitni, því við hefðum viljað sinna
kaupendum okkar mun betur.“
Elísabet segir að þótt framboð
íslendinga á humri hafí minnkað,
hafí það haft hverfandi áhrif á verð-
myndunina. Til þess séu íslendingar
ekki nógu stórir á markaðinum.
Hún segist ekki halda að markað-
ir hafí tapast vegna minna framboðs
en áður: „Það er ekki fýrirsjá-
anlegt. Okkur fyrirgefst ein slæm
vertíð, en ef humarskorturinn verð-
ur viðvarandi er hætta á því. Sölum-
iðstöðin hefur náð sterkri stöðu á
markaðinum og skapað sér sess sem
útflytjandi hágæðavöru. Það hjálpar
mikið þegar tímabundið vandamál
kemur upp á að hafa þannig sér-
stöðu á markaðinum."
Margar tilgátur um af hverju
aflabresturinn stafi
„Við þurfum að koma með ráðgjöf
ár fram í tímann," segir Sólmundur
Einarsson fiskifræðingur hjá Haf-
rannsóknastofnuninni. „Aðstæður
voru þannig að eftir að við fórum
í humarleiðangurinn í vor lögðum
við fram tillögu um lægri bráða-
birgðaheimildir fyrir næsta ár eða
1500 tonn og fór Sjávarútvegsráðu-
neytið eftir þeim tillögum.“
Þegar fjallað er um aflabrest í
sumar segir Sólmundur að það verði
að taka tvennt með í reikninginn:
„í fyrsta lagi hófust veiðarnar viku
seinna en venjulega vegna þess að
skólum var ekki lokið og gefa átti
skólafólki færi á að komast á vinnu-
markaðinn. Síðan skall á verkfall
tíu dögum eftir að veiðar hófust sem
stóð yfír í þijár vikur. Þar með var
besti veiðitíminn á austursvæðunum
liðinn, því venjulega veiða þeir þar
allt að helming af humarkvótanum
fyrir sjómannadag. Það má segja
að þessi tvö atriði hafí verið af
mannavöldum.“
En fleira virðist vera að: „Við
fengum minni afla en undanfarin
ár á árlegri yfirreið okkar og það
gefur til kynna að eitthvað sé að.
Það var ástæðan fyrir því að við
töldum rétt að leggja fram tillögu
um lægri bráðabirgðaveiðiheimild
en verið hafði. Við vitum ekki hveij-
ar orsakirnar eru, en tilgáturnar
hafa verið margar.
Við héldum meðal annars fund
með humarveiðimönnum í Vest-
mannaeyjum og á Höfn í Homa-
fírði. Þá kom í ljós að Vestmannaey-
ingartelja að aflabresturinn sé vegna
breytinga á umhverfísaðstæðum, en
Homfírðingar sögðu að of mikilli
veiði og of mikilli sókn mætti alfarið
kenna um. Þeir vildu meina að það
þyrfti að svæðisbinda veiðarnar, til
þess að koma í veg fyrir of mikla
sókn á einstaka svæðum.
En það hefur eitthvað komið fyr-
ir, ef til vill margir samverkandi
þættir. Nefndir hafa verið þættir
eins og veiðitilhögun, léleg nýliðun
og of mikil sókn, röskun vegna veið-
arfæra og stöðug áreitni, ásamt
breytingum á umhverfísþáttum og
afráni. Við getum einfaldlega ekki
bent á neitt ákveðið í þessum efn-
um, en gemm ráð fyrir að kanna
öll tiltæk gögn með þessi atriði í
huga þegar endanleg tillaga um
aflamark verður lögð fram.“
RÆKJUBA TAR

Nafn Siaorð Afll Flskur •|4f Löndunarst.
j FENGSÆLL GK 262 56 3 ■: O 1 Grindavík ]
MÁNIGK257 72 3 Ö 1 Grindavík
ÚLAFURGK33 51 5 0 1 ... Grindovík
GUDFÍNNUR KE 19 30 3 ö Sandgerði
j ERUNQ KB 140 179 1§1 0 1 Keflevík
GEIRFUGL GK 66 148 2 2 2 Keflavík
| HRINGUR GK 16 ' 31.1..... 1 8 4 Hafnarflöráur" |
HAMAR SH 224 235 4 5 2 Rif
\ GARÐARIISH 164 142 7 • ■ i" 2 ólafsvík
FANNEY SH 24 103 5 1 1 Grundarfjörður
l GRUNDFIRÐINGUR SH 12 103 5 O 1 Grundarfjörður
SÓLEYSH 124 144 8 2 2 Grundarfjöröur
KRISTINN FRIDRIKSSON SH 3 104 4 2 1 Stykkishólmur
SVANUR SH 111 138 6 2 1 Stykkishólmur
HAFBERG GK 377 189 25 0 1 Ðolungarvik
HEÍÐRÚN ÍS 4 294 32 0 .... ^ Bolungarvík
HUGINN VE 55 348 37 "0 1 Bolungarvlk
SÚLAN EA 300 391 22 0 1 Bolungarvík
! VINURlSS 2S7 11 0 1 Bolungarvík
VÍKÚRBERG GK Í 328 37 0 1 Bolungarvík
{ BERGUR VE 44 266 17 0 1 Twfjöröur " "1
SIGHVATUR SJARNASON VE S1 370 30 0 1 ísafjörður
STURLA GK 12 297 25 0 1 Isafjörður
SÆFELL ÍS 820 162 11 0 1 ísafjöröur
; ÓSKAR HALLDÓRSSON RE 157 241 19* 12 2 Isafjörður
HÁFFÁ RÍ ÍS 4 30 227 36 0 1 Súðavík
■ KOFRIIS 41 301 30 0 V Súðavðc
JÖFÚRÍSÍT2 254 44 0 1 Hvammstangi
RÆKJUBA TAR

Nafn 5ta»rð Afll Flskur SJÓf Löndunarst.
í SIGURBORGVE 121 220 26 0 1 Hvammatongi
LÓMURHF 177 295 20 0 1 Skagaströnd
SIGÞÓR RH IOO 109 25 0 " 1 Skagaatrönó 1
HAFÖRN SK 17 149 11 ö 1 Sauðárkrókur
[ JÖKÍJLL SK 33 68 11 0 2 Snuðárkrókur
GUDMUNDUR ÓLAFUR Ól 91 294 37 0 1 Ólafsfjörður
I ARNRÓR FA 16 243 20 0 1 Dalvik
HAFÖRN EA 955 29 0 Dalvík
j HALLDÓR JÓNSSON SH 217 102 3 0 ' 1 Dalvtk
NAUSTAVlK EA 151 28 4 ö 1 Dalvík
[ ÖTUREA t'éH 58 " 0 1 0 1 Datvfk
STEFÁN RÖGNVALDS. ÉÁ 345 68 3 0 1 Dalvík
STOKKSNES EA 410 461 35 0 T Dalvik
SVANUR EA 14 218 29 0 1 Dalvík
SÆÞÓR EA 101 150 : '34 : 0 T Dalvik
SÓLRÚN EA 351 147 21 0 1 Dalvík
l VIÐIRTRAUSTIEASI7 62 2 0 1 1 DaJvfk
ÞÓRÐUR JÓNASSON EA 350 324 32 0 Akureyri
( SJÖFNÞHI42 199 28 0 i Gronivik
ALDEY ÞH 110 101 23 0 i Húsavík
BJÖRG JÓNSDÓTTIR II ÞH 320 273 35 0 i Húsavik
KRISTRJÖRG ÞH 44 187 32 0 1 Húsavík
GESTUR SU 159 138 17 0 1 Eskiflörður
JÓN KJÁRTANSSON SÚ 1 i t 775 39 0 1 Eskifjöröur
ÞÓRIRSF 77 125 13 0 1 Eskiflöröur
BRIMIR SU 383 225 13 0 i Djúpivogur
RAÐSTEFNA
UM ÖRYGGISMÁL
SJÓMANNA
föstudaginn 29. september
Sjómenn, útgerðarmenn og áhugamenn
um öryggismál sjómanna!
Ráðstefna um öryggismál sjómanna verður haldin í
Borgartúni 6 föstudaginn 29. september nk. kl. 09.00
RÁÐSTEFNUSTJÓRl:
Helgi Laxdal, formaður Vélstjórafélags íslands.
FUNDARRITARI:
Harald Holsvik, loftskeytamaður, Pósts og síma.
DAGSKRÁ:
0830-0900 SKRÁNING ÞÁTTTAKENDA.
0900 SETNING RÁÐSTEFNU:
Ragnhildur Hjaltadóttir skrifstofustjóri samgönguráðuneytinu.
0905 ÁVARP SAMGÖNGURÁÐHERRA
Halldórs Blöndal.
0915 ÖRYGGI SMÁBÁTA
a) Réttindamál:
Friðrik Ásmundsson, skólastjóri Stýrimannaskólans í Vestmannaeyjum
b) Þekking sjómanna, reynsla og vélfræðsla:
Sigfús Tómasson, sjómaður.
c) Slys um borð í smábátum:
Erlendur Hákonarson, nemandi í stýimannaskólanum í Reykjavík.
d) Hönnun báta stöðugleiki hleðsla:
Gunnar Tryggvason, skipaverkfræðingur.
1005 Kaffi
1025
e) Vélbúnaður skipa, öryggi sjómanna:
Haukur Óskarsson, kennari, Vélskóla íslands.
Umræður
ll35 ÖRYGGISFRÆÐSLA
a) Nýliðafræðsla
Hilmar Snorrason, skólastjóri Slysavarnarskóla sjómanna.
Karel Karelsson, skipstjóri.
1215 -1315 Matarhlé
1315
b) Öryggismál frá sjónarhóli sjómanns:
Lúðvík Friðbergsson, sjóntaður, nemandi í Stýrimannaskólanum í Reykjavík.
c) Vaktstaða um borð í skipum:
Guðjón Ármann Eyjólfsson, skólameistari í Stýrimannakólans i Reykjavík.
Umræður
1430 Rannsókn sjóslysa
a) Rannsókn sjóslysa:
Hvernig er rannsókn sjóslysa framkvæmd í dag?
Ragnhildur Hjaltadóttir, skrifstofustjóri, samgönguráðuneyti.
b) Forvarnir - slysaskráning:
Brynjólfur Mogcnsen, yftrísknir, Borgarspítalanum.
c) Upplýsingarkerfi um vcður og sjólag fyrir sjófarendur:
Gísli Viggósson, forstöðumaður rannsóknadeildar Vita- og hafnarmálastofnunar.
1530 - 1550 Kaffihlé.
d) Hvernig má fækka slysum til sjós?
Sigmar Gíslason, skipstjóri, Vestmannaeyjum.
Umræður
18°° Slit ráðstefnu
Skráning þátttakenda í síma 552-5844, hjá Siglingamálastofnun rtkisins og á
ráðstefnustað í Borgartúni 6 frá kl. 08.30 ráðstefnudag.
Þátttökugjald kr. 3.000, ráðstefnugögn, hádegisverður og kaffi innifalið.