Morgunblaðið - 01.10.1995, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 1. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
l
j.
INDLAND er næstfjölmenn-
asta ríki heims á eftir Kína.
Þar búa um 900 milljónir
manna og er það næstum
sjötti hluti jarðarbúa. Að koma
þangað er eins og að koma í ann-
an heim. í annan heim, þar sem
dýr rölta um strætin frí og ftjáls
og fólk býr á gangstéttum. I ann-
an heim, þar sem jóga og inn-
hverf íhugun eiga rætur sínar og
marmarahallir og forn hof gleðja
augað. í annan heim þar sem
æskan er ekki leikur, nám og gleði
heldur hungur, þreyta og þræl-
dómur. Alls staðar sem ég kom
sáust börn að vinna. í borgum
komu þau hlaupandi með bros á
vör, svo skein í hvítar tennur á
breiðu andlitinu og hrópuðu: „hei
mister, viltu kaupa af mér teppi?
Mjög -gott verð.“ Litlar tveggja
ára hnátur réttu fram lófana í bón
um peninga og unglingsstrákar
stóðu með kúst í hönd og sópuðu
göturnar. Á veitingastöðum þrifu
drengir borðin, í búðum afgreiddu
börn, á ökrum báru þau upp-
skeruna á höfðinu, á götum seldu
þau alls kyns hluti eða burstuðu
skó og í lestum gengu þau á milli
vagnanna, sungu og spiluðu og
reyndu þannig að vinna sér inn
peninga.
Þau sem landið erfa
Uppbygging hefur verið mikil
á Indlandi eftir að það varð sjálf-
stætt ríki 1947. í iðnaði og land-
búnaði hafa framfarir verið mikl-
ar og heilsugæsluþjónusta hefur
batnað mikið. Árið 1947 voru lífs-
líkur Indveija 27,4 ár en 1990
voru þær 60 ár. Indland er samt
meðal 19 fátækustu þjóða heims.
Pjölgun fólks er gífurleg, ríkir
verða ríkari og fátækir verða fá-
tækari. Um helmingur Indveija
býr undir fátækramörkum, 45%
kunna ekki að lesa og ekki er
vitað hversu margir eru atvinnu-
lausir. Hvergi í heiminum eru
börn eins hátt hlutfall vinnuafls
og á Indlandi. Samkvæmt hjálpar-
samtökum stunda 55 milljónir
barna 6-14 ára vinnu, þó að opin-
berar tölur séu miklu lægri. Börn
fæðast í sárafátækt og það er
hluti af indverskri menningu að
þau fari að hjálpa til við að fæða
fjölskylduna um leið og þau geta.
Þau bera vatn, passa systkini, ná
I eldivið, gæta dýra og vinna í
landbúnaði. Oft eru þau jafnvel
aðalfyrirvinna fjölskyldunnar.
Heimurinn er vefstóll
Margar verksmiðjur þrífast á
barnavinnu. Þar sem ofín eru teppi
er nauðsynlegt að hafa börn. Þau
eru snögg í hreyfíngum og hafa
smáa fíngur. Um 20% halda áfram
eftir tvítugt. Hinum er bara hent
út og ung börn fengin í staðinn.
Þessi verksmiðjuvinna er mjög
skaðleg fyrir heilsuna. Börnin
skera sig, jafnvel fingurna af, því
þau nota þunga og þeitta hnífa til
að skera teppin. Álagið er svo
mikið á hendumar að þær verða
bæklaðar, því beinin ná ekki að
vaxa eðlilega. Augun skemmast,
því það verður að vera rökkur í
herberginu svo teppin mislitist
ekki. Börnin fá gigt í fínguma,
þeir bólgna og hávaðamengun er
mikil. Andlegi skaðinn er samt
verstur því að heimurinn takmark-
ast við vefstól. Þegar þau standa
uppi atvinnulaus 20 ára kunna þáu
ekkert annað en að hnýta hnúta.
Þau kunna ekki að lesa, skrifa eða
reikna og þótt þau viti allt um
teppi dettur þeim ekki í hug að
stofna sitt eigið fyrirtæki. Þau vita
ekki hvert á að snúa sér eða hvar
hægt er að fá efni og húsnæði.
Það er hægt að láta skrá sig at-
vinnulausan en þau vita ekki af
því, eða hvernig á að bera sig að.
Það eina sem þau geta gert er að
unga út bömum og senda þau í
verksmiðjurnar. Þannig gengur
þetta kynslóð eftir kynslóð.
Fleiri börn en fullorðnir
á vinnustað
Að koma í verksmiðjurnar var
lífsreynsla. í þeirri fyrstu var ver-
NEMENDUR og kennarar fyrir utan skólann sinn í einu fátækrahverfinu.
Æskaí
ánauð
Margir fylltust óhug þegar fréttir af morði
ungs drengs, sem barðist fyrir afnámi barna-
þrælkunar í Pakistan og á Indlandi, birtust
á síðum dagblaðanna. Milljónir bama á Ind-
landi eru notuð sem þrælar, seld upp í skuld,
misnotuð kynferðislega eða send á götuna
til að stela eða betla. Margrét Þóra Einars-
dóttir er nýkomin úr ferð til Indlands þar
sem hún kynnti sér þessi mál.
DRENGUR við vinnu sína í
sápuverksmiðju þar sem skað-
leg efni valda öndunarfæra-
sjúkdómum, húðsjúkdómum
og krabbameini.
ið að framleiða búsáhöld, ílát og
diska úr látúni. Þetta var iðnaðar-
svæði með 300 litlum verksmiðj-
um. Þegar ég kom þarna í hitan-
um mætti mér mikill hávaði og
þegar stigið var inn fylltust lung-
un af lofti menguðu járnörðum.
53% þeirra sem þarna unnu voru
börn. Drengirnir sátu þarna lítið
klæddir, börðu járnið til, slípuðu,
skáru og fægðu. Það var greini-
legt að það þurfti lítið út af að
bera til að þeir slösuðu sig. Raf-
magnshnífur án hlífar, slípirokkur
sem snerist eldhratt, þungir
hamrar og járnflísar sem skutust
út í loftið. Eitt andartak og ef til
vill skurður inn að beini eða flís
í augað. Við þessar aðstæður er
hætta á lungnasjúkdómum, húð-
sjúkdómum og heyrnarskemmd-
um.
17 krónur í dagslaun
í nágrenninu var verið að búa
til sápu. Þegar komið var inn
mótaði fyrir unglingsstrák huld-
um sápuskýi. Hann var með hvíta
dulu bundna um vit sér og hellti
efnum á milli dunka. í næstu
byggingu var farið upp á loft. Þar
var ögn hreinlegra um að litast,
10 ÁRA stúika sem vinnur alla daga vikunnar við pappaöskjugerð.
hvorki hávaði né óhreinindi í loft-
inu. Fjórar litlar telpur sátu á
gólfinu ásamt eigandanum og
bjuggu til pappaöskjur. Ein af
þeim var 10 ára gömul og vann
alla daga vikunnar frá 9:00 til
18:00. Dagslaunin voru 8 rúpíur
sem er um 17 krónur. Peningarn-
ir fóru í að kaupa mat handa fjöl-
skyldunni. Hún sagðist ekki vita
hvað hún ætlaði að gera þegar
hún yrði stór og greinilegt var
að þarna var ekki hugsað um
nema einn dag í einu. Þessar
stúlkur eiga á hættu að fá gigt í
fingurna og límið sem er notað
er skaðlegt fyrir húð og öndunar-
færi.
Rottur, hundar, kýr og börn
í leit að því sama
Ég yfírgaf svæðið með þyngsli
fyrir bijóstinu af meðaumkun en
næsti staður var ekki skárri; sorp-
haugarnir. Mikil fólksflótti er úr
dreifbýli Indlands í borgir. Fólk
flykkist þangað í leit að vinnu og
byggir sér kofa við árbakkana.
Þannig myndast fátækrahverfin,
án nokkurs skipulags eða hrein-
lætisaðstöðu. Þegar enga vinnu
er að fá fara konurnar og börnin
á sorphaugana og tína rusl sem
þau selja í endurvinnslu. Á þessa
sorphauga í Madras er komið með
þúsund tonn af rusli daglega.
Reykur frá brenndum úrgangi og
hræjum lá yfir svæðinu. Innan um
kýr, skordýr, rottur, hræfugla og
hunda sátu börn og konur og tíndu
gúmmí, plast, pappa, glerbrot og
fleira nýtilegt. Reykjarbræla,
óþefur og skítur, hræ, skorkvik-
indi og bakteríur var það sem ein-
kenndi þennan vinnustað.
Lögin banna,
menningin leyfir
Vinna barna yngri en 14 ára
hefur verið bönnuð samkæmt lög-
um síðan 1881 en það hefur lítið
dugað. Erfitt að beita lögum á
barn sem hefur ofan í sig með því
að bursta skó og þeir sem hafa
völdin í landinu eru þeir sem eiga
verksmiðjurnar þar sem þörf er
fyrir ódýrt og hlýðið vinnuafl.
Börn eru því ólögleg í vinnu sem
þýðir að þau hafa engan lagalegan
rétt á bótum ef þau slasast á
vinnustað. Það er skólaskylda á
Indlandi en þegar maginn er tóm-
ur er ekki hægt að sitja kyrr á
skólabekk.
Menntun er
sterkasta vopnið
í mörgum þorpum og bæjar-
hverfum eru hjálpastofnanir, sem
vinna með íbúunum við uppbygg-
ingu. Þetta eru indversk samtök,
trúarleg samtök og erlend samtök.
Eitt af þeim er International Labo-
ur Organisation (ILO). Þau eru
innan Sameinuðu Þjóðanna og
beijast meðal annars fyrir afnámi
barnaþrælkunar um allan heim.
ILO hóf starfsemi á Indlandi 1992
og hefur nú umsjón með 50 verk-
efnum. M.P. Joseph, fram-
kvæmdastjóri samtakanna, segir
að takmark þeirra sé að fá börnin
tH að hætta að vinna og fara í
skóla og að fræða foreldrana og
vinnuveitendurna. Vinnuveitend-
urnir eru misjafnir. Sumir taka
afskiptum samtakanna afar illa
en aðrir taka þá stefnu að hafa
engin börn í vinnu. Margir halda
að þeir séu að gera börnunum
gott eitt með því að veita þeim
vinnu og laun, því það er meira
en margir hafa. Erfiðast er að eiga
við þá sem stjórna stórum verk-
smiðjum. Þeir geta tekið höndum
saman og lagst gegn barnahjálp
og jafnvel hótað foreldrunum.
Stundum ná þeir í börnin aftur.
Þeir segja að þau komist ekki af
án launanna og bjóða þeim hærri
laun næsta dag. í sumum tilvikum
eru foreldrarnir í skuld við vinnú-
veitendurna og börnin sett í þræl-
dóm til að borga hana. í þeim til-
vikum eru vinnuveitendurnir í of
sterkri aðstöðu.
Eitt af verkefnum ILO er í
hverfínu við sorphaugana. Þar er
búið að stofna skóla þar sem börn-
(
i
I
l
í
I
í
s
I
í
I
I
i
Á
i
i
i
i
i
i
á
1
i
u
i
i
<
i