Morgunblaðið - 03.10.1995, Blaðsíða 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 1995
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Vinstrimenn
sigra í Lettlandi
Róttækir hægrimenn vinna mjög á
Riga. Reuter.
VINSTRISINNAÐI lýðræðis-
flokkurinn Saimnieks (nafnið vísar
til þess að vera sinn eigin herra) var
í gær lýstur sigurvegari þingkosn-
inganna í Lettlandi. Saimnieks hlaut
18 þingsæti og er nú stærsti flokk-
urinn á þingi, þar sem sitja 100
þingmenn. Flokkurinn Leið Lett-
lands, sem er í stjórn nú, hlaut 17
þingsæti og tapaði einu. Mikil fylgis-
aukning róttækra hægrimanna í
Alþýðufylkingu Lettiands vakti
mismikla hrifningu en þeir náðu 16
þingsætum. Búist er við því að vik-
ur eða mánuðir líði áður en stærstu
flokkunum takist að koma saman
starfhæfri meirihlutastjóm.
Leiðtogi hægrimanna er Þjóðveij-
inn Joacnim Siegerist en hann talar
ekki lettnesku. Hann hefur engu að
síður stýrt hatrammri baráttu
flokksmanna sinna gegn öllu því
sem rússneskt er, svo og kommún-
istum.
„Urslitin em ótrúlega góð eins
og ég bjóst við,“ sagði Siegerist.
Stjórnmálaskýrendur segja aðferðir
hans við atkvæðaveiðar einkennast
mjög af lýðskrumi og að fjölmargir
óákveðnir kjósendur hafi um síðir
ákveðið að greiða flokknum atkvæði
sitt sökum þeirra. Skrifstofa Al-
þýðufylkingarinnar býður ellilífeyr-
isþegum ókeypis lyf og í fyrri kosn-
ingum lét hann aka kjósendum á
kjörstað í strætisvögnum og bauð
banana og límonaði.
„Þetta er dæmi um þá hyldýp-
isgjásem er á milli lettneskra stjóm-
málamanna og fólks sem býr úti á
landsbyggðinni og finnst það ekki
vera í neinum tengslum við það sem
á sér stað í Ríga og í stjómarsam-
starfinu," segir Paul Raudsep, rit-
stjóri dagblaðsins Diena til skýring-
ar á sigri Siegerist.
Úrslitin voru ekki í samræmi við
skoðanakannanir sem spáðu því að
tveir flokkar á hægri vængnum,
Bændasambandið og Lettneska
sjálfstæðishreyfingin (LNNK) ættu
góða möguleika á því að verða
þungamiðja nýrrar samsteypu-
stjórnar. Báðir fengu fiokkarnir hins
vegar slæma útreið í kosningunum,
Bændaflokkurinn hlaut sjö þingsæti
og LNNK átta. Flokkur þjóðemis-
sinna, Fyrir föðurland og frelsi,
hlaut 14 þingsæti en hann aðhyllist
hertar reglur um ríkisfang.
Reuter
LETTI ræðir við rússneska mótmælendur á kjördag í Lettlandi.
Um 700.000 Rússar eru búsettir í landinu og hafa fæstir kosninga-
rétt. Krafðist fólkið þess að lögum þar að lútandi yrði breytt.
IBU AK Gomoroeyja fagna (Jombo Ayouba kafteini, sem tök við
völdunum eftir að Djohar forseta var steypt af stóli í valdaráni.
Valdarán málaliða á Comoroeyjum
Obreyttir borgarar
skipaðir forsetar
Moroni. Reuter.
MÁLALIÐAR, sem rændu völdum
á Comoroeyjum í vikunni sem leið,
skipuðu í gær tvo óbreytta borgara
sem forseta eyjanna. Leiðtogi mála-
liðanna, franski ævintýramaðurinn
Bob Denard, nýtur lítils stuðnings
á eyjunum og margir vilja hann á
brott þaðan þótt þeir styðji ekki
Said Mohamed Djohar forseta sem
var steypt af stóli.
Franskt varðskip sigldi nokkrum
sinnum framhjá strönd Moroni, höf-
uðstaðar Comoroeyja, og sást
greinilega frá herbúðum þar sem
talið er að Denard haldi sig. Nokk-
ur herskip voru einnig send áleiðis
til eyjanna á sunnudag frá Djibouti
og La Reunion og franskar hersveit-
ir bjuggu sig undir aðgerðir til að
vernda um 1.500 franska borgara
á eyjunum ef þörf krefði.
Málaliðarnir slepptu Combo Ayo-
uba kaftein og fleiri stjórnarand-
stæðingum úr fangelsi eftir valda-
ránið og þeir stofnuðu bráðabirgða-
herforingjastjórn. Combo kafteinn,
leiðtogi hennar, kvaðst í gær hafa
afsalað sér völdunum til tveggja
óbreyttra borgara sem myndu
gegna embætti forseta þar til efnt
yrði til lýðræðislegra kosninga inn-
an tveggja vikna.
„Þeir vilja fullvissa íbúana um
að herinn vilji víkja fyrir borgara-
legri stjórn," sagði einn íbúa Mor-
oni.
Þótt margir Comorobúar séu
ánægðir með að Djohar forseta
skuli hafa verið steypt af stóli vilja
þeir losna við Denard og um 20
málaliða hans, sem eru flestir hvít-
ir Suður-Afríkumenn. Denard er
66 ára, kvæntur konu frá Comoro-
eyjum og hefur ríkisborgararétt
þar.
Sultan Chouzour, fyrrverandi
sendiherra Comoroeyja í París,
sagði að deilan yrði ekki leyst nema
Denard og málaliðar hans færu frá
eyjunum og að Djohar tæki ekki
aftur við forsetaembættinu. „Við
viljum ekki Djohar og Denard ætti
að fara sem allra fyrst,“ sagði hann.
íbúar Comoro-eyja eru um
450.000 og erlendi efnahagsstuðn-
ingurinn við ríkið nemur um 80%
af tekjum þess.
Nígería
Heita frjálsum
kosningum
Lagos. The Daily Telegraph, Reuter.
LEIÐTOGI herforingjastjórnarinn-
ar í Nígeríu, Sani Abacha hershöfð-
ingi, hét því á sunnudag að dauða-
dómum yfir 14 stjórnarandstæð-
ingum, sem sakaðir eru um
morðsamsæri gegn hershöfðingj-
anum, yrði ekki framfylgt. Hann
sagði að haldnar yrðu fijálsar kosn-
ingar eftir þijú ár en talsmenn
stjómarandstæðinga em fullir van-
trúar.
Abacha útskýrði ekki nánar hvað
yrði um sakborningana en Moshood
Abiola, sem talið er fullvíst að hafi
verið sigurvegari forsetakosning-
anna 1993, verður ekki leystur úr
haldi. Hann var handtekinn í fyrra,
sakaður um landráð.
Stjómarandstöðuleiðtogar sögðu
ljóst að Abacha væri með tilslökun-
um sínum einvörðungu að reyna að
koma í veg fyrir alþjóðlegar refsiað-
gerðir sem hótað hefur verið.
Reuter
Landskjálfti í Tyrklandi
HARTNÆR helmingur húsa í
bænum Dinar í Suðvestur-Tyrk-
landi skemmdist í öflugum jarð-
skjálfta á sunnudag. í gærdag
var vitað um 63 látna og um 200
slasaða en yfirvöld óttuðust, að
allt að 100 manns hefðu farist.
Var styrkur skjálftans 6 á Ric-
hter-kvarða. Rafmagns- og síma-
línur slitnuðu á skjálftasvæðinu.
L
Bosníu-Serbar sækja fram
Banja Luka, Sarajevo. Reuter.
BOSNIU-SERBUM hefur orðið vel
ágengt í sókn í norðvesturhluta
Bosníu og náð á sitt vald nokkrum
landsvæðum sem þeir misstu í stór-
sókn stjórnarhersins og Króata fyr-
ir tveimur vikum.
„Bosníu-Serbar virðast hafa haf-
ið gagnsókn í átt að Bosanska
Krupa,“ sagði Chris Gunness, tals-
maður friðargæsluliðs Sameinuðu
þjóðanna. Serbneskar hersveitir
voru aðeins um tveimur kílómetrum
frá Bosanska Krupa, austur af Bi-
hac, og fjórum kílómetrum frá Kljuc
í suðaustri, að sögn sjónvarps Bos-
níu-Serba.
Serbneski herinn kvaðst enn-
fremur hafa endurheimt landsvæði
í grennd við bæinn Bosanski Novi.
Yfirvöld í Banja Luka, helsta vígi
Serba á þessum slóðum, neita því
hafa hafið allsheijargagnsókn en
segjast hafa endurheimt landsvæði
nálægt borginni. Bosníski stjórnar-
herinn og Bosníu-Króatar, með
stuðningi hermanna frá Króatíu,
náðu meira en 4.000 ferkílómetrum
á sitt vald í stórsókn í norðvestur-
hluta landsins og komust nálægt
Banja Luka.
Lék Rabin
á Arafat?
ísraelar og Palestínumenn undirrituðu fríðar-
samninga í Washington í vikunni sem leið.
Jóhanna Kristjónsdóttir er í Kaíró og kann-
aði viðbrögð Egypta við samningunum.
VIÐBRÖGÐ þorra manna
hér við þeim hátíðar-
samningum sem voru
undirritaðir í Washington
einkennast af varkárni.
Þar skiptist þó í tvö hom, opin-
bera deildin fagnar hástöfum, venju-
legir borgarar eru hikandi og sumir
hrista bara hausinn, segja að eitt-
hvað fleira hangi á spýtunni og enn
aðrir segja fullum fetum að það eigi
eftir að koma upp úr dúmum að
refurinn Rabin hafí platað Arafat.
Hlutur Mubaraks forseta er
gerður myndarlegur í fjölmiðlum
hér og á tímabili mátti skilja að
hefði ekki komið til hans djarflegi
og vitsmunalegi atbeini hefði ekki
orðið neitt úr neinu. Israelar hefðu
þurft að halda sína Rosh Hasanh,
samningslausir, og með ógnina
áfram yfir höfði sér og þetta hefði
allt dregist von úr viti, ef ekki leng-
ur.
„Jafnvel stjómmálamennimir
verða að vera raunsæir og missa
ekki dómgreindina út um víðan völl.
Kannski er þetta fyrsta skrefið á
langri, krókóttri leið sem liggur til
einhvers konar sátta. En kannski
verður líka hjakkað í þessu fyrsta
skrefi eða hrokkið aftur á bak og
það hefur ekkert raunverulegt
gerst," sagði egypskur kunningi og
lögfræðingur að mennt. Hann vildi
ekki að nafn sitt kæmi fram. „Ég
veit að svona á maður ekki að segja,
síst núna þegar dagskipunin virðist
vera: Nú skulu allir kætast."
Ég hringdi í utanríkisráðuneytið
og fékk þar orðmörg og hástemmd
svör um sögulegan áfanga, kafla-
skipti í samskiptum araba og gyð-
inga. Og ítrekað að þetta mætti