Morgunblaðið - 03.10.1995, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
sér til endurkjörs
Morgunblaðið/Þorkell
rseti Islands, á blaðamanna
ssastöðum í gær.
legum spurningum, eins og hversu
frelsið væri afstætt. Þá sagði forseti
í sjónvarpsviðtaii að rangar aðferðir
hefðu verið notaðar af hálfu róttækra
kvenna til að mótmæla afskiptum
kínverskra stjórnvalda af óháðu
kvennaráðstefnunni í Peking. Jó-
hanna K. Eyjólfsdóttir framkvæmda-
stjóri Amnesty International á Is-
landi, og Ingibjörg Sóirún Gísladóttir
borgarstjóri, gagnrýndu ummæli for-
seta.
Vigdís sagði á blaðamannafundin-
um á Bessastöðum að hún hefði fyrst
frétt af þessari gagnrýni er hún kom
frá Peking til Kaupmannahafnar.
„Þetta kom mér algerlega í opna
skjöldu, vegna þess að ég sinnti öllum
mínum verkum og kom öllu til skila,
sem ég ætlaði að koma til skila,“
sagði hún. Aðspurð hvort hún hefði
reiðzt, sagði hún: „Maður er mann-
legur, ekki skaplaus. Það var gott
að götur í Kaupmannahöfn eru eins
langar og þær eru,“ sagði Vigdís.
„Þetta særði mig. Það er svo sér-
kennilegt, að það er mjög algengt
að menn falli í þá gryfju að halda
að næsti maður sé vitlausari en mað-
ur sjálfur. í föðurgarði mínum í gamla
daga var um þetta rætt og orðað si
svona: Ef hann er það, getur þú kennt
honum eitthvað. Ef hann er það ekki,
getur þú lært af honum. — Mér voru
gerð upp orð, mér voru gerðar upp
hugsanir og það er erfitt að kyngja
því, sérstaklega af því að maður fer
ekkert í karp að bera hönd fyrir höf-
uð sér.“
Kom mannréttindamálum
til skila
Vigdís sagðist hafa tekið þá stefnu
að leiða gagnrýnina sem mest hjá
sér, en hún hefði sagt frá nokkrum
atriðum í Morgunblaðinu. „Ég sé
ekki annað en að þetta hafi verið út
af því að menn hafi ekki áttað sig á
því hvernig fyrsta kennslustund í
heimspeki er: um afstæði. Mig grun-
ar að það hafi ekki komizt til skila,
sem ég hafði að segja. Hefðu menn
hringt í Pál Skúlason eða Þorstein
Gylfason hefðu þeir fengið að vita
að þetta var aðferð til að segja frá
því um hvað hafði verið talað. Eg kom
mannréttindamálum til skila víða í
Kína, fékk meira að segja að heyra
frá ungu fólki það, sem það hafði
sagt um birtuna og lýðræðið að norð-
an.“
Frú Vigdís nefndi að hún myndi
bráðlega taka þátt í ráðstefnu
UNESCO í París um mannréttindi
barna. „Eitthvað hafa þau þá spurnir
af því að ég sé hlynnt mannréttind-
um,“ sagði hún.
ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 1995 29
NÝR BÚVÖRUSAMNINGUR
Stefnt að því að fækka
sauðfé um 30 þúsund
Nýr búvörusamningur var kynntur
þingflokkum ríkisstjómarinnar í
gær. Með honum skuldbindur ríkis-
sjóður sig til að styrkja bændur um
11 milljarða á næstu fímm árum.
Stuðningurinn hefur lækkað mikiö
síðustu ár og verður um aldamót
minna en helmingur af því sem hann
var árið 1991. Egill Ölafsson kynnti
ser ny]a samnmgmn
Morgunblaðið/Snorri Snorrason
MEÐ nýjum búvörusamn-
ingi er stefnt að því að
kaupa upp framleiðslu á
annað hundrað sauðfjár-
búa og fækka sauðfé í landinu um
30 þúsund. Varið verður nærri 450
milljónum til þessara aðgerða. 250
milljónum verður varið úr ríkissjóði
til að ráðstafa þeim 2.200 tonnum
af kjöti sem fyrir eru í landinu. Um
helmingur upphæðarinnar fer til
tímabundinna niðurgreiðslna á kjöti
á innanlandsmarkaði.
Markmið nýja samningsins eru að
auka hagkvæmni og samkeppnishæfni
sauðfjárframleiðslu til hagsbóta fyrir
sauðfj árbændur og neytendur, að
treysta tekjugrundvöll sauðfjárbænda,
að ná jafnvægi milli framleiðslu og
sölu sauðfjárafurða og að sauðfjár-
rækt sé í samræmi við umhverfis-
vemd. Þessum markmiðum hyggjast
samningsaðilar ná með því að breyta
rekstrarumhverfi sauðfjárframleiðsl-
unar, með ftjálsari verðlagskerfi, með
uppkaupum og tilfærsium á greiðslu-
marki og með því að styðja sauðflár-
bændur sem vilja hætta búskap.
3.734 kr. í beingreiðslu fyrir
ærgildið
Samningurinn gerir ráð fyrir að
kvótakerfið verði lagt niður í núver-
andi mynd, sem þýðir að bændur
mega framleiða eins mikið og þeir
vilja. Til að koma í veg fyrir fram-
leiðslusprengingu verður bónda, sem
eykur framleiðslu sína frá því sem
hún er á þessu ári, gert að flytja
framleiðsluaukninguna úr landi.
Þessi regla gildir í tvö ár. Þetta mun
halda aftur af bændum að framleiða,
því lágt verð fæst fyrir kjöt á erlend-
um mörkuðum.
Áfram verða greiddar beingreiðsl-
ur til bænda og greiðast þær í sama
hlutfalli og í dag. Greiddar verða
3.734 krónur á hvert ærgildi á ári.
Það þýðir að bóndi sem er með 300
ærgilda bú fær 1.120.200 _________
krónur í beingreiðslur á
ári. Til að fá beingreiðslur
árið 1996 þarf bóndi að
framleiða a.m.k. 60% af
þeirri ærgildistölu sem ______
hann hefur. Annars
skerðast beingreiðslur hans hlutfalls-
lega. Þetta hlutfall þarf að endur-
skoða árlega. Samkvæmt gamla
samningnum skerðast beingreiðslur
við 80% markið.
Bændur í skógrækt halda
beingreiðslum
Samningurinn gerir ráð fyrir að
heimilt sé að semja við bændur um
að þeir fækki sauðfé, en haldi
óbreyttum beingreiðslum ef þeir taka
þátt í umhverfisverkefnum í samráði
við Landgræðslu ríkisins og Skóg-
rækt ríkisins, stunda nám eða starfs-
þjálfun eða taka þátt í atvinnuþróun-
arverkefnum.
Framlög árið 1995 skv. fjárl. Fjárlramlög ríkisins til sauðfjárbúskapar / milljónum króna 1996 1997 1998 1999 2000 1996-2000
1.637 Beingreiðslur 1.480 1.480 1.480 1.480 1.480 7.400
66 Lífeyrissjóður 66 66 66 66 66 330
i 250 Ullarniðurgreiðslur 230 210 210 210 210 1.070
h 290 Vaxta- og geymslugjöld 279 240 225 225 225 1.194
460 Uppkaup '91 460 220
1 l ' Uppkaup 125 206 112 ■■■“ ^ÉÉillÍÉlf jHjJlPP -Á443
L 150 Birgðaráðstöfun 63 37 . pfr-{fi 250
f - Hagræðing/vöruþróun , 83 50 45 40 —218
í' Umhverfisverkefni ^ Pps' 15 20 20 20 75
2.853 Samtals 2.703 2.557 2.163 2.046 2.041 10.980
Hlalt. af Iraml. á fiárlöaum '96 -IfflEL- - JS2L- flBL. Æls WÁ
Greiðslur í
þrjú ár ef hætt
er búskap
Á jörðum þar sem búfjárbeit kem-
ur í veg fyrir eðlilega framkvæmd
uppgræðslu lands eða veldur of
miklu beitarálagi, verður heimilt að
ákveða fækkun fjár að fenginni
umsögn Landgræðslu og eða Skóg-
ræktar ríkisins.
í samningnum eru ákvæði sem
gefa sauðfjárbændum færi á að skila
inn greiðslumarki og takast á við
önnur hagnýt verkefni á sviði um-
hverfis-, landgræðslu- og skógrækt-
armála. Samkvæmt gamla samn-
ingnum féll greiðslumarkið niður ef
bændur framleiddu ekkert í tvö ár.
450 milljónum varið til upp-
kaupa á greiðslumarki
Til að ná markmiði samningsins
um fækkun sauðfjárbænda verður
um 450 milljónum varið til uppkaupa
á um 30 þúsund ærgildum. Bændum
verða gerð tilboð um uppkaup á
greiðslumarki í þrennu lagi. Bændur
sem vilja hætta búskap stendur til
boða eftirfarandi tilboð til 15. nóv-
________ ember: Greiddar verða
5.500 kr. fyrir hverja á sem
fargað er. Greiðslan verður
innt af hendi í ársbyijun
1996. Greiðslumarkshafi
_____ fær bætur sem svarar til
þriggja ára beingreiðslna.
Gjalddagar verða sömu og um bein-
greiðslur væri að ræða. Fyrir hveija
kind sem er umfram greiðslumark
greiðast 2.000, þó aðeins fyrir ær
og gemlinga sem koma fram á ásetn-
ingsskýrslu síðasta verðlagsárs.
Ákveði bóndi, sem á 300 ær, að
taka þessu tilboði fær hann 1.650
þúsund í förgunarbætur fyrir bú-
stofninn og rúmar 1.120 þúsund í
beingreiðslur árlega í þijú ár eða
samtals rúmar 5 milljónir króna.
Bændum verður aftur gert tilboð
næsta sumar. Þeir sem semja um
að hætta fyrir 1. júlí 1996 fá sams-
konar tilboð um förgunarbætur og
beingreiðslur í tvö ár. Þeir bændur
sem semja um að hætta eftir 1. júlí
1996 geta fengið beingreiðslur í tvö
ár, en engar förgunarbætur. Bændur
sem taka þessum tilboðum skuld-
binda sig til að vera fjárlausir út
samningstímann, en mega þó vera
með 10 kindur og neyta afurða af
þeim heima.
Að auki býðst bændum sem vilja
vera undanþegnir útflutningsskyldu
2.000 kr. fyrir hverja á sem fargað
er.
Greiðslumarki
endurúthlutað
Samningurinn gerir ráð fyrir að
beingreiðslur falli niður þegar bóndi
verður 70 ára. Þegar hjón eða sam-
búðarfólk standa fyrir búi á að miða
við aldur þess sem yngra er. Þetta
ákvæði á að taka gildi í ársbyijun
1997.
Ætlunin er að endurúthluta því
greiðslumarki sem losnar með samn-
ingum við bændur sem hætta fram-
leiðslu. í búvörusamningnum segir
að stefnt sé að því að
sauðíjárbændur, sem hafa
frá 180 til 450 ærgilda
greiðslumark fái allt að
10% aukningu á beinum
greiðslum. Bóndi sem hef- ______
ur innan við 180 ærgilda
greiðslumark getur þó sótt um aukn-
ingu með þeim rökstuðningi að
sauðfjárframleiðsla sé aðalatvinna
hans og geti sýnt fram á að afkoma
hans byggist að stærstum hluta á
sauðfjárframleiðslu. Þeir bændur
sem eru með meira en 450 ærgildi
í greiðslumark, sauðfé + mjólk, fá
ekki aukningu.
Ari Teitsson, formaður Bænda-
samtakanna, sagðist ekki telja að
þessi endurúthlutun leiddi til þess
að markmið um að draga úr fram-
leiðslu næðist ekki. Markmið með
endurúthlutun á greiðslumarki væri
að styrkja íjárhagsstöðu bænda. Það
væri nauðsynlegt því að samdráttur-
inn á síðustu árum hefði leitt til
þess að búin hefðu minnkað mikið.
Verðlagning gefin frjáls 1998
Verðlagning sauðfjárafurða verð-
ur gefín fijáls í tveimur áföngum.
Opinberri verðákvörðun á slátur- og
heildsölukostnaði verður hætt haust-
ið 1996. Staðgreiðslu á sauðfjára-
furðum verður hætt sama haust og
verðlagning til bænda gerð sveigjan-
legri. Þetta þýðir að bændur og slát-
urleyfishafar verða að semja um
verð og greiðslukjör. Öllum verðlags-
hömlum verður síðan endanlega af-
létt haustið 1998.
Samningurinn gerir ráð fyrir að
ráðstöfun þeirra fjármuna sem ríkið
ver til niðurgreiðslna á uli verði falin
bændum. Eins er gert ráð fyrir að
þeim fjármunum sem ríkið greiðir í
vaxta- og geymslukostnaður verði
falin bændum til ráðstöfunar. Friðrik
Sophusson íjátTnálaráðherra sagði að
ríkið vonaðist eftir að bændur myndu
finna leiðir til að nota þessa fjármuni
__________ á annan og hagkvæmari
hátt en verið hefur.
Samningurinn gerir ráð
fyrir að fyrir sláturtíð verði
gerð áætlun um hvað stór
_____ hluti framleiðslunar verði
settur á markað innan-
lands og hvað mikið verður flutt úr
landi. I því sambandi verður tekið
mið af birgðastöðu við upphaf slát-
urtíðar. Allir framleiðendur taka
þátt í kostnaði við útflutninginn
nema þeir sem framleiða innan við
70% af greiðslumarki.
Búvörusamningurinn verður
kynntur fyrir bændum á næstu dög-
um og lagður fyrir Búnaðarþing 10.
október. Ari sagði að stjórn Bænda-
samtakanna hefði enn ekki tekið
ákvörðun um hvort hún myndi mæla
með því að samningurinn yrði sendur
í almenna atkvæðagreiðslu hjá
bændum eða hvort Búnaðarþing yrði
gert að taka afstöðu til hans.
Stefnt að 10%
aukningu
beingreiðslna