Morgunblaðið - 05.10.1995, Page 6

6 B FIMMTUDAGUR 5. OKTÓBER 1995
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ HEFUR verið
skammt stórra högga á
milli hjá Ágústi Einars-
syni alþingismanni á
undanförnum árum. Hann tók við
stöðu prófessors við viðskiptadeild
Háskóla íslands árið 1990 eftir 13
ára starf sem framkvæmdastjóri
Hraðfrystistöðvarinnar í Reykja-
vík. í alþingiskosningunum í vor
var Ágúst síðan kjörinn á þing
fyrir Þjóðvaka og hefur fengið
fjögurra ára leyfi frá kennslu í
háskólanum.
Hann hefur á sínum starfsferli
setið í stjórnum margra fyrirtækja
og gegnt fjölmörgum trúnaðar-
störfum í samtökum sjávarútvegs-
ins og formennsku í bankaráði
Seðlabankans, svo eitthvað sé
nefnt. Þá hefur hann setið í stjórn
Granda hf. og í stjórn fiskmark-
aða. Ágúst á ekki langt að sækja
þessa miklu athafnasemi því faðir
hans, Einar Sigurðsson, útgerðar-
maður frá Vestmannaeyjum, var
mjög umsvifamikill í sjávarútvegi
og rak frystihús og útgerð víða
um land.
„Þegar ég kom frá námi bjó ég
mér til þá reglu að ég ætlaði að-
eins að vera 5-7 ár í hveiju starfí,“
segir Ágúst þegar hann er spurður
hvers vegna hann hafí tekið há-
skólann fram yfír stjórnunarstarf
í sjávarútvegsfyrirtæki. „Þegar 7
ár voru liðin lengdi ég tímann í
átta ár, síðan í níu ár og svo koll
af kolli. Svo áttaði ég mig á því
að ég var að festast í sjávar-
útvegi. Mig hafði lengi langað til
að breyta um starf og stunda
kennslu og rannsóknir. Þegar
möguleiki á prófessorsstöðu í við-
skiptadeildinni opnaðist tók ég þá
ákvörðun að skipta alfarið um far-
veg. Mér hafði gengið ágætlega í
viðskiptum sem tengdust sjávarút-
vegi, en langaði til að takast á við
ný verkefni.
Ég ráðlegg nemendum mínum
að skipta um starf oftar en einu
sinni og oftar en tvisvar á ævinni
því hvetjum manni er hollt að
skipta um starf eða jafnvel skipta
álgjörlega um umhverfí. Mín að-
koma var þó dálítið óvenjuleg því
algengast er að háskólakennarar
starfi áfram innan háskóla að
ioknu doktorsprófí. Það er að
mörgu leyti ágætt að hafa slíka
samfellu í háskólastarfínu, þ.e.
byija í lægri kennslustöðum og
vinna sig upp.“
- Hvernig stóð á því að þú
ákvaðst síðan að gefa kost á þér
til setu á þingi?
„Ég hef alltaf haft áhuga á
stjórnmálum og starfaði nokkuð
að þeim á námsárum erlendis. Ég
starfaði innan AlþýðuflokksTns og
sat á þingi 1978-1979. Síðar starf-
aði ég með Vilmundi Gylfasyni í
Bandalagi jafnaðarmanna og ég lít
á Þjóðvaka sem nauðsynlegan að-
draganda að sameíningu jafnaðar-
manna.
Ég er dálítið róttækur ævintýra-
maður í pólitík þó ég sé jafnan
jarðbundinn. Ég lít á þingmennsk-
una núna sem alvarlega vinnu að
tilteknum markmiðum. Þetta er
skemmtilegt starf og tilbreytinga-
ríkt. Ég hef alltaf unnið við eitt-
hvað sem mér fínnst gaman að.“
Tölvumál tekin föstum tökum
Þegar Ágúst tók til starfa í há-
skólanum hafði viðskiptafræðin-
ámið verið í allföstum skorðum
nokkuð lengi. Töluverðar breyting-
ar hafa hins vegar litið dagsins
ljós síðustu ár og ýmislegt er í
farvatninu. „Á síðari árum höfum
við verið að breyta áherslum innan
deildarinnar. Viðskipta- og hag-
fræðideild er í tveimur skorum, við-
skiptafræðiskor og hagfræðiskor,
4/5 hlutar nemenda eru í við-
skiptaskor og 1/5 í hagfræðiskor.
Viðskiptafræðiskorin fór í gegn-
um ákveðið sjálfsmat. Við spurðum
forsvarsmenn í atvinnulífmu og
eldri nemendur hvaða endurbætur
væru æskilegar. Náminu var breytt
töluvert eftir þetta. Bæði voru
Allur heim-
urinn eitt
markaðstorg
Viðtal
Ágúst Einarsson tók við prófessorsstöðu í
viðskiptadeild Háskóla íslands áríð 1990
eftir 13 ára starf í sjávarútvegi. Hann söðl-
aði enn á ný um þegar hann var kjörinn á
þing fyrir Þjóðvaka í vor. Kristinn Briem
*
ræddi við Agúst, m.a. um þessi umskipti,
starfíð í háskólanum og stöðu viðskipta- og
hagfræðideildar.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
námskeið felld niður og öðrum
bætt við. Á síðustu misserum höf-
um við tekið kennslu í tölvumálum
föstum tökum og nemendur eru
látnir fást við raunhæf verkefni.
Tölvukostur deildarinnar hefur
einnig verið bættur verulega. Við
áttum því láni að fagna að HP á
íslandi færði okkur pentium-tölvur
að gjöf að verðmæti 2 milljónir
króna. Það hefur einfaldað alla
kennslu á þessu sviði verulega.
í haust var tekið upp sérstakt
námskeið með heitinu „tjáning og
samskipti" þar sem við kennum
nemendum að koma frá sér efni í
ræðu og á rituðu máli. Viðskipta-
fræðingar þurfa að geta komið frá
sér efni á markvissan hátt og við
kennum það beinlínis við deildina.
Þá höfum við tekið upp nýtt kjör-
svið þar sem kennd eru viðskipta-
tungumál, þ.e. viðskiptaenska, við-
skiptaþýska og viðskiptafranska.
Núna í haust hófst kennsla í við-
skiptaítölsku. í þessu námi lærir
fólk ekki aðeins tungumálið heldur
einnig hvernig eigi að stunda við-
skipti á viðkomandi svæðum og um
sögu og hefðir viðkomandi svæða.
Þetta er mjög mikilvægur þáttur
vegna þess að alþjóðleg viðskipti
verða ekki gerð nema menn kunni
vel skil á bakgrunni þess fólks sem
þeir eru að eiga viðskipti við. Um
20 manns stunda nú nám á þessu
sviði.
í tengslum við námið höfum við
náð sambandi við erlenda háskóla
og t.d. fara fímm nemendur okkar
til Ítalíu eftir áramót og dvelja þar
eitt misseri. Það má geta þess að
ítölskunámið var tekið upp vegna
óska ítalskra stjórnvalda sem ætla
að leggja okkur til fjármagn eftir
áramót til kennslunnar. Þeir meta
það svo að það sé í þeirra þágu
að menn læri tungumálið.“
„Viljum ekki ala upp
heimalninga“
„Siðan er í undirbúningi að bjóða
BA-nám í hagfræði, félagsfræði og
heimspeki. Hér er um að ræða al-
menna menntun í hagfræði og
tengdum greinum sem hentar m.a.
fólki á fjölmiðlum og þeim sem
hyggjast hasla sér völl í stjómmál-
um. Einnig verður tekið upp 3 ára
nám í viðskiptafræðum til B.S.
prófs.
Jafnframt er verið að undirbúa
Meistaranám
í viðskipta-
fræði
meistaranám í viðskiptafræðum.
Það verður tveggja ára framhalds-
nám sem hefur m.a. þá sérstöðu
að nemendur verða að vera eitt
árið erlendis. Við viljum ekki ala
upp heimalninga. Það er grundvall-
arsjónarmið í háskólum núorðið að
menn eiga að bijótast út úr sínu
nánasta umhverfi bæði með skipt-
um á nemendum og kennurum.
Þess vegna verða nemendurnir í
meistaranáminu að fara til út-
landa.
Síðan hafa stofnanir okkar verið
að styrkjast. Hagfræðistofnun hef-
ur verið býsna áberandi í þjóðlífinu
með margvíslegar úttektir. Það
hefur verið unnið töluvert að út-
gáfumálum innan viðskiptafræðí-
stofnunar í samvinnu við ------
útgáfufélagið Framtíð-
arsýn. Búið er að gefa
út á annan tug smárita
um ýmiskonar efni sem
tengjast viðskiptafræði “
og hagfræði. Sú útgáfa hefur
mælst mjög vel fyrir. Þá hefur
verið unnið að gerð orðasafns í
hagfræði og útgáfan er væntanleg
á næstunni.
Við höfum stöðugt lagt meiri
áherslu á samskipti við erlenda
skóla og hvetjum okkar nemendur
til að taka þátt í alþjóðlegum sam-
skiptaáætlunum eins og Erasmus
og Sókrates. Það er einnig stefnt
að því að taka upp námskeið á
ensku til að hægt sé að bjóða er-
lendum stúdentum upp á kennslu
hér á landi. Þetta er nauðsynlegt
til að geta tengst háskólanetum
erlendis. Að vísu hamlar fjárskort-
ur þessum hugmyndum.
Á þessu ári gekk hagfræðiskor
í gegnum alþjóðlega úttekt á sinni
starfsemi og fékk mjög lofsamlega
dóma, bæði hvað varðar kennslu-
hætti og rannsóknir. Námið er því
á alþjóðlega viðurkenndum grunni.
Við erum einnig með meistaranám
í hagfræði, sem er að festa sig í
sessi.
Þá má geta þess að nú er að
hefjast, meistaranám í sjávarút-
vegsfræðum sem fímin deildir há-
skólans koma að, þ.e. viðskipta-
og hagfræðideild, raunvísinda-
deild, verkfræðideild, _félagsvís-
indadeild og lagadeild. Átta nem-
endur með mismunandi bakgrunn
hafa þegar hafíð nám í þessum
fræðum. Þarna erum við að bjóða
upp á rannsóknartengt framhalds-
nám í sjávarútvegsfræðum sem á
vafalítið eftir að skila okkur miklu
þegar fram líða stundir."
Erum undir hungurmörkum
Ágústi verður einnig tíðrætt um
þann fjárhagsvanda sem háskólinn
stendur frammi fyrir. „Rannsóknir
hafa sýnt að Iagt er til háskólans
u.þ.b. þrír fjórðu af því fjármagni
sem þykir nauðsynlegt erlendis
fyrir grunnkennslu í háskóla af
sömu stærð. Við erum því undir
hungurmörkum. Auðvit- _________
að kemur þetta niður á
gæðum í kennslu þó við
séum yfírleitt með vel
menntaða kennara sem
hafa numið við bestu "
háskóla erlendis.
Það er talið að til að hægt sé
að reka rannsóknarháskóla eins
og Háskóla íslands þurfí um 2
milljónir manna. Við erum aðeins
260 þúsund og okkur finnst sjálf-
sagt að reka háskóla á alþjóðlegan
mælikvarða. Til að hafa nám á
sambærilegu stigi og þekkist er-
lendis þarf auðvitað fjármagn. Við
erum í samkeppni við aðra háskóla
og það verður sífellt erfiðara að
fá vel menntaða háskólamenn til
starfa, einfaldlega vegna launa-
kjara.“
Háskólinn verði
regnhlífarsamtök
Ágúst segist sjá fyrir sér að
Háskóli íslands verði eins konar
regnhlífarsamtök fyrir nám á há-
skólastigi víðsvegar um landið.
Kennsla í heilbrigðisfræðum geti
t.d. að einhveiju leyti átt sér stað
Margir
falla á
fyrsta ári
bæði í Reykjavík og á Akureyri.
„Það vantar samræmingu í há-
skólanám hérlendis og ég held að
menn eigi að starfa undir sömu
regnhlíf til að ná sem allra mestu
út úr þeim takmörkuðu fjármunum
sem lagðir eru í menntun hér á
landi. Við höfum ekki efni á skipu-
lagi sem er ekki nógu árangursríkt.
Margt þarfnast endurbóta í Há-
skóla íslands. Þar er mikil miðstýr-
ing og mitt mat er að það eigi að
bijóta hana upp. Ég sé t.d. fyrir
mér að ýmsar deildir sameinuðust
í minni háskóla innan Háskóla Is-
lands með sjálfstæðan fjárhag og
starfsmannahald, Þetta gætu verið
deildir eins og viðskipta- og hag-
fræðideild, félagsvísindadeild og
lögfræðideild. Þá gætu
t.d. læknadeild, tann-
læknadeild og hjúkrun-
arfræði sameinast í einn
skóla. Ég held að mið-
stýringin hái okkur. Ég
þekki þetta nokkuð því ég hef ver-
ið skorarformaður og deildarfor-
seti.
Stefnumörkun af opinberri hálfu
verður að fylgja með. Það vantar
löggjöf um menntun á háskóla-
stigi. Ríkisvaldið leggur til háskól-
ans rúmlega einn og hálfan millj-
arð króna sem er ekki mikið fé og
langt undir því sem talið er lág-
mark erlendis eins og ég nefndi.
Það þarf að byggja upp rann-
sóknartengt framhaldsnám sem
kostar mikið fé. Við verðum að
stunda rannsóknir í öflugu sam-
bandi við aðra menntamenn og
aðra háskóla. Ef Islendingar ein-
angra sig á rannsóknarsviðinu mun
það umsvifalaust koma fram í lak-
ari lífskjörum og lakari kennslu.
Á næstu áratugum mun sam-
keppnin milli þjóða fyrst og fremst
ráðast af menntunarstigi. Sú þjóð
sem vill standa sig í alþjóðlegri
samkeppni og búa við góð lífskjör
verður að standa sig á menntasvið-
inu.“
Ekki óalgengt að 30-40%
nemenda falli á fyrsta ári
„í framhaldsskólunum hefur
mikil áhersla verið lögð á bóknám-
ið meðan verknámsgreinar eru
látnar sitja á hakanum. Okkur
vantar fagháskóla hérlendis en
núverandi kerfi hefur leitt til þess
að við erum að fá of margt fólk
inn í þáskólann sem hefur ekki
næganVundirbúning þannig að
margir falla á fyrsta ari. Það er
ekki óalgengt að 30-40% nemenda
falli á fyrsta árinu.
Við höfum velt því fyrir okkur
innan háskóíans hvort það eigi að
taka upp inntökupróf í íslensku,
ensku, stærðfræði og tölvunotkun.
Það hefur ekkert orðið úr því. Einn-
ig hefur verið rætt um að beita
fjöldatakmörkunum sem byggist á
einkunnum á stúdentsprófí. Sú
aðferðafræði er notuð víðast er-
________ lendis en menn hafa
horfíð frá því hér á landi
vegna þess að stúdents-
prófíð hér á landi er ekki
samræmt.
”■ Við erum einnig mjög
aftarlega á merinni varðandi há-
skólabókasafn og við erum mjög
fátæklega búin bókum, sem er
auðvitað lykilatriði í kennslu og
rannsóknum. Þjóðarbókhlaðan var
að opna eftir 20 ára smíðatíma.
Það gengur ekki að við séum með
bókakost sem teljist ekki boðlegur
við erlenda háskóla."
Óþrjótandi verkefni fyrir
viðskipta- og hagfræðinga
- Nemendur í viðskipta- og hag-
fræðideild eru nú um 600 talsins
og hefur þeim fjölgað upp á síðk-
astið. Stundum er talað um að
markaðurinn fyrir viðskiptafræð-
inga sé mettaður og margir þeirra
rniyni eiga erfítt með að finna störf
við sitt hæfi. Hvert er þitt mat á
pessp?
„Ég sé þetta ekki þannig og
erlendar kannanir hafa sýnt að
framtíðin er hvað björtust í við-
\