Morgunblaðið - 08.10.1995, Blaðsíða 26
26 SUNNUDAGUR 8. OKTÓBER 1995
Jltotgtttifclftfeife
STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
LAUNAMUNUR
AUNDANFÖRNUM mánuðum
hefur töluvert verið rætt um
launamun hér og í nálægum lönd-
um. Þær umræður eru smátt og
smátt að leiða fram í dagsljósið
skýringar á þessum launamun
a.m.k. að hluta til. Á fundi, sem
Alþýðubandalagsfélögin, Birting-
ur og Framsýn efndu til sl. þriðju-
dagskvöld sagði Björn Grétar
Sveinsson, formaður Verka-
mannasambands íslands, að ís-
lendingar, sem starfa við fisk-
vinnslu í Hanstholm á Jótlandi
hafi 160 þúsund krónur á mánuði
í laun fyrir dagvinnu. Á sama
fundi vísaði Einar Oddur Krist-
jánsson, alþingismaður Sjálfstæð-
isflokks, til skýrslu frá 1985, sem
benti til þess, að norsk fiskvinnsla
væri skilvirkari en sú íslenzka og
að danskur matvælaiðnaður væri
fremstur á öllum sviðum. En jafn-
framt kom fram að bæði í Noregi
og Danmörku nýtur sjávarútvegur
mikilla styrkja frá stjórnvöldum
og jafngilda norsku styrkirnir því
t.d. að fyrirtæki á borð við UA
og Granda fengju hvort um sig
100 milljónir á ári í slíka styrki.
Það gefur augaleið, að þeir, sem
fá slíka styrki úr almannasjóðum,
geta borgað hærra kaup.
Arnar Sigurmundsson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka fisk-
vinnslustöðva, skýrði þennan
launamun nokkuð nánar hér í
blaðinu í gær. Þar kemur m.a.
fram, að í dönskum fiskvinnslu-
stöðvum fer engin ormaleit fram,
en kostnaður við hana er talin
nema 400-600 milljónum króna á
ári í fiskvinnslu hér. Þá greiði
danskar fiskvinnslustöðvar ein-
ungis fyrir unnin vinnutíma, en
hér eru greiddir 8 tímar, þótt virk-
ur vinnutimi sé einungis 7 tímar.
Launatengd gjöld í íslenzkri fisk-
vinnslu eru 33% á sama tíma og
þau eru 20% í Danmörku. Loks
er ljóst, að dönsk fískvinnsla fær
ekki einungis styrki frá dönskum
stjórnvöldum heldur einnig frá
Evröpusambandinu. Ennfremur
bendir Arnar Sigurmundsson á,
að nálægð við markaði hjálpi
danskri fiskvinnslu mikið.
Þótt alveg sé horft fram hjá
ríkisstyrkjum og ESB-styrkjum er
auðvitað ljóst, að þau atriði, sem
hér voru nefnd, vega þungt i þeim
launamun, sem svo mjög hefur
verið til umræðu. Þess vegna ligg-
ur beint við að skoða þessa þætti
og kanna, hvort hægt er að ná
fram einhveijum breytingum sem
geti stuðlað að hærri launagreiðsl-
um beint til launþega.
Einkavæðing
Pósts og síma
ISAMTALI við viðskiptasíðu
Morgunblaðsins í gær sagði
Halldór Blöndal samgönguráð-
herra m.a., í tilefni af mikilli fjar-
skiptasýningu, sem nú stendur
yfir í Genf og ráðherrann hefur
sótt: „Það er mikilvægt að koma
á þessa sýningu til að átta sig til
fulls á því, sem er að gerast í fjar-
skiptaheiminum. Hraðinn í þróun
tækninnar er gífurlegur og sífelld-
ar nýjungar eiga sér stað. Það er
auðveldara að skynja og skilja ný
viðhorf í fjarskiptum hér á sýning-
unni en úr fjarlægð. Sannfæring
mín um að það sé óhjákvæmilegt
að breyta rekstrarformi Pósts og
síma í hlutafélag í eigu ríkisins
hefur til dæmis orðið enn sterkari
við að koma til Genf í þetta skipti.
Það er athyglisvert, að á sýning-
unni fyrir fjórum árum var Eng-
land eina landið í Evrópu, sem
hafði einkavætt símann, en nú er
ísland eitt af örfáum Evrópulönd-
um, sem hafa ekki ákveðið að
einkavæða fjarskiptafyrirtæki rík-
isins. Það er nauðsynlegt að
breyta rekstrarformi Pósts og
síma í hlutafélag í eigu ríkisins
svo að stjórn fyrirtækisins geti
tekið þátt í aukinni samkeppni
framtíðarinnar á eðlilegum mark-
aðsgrundvelli. Þannig er rekstrar-
öryggi fyrirtækisins bezt tryggt."
Þetta eru athyglisverð ummæli.
Ríkisstjórnin hefur lýst yfir vilja
til að breyta rekstrarformi ríkis-
banka í hlutafélög. Væntanlega
yrði það fyrsta skrefið í átt til
þess að selja hlutabréf í þeim á
almennum markaði. Með sama
hætti er eðlilegt að breyta Pósti
og síma í hlutafélag, sem væntan-
lega yrði fyrsta skrefið í átt til
þess að einkavæða fjarskipta-
reksturinn, sem samgönguráð-
herra bendir á að flest Evrópulönd
hafi tekið ákvörðun um.
f* Q MATTHÍAS
OÖ»Viðar Sæ-
mundsson safnaði efn-
inu í samtalsbókjna
Stríð og söng á segul-
band og ég varaði við
því, en það kom ekki
að sök, því hann er vel verki farinn
og stjómar segulbandinu, en lætur
það ekki stjórna sér. Ég nefni hann
sérstaklega vegna þess ég tók þátt í
þessu ævintýri með honum og hafði
áhyggjur af því í fyrstu, en losnaði
við þær, þegar hann kom með hand-
ritið til yfírlestrar. Það var fjarska-
lega vel unnið, og ég þekkti sjálfan
mig, eða taldi mér trú um að ég
þekkti sjálfan mig í hverri setningu.
Þetta gerðist einnig þegar Ámi Þór-
arinsson skrifaði samtal við mig í
Vísi og Mannlífí, en þau fjölluðu einn-
ig um einkar persónuleg efni og því
viðkvæm og mikilvæg, að mér fannst.
Galdurinn við samtöl er ekkisízt
sá að láta viðmælandann halda að
hvert orð sé rétt eftir honum haft,
þótt öllu sé umbylt.
Raunar er samtölunum í Stríð og
söng breytt í eintöl og getur farið
vel á því. Samtalið sjálft er þá skrif-
að útúr textanum í beina frásögn. I
því er fólgin minni áhætta en ella,
en það gæti orðið á kostnað fjörsins
í góðu samtali, þarsem engin hætta
er á því, að lágkúra teygðra sam-
ræðna festist í textanum. Freistingin
minnkar. Ég hef notað þessa aðferð
og kann vel við hana; alfarið í minn-
ingum Sverris Haraldssonar og sum-
part annars staðar einsog í bókunum
um Ásmund og Gunnlaug Scheving,
þarsem samtöl eru skrifuð inní annan
texta. í Svo kvað Tómas eru samtöl
okkar þurrkuð út, en efninu þjappað
saman í eitt svar við einni spumingu.
Tómas allsráðandi og fer vel á því,
enda ekki ijallað um annað en skáld-
skap. Lítil sem engin persónuleg
reynsla eða upplifun. Engin mannlýs-
ing. Textinn einskonar smáritgerðir,
enda til þess ætlazt. En upphafíð,
hreyfiaflið löng samtöl okkar og
skoðanaskipti; mörg viðtöl í sam-
þjöppuðu formi; einskonar súputen-
ingur. Bókin er eiginlega tilraun í
þessa átt, það var við hæfi, þegar
HELGI
spjall
Tómas á í hlut, að
leggja ekki áherzlu á
neitt annað en hugar-
heim hans og skáld-
skap einsog vikið er að
i formálanurn. En það
er auðvitað á' kostnað
fjörs og fjölbreytni.
Sami háttur var hafður á þegar
ég skrifaði bókina um Sverri Haralds-
son listmálara sem var sérstæður og
eftirminnilegur samstarfsmaður.
Þannig urðu þessar bækur ekki
tilviljun einber, ^heldur úthugsuð
vinna með form og texta; og svó
andrúm sem skipt getur sköpum.
Það er einnig freistandi að vinna
samtöl inní frásagnir og lýsingar ein-
sog um sögur sé að ræða, jafnvel
inní hugleiðingar einsog ég freistaðist
til í hluta af samtölum okkar Hall-
dórs Laxness í Skeggræðum gegnum
tíðina.
Þegar tveir ráðríkir og fyrirferð-
armiklir menn eiga í hlut, geta orðið
allmiklar sviptingar í samtölum og
hvílir þá allur þunginn á þeim sem
skrifar, að hann skili sannfærandi
samtali sem viðmælandi tekur þátt í
af lífí og sál unz textinn er frambæri-
leg niðurstaða af miklu starfí - og
helzt einhveijum innblæstri. I þessu
nána samstarfí er hætta á mistökum
sem leyna sér ekki í textanum, jafn-
vel einhverjum árekstri. Spyrillinn
verður að vera kurteislega ýtinn, en
umfram allt nærgætinn. Hann verður
jafnvel að tileinka sér auðmýkt, og
vera reiðubúinn að fórna sér og leyfa
spyrðlinum að blómstra, enda er til
þess ætlazt. Þó er rangt það eigi allt-
af við að spyrillinn skrifí sig útúr
samtalinu, því hlutverk hans sem
söguritara getur verið harla mikil-
vægt í verkinu sjálfu, ef hann skiptir
þá einhveiju máli á annað borð.
Uppkastið á aldrei að vera lokaorðið;
heldur upphaf langrar torsóttrar ferð-
ar.
Samtöl Boswells við dr. Johnson
eru fléttuð inní ævisögu hans svoað
vart er hægt að kalla ritverkið sam-
talsbók. Hún snýst ekki um samtöl
þeirra heldur ævi dr. Johnsons. En
tilvitnanir í samtöl þeirra félaga eru
bragðmesta efnið svoog tilvitnanir í
bréf og annað þvíumlíkt. En þetta
er fyrstogsíðast ævisaga og allsólík
þeim samtalsbókum sem nú eru skrif-
aðar. (Því má svo skjóta hér inní til
gamans að dr. Johnson hugðist fara
til íslands en af því varð ekki þvíað
fyrirhugaður ferðafélagi lézt óvænt).
Ég held beztu samtölin séu einlægt
þau sem yngra fólk skrifar um sér
eldri og reyndari menn. Gleði sem á
rætur í þónokkurri aðdáun er gott
veganesti. En hitt er jafnvíst að spyr-
ill má aldrei breyta sjálfum sér í seg-
ulband, svo mikil getur fórnin ekki
orðið. Hann á að vera sjálfur innblásj-
urinn, farvegur inní markverðar bók-
menntir þótt ekki séu þsér skáldskap-
ur. Fornrit íslenzk geta oft vísað veg-
inn.
f*A ÞEGAR ÉG HAFÐI SKRIF-
vItc »að í kompami við alífið, hitti
ég Jóhannes Helga í Aðalstræti og
hann fór þegar að tala um þessa sam-
talsbók okkar Þórbeigs af einhveijum
fógnuði sem leyndi sér ekki, og sagði,
Ég ætla að skrifa svona bók um Jón
Engilberts(I) Það gerði hann líka af ein-
lægni og ástríðuþunga, enda er Hús
málarans - og raunar sumar aðrar
bækur Jóhannesar Helga í þessari grein
- meiri bókmenntir en mestur hluti
skáldsagna frá þessum árum. En þegar
ég hitti Jóhannes Helga allnokkru eftir
útkomu bókarinnar, var annað hljóð í
strokknum. Jóhannes Helgi hafði ekki
skaplyndi til þess að vera einhver stad-
isti f þessari sýningu. Ég sagði hann
yrði að þreyja þorrann. Þetta væri part-
ur af auðmýkt og fómarlund spyrilsins.
Hann væri í hlutverki djáknans og yrði
að gera sér að góðu það sem á hann
drypi. Sá sem skrifaði ekki samtalsbæk-
ur af fómfýsi óg ástriðufullri hugsjón,
yrði að snúa sér að öðru verkefni. Jó-
hannes Helgi tók þessu heldur vel, en
kvaðst mundu snúa sér að öðru. Síðar
skrifaði hann samt fleiri bækur f þess-
ari grein og er framlag hans ómetan-
legt. Þar ræður auðvitað úrslitum, að
hann er skáld og nálgast verkefni sitt
með tilfinningu og nærfæmi skáldsins.
íslenzkar bókmennir era auðugri en
ella vegna þess ama. Það eru djáknam-
ir sem hafa ekkisízt komið guðspjallinu
til skila. Þeir hafa hringt klukkunum(!)
Án þeirra engin messa. M
(meira næsta sunnudag)
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 8. OKTÓBER 1995 2 7’
ákveðnum reglum. Þau ummæli hans urðu
til þess að Morgunblaðið óskaði eftir sam-
tali við hann, sem birtist hér í blaðinu sl.
fímmtudag, þar sem hann var spurður um
nokkur grundvallaratriði, sem lúta að físk-
veiðistjórnun. í samtalinu segir Gary S.
Becker m.a.:
„Mér sýnist, að í núverandi kerfi ykkar
fái þeir tekjumar, sem hafa verið svo
heppnir að fá veiðikvóta. Þetta skiptir
miklu máli vegna ákvæðisins um,_ að auð-
lindin sé sameign þjóðarinnar. Útgerðir,
sem uppfylltu þau skilyrði, sem sett voru,
þ.e. um veiðireynslu 1981-1983, fá afhent
verðmæti. Þetta held ég að sé helzti gall-
inn við kerfíð, sé það borið saman við
mínar- hugmyndir.
Ég legg til að öll þjóðin fái tekjurnar.
I íslenzka kerfínu fá útgerðirnar tekjum-
ar, að nokkm leyti með geðþóttaákvörðun-
um. Kvótahafamir þurfa aðeins að greiða
smávægilegt gjald fyrir veiðiréttinn, sem
síðan er framseljanlegur á markaðsverði.
Ég held að mín jiugmynd sé betri en sú,
sem notuð er á íslandi. Það væri auðvelt
að nota hana, jafn auðvelt og kvótakerfið."
Síðar í samtalinu segir Gary S. Becker:
„Ég tel, að þessu tvennu ætti að halda
aðskildu, eignarréttinum að auðlindinni og
réttinum til veiða. Ef íslendingar vilja
greiða ríkisstyrki til að fleiri stundi físk-
veiðar en nauðsyn krefur, séu efnahagsleg-
ar aðstæður hafðar í huga, þá geta þeir
það. Það er á hinn bóginn ekki nauðsyn-
legt að vera með kvótakerfí til þess. Við
vitum að það er innbyggt í kvótakerfi, að
úthlutun kvóta hlýtur alltaf að vera að
nokkru leyti háð geðþótta. Þetta er vand-
inn, þegar ekki er notast við fijáls mark-
aðsöfl og skattlagningu.“
Blaðamaður Morgunblaðsins beindi,
þegar hér var komið sögu, eftirfarandi
spurningu til Gary S. Becker: „Kvótahaf-
arnir greiða hver öðrum fyrir þá kvóta,
sem þeir kaupa aukalega, en þá er fjár-
magnið að sjálfsögðu áfram innan atvinnu-
greinarinnar..."
Og Nóbelsverðlaunahafínn svarar: „Ein-
mitt, það er innan greinarinnar, svo að
þeir, sem upprunalega fengu kvótann fá
peningana. Þeir sém reyna að komast inn
í greinina verða að greiða fyrir kvótann,
færa þeim fé, sem í upphafi fengu hann
afhentan frítt. Nýir menn í atvinnugrein-
inni borga fyrir réttinn, þeir sem fengu
kvótann í upphafí eru þeir einu, sem hlutu
ríkisstyrk."
Önnur spuming blaðamanns var svo-
hljóðandi: „Háværasta gagnrýnin hér er
ef til vill sú, að versti galli kvótakerfisins
sé óréttlæti, þeir einir fái kvóta, sem fyrir
tilviljun stunduðu veiðar á viðmiðunarár-
unum. Hvað segirðu um þá gagnrýni?“
Svar Beckers var: „Já, það er rétt og
til þeirra, sem hafa mesta þyngd pólitískt
séð. Þetta er venjulega vandi við kvóta-
kerfí, þetta á ekki aðeins við í fískveiðum,
gildir ekki eingöngu á íslandi, heldur er
þetta vandamál um allan heim. Með auð-
lindaskatti er komizt hjá þessum vanda,
því að tekjurnar renna til ríkisins og það
er hægt að láta þær koma í stað annarra
tekjustofna, það er hægt að lækka aðra
skatta. Þetta er réttlátara kerfi, því að
allir sem veiða físk eru í sömu aðstöðu,
engum er hyglað sérstaklega. Þetta er
auðvitað ástæðan fyrir því að stundum er
erfítt að koma slíku kerfí á. Sjómenn og
útgerðir, sem geta beitt öflugum pólitísk-
um þrýstingi, vilja fá stærri hlut af kök-
unni. Þetta er það sem mér mislíkar við
.öll kvótakerfí. Tökum dæmi af sjónvarps-
rásum og réttindum til kapalsendinga,
þessu þarf að skipta milli manna. Ættum
við að selja þessi réttindi eða einfaldlega
gefa vinum stjómmálamanna þau? Ég tel,
að við ættum að selja þau.“
Gagnlegt
innlegg í
umræður
hér
NÚ ER GARY S.
Becker auðvitað
enginn hæstiréttur
um fiskveiðimál á
íslandi. En ummæli
hans ættu þó að
kveða niður í eitt
skipti fyrir öll einn
HESTAR á Mýrum við Hornafjörð
MorgunDiaoio/ kax
þátt þeirrar gagnrýni, sem höfð hefur ver-
ið uppi á Morgunblaðið í þessum umræð-
um. Því hefur nefnilega aftur og aftur
verið haldið fram, að málflutningur blaðs-
ins væri í ætt við sósíalisma eða sósíal-
demókratisma. Þetta hefur auðvitað alla
tíð verið alrangt og hefur Morgunblaðið
m.a. kallað til vitnis um það einn helzta
frumheija í túlkun fijálshyggjusjónarmiða
á íslandi, Ólaf Bjömsson, prófessor.
Eftir að Gary S. Becker, prófessor við
Chicagoháskóla, forseti Mont Pélerin-sam-
takanna í nokkur ár og Nóbelsverðlauna-
hafi í hagfræði hefur lýst nánast sömu
sjónarmiðum, geta talsmenn fijálshyggj-
unnar á fylandi tæpast haldið þeim mál-
flutningi uppi öllu lengur! Nema þeir vilji
fullyrða, að hugmyndir Gary S. Becker séu
í ætt við sósíalisma!
En hvað sem því líður eru ummæli
Nóbelsverðlaunahafans gagnlegt innlegg
í umræður okkar íslendinga um þessi
málefni. Návígið er stundum svo mikið í
umræðunum, að menn sjá ekki meginlín-
urnar. Auðvitað er það mesti ríkisstyrkur
í sögu íslenzku þjóðarinnar að afhenda
útgerðum fiskveiðikvóta fyrir ekki neitt,
sem hægt er að selja til annarra. Auðvitað
er það rétt hjá Gary S. Becker að við út-
hlutun kvóta, hvort sem það er innflutn-
ingskvóti á búvörum, fískveiðikvóti eða
hvers konar annar kvóti, er sú hætta fyr-
ir hendi, að geðþótti ráði úthlutun að ein-
hveiju leyti, sem hægt er að koma í veg
fyrir með því að menn greiði fyrir t.d.
samkvæmt útboði eins og fór fram vegna
innflutningsleyfa fyrir unnar kjötvörur á
dögunum.
Morgunblaðið hefur hvatt til þess, að
greiðslur vegna afnota af auðlindinni renni
í sameiginlegan sjóð landsmanna allra.
Þeirri ábendingu hefur verið svarað með
stóryrðum um, að blaðið vilji íþyngja út-
gerðinni með skattlagningu. Gary S. Beck-
er segir: „Ég legg til að öll þjóðin fái tekj-
urnar. í íslenzka kerfinu fá útgerðirnar
tekjurnar..."
Það er óneitanlega skondið, að hinn
bandaríski hagfræðingur skuli í samtali
við Morgunblaðið nefna sjónvarpsrásir sem
hliðstæðu vegna þess, að nákvæmlega hið
sama hefur Morgunblaðið gert undanfarin
ár og spurt, hvenær ríkisstjórnin ætli að
fylgja í fótspor t.d. Margrétar Thatcher,
sem beitti sér fyrir útboði á sjónvarpsrás-
um og útvarpsrásum í Bretlandi.
Það er líka rétt hjá Gary S. Becker, að
þegar réttindi af þessu tagi eru afhent
endurgjaldslaust er hættan sú, að þau séu
gefin „vinum stjórnmálamanna". Þetta var
nákvæmlega það sem gerðist á haftaárun-
um eftir heimsstyijöldina síðari, sem svo
vel er lýst í bók Jakobs F. Ásgeirssonar,
Þjóð í hafti.
Þeir sem eru andsnúnir þeim sjónarmið-
um, sem Morgunblaðið hefur haldið fram
í þessum málum, hafa gert tilraun til að
saka blaðið um hugmyndafræðilegar villu-
kenningar og rugla umræðurnar með þeim
hætti. Eftir ummæli Gary S. Becker ætti
sá þáttur þessara umræðna að vera úr
sögunni. Eftir stendur sú staðreynd, að
samtök útgerðarmanna hafa barizt fyrir
þröngum sérhagsmunum sínum í þessu
máli. Þeir hafa gerzt „vinir“ stjómmála-
manna og fengið þá og ýmsa aðra til liðs
við sig, sem í raun eru ekki að gera neitt
annað en beijast fyrir þröngum sérhags-
munum í stað almannahagsmuna, sem
þeim hefur verið tniað fyrir með kjöri á
Alþingi.
Rökin fyrir því að greitt sé •fyrir réttinn
til þess að veiða fisk á Islandsmiðum eru
orðin svo augljós og sterk, að um þau
verður varla deilt öllu lengur. Eftir stend-
ur svo sú spurning með hvaða hætti al-
mannahagsmunir geta haft betur í viður-
eigninni við sérhagsmuni.
„En hvað sem því
líður eru ummæli
N óbelsverðlauna-
hafans gagnlegt
innlegg í umræð-
ur okkar Islend-
inga um þessi
málefni. Návígið
er stundum svo
mikið í umræðun-
um, að menn sjá
ekki meginlínum-
ar. Auðvitað er
það mesti ríkis-
styrkur í sögu ís-
lenzku þjóðarinn-
ar að afhenda ót-
gerðum fiskveið-
ikvóta fyrir ekki
neitt, sem hægt
er að selja til ann-
arra.“
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 7. október
UMMÆLI BANDA-
ríska hagfræðingsins
og Nóbelsverðlauna-
hafans Gary S. Becker
um fiskveiðar, kvóta-
kerfí og skattlagningu
í vikuritinu Business
Week, sem gefíð er
út í Bandaríkjunum og síðan í viðtali við
Morgunblaðið sl. fímmtudag, hafa að von-
um vakið mikla athygli þeirra, sem fylgzt
hafa með umræðum um þessi málefni hér
síðustu ár. Ljóst er, að í öllum meginatrið-
um lýsir Gary S. Becker sömu skoðunum
og Morgunblaðið hefur gert í þessum
umræðum, en sem kunnugt er hefur blað-
ið orðið fyrir harðri gagnrýni vegna þeirr-
ar afstöðu, jafnvel verið sakað um sósíal-
isma (!), og þá ekki sízt frá ýmsum tals-
mönnum fijálshyggjusjónarmiða. Gary S.
Becker hefur hins vegar verið í hópi
fremstu hagfræðinga fijálshyggjunnar á
síðari hluta þessarar aldar.
Becker hlaut Nóbelsverðlaun í hagfræði
árið 1992. Þá átti hann að baki glæsilegan
feril sem fræðimaður á sviði hagfræði og
hafði m.a. lokið doktorsprófi frá Chicago-
háskóla á árinu 1955, þá 25 ára gamall.
Á námsárum í Princeton-háskóla, þar sem
hann lauk fyrri hluta háskólanáms, vakti
hann mikla athygli kennara sinna og einn
þeirra sagði, að Becker hefði verið bezti
nemandi, sem hann hefði nokkru sinni
haft. Milton Friedman, sem eins og kunn-
ugt er hefur verið einn helzti talsmaður
fijálshyggjusjónarmiða undanfarna ára-
tugi, hefur haft stór orð um snilli Gary
S. Becker.
Þegar Becker hlaut Nóbelsverðlaun í
hagfræði árið 1992 skrifaði Hannes Hólm-
steinn Gissurarson, helzti talsmaður fijáls-
hyggjuhugmynda hér á íslandi, grein í
viðskiptablað Morgunblaðsins þar sem
hann sagði m.a.: „Einhvem tíma lét ég í
ljós undrun yfír því við Milton Friedman,
að sameiginlegur vinur okkar, Gary Beck-
er, skyldi ekki hafa fengið nóbelsverðlaun
í hagfræði, því að hann væri einn snjall-
asti og frumlegasti hagfræðingur okkar
daga. „Sannaðu til,“ sagði Friedman bros-
andi, „hann á eftir að fá þau“. Spá Fried-
mans rættist nú loks í miðjum októbermán-
uði árið 1992, þegar tilkynnt var í Stokk-
hólmi, að Becker hefði hlotið þau í ár.
Becker, sem fæddist árið 1930, var eftir-
lætisnemandi Friedmans í Chicagoháskóla
á sjötta áratugnum..."
Síðar í grein sinni lýsir Hannes Hólm-
steinn kynnum þeirra Gary S. Becker og
segir: „Ég kynntist Gary Becker fyrst á
þingum Mont Pélerin-samtakanna, sem
em samtök frjálslyndra fræðimanna úr
öllum heimshornum, en þau stofnuðu þeir
Friðrik von Hayek, Milton Friedman, Ge-
org Stigler og fleiri árið 1947 ... Þess má
geta að Becker var forseti Mont Pélerin-
samtakanna 1990-1992.“
Af þessu yfirliti má sjá, að Gary S.
Becker á að baki óaðfínnanlegan feril, sem
einn af fremstu hugsuðum fijálshyggjunn-
ar á síðari hluta þessarar aldar. Af grein
Hannesar Hólmsteins Gissurarsonar í við-
skiptablaði Morgunblaðsins hinn 15. októ-
ber 1992 má jafnframt sjá, að Gary S.
Becker hefur ekki verið ókunnugt um þær
hörðu deilur, sem staðið hafa hér á ís-
landi um fiskveiðistjórnun. Hannes Hólm-
steinn segir: „Beckerhefur verið prófessor
í hagfræði og félagsfræði í Chicagohá-
skóla frá 1970. Ég hef líka kynnzt honum
ágætlega í Hoover-stofnuninni við Stan-
fordháskóla ... Þegar við snæddum saman
hádegisverð þar fyrir nokkmm mánuðum
spurði hann mig í þaula um íslenzkt þjóð-
líf. Við ræddum þá um hinar hörðu og að
sumu leyti furðulegu deilur, sem staðið
hafa hér á landi um fískveiðimál."
ÞESSI HEIMS-
kunni hagfræðipró-
. t fessor lýsti í grein
urtllkvota- -Í Business Week
fyrir skömmu, sem
sagt hefur verið frá
hér í blaðinu, hugmyndum sínum um
hvernig draga ætti úr ofveiði með því að
skattleggja aflann, sem á land berst, eftir
Ríkisstyrk-
!