Morgunblaðið - 11.10.1995, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 11. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR: EVRÓPA
Mótmæli skyggja á
heimsókn Chiracs
JACQUES Chirac, forseti Frakk-
lands, segist sannfærður um að
Frakkland verði á meðal stofnríkja
Efnahags- og myntbandalags Evr-
ópu,_ EMU.
„Ég er sannfærður um að Frakk-
land mun uppfylla skilyrðin, sem
sett eru um frammistöðu í efnahags-
málum, á tilsettum tíma,“ sagði
Chirac, sem lauk í gær opinberri
heimsókn á Spáni. Hann vildi ekki tjá
sig um veika stöðu franska frankans.
Chirac sést hér með Felipe Gonz-
alez, forsætisráðherra Spánar, í
Moncloa-höll, þar sem leiðtogamir
ræddu saman. Mótmæli gegn kjarn-
orkutilraunum Frakka í Suður-
Kyrrahafi vörpuðu nokkrum skugga
á heimsóknina. A minni myndinni
sést hvar skrifað hefur verið á glugga
franskrar ferðaskrifstofu: „Mururoa
fyrir Mururoabúa“.
ruiis
Mun myntin heita mna?
• KRÍTVERJAR leggja til að
sameiginlega Evrópumyntin, sem
á að ganga í gildi árið 1999, heiti
mna. Mna var grunneining hins
forna, gríska myntkerfis. Krít-
veijar segja eyju sína vöggu evr-
ópsks menningar- og viðskiptalífs
og mna sé þar að auki orð, sem
auðvelt sé að bera fram á öllum
Evrópumálum. Ekki megi heldur
gleyma því að Evrópa, sem getið
er í grískum goðsögnum og álfan
dregur nafn sitt af, hafi gifzt
kónginum á Krít, Asteriosi. Yfir-
völd í borginni Hania á Krít hafa
gefið út litprentaðan bækling með
tillögum að útliti mna-seðla og
myntar, sem byggðar eru á göml-
um grískum peningum, sem með-
al annars sýna brottnám Evrópu
frá Fönikíu, sem nú er Líbanon.
• ÞÝZKA verður í fyrsta sinn
kennd við Evrópuháskólann í
Brugge í Belgíu á námsárinu, sem
er nýhafið. Skólinn hefur ævin-
lega kennt á frönsku og ensku,
auk þess sem hann hefur hvatt
nemendur til að læra flæmsku til
að geta bjargað sér í Brugge. Nú
mun stúdentum hins vegar leyfast
að tala þýzku í umræðum og á
sumum ráðstefnum, sem skóiinn
efnir til. Þjóðveijar hafa þrýst á
að þýzka verði notuð meira í Evr-
ópusamstarfinu, en franska og
enska hafa langmest verið notað-
ar.
• FRAMKVÆMDASTJÓRN Evr-
ópusambandsins hefur lagt til að
8.500 spænskum og portúgölskum
fiskimönnum, sem verið hafa at-
vinnulausir eftir að fiskveiði-
samningur ESB við Marokkó rann
út í apríl, verði veittar bætur að
fjárhæð um tveir milljarðar ís-
lenzkra króna.
Flynn vill breytt hugar-
far á vinnumarkaði
Brussel. Reuter.
PADRAIG Flynn, sem fer með fé-
lagsmál í framkvæmdastjórn Evr-
ópusambandsins, hvetur vinnuveit-
endur og verkalýðsfélög í Evrópu
til að breyta um hugarfar og starfs-
hætti, í því skyni að ýta undir hag-
vöxt og fjölgun starfa.
Verkalýðsfélög
verða að breytast
í ræðu, sem Flynn hélt í spænsku
borginni Sevilla, sagði hann að
vinnuveitendur yrðu að horfa vítt
yfir og gera sér grein fyrir því að
þátttaka þeirra í lausn félagslegra
vandamála væri áþreifanleg fjár-
festing, en ekki bara til útgjalda
og óþæginda. C
Flynn sagði sömuleiðis að verka-
lýðsfélög væru mikilvæg, en þau
yrðu jafnframt að breytast og tak-
ast á við ný verkefni, viðurkenna
ný vinnuferli og miklu fjölbreyttara
eðli vinnu og launþega en áður
hefði tíðkazt. Hann hvatti verka-
lýðsfélögin til að einblína ekki á
launakröfur. „Þau verða að einbeita
sér betur að því hvernig framleiðni-
aukning getur skapað verðmæti
sem Ieiða til fjölgunar starfa, og
að því hvernig Við þróum mannauð-
inn bezt — í stað þess að horfa ein-
göngu á launin,“ sagði Flynn.
ERLEIMT
Fimm fyrrverandi þjóðarleiðtogar þinga
Deilt um áhrif geim-
varnaáætlunarinnar
Colorado Spríngs. Reuter.
FIMM fyrrverandi þjóðarleiðtogar,
sem voru við völd þegar kalda stríð-
ið leið undir lok, körpuðu á mánu-
dag um árangurinn af geimvarna-
áætlun Bandaríkjamanna og sam-
einingu Þýskalands á fundi Alþjóða-
stjórnmálastofnunarinnar sem efnt
var til í Colorado Springs. Af öðrum
málum sem bar á góma má nefna
vaxandi þjóðernishyggju og hver
staða Kína yrði í framtíðinni.
Alþjóðastjórnmálastofnunin er
samband sérfræðinga í utanríkis-
málum. Sóttu 93 fund leiðtoganna
og greiddi hver 5.000 dali, um
320.000 kr. ísl. í aðgangseyri.
Þeir sem ræddu málin voru fyrr-
verandi leiðtogar Bandaríkjanna,
Bretlands, Kanada, Sovétríkjanna
og Frakklands, þau George Bush,
Margaret Thatcher, Brian Mulron-
ey, Míkhaíl Gorbatsjov og Francois
Mitterrand.
Thatcher gagnrýnir
Þýskaland
Thatcher reyndist á öndverðum
meiði við hina leiðtogana í flestum
málum, m.a. í Evrópumálum. Réðist
hún harkalega á sameinað Þýska-
land, sem hún sagðist leitast við
að stjórna Evrópu. Er talið barst
að Evrópumálunum minnti hún
Evjrápuþjóðir á að þær hefðu „ekki
látið Þjóðveija kasta akkeri við
Evrópu, heldur hafið þið lagt Evr-
ópu við festar á æ ráðríkara Þýska-
landi.“ Þá deildu leiðtogarnir um
stjömustríðsáætlun Bandaríkja-
manna, sem Thatcher sagði hafa
ráðið úrslitum um breytingarnar
sem leiddu til hruns Sovétríkjanna.
Var Gorbatsjov ósáttur við þessa
yfirlýsingu og sagði að umbóta-
stefnan hefði verið farin að krauma
undir niðri löngu áður en ógnin af
áætluninni hefði komið til.
Þá minnti Gorbatsjov á vaxandi
þjóðernishyggju. Sagði hann að
heimurinn yrði að feta varlega þá
braut sem lægi á milli þess að viður-
kenna hinar ólíku þjóðir, menningu
og tungumál, og að kiofna upp í
alltof mörg smáríki.
Robert Lucas fær hag-
fræðiverðlaun Nóbels
Stokkhólmi. Reuter.
ROBERT Lucas, 58 ára gamall
hagfræðiprófessor við Chicago-há-
skóla, hlýtur Nobelsverðlaunin í
hagfræði í ár, að því er tilkynnt
var í Stokkhólmi í gær. í mörgum
ríkjum hefur verið stuðst við kenn-
ingar hans við mótun peninga-
stefnu og ákvörðun efnahagsráð-
stafana til að stemma stigu við
verðbólgu.
í tilkynningu konunglegu vís-
indaakademíunnar sagði, að
ákveðið hefði verið að úthluta Luc-
as verðlaununum þar sem hann
hefði „umbylt þjóðhagfræðigrein-
ingu og skilningi á hagstjórn“.
„Kominn tími til
kynslóðaskipta"
Lucas er yngsti hagfræðingur-
inn sem hlýtur nóbelsverðlaunin
en hingað til hafa þau fallið í skaut
mönnum sem sett hafa fram kenn-
ingar sínar á fimmta og sjötta ára-
tugnum. „Það var
kominn tími til kyn-
slóðaskipta," sagði
Svenska Dagbladet
um ákvörðunina í gær.
Blaðið hafði eftir
hagfræðingnum Hans
Soderstrom, að úthlut-
unin ætti eftir að orka
tvímælis því hagfræði-
heimspeki Lucas
stangaðist á við boð-
skap þeirra sem vildu
að seðlabankar beittu
virkri peningastjórn til
þess að hafa áhrif á
gengismál. í raun
mætti skilgreina af-
stöðu Lucas á þann veg að ekki
ætti að grípa inn í á sviði peninga-
mála.
í tilkynningu sænsku akadem-
íunnar sagði, að Lucas hefði út-
fært hugmyndir frjálshyggju-
mannsins Miltons Fri-
edmans, sem kunnur
er fyrir andstöðu sína
við þá viðteknu skoð-
un á sjötta áratugn-
um, að fjármálastefna
sem leiddi til þenslu
myndi skapa aukna
atvinnu.
Samkvæmt yfirlýs-
ingu sænsku akadem-
íunnar sýndi Lucas
fram á það með rann-
sóknum 1972, að
efnahagsstefna, sem
tryggja ætti stöðug-
leika, gæti ekki haft
varanleg og markviss áhrif á at-
vinnustigið. „Reynslan frá áttunda
og níunda áratugnum hefur sýnt,
að aukin verðbólga leiðir ekki til
varanlegrar hækkunar atvinnu-
stigsins, sem staðfestir tilgátur
Lucas,“ sagði í frétt akademíunnar.
Robert Lucas
Reuter
Dulur einfari
á hersýningu
Banatilræðið í Skopje
Gruna
glæpa-
samtök
Skopje. Reuter.
LÖGREGLUYFIRVÖLD í Makedón-
íu telja hugsanlegt, að glæpamenn
hafi staðið að baki banatilræðinu
við Kiro Gligorov, forseta landsins,
í vikunni sem leið. Um Makedóníu
hafa eiturlyf verið flutt til Vestur-
Evrópu og þar er einnig stundað
mikið peningaþvætti.
Sérfræðingar frá Bretlandi,
Þýskalandi og. Bandaríkjunum
vinna nú að rannsókn málsins
ásamt makedónsku lögreglunni en
í sprengjutilræðinu lést ökumaður
Gligorovs og vegfarandi en sjálfur
særðist hann alvarlega. Gligorov
hefur barist hart gegn glæpasam-
tökum í landinu.
Haft er eftir heimildum innan
lögreglunnar í landinu, að hún telji
glæpasamtökin líklegust til að vilja
Gligorov feigan en vestrænir stjórn-
arerindrekar í Skopje, höfuðborg-
inni, hallast enn að því, að öfgasinn-
aðir þjóðernissinnar hafi verið að
verki, menn, sem vilji engar sættir
við Grikki og Serba.
MILLJÓN manna safnaðist sam-
an á Torgi Kims Il-sungs í mið-
borg Pyongyang í tilefni af 50
ára afmæli kommúnistaflokks
Norður-Kóreu í gær. Kim Jong-
il, sonur Kims Il-sungs sem lést
í fyrra, var viðstaddur hersýn-
ingu í tilefni afmælisins og fjöl-
miðlar fóru fögrum orðum um
hann sem leiðtoga flokksins, rík-
isins og hersins. Ekki var þó
gefin út formleg tilkynning um
að Kim hefði tekið við embættun-
um af föður sínum eins og búist
hafði verið við. Myndin er af Kim
á hersýningunni, en fátítt er að
þessi duli einfari komi fram opin-
berlega.