Morgunblaðið - 11.10.1995, Blaðsíða 22
22 MIÐVIKUDAGUR 11. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
BILATRYGGINGAR
móti sé reynt að nálgast sanngjarna
niðurstöðu.
Áhrif skaðabótalaganna
ekki komin fram
Skaðabótalög voru sett árið
1993. í athugasemdum með frum-
varpinu var talað um að skaðabæt-
ur yrðu gerðar réttlátari en áður
var. Dánarbætur voru hækkaðar
svo og bætur fyrir örorku sem í
raun skerðir getu tjónþola til að
afla vinnutekna. I upphaflegri
gerð frumvarpsins átti á móti að
lækka eða fella niður bætur fyrir
minni háttar örorku sem ekki hefði
áhrif á ijárhag viðkomandi í fram-
tíðinni. Fram kemur í athuga-
semdum með frumvarpinu að búist
var við að þetta leiddi til þess að
kostnaður þjóðfélagsins í heild af
skaðabótum myndi lækka og al-
menningur myndi njóta góðs af,
meðal annars með lækkun iðgjalda
bílatrygginga. Frumvarpinu var
breytt á undirbúningsstigi og í
meðförum Alþingis, þannig að
meðal annars var fellt út ákvæði
um að örorka þyrfti að ná 15% til
að hinn slasaði ætti rétt til skaða-
bóta.
Þó skaðabótalögin hafi tekið
gildi 1. júlí 1993 eru áhrif þeirra
fyrst að koma í ljós á þessu ári,
því í flestum tilvikum er ekki
hægt að meta áhrif varanlegrar
örorku fyrr en eftir tvö til þijú ár
frá slysi. Forsvarsmenn trygg-
ingafélaganna vilja því spara sér
yfirlýsingar um endanleg áhrif
laganna. Einar Sveinsson á frekar
von á því að heildarbætur hækki
en lækki, vegna þess hve miklar
breytingar urðu á frumvarpinu frá
fyrstu gerð þess þar til það varð
að lögum.
Örn Gústafsson hefur ekki trú
á því að tjónagreiðslur VÍS muni
breytast mikið þegar á heildina
er litið. „Það sem við höfum séð
nú þegar er heldur til lækkunar á
meðaltjóninu,“ segir hann. Er það
vegna þess að lögin gera ráð fyrir
því að fjárhagslegar afleiðingar
örorku séu metnar og fólki sem
ekki slasast mikið hefur því geng-
ið verr að sýna fram á tekjutap.
Áður var gengið út frá því að
tekjumöguleikar fólks skertust í
hlutfalli við læknisfræðilegt ör-
orkumat. Örn segir að það eigi
eftir að koma í ljós hver áhrifin
verði á bótagreiðslur í stærri slys-
unum, á það hefði lítið reynt.
Tryggingafélögin megi þó búast
við því að bótafjárhæðir margfald-
ist í sumum tilvikum, fólk sem
áður hefði fengið innan við tug
milljóna kr. muni í ákveðnum til-
vikum fá tuga milljóna króna
bætur vegna líkamstjóns. „Þó
svona mál séu sem betur fer fá,
höfum við ekki þorað að gera ráð
fyrir lægri tjónakostnaði í heild-
ina,“ segir Örn.
Getur leitt til
hækkunar iðgjalda
Lögmenn gerðu margar athuga-
semdir við frumvarpið á sínum tíma
og héldu því áfram eftir að það
var orðið að lögum. Það leiddi til
þess að allsheijarnefnd Alþingis
tók málið aftur upp. Meirihluti
nefndar dómsmálaráðherra komst
að þeirri niðurstöðu að hækka
bæri margföldunarstuðla til út-
reiknings bóta. Samkvæmt lögun-
um ber að margfalda árslaun tjón-
þola með 7,5 og síðan
með örorkustigi, en
nefndin vill hækka þá í
10. Mennirnir tveir sem
stóðu að þessu áliti, ___________
Gestur Jónsson hæsta- “
réttarlögmaður og Gunnlaugur
Claessen hæstaréttardómari, vinna
nú að endurskoðun á reglum frum-
varpsins, meðal annars um hækkun
stuðlanna.
Sigmar Ármannsson segir að
við setningu skaðabótalaganna
hafí verið við það miðað að heildar-
bætur hækkuðu ekki, bætur til
þeirra sem slösuðust alvarlega
hefðu hækkað, en lækkað á móti
til þeirra sem ekki biðu mikinn
ÖKUTÆKJATRYGGINGAR
Tjónakostnaður
á hvern skráðan bíl
á Norðurlöndunum
nn Lögboðnar
ökutækja-
tryggingar
Island Nor. Danm. Svíþj. Finnl. $
Tíðni
bótaskyldra tjóna
Fjöldi slasaðra á
hverja 100.000
skráða bíla
Island Noregur Sviþjóð Frakkland
Kostnaður
við hvert slys
Meðaltal greiddra
slysabóta á
hvern slasaðan
Island Noregur Svíþjóð
Skipting eignatjóna og slysa-
tjóna á Norðurlöndunum 1993
57,5% ■ 32,7% I;; 32,0%
67,3% ■ 68,0%
Island Finnland Noregur Svíþjðð Danmörk
Fjöldi slasaðra og fjöldi
munatjóna hjá VÍS1986-94
'ýfFjö'di munatjóna
1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994
Heimild: VÍS
Fjöldi bótaskyldra
umferðarslysa hjá íslenskum
vátryggingaf élögum 1986-94
2663
2549
1067
1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994
Heimild; Samband íslenskra tryggingafélaga
Fjöldi þeirra sem fengið hafa
metna varanl. örorku hjá VÍS
vegna umferðarslysa 1986-93
Örorkumal er ekki
hægt ad framkvæma
fyrren aðþrem
árum liðnum
1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993
Heimild: VÍS
fjárhagslegan skaða af slysum.
Bendir hann jafnframt á að marg-
földunarstuðlar íslensku laganna
séu mun hærri en þeirra dönsku,
eða 7,5 á móti 6, og ekkert lág-
mark sé á bótarétti með tilliti til
örorkustigs. Ef áform um enn
frekari hækkun margföidunarst-
uðla næði fram að ganga myndu
tryggingaiðgjöld hækka, meðal
annars lögboðin iðgjöld bílatrygg-
inga sem fólk væri skyldugt að
kaupa. Lögmenn hafa heldur ekki
farið dult með þá skoðun sína að
fremur ætti að hækka iðgjöldin
en lækka bæturnar. „Þetta hefði
sjálfsagt gengið fyrir tuttugu
árum, en ekki lengur. Ef skaða-
bótaskylda er úr takti við það sem
gengur og gerist í ná-
Iðgjöld hækka grannalöndunum, rýrir
ef Stuðull
hækkar
það samkeppnisstöðu
fyrirtækja og lífskjör al-
________ mennings," segir hann.
Talsmenn trygginga-
félaganna treysta sér ekki til að
áætla viðbótarkostnað félaganna
ef margföldunarstuðull skaðabóta-
laganna verður hækkaður í 10.
Einar Sveinsson ségist giska á að
heildarbætur vegna ábyrgðar-
tryggingar bíla gætu hækkað við
þetta um 7-15%. Slík hækkun
myndi óhjákvæmilega leiða til ein-
hverrar hækkunar iðgjalda.
Runólfur Ólafsson, fram-
kvæmdastjóri Félags íslenskra bif-.
reiðaeigenda, segir að félagið hafi
verið hlynnt skaðabótalögunum
eins og þau voru. Það hafi veitt
umsagnir um þau og breytingar á
umferðarlögunum og oft átt sam-
leið með tryggingafélögunum í því
efni. Hann segir að félagið hafí
ekki tekið afstöðu til kröfunnar
um hækkun margföldunarstuðla
en segir það sína skoðun áð lög
eins og þessi þurfi að vera í stöð-
ugri endurskoðun.
Sérfræðikostnaður
telst til tjóna
Til tjónakostnaðar telst ekki
einungis kostnaður við viðgerð á
bíl og bætur til hins slasaða. Allur
kostnaður við tjónið færist á þenn-
an lið í bókhaldi trygg- _______
ingafélaganna. Til við-
bótar bótum má nefna
kostnað við læknismeð-
ferð og sjúkraþjálfun.
Þar færist einnig sér-
fræðikostnaður, til dæmis þóknun
til tryggingastærðfræðings, lækn-
is vegna örorkumats og lögmanns
tjónþola,
Á árinu 1991 var kostnaður
vegna tryggingastærðfræðinga og
lækna vegna uppgjörs líkamstjóna
áætlaður samtals 45 milljónir kr.
og þóknun til lögmanna 120
milljónir kr. Með nýju skaðabóta-
lögunum er almennt ekki talin
þörf á þjónustu tryggingastærð-
Læknar of
mátu háls-
hnykkina
UMFERÐIN
Osló
Aftanákeyrsl-
umfækkað
NOKKUR ný neðanjarðargöng
hafa verið tekin í notkun í Osló
á undanförnum árum. Við það
hefur aftanákeyrslum fækkað
mikið. Fækkun umferðarljósa
hefur átt sinn þátt í þessari þróun.
Eg er þeirrar skoðunar að
umferðarmenning í Osló sé á mun
hærra plani en í Reykjavík. Minni
streita er í umferðinni og menn
sýna meiri tillitssemi.
Erlingur Jóhannsson
H e I s i n k i
Liðkað fyrir
strætó
MENNINGIN í umferðinni er
svipuð og í Reykjavík. Helsti mun-
urinn er að hér eru allskonar tak-
markanir í miðborginni til þess
að greiða strætisvögnum, spor-
vögnum og leigubílum leiðina í
umferðinni.
Lars Lundsten
fræðings og vonast er til að kostn-
aður við örorkumat lækki með til-
komu sérstakrar opinberrar nefnd-
ar, örorkunefndar, sem gefur álit
á örorku- eða miskastigi sam-
kvæmt reglum laganna. í athuga-
semdum með frumvarpinu segir
jafnframt að gera megi ráð fyrir
því að kostnaður vegna þóknunar
lögmanna lækki.
Reynt að lækka
lögmannskostnað
Tryggingafélögin hafa verið að
reyna að lækka tjónakostnað í
bílatryggingunum með því að
minnka greiðslur til lögmanna.
Telja ekki þörf á atbeina þeirra í
einfaldari málum, en þegar þeirra
er þörf eigi að greiða
þeim samkvæmt vinnu-
tímaframlagi. Þóknun
sem reiknuð er eftir vin-
nutíma er mun lægri en
þegar hún er ákveðið
hlutfall af bótafjárhæðinni sam-
kvæmt gjaldskrá. Lögmenn
brugðust hart við þessu og hafa
unnið að því að fá þessum nýju
vinnureglum hnekkt.
Nú hefur Vátryggingaeftirlitið
gefið tryggingafélögunum fyrir-
mæli um að þau kynni tjónþolum
þann rétt sinn að kalla til lögmann
og tekið þannig undir með lög-
mönnum. Eftirlitið tekur hins veg-
ar ekki afstöðu til þess hver eigi
Ziirich
Slys á gang-
brautum
MIKIL umferð er í Ziirich en hún
er nokkuð vel skipulögð. Strætis-
vagnar og sporvagnar eiga alltaf
réttinn og geta verið dálítið
hættulegir. Þó nokkuð er um hjól-
reiðamenn, brautir þeirra eru
sumstaðar merktar en annars
staðar ekki. Þeir bera Iitla virð-
ingu fyrir umferðarreglum og
maður þarf að vara sig á þeim.
Gangandi eiga réttinn á gang-
brautum í Sviss síðan í sumar.
Það hefur valdið þó nokkrum
slysum, því keyrt er á þá á gang-
brautum eða aftan á þá sem virða
regluna.
Hraðahindrunum (bugðum)
hefur fjölgað í Ziirich eftir að
vinstri menn komust til valda
fyrir fimm árum. Eg bý til dæm-
is í hverfi þar sem hraði hefur
verið takmarkaður við 30 km frá
því um mánaðamót.
Mér finnst auðveldara að aka
í Zíirich en í Reykjavík af ein-
hverri ástæðu. Kannski af því að
ég reikna fastlega með að bíl-
stjórarnir virði umferðarregl-
urnar. Eg treysti Islendingum
ekki alveg í umferðinni.
Anna Bjarnadóttir
Evrópa
Bílþjófnaðir
vandamál
BÍLÞJÓFNAÐIR eru mikið
vandamál í Evrópu og hækka
verð á kaskótryggingum. Sem
dæmi má nefna að þeir eru lang-
stærsti kostnaðarliðurinn í hálf-
kaskó hjá Svíum og íbúar í þeim
héruðum Þýskalands sem liggja
að Póllandi þurfa að bera hærri
iðgjöld en margir landar þeirra,
aðallega vegna tíðra bílþjófnaða.
Bílþjófnaðir eru algengir í
London. Samkvæmt nýlegri
könnun eru Bretar flinkustu bíla-
þjófar í Evrópu. Þar, eins og
annars staðar, hverfa bílarnir
stundum alveg en einnig getur
verið um að ræða skemmtireið,
það er að segja að þjófarnir leggi
bílnum eftir til dæmis nætur-
langa notkun. Þá er talsvert um
að útvörpum sé stolið og bilarnir
skemmdir við að ná tækjunum
úr.
í Lúxemborg eru dýrir bílar í
mestri hættu fyrir bílþjófum, svo
sem Volkswagen Golf, Mercedes
Benz, Audi, BMW og Alfa Romea,
en einnig Lada - merkilegt nokk.