Morgunblaðið - 11.10.1995, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 11. OKTÓBER 1995 23
BÍLATRYGGINGAR

; 1 v
M vmm 'Mi - ' á '-t mí • '■ i 1 ^
IJ| 'mi •| j i,
4 é 2* ' f |if | ■
■ -• 'Á'HvÍ

ISLENDINGAR ganga frá málum beint við tryggingafélögin. Miðlarar vilja nú komast þar að.
Miðlarar vilja
komast inn
í viðskiptin
ÖKUTÆKJATRYGGINGAR
Morgunblaðið/Þorkell
Rekstrarkostnaður bílatrygginga íslensku trygg.félaganna 1994 Hlutfall af iðgjöldum ársins
. ■ : § 15%
Sjóvá-Alm. 16%
Trygg.midsl. ;■ 1 12%
Tryggingl : 16% |
Skandia 36% 1
Ábyrgö 12% I
MEÐALTAL:
Kostnaður við rekstur
bílatrygginga 1993
Hlutfall af útgjöldum
Þýskaland l -W,13.1%
írland FsWB 15,5%
Island [~ ■■ 19%
Bretland I '“8 22,3%
Auslurríki I ■■■‘aiKH 23,0%
Sviss C
Italía I
Spánn I
Grikkland l
Frakkland I
Holland
Portúgal
Belgía
23,7% I
25,7% \
28,9% \
29,3% |
29,5% é
29,7% I
31,8% -
38,6%
að greiða þóknun lögmanns eða
hvort heimilt sé að greiða hana
samkvæmt vinnutímaframlagi.
Eitt slíkt mál er fyrir dómstólun-
um. Varð það niðurstaða héraðs-
dóms að tryggingafélagi bæri að
greiða lögmanni samkvæmt gjald-
skrá en þó ekki samkvæmt ítrustu
kröfu lögmannsins.
Málinu var áfrýjað til Hæsta-
réttar og er búist við að það verði
flutt rétt eftir miðjan þennan mán-
uð. Þá fæst væntanlega úr því
skorið hvort tryggingáfélögin nái
að lækka þennan hluta tjónakostn-
aðarins.
Hver er skýringin?
Þegar farið hefur verið yfir svið-
ið virðist ekk-i þurfa að deila um
að tjónakostnaður íslensku trygg-
ingafélaganna er margfalt hærri
en tryggingafélaga í nágranna-
löndunum. Öllu erfiðara er að
meta ástæður þess. Þó margt
bendi til að umferðaróhöpp séu
hér raunverulega fleiri en á hinum
Norðurlöndunum er ekki hægt að
afgreiða málið með því einu að
segja að íslendingar séu svona
lélegir ökumenn.
Kostnaður við slys á fólki er
meiri í hveiju einstöku tilviki og
virðist það skýrast að einhveiju
leyti af greiðslum fyrir tiltölulega
lítil meiðsli. En þetta nægir varla
til að skýra þennan mikla mun á
tjónakostnaði. Bótareglur og
bótagrundvöllur er með svipuðum
hætti hér og á hinum Norðurlönd-
unum en vísbendingar eru þó um
að hann geti verið heldur víðtæk-
ari hér. Loks má staldra við þá
skýringu að matsaðferðir og
vinnubrögð lækna leiði til þess
að fleiri fái metna varanlega ör-
orku eftir umferðarslys en þekkist
í nágrannalöndunum. Ólafur Ól-
afsson landlæknir staðfestir að
þetta hafi gerst þegar háís-
hnykksfaraldurinn reið yfir. Þetta
hafi verið nýtt fyrir læknana.
Reynslan hafi svo sýnt að áverk-
arnir eru ekki eins alvarlegir og
í upphafi virtist.
Þá er afar erfitt að skýra það
að slösuðum einstaklingum ijölgar
á sama tíma og árekstrum fækk-
ar, án þess að fleiri séu í hveijum
bíl. Auðvitað geta árekstramir ver-
ið harðari. Varla er fólk svona
mikið linara en áður var. Þá virðist
ljóst að ásókn í bætur hefur aukist
mikið og fólk er orðið meðvitaðra
um rétt sinn. Hálshnykksfaraldur-
inn er lýsandi dæmi um það.
Áhrif skaðabótalaganna fara
senn að koma betur í ljós. Félögin
virðast hafa lagt ríflega til hliðar
vegna óvissunnar um afleiðingar
þeirra á uppgjör líkamstjóna. Er
þá komið að enn einni skýringunni
á háum tjónakostnaði hér. Trygg-
ingafélögin hafa verið að byggja
upp bótasjóði sína sem -höfðu
brunnið upp vegna þess að iðgjöld
ábyrgðartryggingar og slysa-
tryggingar fylgdu ekki bættri vá-
tryggingarvernd 1988 og hol-
skeflu bótakrafna í kjölfarið.
Framlög í bótasjóði, einnig upp-
bygging öryggisálags fyrir fram-
tíðina, teljast til tjónakostnaðar
ársins. Það breytir þó ekki þessari
mynd í neinum grundvallaratrið-
um. Nú eru að koma fram vísbend-
ingar um að meðaltjón séu að
lækka vegna áhrifa skaðabótalag-
anna, fólk geti ekki lengur unnið
í happdrætti með því að lenda í
slysi og vera með í hálskragatísk-
unni. A móti eru greiddar hærri
bætur til alvarlega slasaðra.
Að síðustu er rétt að rifja það
upp að bætur til slasaðs fólks og
viðgerðir á bílum eru lang stærsti
kostnaðarliður vegna bílatrygg-
inganna, þó fleira komi þar til,
eins og framlög í bótasjóði og
kostnaður við rekstur og sérfræð-
inga. Ymis lög og reglur koma
einnig mikið við sögu. Til þess að
lækka iðgjöldin þarf að taka á
öllum þessum hlutum, en mest
myndi muna um að fækka slysun-
um. Við þurfum ekki sérfræðinga
til að segja okkur það.
KOSTNAÐUR við að reka bíla-
tryggingar er minni hér á landi
en í flestum öðrum löndum Evr-
ópu. Virðist mest muna um um-
boðslaunagreiðslur sem hér eru
afar litlar en í mörgum löndum
eru greiðslur til vátryggingamiðl-
ara verulegur kostnaðarliður og
hleypir kostnaðarhlutfallinu upp.
Þess vegna eru íslensku trygg-
ingafélögin treg til að taka upp
samvinnu við þá mörgu vátrygg-
ingamiðlara sem hér eru að hefja
störf.
Auk tjónakostnaðar ræður
rekstrarkostnaður því hvað ið-
gjöld bílatrygginga eru há. Það
skiptir því máli fyrir bíleigendur
hvernig tryggingafélögin eru rek-
in. Ekki er ágreiningur um það
milli FÍB og tryggingafélaganna
að rekstrarkostnaður íslensku
tryggingafélaganna er tiltölulega
lítill miðað við nágrannaþjóðirnar.
Kostnaður Skandia 36%
Skrifstofu- og sljórnunarkostn-
aður og greidd umboðslaun sams-
vöruðu 16% af iðgjöldum öku-
tækjatrygginga á síðasta ári.
Kostnaðurinn hefur verið að
lækka smám saman, var til dæmis
19% árið áður.
Kostnaður er nokkuð misjafn
milli félaga. Litlu félögin virðast
ekki vera með meiri kostnað hlut-
fallslega en þau stóru, nema
Skandia. Stóru félögin tvö, VÍS
og Sjóvá-Almennar, eru með
kostnað á bilinu 15-16% af iðgjöld-
um, Trygging hf. sömuleiðis.
Tryggingamiðstöðin og Ábyrgð
eru með minni stjórnunarkostnað,
eða 12-13%. Aftur á móti er kostn-
aður Skandia 36% af iðgjöldum
og var reyndar 56% á árinu 1993.
Friðrik Jóhannsson, fram-
kvæmdastjóri Skandia, segir að
félagið sé í örum vexti og hafi
byggt sig upp miðað við stærri
markaðshlutdeild. Segir hann út-
lit fyrir 50% aukningu í bókfærð-
um iðgjöldum á þessu ári miðað
við það síðasta, án þess að kostn-
aður vaxi að ráði. Gunnar Felix-
son, framkvæmdastjóri Trygg-
ingamiðstöðvarinnar, segir að
bílatryggingarnar njóti þess að
stjórnunarkostnaður félagsins í
heild sé tiltölulega lítill vegna
þess hvað stór hluti starfseminnar
er í sjótryggingum.
25-30% á Norðurlöndunum
Algengast er að rekstrarkostn-
aður við bílatryggingar á Norður-
löndunum sé 25-30%, á sama tíma
og hann er 16-19% hér á landi.
Niðurstöður samanburðar Sam-
bands evrópskra tryggingafélaga
á kostnaði í mörgum Evrópulönd-
um árið 1993 sýna að kostnaður-
inn er ákaflega misjafn milli
landa, eða frá 13% í Þýskalandi
og upp í 38% í Belgíu. Það ár var
kostnaðurinn hér 19% og voru það
aðeins þýsku bílatryggingafélög-
in og þau jrsku sem sýndu lægri
kostnað. I sumum löndum slaga
umboðslaunin upp í heildarkostn-
aðinn hér. Kostnaður hefur þó
víða verið að lækka.
Erlendur Lárusson, forstöðu-
maður Vátryggingaeftirlitsins,
telur að skýringanna á tiltölulega
litlum kostnaði íslensku trygg-
ingafélaganna sé helst að leita í
því að hér fer salan mest fram á
aðalskrifstofum tryggingafélag-
anna. Víða annars staðar, til dæm-
is í Svíþjóð, sé mikill fjöldi sölu-
manna á ferðinni. Þá eru vátrygg-
ingamiðlarar oft milliliðir og
þurfa þóknun fyrir störf sín.
Sigmar Ármannsson, fram-
kvæmdastjóri Sambands ís-
lenskra tryggingafélaga, segir að
íslensku tryggingafélögin hafi
verið fyrri til að tölvuvæðast en
félög í nágrannalöndunum og
komi það þeim til góða nú. Þá sé
að skila sér ávinningur af samein-
ingu tryggingafélaganna.
Miðlarar krefjast þóknunar
Vátryggingamiðlarar eru að
hasla sér völl hér á landi. Nokkr-
ir eru komnir með löggildingu og
fleiri eru að vinna að þeim mál-
um. Víða annast miðlarar sölu og
öll samskipti við vátryggingataka,
jafnt einstaklinga sem fyrirtæki,
og tryggingafélögin greiða þeim
þóknun. Islensku tryggingafélög-
in hafa hafnað því að greiða miðl-
urunum fyrir milligöngu um gerð
tryggingasamninga.
Gísli Maack, fulltrúi brésku
vátryggingamiðlunarinnar NHK
International, segir að í Bretlandi
séu 5.000 miðlarar og fari við- .
skiptin mikið til í gegn um þá.
Hann segir að vátryggingamiðlari
hafi miklar skyldur við vátryggin-
gatakann og semji oft trygginga-
skilmála. Hann segir að starfsem-
in hafi gengið vel hjá NHK eftir
að hún hófst hér á landi. Tekist
hafi að bjóða viðskiptavinum
verulega lægri iðgjöld en þeir
greiddu áður. En Gísli segist líka
hafa komið að lokuðum mörkuð-
um þar sem engu máli skipti hvað
lág iðgjöld eru boðin, trygginga-
takinn geti ekki fært sig vegna
þess að hann sé orðinn háður
ú’yggmgafélaginu með lánafyrir-
greiðslu, eignatengslum eða á
annan hátt.
NHK bauð tryggingafélögun-
um þjónustu sína og að útvega
jafnframt erlend viðskipti en að-
eins eitt þeirra hefur sýnt áhuga
á að ræða málin, að sögn Gísla.
Sýnist honum að samstaða sé
meðal félaganna að útiloka váa,
tryggingamiðlara. Slíkt hafi verið
reynt í nágrannalöndunum en
ekki tekist. Gísli segir að vátrygg-
ingamiðlarar þurfi að fá ívið
hærri þóknun en umboðsmenn
tryggingafélaganna úti á landi,
sem fái 7-14% umboðslaun. En
miðlarar myndu einnig létta mik-
illi vinnu af aðalskrifstofum félg-
anna, við sölu, innheimtu, milli-
göngu um (jón og fleira.
Ekki þörf á miðlurum
Örn Gústafsson, framkvæmda-
stjóri einstaklingstrygginga hjá
VIS, segir að vátryggingamiðlar-
ar yrðu milliliðir og hefðu óhjá-
kvæmilega einhvern aukakostnað
í för með sér því tryggingafélögin
gætu ekki lagt niður markaðs-
setningu, sölu og þjónustu, þó
þeir kæmu til sögunnar. Þar sem
þetta fyrirkomulag væri við lýði
mættu tryggingafélögin ekki
koma nálægt viðskiptavininum og
hugnast Erni það ekki. „Það er
einkenni íslenska markaðarins að
fólk getur komið beint á skrif-
stofu tryggingafélaganna. Við
teljum ekki þörf á atbeina vá-
íryggjngamiðlara tilað ganga frá
tryggingum," segir Örn.
I Bretlandi hefur mesti vöxtur-
inn á bílatryggingamarkaðnum
verið hjá tryggingafélögum sem
sjálf setja sig í samband við bíleig-
endur, án milligöngu miðlara.
Verðkannanir hafa sýnt að hægt
er að gera betri kaup hjá þessum
félögum. Þau voru komin með
15% markaðarins árið 1993 og
hefur hlutdeild þeirra vaxið síðan.
Gamalgróin tryggingafélög eru
sum hver að vakna upp við það
að þau eru illa samkeppnisfær,
þau þekkja ekki viðskiptavinina
og eru með meiri kostnað en fyr-
irtækin sem selja beint.
Færa má rök fyrir gagnsemi
milligöngu vátryggingamiðlara
enda eru þá líkur á meira jafn-
ræði með tryggingatakanum og
tryggingafyrirtækinu. Hann
myndiauðvelda leit að hagstæð-
asta tryggingakosti. Það mun hins
vegar kosta sitt eins og tölur um
kostnað við rekstur bílatrygginga
í öðmm löndum sýna. Það myndi
ekki falla í góðan jarðveg að
hækka iðgjöldin og gera þau enn
dýrarien í nágrannalöndunum. Því
má búast við að miðluninum gangi
illa að komast inn i einstaklings-
tiyggingamar. Þeirra bíða hins
vegar örugglega þó nokkur verk-
efni á sviði atvinnurekstrartrygg-
inga, þar sem málin em flóknari
og hærri fjárhæðii- í spilinu.