Morgunblaðið - 14.10.1995, Blaðsíða 2

2 C LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MA-KVARTETTINN á hátindi ferils síns.
Geislaplata með söng MA-kvartettsins
Eigum kannski
eftir að eignast
nýja aðdáendur
Þrjú stór-
virki tónbók-
menntanna
ÍJT ER komin hjá Japis geislaplata
með söng MA-kvartettsins. Upptök-
urnar, sem eru þær einu sem varð-
veist hafa með kvartettinum, voru
gerðar á vegum Ríkisútvarpsins á
síðasta starfsári hans, 1942. Páll
ísólfsson tónlistarráðunautur út-
varpsins valdi lögin úr sönglagasafni
kvartettsins og Þórarinn Guðmunds-
son tónskáld stjórnaði upptökum.
MA-kvartettinn var stofnaður af
fjórum menntaskólanemum á Akur-
eyri árið 1932: Bræðrunum Þorgeiri
og Steinþóri Gestssonum, Jakobi V.
Hafstein og Jóni frá Ljárskógum.
Félagarnir fjórir höfðu engan sam-
bærilegan söngstíl við að styðjast,
enda hafði enginn kvartett náð fót-
festu hér á landi. Söngur þeirra féll
hins vegar í frjóa jörð nyrðra og var
því samstarfinu fram haldið að lokn-
um stúdentsprófum.
Haustið 1934 lá leiðin suður yfir
heiðar og hélt kvartettinn sinn fyrsta
opinbera samsöng í Reykjavík í febr-
úar 1935. „Þessum ungu mönnum
verður vafalaust hvarvetna vel tekið,
því þeir flytja hressandi, glaðan, upp-
lífgandi söng, sem síst er of mikið
af,“ sagði Páll ísólfsson í dómi sem
birtist í Morgunblaðinu eftir tónleik-
ana. Þar méð var ísinn brotinn.
Sigurganga MA-kvartettsins stóð
í áratug, en hann er án efa einn
vinsælasti sönghópur þessarar aldar
á íslandi. Á þessum tíu árum söng
hann þrettán sinnum í útvarp og
hélt 105 samsöngva á átján stöðum
víðsvegar um landið. Kvartettinn
æfði og flutti 107 lög.
Bræðurnif ánægðir
Tveir félagar úr kvartettinum eru
á iífi í dag: Bræðurnir og tenór-
söngvararnir Steinþór og Þorgeir
Gestssynir. Ljúka þeir lofsorði á
geislaplötuna. „Við erum mjög glað-
ir yfir því að þetta hefur tekist,"
segir Steinþór og Þorgeir tekur í
sama streng: „Við vildum ekki að
þessar upptökur glötuðust og lögð-
um því mikla áherslu á að þær yrðu
gefnar út á geislaplötu. Þannig varð-
veitast þær best og ef einhver vill
heyra þennan söng í framtíðinni þá
er þessi plata til.“
Bræðurnir eru Japis afar þakklát-
ir, en það mun hafa kostað umtals-
verða vinnu að búa þessar gömlu
upptökur undir útgáfu. „Eftir að
búið er að fjarlægja öll aukahljóð
með nútíma tækni er þetta nálægt
því að vera eins og það var sungið
á sínum tíma,“ segir Þorgeir.
Þeir Steinþór muna glöggt eftir
upptökunni í útvarpinu árið 1942.
„Það var mjög erfítt að komast í
upptöku á þessum árum auk þess sem
tæknin var fátækleg. Við sungum inn
þessi átta lög í einni lotu og áttum
ekki möguleika á að endurtaka neitt.
Þetta var eins og að syngja í beinni
útsendingu," segir Steinþór en bætir
við að kvartettinn hafí engu að síður
verið sáttur við upptökurnar.
Steinþór segir að þeim fækki
stöðugt sem séð hafi kvartettinn á
tónleikum. Samt eigi þeir enn sína
aðdáendur og ótrúlega margir virð-
ist vita af MA-kvartettinum. „Ég
held því að þessi plata eigi örugg-
lega eftir að gleðja einhveija og
kannski eigum við efór að eignast
nýja aðdáendur."
RUMIR átta milljarðar íslenskra
króna, sem álitið er að þurfti til
að hrinda í framkvæmd áætluninni
um evrópsku menningarhöfuð-
borgina Kaupmannahöfn á næsta
ári, eru nú í höfn. Um tveir þriðju
hlutar fjárins kemur frá ríki og
bæjarféiögum, en afgangurinn er
fé, sem erlendir og innlendir
styrktaraðilar, bæði opinberir aðil-
ar og einkaaðilar, leggja til. Ekki
blés byrlega framan af og því
ekki búist við að markið næðist
fyrr en á næsta ári.
Formaður menningarhöfuð-
borgarsjóðsins, sem á að fjár-
magna áætlunina, er Jens Kramer
TRÍÓ Reykjavíkur kemur fram á
tónleikum Kammermúsikklúbbsins á
morgun, sunnudag í Bústaðakirkju
kl. 20.30. Tríó Reykjavíkur skipa
Guðný Guðmundsdóttir fiðluleikari,
Gunnar Kvaran knéfíðluieikari og
Peter Maté píanóleikari sem leikur
nú í forföllum Halldórs Haraldsson-
ar. Ennfremur mun Guðmundur
Kristmundsson lágfiðluleikari koma
fram.
Þijú verk verða flutt á tónleikun-
um. Eftir Ludwig Van Beethoven
(1770-1827) verður flutt tríó fyrir
píanó, fiðlu og knéfiðlu í Es-dúr, op.
70. nr. 2. Verkið er samið árið 1808
og er annað tveggja píanótríóa sem
Beethoven samdi þetta ár. Þetta
voru tímamótaverk á sínu sviði og
samin sama ár og Pastoralsinfónían
op. 68 og sellósónatan op. 69.
Annað verkið sem flutt verður er
tríó fyrir píanó, flðlu og knéfiðlu í
g-moll, op. 15 eftir Bedrich Smetana
(1824-1884). Smetana var þjóðar-
tónskáld Tékka og eitt af undrabörn-
um tónlistarinnar en varð fyrir miklu
mótlæti í lífi sínu. Á sviði kammer-
tónlistar samdi hann tvo strengja-
kvartetta og píanótríó sem flutt
verður á þessum tónleikum. Verkið
samdi hann árin 1855-1857 harmi
sleginn af dauða elstu dóttur sinnar
Mikkelsen, aðalborgarstjóri Kaup-
mannahafnar. Hann tilkynnti á
blaðamannafundi í vikunni að þær
750 milljónir danskra króna, sem
áætlað var að þyrfti til að geta
staðið undir framkvæmdinni, væru
nú tryggðar og meira en það, því
alls liggja fyrir 758,5 milljónir.
Gekk treglega í fyrstu
Kaupmannahafnarborg og
næstu bæjarfélög leggja til 246
milljónir og sama upphæð kemur
frá menningarráðuneytinu. Fjöldi
erlendra og innlendra fyrirtækja
hafa ýmist lagt menningarhöfuð-
borgarsjóðnum eða verkefnum á
sem einnig var undrabarn í tónlist.
Að lokum verður fluttur kvartett
fyrir píanó, fiðlu, lágfiðlu og kné-
fíðlu í c-moll, op. 60 eftir Johannes
Brahms (1833-1897). Brahms er
einn mesti höfundur kammertón-
verka á liðinni öld. í mörgum þeirra
er píanó meðal hljóðfæra, þar á
meðal eru þijú píanótríó, þrír píanó-
kvartettar og einn píanókvintett.
Þessi tónverk eru vandmeðfarin,
meðal annars vegna þess hversu
píanóhlutverkin eru magnþrungin. í
píanókvartettunum er lágfiðlu aukið
við fiðlu og knéfiðlu og eykur það
vægi strokhljóðfæranna gagnvart
píanóinu. Þessir kvartettar eru taldir
til þess besta sem Brahms samdi og
þá ekki síst sá síðasti sem verður
leikinn á tónleikunum í Bústaða-
kirkju. Ekkert þessara tónverka hef-
ur verið flutt áður í Kammérmúsik-
klúbbnum.
Að sögn Guðnýjar Guðmundsdótt-
ur var Tríó Reykjavíkur stofnað árið
1988 og hefur það komið fram hjá
Kammermúsikklúbbnum nærri ár
hvert síðan. „Verkin sem við leikum
að þessu sinni eru öll mjög aðgengi-
leg þótt þau séu löng og mikil og
hafi krafist mikils undirbúnings.
Þetta eru stórvirki í tónbókmennta-
sögunni."
vegum menningarársins tii 101
milljón og 160 milljónir eru
tryggðar frá erlendum og innlend-
um sjóðum og stofnunum.
Stærstu styrktaraðilamir, fyrir
utan hið opinbera, eru TeleDan-
mark, Post Danmark og SAS.
Framan af gekk treglega að safna
fénu, því lítil tiltrú var á fram-
kvæmdinni. Eftir að SAS og fleiri
stór fyrirtæki gerðust styrktarað-
ilar á síðasta ári og dagskráin
hefur tekið á sig svip hafa fleiri
bæst í hópinn. Markið náðist því
fyrr en þeir bjartsýnustu þorðu
að vona.
Morgunblaðið/Ásdís
PETER Maté, Guðný Guðmundsdóttir, Guðmundur Kristmundsson og Gunnar Kvaran flytja verk eft-
ir Beethoven, Brahms og Smetana á tónleikum í Bústaðakirkju á morgun.
Kaupmannahöfn - evrópsk menningarhöfuðborg 1996
Fjárhag'sgrundvöll-
iiiinn þegar tryggður
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
Bókastefnan í
Frankfurt
Norræn
bylgja í
bóka-
heiminum
Frankfurt. Morgunblaðið.
ÍSLENSKIR bókaútgefndur
í Frankfurt eru sammála um
að sjaldan eða aldrei hafi
verið jafn mikill áhugi á ís-
lenskum bókum og höfund-
um og nú. Þetta gildir að
vísu um norrænar bækur
yfirleitt og þakka megi
frægð Danans Peters Haegs
sem skrifaði skáldsöguna
um Smillu, Skrifað í snjóinn,
og Norðmannsins Jostens
Gaarders, höfundar Verald-
ar Soffíu. Þessir höfundar
hafi vakið heimsathygli og
það hafi greitt götu Norður-
landabókmennta. Halldór
Guðmundsson talaði um
norræna bylgju í þessu sam-
bandi.
Aðeins tvö íslensk forlög
sýna og kynna bækur sínar
í Frankfurt að þessu sinni:
Mál og menning ásamt For-
laginu og Vöku/Helgafelli.
Mál og menning leggur
áherslu á verk kunnra höf-
unda sem hafa verið þýddir
að marki og landkynning-
arbækur. Vaka/Helgafell
hefur í öndvegi þá Halldór
Laxness og Ólaf Jóhann Ól-
afsson auk höfunda sem
hafa fengið íslensku barna-
bókaverðlaunin.
Bjartsýni hjá Steidl
Skáldsögur Halldórs Lax-
ness eru nú að koma út í
endurskoðaðri þýðingu hjá
Steidl, í fyrra komu smásög-
ur og á næsta ári er það
Brekkukotsannáll. Sá sem
þýðinguna vinnur er Hubert
Seelow og byggir hana á
frumþýðingu Bruno Kress.
Seelow, sem er prófessor í
norrænum fræðum við há-
skólann í Erlangen, sagði
blaðamanni Morgunhlaðsins
að klassískur nútímahöfund-
ur eins og Halldór Laxness
seldist í a.m.k. fjögur þús-
und eintökum í Þýskalandi.
Bjartsýni ríkti nú hjá Steidl-
forlaginu því að það hefði
selt nýju skáldsögu Giinters
Grass, Á víðum velli, í tvö
hundruð og fimmtíu þúsund
eintökum.
Gulleyjan eftir Eirtar
Kárason kom út í sumar hjá
Hamser og Englar alheims-
ins eftir Einar Má Guð-
mundsson er vœntanleg hjá
sama forlagi. Steidl gaf út:
Fyrirgefningu syndanna
eftir Olaf Jóhann Ólafsson
í sumar.