Morgunblaðið - 15.10.1995, Blaðsíða 10
10 SUNNUDAGUR 15. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
18. aðalfundur Sambands
sveitarfélaga á Suðurnesjum
Morgunblaðið/Frímann Ólafsson
INGIBJÖRG Pálmadóttir heilbrigðisráðherra á fundi Sambands
sveitarfélaga á Suðurnesjum.
D-álman og
samstarf
í brenmdepli
Grindavík, Morgunblaðið.
AÐALFUNDUR Sambands sveitar-
félaga á Suðurnesjum var settur í
Grindavík á föstudag. Helstu mál
fundarins eru framtíð D-álmu við
Sjúkarahús Suðurnesja, sem hefur
verið á borði sveitarstjórna undanfar-
in 15 ár og sér ekki fyrir endann á,
og breytingar á samstarfi sveitar-
félaganna.
Hallgrímur Bogason, formaður
SSS, flutti skýrslu fráfarandi stjórn-
ar og gat þess m.a. að það virtist
sem svo að núverandi formaður
byggingarnefndar D-álmu teldi það
meginhlutverk sitt að stöðva fyrir-
hugaðar framkvæmdir við álmuna,
en kvaðst vonast til að samningur
sem var undirritaður 3. apríl síðast-
liðinn stæði og hægt væri að hefja
framkvæmdir.
Heilbrigðisráðherra flutti ræðu um
fyrirhugaða byggingu við Sjúkrahús
Suðurnesja. Ráðherra hélt fast við
þær hugmyndir sem fram hafa kom-
ið um að taka áfanga í notkun árið
1997, sem verði göngudeildarþjón-
usta og heilsugæslustöð. Er þar far-
ið eftir tillögu fulltrúa heilbrigðis-
ráðuneytisins í bygginganefnd, Sím-
onar Steingrímssonar. Samningurinn
frá því í maí hljóðar upp á fokhelda
byggingu sem á að kosta 130 milljón-
ir en fullbúin um 400 milljónir og
er gert ráð fyrir að byggingin taki
um 15 ár samkvæmt orðum ráðherra.
Hörð viðbrögð
sveitar stj órnarmanna
komulag um það hér að fara í þessa
áfanga og það verður ekki gert á
móti vilja allra hér.
Suðurnesjamenn eru búnir að bíða
lengi eftir úrbótum. Auðvitað er
hægt að fara út í þetta eins og sam-
viskan segir til um en það spurning-
in um það hvort menn séu tilbúnir
að hafa byggingahraðann sem samn-
ingurinn segir til um en ég sé það
ekki sem lausn. Það er alveg ein-
stakt ef sveitarfélög eru tilbúin að
leggja svona mikið fjármagn í upp-
bygginguna. Þetta kom að vísu að-
eins frá einum bæjarfulltrúa en ef
þetta er vilji heimamanna að leggja
tæplega 300 milljónir til fram-
kvæmda þá hljóta menn að skoða
það. Miðað við samninginn vantar
270 milljónir til að byggingin verði
staðreynd.
Ójöfnuðurinn sem menn nefndu á
sér sína fortíð. Þannig er að svoköll-
uð héraðshlutdeild sem er að sjúk-
lingar úr næsta nágrenni sækja þjón-
ustu á spítala er t.d. á Akureyri um
70% og á Akranes koma 60% íbúa
af Vesturlandi og þar í kring en á
þessu svæði fara ekki nema 35% til
sjúkrahússins hér en aðrir fara til
Reykjavíkur. Það eru ekki sjúkrarúm
sem okkur vantar hér á íslandi held-
ur rekstrarfjármagn. En ég ítreka
það að hér verður ekki byggt í trássi
við vilja heimamanna," sagði Ingi-
björg Pálmadóttir heilbrigðisráð-
herra í samtali við Morgunblaðið.
Orð heilbrigðisráðherra vöktu
vægast sagt hörð viðbrögð sveitar-
stjórnarmanna og annarra sem voru
á fundinum og tjáðu sig margir um
orð ráðherra. Kom fram í máli manna
að þeir undruðust orð ráðherra og
kváðust hafa átt von á öðru á þessum
degi. Enginn gekk þó eins langt og
Jóhann Einvarðsson, framkvæmda-
stjóri Sjúkrahúss Suðurnesja, og
fyrrverandi alþingismaður sem sagði
að dagurinn, föstudagur-
inn 13., væri svartur dag-
ur í sögu Suðurnesja.
Anna Margrét Guð-
mundsdóttir, bæjarfull-
trúi í Reykjanesbæ og
stjórnarformaður Sjúkrahússins,
sagði að þær 20 milljónir sem vant-
aði upp á til að endar.næðu saman
hjá ríkinu á næsta ári gætu bæjarfé-
lög á Suðurnesjum’ útvegað ef það
stæði í veginum. Þá sögðu menn að
biðin væri orðin löng og mál væri
að linnti og nefndu tölur um mis-
skiptingu fjármagns milli landshluta
máli sínu til stuðnings.
„Það hefur náttúrlega ekki verið
tekin nein ný ákvörðun um bygging-
una heldur höfum við verið með til-
lögur inni í heilbrigðisráðuneytinu
um aðra áfanga heldur en stóð til
samkvæmt samningnum. Það er al-
veg greinilegt að það er ekkert sam-
Ekkibyggtí
trássi við vilja
heimamanna
Mikil vonbrigði
„Orð ráðherra valda miklum von-
brigðum því þau skilaboð sem ráð-
herra fékk á þessum fundi varðandi
efndir samningsins um byggingu
D-álmunnar og framhald bygginga-
nefndar fékk formaður bygginga-
nefndar fyrir tveimur mánuðum. Á
þessum tveir mánuðum sem hafa lið-
ið hefur ekkert nýtt gerst en við
áttum von á því að það yrði rætt við
-------- okkur um framhaldið eða
þá að við fengjum þann
boðskap í dag að ráðherra
væri búinn að átta sig á
að samstaða Suðurnesja-
“manna væri eins mikil og
raun ber vitni. Við áttum von á skýr-
ari svörum.
Ég á erfitt með að skýra það af
hveiju okkur Suðurnesjamönnum er
alltaf ýtt út af borðinu. Ég hef stund-
um á tilfinningunni að það séu ekki
tvær þjóðir sem búi i þessu Iandi
heldur þtjár, höfuðborgarsvæðið,
landsbyggðin og við á Suðurnesjum!
Við eigum kannski einhverja sök með
því að fylgja málum ekki betur eftir.
Ég hef þó alltaf verið bjartsýnn og
ég trúi því að byggingin fari af stað
eins og um var samið þó minniháttar
breytingar verði á byggingunni eins
og með mannanna verk,“ sagði Jó-
hann Einvarðsson við Morgunblaðið.
FRÉTTIR
Réttur til makalífeyris úr Lífeyrissjóði bingmanna
Lífeyrir greiddur
aftur í tímann
MÖGULEIKI er á að eftirlifandi
maki varaþingmanns geti fengið
makalífeyri nokkur ár aftur í tím-
ann, átti ekkjan eða ekkillinn sig
ekki fyrr á að hinn látni hafi áunn-
ið sér réttindi í lífeyrissjóði þing-
manna. Um verulega upphæð get-
ur verið að ræða, eða lífeyris-
greiðslur allt að fjögur ár aftur í
tímann, samkvæmt upplýsingum
Hauks Hafsteinssonar, fram-
kvæmdastjóra Lífeyrissjóðs starfs-
manna ríkisins.
Áþekkt tilvik hefur gerst, sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðs-
ins, þ.e. að ekkja hafi fengið maka-
lífeyri greiddan nokkur ár aftur í
tímann vegna um tveggja vikna
setu eiginmanns síns á Alþingi sem
varaþingmaður.
Tæpar tvær milljónir greiddar
Þingfararkaup 1. júní 1991 var
175.018 krónur, en hækkaði upp
í 177.993 krónur 1. ágúst 1992,
og 1. september sl. hækkaði það
í 195 þúsund kónur. Miðað við
krónutölu, án vaxta og verðbóta
fyrir seinustu hækkun, fengi eftir-
lifandi maki, sem væri greiddur
lífeyrir fjögur ár aftur í tímann,
að minnsta kosti 1,7 milljónir
króna. Væri hins vegar miðað við
þingfararkaup eftir úrskurð Kjara-
dóms, væri þessi upphæð að
minnsta kosti 1,9 milljónir króna.
Þar við bætast vitaskuld mánaðar-
legar lífeyrisgreiðslur til æviloka.
„Sjálfsagt eru til svona dæmi,
enda vitað um að menn hafi sótt
um lífeyrisgreiðslur nokkrum árum
eftir að rétturinn var til staðar og
þá hefur verið greitt aftur í tím-
ann. Lífeyrisgreiðslur fyrnast á
fjórum árum, þannig að ef menn
sækja um greiðslur sem þeir eiga
rétt á eru þær afgreiddar fjögur
ár aftur í tímann en ekki lengra,“
segir Haukur. Sjálfur segist hann
í fljótu bragði ekki muna eftir
neinu tilteknu dæmi um slíkar
greiðslur til maka, en þau séu ör-
ugglega til.
131 fékk 102 milljónir
Heildargreiðslur úr Lífeyrissjóði
alþingismanna námu tæpum 102,5
milljónum króna í fyrra. Alls hafa
319 einstaklingar greitt í Lífeyris-
sjóð alþingismanna, eru lifandi í dag
og ekki byijaðir að taka við lífeyris-
greiðslum. Heildarfjöldi lífeyrisþega
úr Lífeyrissjóði alþingismanna í
fyrra var 131, þar af 50 makalífeyr-
isþegar. „Yfir 90% af þessum íjölda
eru einstaklingar sem hafa setið á
þingi í talsverðan tíma en ekki að-
eins sem varamenn, þannig að við
erum aðeins að ræða um örfá dæmi
um þá aðila sem njóta makalífeyris
vegna stuttrar dvalar maka á
þingi,“ segir Haukur. „Þeir sem
njóta lífeyris eru að fá allt frá broti
úr prósenti, eða kannski nokkur
hundruð krónur, upp í að vera með
70% af þingfararkaupi fyrir
minnsta kosti 25 ára þingsetu, eða
um 136.500 krónur.“Eftir eitt kjör-
tímabil fá menn 8% af þingfarar-
kaupi, en reglur eru þannig að þeg-
ar sjóðsfélagi deyr, fær eftirlifandi
maki helming af áunnum réttind-
um, hversu lítið eða mikið sem við-
komandi hefur greitt í lífeyrissjóð-
inn, að viðbættum 20% af þingfar-
arkaupi, sem er ákveðin grunn-
trygging maka.
Dagbók frá Kairó
IÐ þeirri einföldu
spurningu um hver ég
væri, setti mig hljóða
og síðan hófust heilabrot og
leit í fábrotnum glósum. En
það hafðist: „Ana sa’afhia is-
landia we anta mfsra moall-
em.“ Mohammed sagði „Ga’id
Giddan" og svo hófst næsta
vers og síðan fleiri koll af
kolli. Uti var Kairósólin 40°
heit. Eg var dasaðri en frá
megi segja. Ég var ekki bara
dúndursveitt af hitanum: í
fjóra klukkutíma hafði ég
einbeitt mér af meiri ákefð
en í háa herrans tíð.
Hafði ég ekki staðið í þeirri
trú að ég gæti bablað tölu-
vert í arabísku jafnvel verið
drjúg með mig? Með sjálfri
mér vissi ég, að í færni minni
í leikrænni tjáningu fólst obb-
inn af því sem ég hafði talið
kunnáttusemi í arabísku.
En þetta var nú skemmti-
legt! Og í stað þess að fá mér
hádegissnarl klukkan langt
gengin í þrjú, greip ég nýja
stílabók og skrifaði heila síðu
af hverjum þeirra sjö arab-
Meða anti
- hver
ertþú?
Jóhanna Kristjóns-
dóttir dvelur nú á
meðal Egypta og nem-
ur arabísku.
ísku bókstafa sem ég hafði
lært þennan fyrsta dag. Ef
ég lærði sjö nýja á dag, þýddi
það að eftir fyrstu vikuna
átti ég að geta trallað 28
arabiska stafi með næstum
eins léttum leik og a - b - c -
d, hvorki meira né minna.
Meðan ég hitaði kaffi, taut-
aði ég stöðugt: „Hia Johanna
- anti ma’ara, hoa Mohammed
masri ragúel“ og víst heyrði
ég að framburði var ábóta-
vant og allt skroll vantaði,
en það hlaut að koma smátt
og smátt. A morgun yrði jafn-
erfitt og kannski enn
skemmtilegra.
Upplyft dreif ég mig í litlu
búðina í næsta húsi, „messa
al’hrær," sagði ég og þau
glöggu kaupmannshjón,
Húda og Darvish, voru ekki
sein á sér að skilja og buðu
gott kvöld á móti.
Mig vantaði sápu, egg og
brauð. Ekkert orðanna var á
lista dagsins og þá var að
nota fingramálið með skjót-
um árangri.
Það er ekki bara kætin og
einbeitingin sem ríkir hér á
heimilinu. Það er líka for-
vitni, að vita meira, til dæmis
hvað sápa er á arabísku.
Guðrún Helgadóttir á landsfundi Alþýðubandalags
Enga samleið með launastefnu
verkalýðshreyfingarinnar
„HÆTTUM að trúa því að við
eigum einhver ítök í verkalýðs-
hreyfingunni umfram aðra flokka,
þvi það er ekki svo. Stefna hennar
og okkar er ekki sú sama. Það
hefur aldrei verið samþykkt í þess-
um flokki að helst skuli verkalýðs-
hreyfingin beita afli sínu þegar
einhver hópur manna hækkar í
launum, en þannig er kjarabarátt-
an orðin,“ sagði Guðrún Helgadótt-
ir, fyrrv. alþingismaður, í umræð-
um um atvinnu og lífskjör á fyrsta
degi landfundar Alþýðubandalags-
ins.
Hún benti á að verkalýðshreyf-
ingin hefði nú tekið upp jafnlauna-
stefnu sem haft hefði í för með
sér að í stað þess að beijast fyrir
kjarabótum til hinna lægstlaunuðu
hefðu sæmilega launaðir hópar
verið dregnir niður til þeirra sem
verst væru launaðir.
„Mér vitanlega hefur flokkurinn
okkar aldrei gefið þeim forystu-
mönnum verkalýðshreyfingarinn-
ar, sem hann hefur hafið til vegs
og virðingar, umboð til að amast
við leiðréttingum á launum þing-
manna eða annarra launþega þeg-
ar flokkurinn hefur amast við him-
inháum launum þeirra sjálfra. Og
fátt er mér fjær en að sjá ofsjónum
yfir því þó að hagfræðingar ASÍ
ferðist á Saga-Class á leið á vinnu-
málafundina sína í Genf, þó að
þingmenn flokksins sitji í almenn-
ingnum, í ódýrari sætum. Öfund
er engum til góðs og ætti aldrei
að vera leiðarljós baráttu fyrir betri
heimi. Ætli verkalýðshreyfingin að
reka þá launastefnu sem hér hefur
verið lýst, eigum við enga samleið.
Þá verður flokkurinn að móta sína
eigin launastefnu og fylgja henni
fast eftir svo launþegar þessa lands
eigi sér einhvers staðar bakland,"
sagði Guðrún.