Morgunblaðið - 19.10.1995, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 19. OKTÓBER 1995 B 7
NETIÐ er tölvan“ hefur verið ein-
kunnarorð Sun Microsystems,
tölvuframleiðanda í Kaliforníu, í
næstum því áratug og þau hafa
valdið mörgum manninum nokkrum heila-
brotum. Allir vita þó, að það eru tölvurnar,
sem vinna verkin, og n'etið er bara leiðslu-
mar, sem tengja þær saman. Þeir hjá Sun
hafa þó alltaf sagt, að menn skyldu bara
bíða og nú telja raunar margir í tölvuiðnaðin-
um, að biðin sé á enda. Em ástæðurnar tvær.
I fyrsta lagi er það hinn óstöðvandi vöxtur
alnetsins, opna tölvunetsins, sem tengir sam-
an allt að 40 milljónir manna um allan heim,
og í öðru lagi tilkoma Java, nýs forrits fyrir
alnetið, segir í Economist.
Það er ekki aðeins Sun, heldur einnig fyrir-
tæki eins og hugbúnaðarrisinn Oracle og
Netscape, sem stendur einna fremst í hug-
búnaði fyrir alnetið, sem eru tilbúin til að
veðja tugmilljónum dollara á að alnetið geti
gert fleira en flytja á milli tölvupóst og upp-
lýsingar. Þau telja, að netið geti komið í stað-
inn fyrir tölvuna að mörgu leyti, ekki aðeins
geymt upplýsingar, heldur einnig hugbúnað
fyrir ritvinnslu, töflureikni, leiki og annað (
skemmtiefni. Þau ganga raunar lengra og'
segja, að þetta gæti bundið enda á valda-
skeið einkatölvunnar. Ef unnt er að fá lítil
en afkastamikil forrit á alnetinu, hver þarf
þá að notast við rándýra einkatölvu? Kannski
það sé nóg að vera með útstöð og örgjörva
fyrir fjórðunginn af því, sem einkatölvan
kostarsegir í the Ecomomist.
Velviljaðir
einræðisherrar
Þetta er spennandi hugmynd enda em
einkatölvurnar ekki aðeins dýrar, heldur
komnar inn í eins konar vítahring. í hvert
sinn sem Intel kemur fram með hraðvirkari
örgjörva, kemur Microsoft með nýjan hug-
búnað, sem gleypir í sig mest allan ávinning-
inn. Sumir notendur skipta um tölvu annað-
hvert ár en líklegt er, að ritvinnslan sé hæg-
virkari en 1985 þótt hún geti að vísu fleira.
Tölvunotendur hafa heldur ekki um neitt að
velja. Microsoft og Intel eru kannski velviljað-
ir einræðisherrar en einræðisherrar engu að
síður.
Það er um þetta kverkatak, sem Sun og
VIÐSKIPTI
Útrýmir alnetið
einkatölvunni?
Sumir spá því, að brátt verði unnt að sækja öll nauðsyn-
leg forrit inn á alnetið en talsmenn Microsoft og Intel
segjast vissir um, að einkatölvan haldi velli
aðrir telja sig geta losað. Ef þeir hafa
rétt fyrir sér, myndi það valda byltingu
í tölvuiðnaðinum og nokkurs konar
afturhvarfi til frumbýlingsáranna
þegar allir gátu verið með. Mic-
rosoft og Intel hafa engan
forgang á alnetinu og það
hefur heldur engu máli
skipt vegna þess, að alnet-
ið er ennþá undirgefíð
einkatölvunni. Það, sem
þarf til að gera það að
raunvemlegum keppinaut,
virðist þó vera farið að taka
á sig nokkra mynd.
Það fyrsta er hraðvirk teng-
ing. Sum fyrirtæki hafa nú þegar
hraðvirka tengingu við alnetið á leigðum
línum og eftir nokkur ár gætu mörg heimili
verið komin með hana einnig í gegnum endur-
bætt kapalkerfí og stafræna fjarskipta-
hnetti. Nú er verið að baksa við það á heimil-
um að tengjast alnetinu á 14.400 bitum á
sekúndu en fjarskiptakerfi morgundagsins
munu bjóða upp á 10 milljón bita eða meira.
Nýtt forritunarmál
Eftir sem áður er alnetið mjög staður mið-
ill og varla miklu gagnvirkara en síminn.
Flestir staðir á veraldarvefnum senda aðeins
myridir og texta eftir óskum en það,
sem vantar, er hugbúnaður, sem not-
endur geta stjórnað, einmitt það, sem
lagði grunninn að sigurgöngu einkat-
ölvunnar.
Annað atriðið er Java, nýtt
forritunarmál, sem Sun kom
fram með fýrr á árinu. Það
er gert sérstaklega fyrir net-
ið og notar lítil forrit, svo-
kölluð „applets", sem eru
sérstaklega hönnuð fyrir
ákveðna vinnslu. Þeir hjá Sun
telja, að forrit, sem skrifuð eru
á Java, geti boðið irotendum upp
á allt það sama og einkatölvan
og raunar meira og allt kæmi það
af netinu.
Með Java er í raun verið að gæla við draum
allra tölvunotenda: Forrit, sem gera það, sem
hver vill, þegar óskað er og ekkert meira. í
stórum hugbúnaðarpökkum einkatölvunnar
nú á dögum úir og grúir af orkufrekum for-
ritum ef svo skyldi vilja til, að einhver þyrfti
á þeim að halda.
Það er ekkert skrítið, að Larry Ellison,
aðalframkvæmdastjóri Oracles, skuli kalla
einkatölvuna „fáránlega ofhannað tæki —
móðurtölvu á skrifborðinu".
Hugmyndin með Java er, að fyrirferðarlít-
il forrit, sum taka ekki nema 100.000 bita,
muni skila sínu verki vel. Þurfí notandinn
annað forrit eða applet, til dæmis til villuleit-
ar, þá bara smellir hann á það og það er
komið á fáum sekúndum. Java býður sem
sagt upp á ótæmandi möguleika í forritum
og allt geymt á alnetinu.
Larry Ellison og Scott McNealy, aðalfram-
kvæmdastjóri Sun, spá því, að á næsta ári
muni koma á markað vélar, svokallaðar nett-
ölvur, sem verði ekki búnar neinu nema al-
netshugbúnaði og kannski ritvinnslu. Ekkert
Microsoft, Intel eða harður diskur, heldur
nettenging og kannski eins megabætis minni.
Slíkar alnetstölvur myndu kannski kosta á
bilinu 30 til 40.000 kr. og markaðssetningin
myndi i fyrstu beinast mikið að þeim heimil-
um, sem nú eru tölvulaus.
Sami vítahringurinn?
Talsmenn Microsoft og Intel segjast þó
engu kvíða. Þeir benda á, að einkatölvan
hafí sigrað móðurtölvuna vegna þess, að fólk
vildi hafa alla tölvuna á skrifborðinu hjá sér
en ekki í kjallaranum líka. Þess vegna sé
Java skref aftur á bak. Forritin séu einhvers
staðar allt annars staðar og því viðkvæm
fyrir töfum og öðru, sem notandinn geti ekki
haft nein áhrif á. „Allt, sem gerist í kassan-
um á borðinu þínu, er hraðvirkara en það,
sem gerist á netinu,“ segir Craig Mundie,
yfírmaður neytendadeildar Microsoft.
Afkastageta netsins á raunar eftir að auk-
ast mikið en jafn víst er, að notendunum
mun fjölga að sama skapi. Netið er því kom-
ið inn í sama vítahringinn og einkatölvan.
Þá er líka bent á, að hraðvirk tenging sé v
ekki á næstu grösum á mörgum heimilum
og kannski aldrei.
Ef nettölvan verður ekki fær um það sama
og einkatölvan, þá þarf sú síðarnefnda ekk-
ert að óttast. Það er ekki nóg, að nettölvan
verði ódýr. Þegar kemur að tölvunotkun þá
er það afkastagetan og hraðinn, sem skipta
máli. Hins vegar getur vel verið, að nettölvan
verði eins konar sjónvarpsútgáfa af einka-
tölvunni, sem flytji upplýsingar og skemmti-
efni inn á heimiíin án þess ógna stöðu einka-
tölvunnar. Þar gæti aftur verið um gífurleg-
an markað að ræða, sem Microsoft og Intel
kynnu hugsanlega að missa af.
Með gæðin
að leiðarljósi
Gæðastjórnun
Fyrirtæki sem leggja gæði til grundvallar í
rekstri sínum uppskera ekki eingöngu öflugri
samkeppnisstöðu og betri rekstrarafkomu,
heldur sýna rannsóknir að starfsfólkið
er ánægðara og viðskiptavinirnir tryggari,
segir Guðrún Högnadóttir.
búnaðarhóps, iðn-
aðarhóps, landbúnað-
arhóps, menntahóps,
ISO-hóps, sjávarút-
vegshóps, þjónustu-
hóps og umhverfis-
hóps. Allir félags-
menn ættu því að
geta fundið sér far-
veg innan félagsins
og valið milli fjölda
áhugaverða fræðslu-
funda þar sem við-
fangsefni tengd
gæðastjórnun eru
rædd, fyrirtæki sótt
gæðahandbækur en Guðrún heim, og bækur og
markmið gæðastarfs Höimaílnttir faggreinar kynntar.
væri alltaf hið sama: S Þátttaka í starfi fé-
að koma betur til móts við þarfir
gæðastarf í sælgætis-
verksmiðju minni?"
Ég svaraði því til að
hugmyndafræði
gæðastjórnunar
höfðaði jafnt til
framleiðslu- sem
þjónustufyrirtækja,
hvort sem um væri
að ræða einkarekst-
ur eða opinberan.
Aðferðafræði gæða-
stjórnunar má skipta
í nokkra þætti, s.s.
altæka gæðastjórn-
un. siálfsmat op- ISO-
AFERÐ um Fimmvörðuháls
fyrr í haust skaut sam-
ferðamaður minn þvi að
mér hvort gæðastjórnun
væri ekki jafn gagnslítil og „ljósk-
an“, sem var sagt upp hjá gæðaeft-
irlitsdeild M&M sælgætisverksmiðj-
unnar fyrir það að henda öllum
sælgætispillunum merktum tvö-
földu vaffi. Við vorum rétt að hefja
göngu okkar upp með Skógará og
af miklum eldmóð benti ég honum
á að gæðastjórnun innan fyrirtækja
réði í vaxandi mæli afkomu þeirra
og framgangi. Vottuð gæðakerfi
eru jafnvel skilyrði viðskipta innan
Evrópu og víðar. Ég bætti því við
að þau fyrirtæki, sem leggja gæði
til grundvallar í rekstri sínum, upp- .
skera ekki eingöngu öflugari sam-
keppnisstöðu og betri rekstaraf-
komu, heldur sýndu rannsóknir að
starfsfólkið væri ánægðara og við-
skiptavinirnir trj'ggari.
Af gæðavitund og góðum vilja
Sólin lét loks sjá sig við göngu-
brúna í Landnorðurstungum svo ég
tók niður lambhúshettuna. Félaga
mínum var greinilega brugðið og
fann sig knúinn til að bæta fyrir
fordóma sína gagnvart ljóshærðu
kvenfólki. „Og hvernig get ég lært
meira um gæðastjórnun?" Ég not-
aði tækifærið og hvatti hann til að
sækja faghópafundi hjá GSFÍ til
að kynnast viðhorfum til gæða-
stjórnunar, læra af reynslu annarra
og miðla af eigin reynslu. Tilgangur
Gæðastjórnunarfélags íslands væri
að efla gæðavitund íslendinga og
stuðla að því að aðferðir gæða-
stjórnunar verði virkur þáttur á öll-
um sviðum þjóðlífsins.
Frá Fúkka til faghópafunda
Hópurinn áði við skála Fjalla-
manna, „Fúkka“, og ég bauð
göngufélaga mínum að fá sér lófa-
fylli af sérblönduðu „fjallanasli"
mínu. Ekki gerði ég mér grein fyr-
ir því hvort hann gretti sig vegna
lyktarinnar í skálanum eða heilsu-
fæði mínu, sem hann þó kunni
greinilega ágætlega að meta. „En
nú starfar þú á sjúkrahúsi. Ekki
nota ég sömu aðferðir og þið við
viðskiptavina og tryggja þannig
rekstrargrundvöll fyrirtækisins.
GSFÍ vinnur að því að efla
samstarf þeirra sem starfa á
sviði gæðamála hérlendis sem
erlendis. Félagið byggir á starf-
semi 10 faghópa: byggingariðn-
aðarhóps, heilbrigðishóps, hug-
lagsins er öllum opin, bæði fyrir-
tækjum og einstaklingum.
Sjálfsmat við Heljarkamb
Á Morrisheiði rankaði vinur minn
allt í einu við' sér aftur. „Það eruð
þið sem veitið þá gæðaverðlaunin."
Ég benti honum á að árlega til-
nefndu félagsmenn fyrirtæki, sem
hafa verið öðrum fyrir-
mynd í gæðastarfi til
Hvatningarverðlauna
Gæðastjómunarfélags ís-
lands. Meðal þeirra fyrir-
tækja sem hafa hlotið við-
urkenningu félagsins eru
Lýsi hf., Iðntæknistofnun
og Hans Petersen hf. Nú
er unnið að undirbúningi
„íslensku gæðaverðlaunanna“ sem
taka mið af sjálfsmati GSFÍ, en þau
verða veitt í fyrsta sinn haustið
1996. Sjálfsmatslíkan GSFÍ verður
kynnt í mars á næsta ári, en það
mun aðstoða stjómendur við að
meta stöðu fyrirtækis, auðvelda
eftirlit með framfömm og árangri
fyrirtækisins og varpa ljósi á for-
gangsatriði í umbótastarfi.
Að formfesta
grasrótarstarfsemi
Mjög teygðist úr hópnum á Katt-
arhryggjunum, enda ekki nema fyr-
ir einn að feta sig þar áfram í einu.
Sælgætisframleiðandinn vóg salt á
grófri hraunbrúninni um leið og
hann sneri sér við og kallaði:
„Hvemig skipuleggið þið starf fé-
lagsins sem einkennist jafn mikið
af grasrótarstarfsemi og hugsjón?"
Ég viðurkenndi að oft væri um við-
kvæmt jafnvægi að ræða, en að
sjálfsögðu eru áhugi og atorka fé-
lagsmanna forsendur farsæls starfs
félagsins. Stjórn GSFí er skipuð níu
stjórnarmönnum en framkvæmda-
stjóri sér um daglegan rekstur.
Starfsemi GSFÍ byggist fyrst og
fremst á virkni félagsmanna, sem
starfa með faghópum og vinna að
ýmsum málaflokkum. Meðal nefnda
félagsins má nefna starfshóp sem
vinnur að gerð gæðahandbókar, rit-
stjórn, kynningamefnd og fræðslu-
nefnd. Einnig er GSFÍ aðili að Evr-
ópu- samtökum gæðastjórnunarfé-
laga, EOQ, sem halda veglega ráð-
stefnu árlega og gefa út eitt vand-
aðasta evrópska tímaritið um gæða-
stjórnun: European Quality.
Gæði í þágu þjóðar
„Það hlýtur að vera einsdæmi,
að áhugamannafélag skuli geta
státað af jafn virkri starfsemi og
raun ber vitni,“ mælti félagi
minn um leið og óviðjafnan-
legt útsýni Goðalandsins
blasti við okkur. Ég skýrði
honum frá því að auk reglu-
legra fræðslufunda, nám-
skeiða og umfangsmikilla
ráðstefna um gæðamál,
væri heimasíðu GSFÍ að
finna á alnetinu og félagið
gæfí reglulega út Dropann, fag-
tímarit um gæðastjómun. Sérstök
viðhafnarútgáfa þess kom út í til-
efni verkefnisins Þjóðarsókn í
gæðamálum með þrettán sígildum
greinum um gæðastjórnun eftir fé-
lagsmenn. Þá hefur félagið gefið
út myndband og vinnur að gerð
bæklings um gæðastjórnun.
Árekstur okkar „Gottfreðs" í
upphafí ferðar virtist tengja okkur
sterkum böndum og komum við
samstíga niður í Bása. Hafði ég orð
á því að nú loks værum við komin
á leiðarenda eftir ævintýraferð um
óbyggðir íslands í fullkomnu sýnis-
horni af íslensku veðri. Félagi minn
hélt nú ekki og benti mér á að við
ættum enn eftir dijúgan spöl inn í
Langadal. „Hvemig er þetta með
ykkur gæðafólk ... látið þið bara
gott heita þegar skammtíma-
markmiðum er náð?“ Ég reimaði -
gegnblauta gönguskó mína og benti
honum á að líkt ævintýramennsku
forfeðra okkar væri gæðastarfi í
raun aldrei lokið. Vissulega væri
vert að halda upp á hvern sigur,
hvort sem það er vottun, innganga
á nýjan markað, góður árangur
umbótastarfs eða enn einn ánægður
viðskiptavinur, enda er gæðastjórn-
un stöðug sókn sem krefst þraut-
seigju og þolinmæði, líkt og fjall-
ganga okkar. Ég var ekki frá því
að mér hefði tekist að sannfæra
hann um gagn og gaman starfa
Gæðastjórnunarfélags íslands (að
minnsta kosti hafði hann ekki misst
út úr sér fleiri ljóskubrandara á
leið okkar um hálsinn) og hvatti
hann til að kynna sér betur starf-
semi félagsins og sækja okkur heim
í Garðastræti 41.
Höfundur er forstöðumaður gæða-
og þróunarskorar Ríkisspítala og for- -
maður Gæðasljómunarfélags íslands.