Morgunblaðið - 20.10.1995, Blaðsíða 12

12 FÖSTUDAGUR 20. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Sverrir
HJÓLAÐ Á PLÖNKUM
Athugasemd við
frétt um umboðsmann
sjúklinga
FRÉTT birtist í Morgunblaðinu í
gær, þar sem haft var eftir Ólafi
Olafssyni landlækni að þingsálykt-
unartillaga um embætti umboðs-
manns sjúklinga sé í raun óþarft
og vísaði fyrirsögn fréttarinnar til
þessa. Landlæknir fékk handrit að
fréttinni til yfirlestrar og í endan-
legri útgáfu fréttarinnar áttu ofan-
greind ummæli að falla út en vegna
mistaka fórst það fyrir.
Aðrir hlutar fréttarinnar standa,
þar á meðal um að það sé skoðun
landlæknis að hann sé í raun nokk-
urs konar umboðsmaður sjúklinga
því lögum samkvæmt sé landlæknir
m.a. eftirlitsmaður með faglegu
starfi heilbrigðisstétta og því að
þjónusta við sjúklinga sé við hæfi.
E,mbættið sjái hins vegar ekki um
hagsmunagæslu fyrir heilbrigðis-
stéttir.
FRÉTTIR
Flutningsmaður tillögu um umboðsmann sjúklinga
Gagmrýni landlæknis
á misskilningi byggð
ÁSTA B. Þorsteinsdóttir þingmað-
ur kveðst telja að iandlæknir mis-
skilji þingsályktunartillögu þing-
manna Alþýðuflokksins um að sett
verði á stofn embætti umboðs-
manns sjúklinga, telji hann þær
fela í sér gagnrýni á landlæknis-
embættið vegna hagsmunagæslu
fyrir heilbrigðiskerfið. Ásta er
flutningsmaður tiilögunnar á Al-
þingi.
„Skilji landlæknir minn mál-
flutning á þann veg að ég telji
landlækni vera í hagsmunagæslu
fyrir heilbrigðisstéttir er það al-
röng túlkun,“ segir Ásta. Hún seg-
ir það hins vegar vera staðreynd
að landlæknisembættið hafi marg-
þættu hlutverki að gegna sem það
valdi ekki að fullu að hennar mati.
Fjarlægð embættis mikil
„Mér fínnst embætti landlæknis
og Tryggingastofnun sambærileg
á margan hátt. Landlæknir á að
gæta þess að heilbrigðisþjónustan
fari fram samkvæmt lögum og
hafa eftirlit með gæðum hennar,
en Tryggingastofnun þjónar sjúkl-
ingum og öryrkjum á þann hátt
að greiða þeim bætur og úthluta
hjálpartækjum o.s.frv. Þar er að
fmna tryggingaráð sem er í raun
sá aðili innan stofnunarinnar sem
á að taka við umkvörtunum sjúkl-
inga, en einnig sá sem setur regl-
urnar sem unnið er eftir innan
stofnunarinnar. Sjúklingurinn
þarf með öðrum orðum að koma
með kvartanir sínar til sama aðila
og setur leikreglurnar og á að
meta kvartanir vegna þeirra og
dæma,“ segir hún.
Ásta kveðst telja þörf á að huga
að þessum málum samkvæmt nýj-
um viðhorfum um meðferð sam-
bærilegra þátta og minnir á að
fjarlægðin til landlæknisembættis-
ins sé mikil í augum margra sjúkl-
inga. Sú niðurstaða byggist á eig-
in reynslu í starfi innan heilbrigð-
iskerfisins og margra þeirra sem
með henni hafa unnið.
„í fyrsta lagi vita margir sjúk-
lingar ekki um þá leið að vísa
umkvörtunum sínum til embættis-
ins og virðist í öðru lagi of stórt
skref að koma formlegri kvörtun
til embættisins. Umboðsmaður
sjúklinga myndi hins vegar vera i
nálægð við sjúklinga og starfsfólk,
þannig að embættið gæti oft kom-
ið í veg fyrir kvartanir sem byggð-
ar eru á misskilningi, skorti á
upplýsingum eða lélegum boð-
skiptum.“
Hlutlaus lausn mála
Jafnframt því að gegna marg-
víslegu hlutverki af þessu tagi,
ætti umboðsmaður, að sögn Ástu,
að hafa til að bera nauðsynlegt
hlutleysi til að leysa þau vandamál
sjúklinga sem hægt er að leysa
án formlegra kvartana og koma
alvarlegri málum í réttan farveg
á skjótari hátt en hægt hafi verið
til þessa.
Haustvaka Kvenfélagasambandsins
Fjármálaráðherra fjallar um
stefnu í starfsmannamálum
KVENFÉLAGASAMBAND ís-
lands gengst fyrir haustvöku á
morgun, laugardaginn 21. októ-
ber, undir yfírskriftinni Mannrétt-
indi - hagur fjölskyldunnar. Þar
mun Friðrik Sophusson fjármála-
ráðaherra meðal annars ræða um
hvort stefna stjórnvalda í starfs-
mannamálum hafi áhrif á laun
kvenna.
Haustvakan er haldin á Grand
Hótel Reykjavík og hefst klukkan
9.30 með því að Drífa Hjartardótt-
ir forseti KÍ setur samkomuna.
Að loknum tónlistarflutningi mun
Páll Pétursson félagsmálaráðherra
flytja ávarp. Þá flytur Drífa Hrönn
Kristjánsdóttir á skrifstofu jafn-
réttismála framsöguerindi um
hvort lausn felist í „kynhlutlausu“
starfsmati eða öðrum leiðum. Ing-
ólfur V. Gíslason á skrifstofu jafn-
réttismála spjallar um fæðingaror-
lof karla og síðan flytur fjármála-
ráðherra erindi sitt.
„Hefðbundin" störf rædd
Þátttakendur í pallborðsumræð-
um auk framsögumanna verða
Bryndís Hlöðversdóttir, formaður
KRFÍ, Ragnhildur Vigfúsdóttir,
jafnréttisfulltrúi Akureyrarbæjar,
Ágúst Þór Árnason frá Mannrétt-
indaskrifstofu íslands og Kristín
Árnadóttir, aðstoðarkona borgar-
stjóra.
Að loknum hádegisverði flytur
Drífa Hjartardóttir erindi um
kvennaráðstefnuna í Kína og
Rannveig Guðmundsdóttir alþing-
ismaður, Lilja Ólafsdóttir, for-
stjóri SVR, Árni Garðarsson, leik-
skólastjóri á Vesturborg, og
Rannveig Rist, verkfræðingur hjá
ISAL, segja frá reynslu sinni af
störfum sem teljast „hefðbundin"
kvennastörf og „hefðbundin“
karlastörf.
Ráðstefnustjórar eru Ása St.
Atladóttir, Siv Friðleifsdóttir og
Steinunn V. Óskarsdóttir. Á
haustvökunni koma jafnframt
fram listamennirnir Guðrún Finn-
bjarnardóttir söngkona, Brynhild-
ur Gunnarsdóttir undirleikari,
Alina Dubik, söngkona, Úlrik Ól-
afsson undirleikari, Hjörtur Bene-
diktsson, sem fer með gamanmál,
og kvartett úr Kvennakór Reykja-
víkur.
Aðstoða við vísindarannsóknir í fríinu
verkefnum þeirra,
heldur Brian W. Walk-
er áfram, - og felst .
aðstoðin í því að út-
vega sjálfboðaliða sem
vinna með vísinda-
mönnunum á vett-
vangi. Árlega fáum
við um 400 umsóknir
um verkefni og fer
sérstök ráðgjafanefnd
yfir þær og metur
hvort samtökin taka
þau upp á sína arma
en nú erum við með
um 150 verkefni í ein-
um 50 löndum. Yfir
helmingur verkefn-
anna fær stuðning í
nokkur ár, önnur taka
styttri tíma en alls þarf um 4.500
BRIAN W. Walker
er framkvæmda-
stjóri „Earthwatch".
þrátt fyrir að því fylgi
talsverður kostnaður
en lika sé hægt að
vera meðlimur sam-
takanna og greiða 25
punda árgjald án þess
að taka endilega þátt
í rannsóknaverkefni.
— í blaði okkar, sem
allir félagsmenn fá
sex sinnum á ári, birt-
um við lista yfir verk-
efni sem eru í gangi.
Auk helstu upplýsinga
um verkefnið sjálft
kemur þar fram hver
heildarkostnaður er
og kostnaður sem
sjálfboðaliði þarf að
STOFNUÐ hefur verið hérlendis
deild í „Earthwatch", alheimsvakt
eða veraldarvakt, sem eru alþjóð-
leg samtök sem styðja margs kon-
ar vísindarannsóknir, meðal ann-
ars á sviði dýralífs, umhverfis-
mála, jarðfræði, mannfræði og
fomleifafræði.
Tilgangur samtakanna er að
stuðla að samvinnu almennings
og vísindamanna, að auka skilning
okkar á því samhengi sem ríkir í
náttúrunni og hvernig eitt svið
hennar hefur áhrif á annað, að
sögn Brians W. Walker, fram-
kvæmdastjóra samtakanna, sem
nýlega var staddur hér á landi en
hann er fyrrum framkvæmdastjóri
bresku hjálparstofnunarinnar Oxf-
am.
„Earthwatch" samtökin voru
stofnuð árið 1971 og er aðalaðset-
ur þeirra í Bandaríkjunum. Að
auki hafa þau skrifstofur í Ástral-
íu, Englandi, Spáni, Rússlandi og
Japan.
- Starfsemi samtakanna felst
einkum í því að koma vísinda-
mönnum til hjálpar í rannsókna-
sjálfboðaliða á ári til að sinna þess-
um verkefnum með um 300 vís-
indamönnum.
Ekki hefðbundið
sumarfrí
Brian W. Walker segir ekki erf-
itt að fá fólk til þessara starfa
greiða fyrir þátttöku
sína, en það er uppihald og ein-
hver ferðakostnaður á viðkomandi
stað. Þeir þurfa einnig sjálfir að
kosta ferð sína á staðinn.
- Meðalkostnaður við þátttöku
í verkefnunum sem standa yfirleitt
í nokkrar vikur er um 100 þúsund
ísl. krónur auk ferðakostnaðarins.
Margir taka þátt í þessu starfi ár
eftir ár og taka sumarfríið í þetta
enda má segja að þetta sé eins
konar tilbreyting við hefðbundið
frí með annan tilgang en bara það
að ferðast um og skoða eða slappa
af og menn búa við alls konar
aðstæður, á hótelum eða tjöldum
og allt þar á milli. Þá hafa margir
ellilífeyrisþegar verið með okkur
árum saman.
En hvers konar rannsóknar-
verkefni eru einkum styrkt og
hvernig eru þau valin?
- „Earthwatch“-samtökin
styrkja eingöngu verkefni vísinda-
manna við viðurkennda háskóla
og má segja að þau séu á öllum
sviðum sem varða náttúrufræði,
líffræði, landafræði og heilsu-
fræði. Það er ennþá margt óupp-
götvað í heiminum og þessari leit
lýkur aldrei.
Eitt forvitnilegt verkefni er til
dæmis tengt Amazon-indíánum.
Þeir hafa lengi notað eitthvað úr
trjáberki til getnaðarvarna og haft
fulla stjórn á sinni viðkomu með
því í aldir meðan pillan er tiltölu-
lega nýleg uppgötvun hjá okkur.
Við gætum spurt hvort lækningu
við krabbameini eða eyðni sé að
finna hjá þeim.
Best varðveitta
leyndarmálið
Þeir sem vilja gerast félagar í
„Earthwatch“ á íslandi geta haft
samband við skrifstofu Friðar
2000 í Austurstræti 17 í Reykja-
vík og fengið nánari upplýsingar.
- Þið íslendingar eigið eitt best
varðveitta leyndarmál heimsins,
að hafa búið í landinu í þúsund
ár án þess að hafa her! Þessu
þarf að koma á framfæri við
umheiminn og þið getið lagt mik-
ið af mörkum í umræðunni um
afvopnun. Afvopnum hlýtur að
vera grundvöllur þess að draga
úr ofbeldi í heiminum, að við
hættum að myrða fólk á Balkan-
skaga og annars staðar þar sem
stríð ríkja.
Um Ieið förum við líka að hugsa
betur um lífríkið allt, hættum að
höggva skógana, ofveiða fiski-
stofna og ofbjóða öðrum auðlind-
um jarðar. Á þessu sviði hafa ís-
lendingar mikið verk að vinna og
hér geta þessi tvenn samtök lagt
sitt til málanna á sínum sviðum,
segir Brian W. Walker að lokum.