Morgunblaðið - 20.10.1995, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 20. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LANDIÐ
Skoðanakönnun vegna fyrirhugaðrar sameiningar sveitarfélaga á norðanverðum Vestfjörðum
Meirihluti
íbúanna vill
sameiiiiiigu
Skoðanakönnun
Bæjarins besta
á ísafirði:
Suðureyrar-
hreppur
1. Ertu hlynntur sameiningu
sveitarfélaganna sex?
Flateyrar-
og
Já Mosvaila-
hreppar
53%

23%
Nei
/ Óákveðnir
7%
svöruðu ekki
ísafirði - Meirihluti íbúa í sveitarfé-
lögunum sex á norðanverðum Vest-
fjörðum sem fyrirhugað er að sam-
eina á vori komanda, vill að sveitarfé-
lögin sameinist, samkvæmt skoðana-
könnun sem gerð var á vegum blaðs-
ins Bæjarins besta á Ísafírði um síð-
ustu helgi. Kosið verður um samein-
inguna 11. nóvember.
I könnuninni var hringt í 324 ein-
staklinga, sem svarar til 10% kjós-
enda á svæðinu miðað við fjölda kjós-
enda í sveitarstjórnarkosningunum á
síðasta ári. Hringt var í réttum hlut-
föllum miðað við fjölda kjósenda á
hveijum stað og spurt fímm spurn-
inga er varða sameiningu sveitarfé-
laganna sex, þ.e. Þingeyrarhrepps,
Mýrahrepps, Mosvallahrepps, Flat-
eyrarhrepps, Suðureyrarhrepps og
ísafjarðarkaupstaðar. Niðurstaða
könnunarinnar var sú að meirihluti
kjósenda er hlynntur sameiningu
sveitarfélaganna, meirihlutinn telur
einnig að sameinað sveitarfélag verði
sterkara gagnvart ríkisvaldinu en
fyrir sameiningu, meirihlutinn telur
ennfremur að hið nýja sveitarfélag
verði sterkara til að takast á við fjár-
^ málin og að atvinnulífið verði öflugra
við sameininguna sem og að hið
nýja sameinaða sveitarfélag verði
fært um að veita betri félagslega
þjónustu en gert er í dag í hvetju
sveitarfélagi fyrir sig.
Nær 70% vifja sameiningu
Fyrsta spurningin sem lögð var
fyrir væntanlega kjósendur var svo-
hljóðandi: Eruð þér hlynnt/ur sam-
einingu sveitarfélaganna sex? 171
eða 52,78% aðspurðra á svæðinu öllu
sögðust vera hlynntir sameining-
unni. 75 eða 23,15% aðspurðra vildu
ekki sameiningu, 56 eða 17,28%
sögðust enn vera óákveðnir og 22
eða 6,79% aðspurðra neituðu að
svara spurningunni. Ef aðeins er tek-
ið tillit til þeirra sein tóku afstöðu,
þá vilja 69,51% íbúa á svæðinu sam-
eina sveitarfélögin sex en 30,49% eru
því mótfallnir. Spurning númer tvö
í könnuninni var svohljóðandi: Teljið
þér að nýtt sameinað sveitarfélag
verði sterkara eða veikara gagnvart
ríkisvaldinu en sveitarfélag þitt í
dag?
209 aðspurðra eða 64,50% á svæð-
inu öllu töldu að sameinað sveitarfé-
lag yrði sterkara gagnvart ríkisvald-
inu heldur en hvert sveitarfélaganna
í dag, 38 eða 11,73% töldu að samein-
að sveitarfélag yrði veikara gagnvart
ríkisvaldinu, 55 eða 16,98% voru
óákveðnir og 22 eða 6,79% neituðu
að svara spumingunni. Ef aðeins er
tekið tillit til þeirra sem tóku af-
stöðu, þá telja 84,61% íbúa að hið
nýja sameinaða sveitarfélag verði
sterkara gagnvart ríkisvaldinu en
aðeins 15,39% telja að það verði veik-
ara gagnvart ríkisvaldinu.
Sameinað sveitarfélag
sterkara fjárhagslega
í könnuninni var einnig spurt
hvort viðkomandi teldi að nýtt sam-
einað sveitarfélag yrði sterkara eða
veikara til að takast á við fjármálin
en sveitarfélag viðkomandi í dag.
164 eða 50,61% aðspurðra á svæð-
inu öllu taldi að nýtt sameinað sveit-
arfélag yrði sterkara til að takast á
við fjármálin, 69 eða 21,30% töldu
svo ekki vera, sami fjöldi var óákveð-
inn og gat ekki svarað spumingunni
og 22 eða 6,79% aðspurðra neituðu
að svara spumingunni. Ef aðeins er
tekið tillit til þeirra sem tóku afstöðu
kemur í ljós að 70,38% aðspurðra
telja að nýtt sameinað sveitarfélag
verði sterkara til að takast á við fjár-
málin en 29,62% telja svo ekki vera.
Þá var spurt hvort viðkomandi
teldi að atvinnulíf yrði öflugra í sam-
einuðu sveitarfélagi en í því sem
hann býr í nú. 155 eða 47,83% töldu
að atvinnulífið yrði öflugra í samein-
uðu sveitarfélagi, 86 eða 26,55%
töldu svo ekki vera, 61 eða 18,83%
voru óákveðnir og 22 eða 6,79% neit-
uðu að svara spumingunni. Ef aðeins
er tekið tillit til þeirra sem tóku af-
stöðu, kemur í ljós að 64,31% að-
spurðra telur að atvinnulífið verði
öflugra í sameinuðu sveitarfélagi en
35,69% telja að svo verði ekki.
Fimmta og síðasta spumingin sem
lögð var fyrir kjósendur var svohljóð-
andi: Teljið þér að sameinað sveitar-
félag verði betur í stakk búið til að
veita félagslega þjónustu en sveitar-
féiag þitt í dag?
169 eða 52,16% aðspurðra töldu
svo vera, 90 eða 27,78% vom á önd-
verðum meiði, 43 eða 13,27% voru
óákveðnir og 22 eða 6,79% neituðu
að svara spumingunni. Ef aðeins er
tekið tillit til þeirra sem tóku af-
stöðu, kemur í ljós að 65,25% að-
spurðra telja að nýtt sameinað sveit-
arfélag verði betur i stakk búið til
að veita félagslega þjónustu en gert
er á hveijum stað í dag en 34,75%
eru á öndverðum meiði.
Ef litið er.nánar á svör í einstökum
hreppum, kemur í ljós að Þingeyring-
ar og íbúar í Mýrahreppi eru í mest-
um vafa um hvort sameina eigi sveit-
arfélögin sex. 38,88% aðspurðra í
þessum tveimur hreppum töldu að
sameina ætti sveitarfélögin sex,
30,56% vom á móti og 27,78% vom
enn óákveðnir. Éf aðeins er tekið
tillit til þeirra sem tóku afstöðu, þá
virðist sem naumur meirihluti sé fyr-
ir sameiningu í þessum tveimur
hreppum, því 56% þeirra, sem tóku
afstöðu, sögðu já við sameiningunni
en 44% nei.
65% aðspurðra á Suðureyri vom
hlynntir sameiningu sveitarfélag-
anna sex, 10% vom því mótfallnir
og 25% sögðust enn vera óákveðnir
í afstöðu sinni. Ef aðeins er tekið
tillit til þeirra sem tóku afstöðu, kem-
ur í ljós að 86,66% Súgfirðinga vilja
sameinast en 13,34% em á móti.
ísfirðingar með sameiningu
120 eða 50,00% aðspurðra á
ísafirði sögðust því fylgjandi að
sveitarfélögin sex sameinuðust. 61
eða 25,42% voru á móti sameiningu,
38 eða 15,83% vora óákveðnir í af-
stöðu sinni og 21 eða 8,75% neituðu
að svara spumingu þess efnis. Ef
aðeins er tekið tillit til þeirra sem
tóku afstöðu, kemur í ljós að 66,29%
ísfirðinga vilja sameiningu en
33,71% er því mótfallninn.
Sömu sögu virðist vera að segja
frá Flateyri og Mosvallahreppi, hvað
varðar hug íbúanna til sameiningar
sveitarfélaganna sex. 85,71% að-
spurðra var meðmæltur sameiningu
3,58% vom því mótfallnir og 10,71%
var enn óákveðinn í afstöðu sinni.
Ef aðeins er tekið tillit til þeirra sem
tóku afstöðu, kemur í ljós að 96%
íbúa á Flateyri og í Mosvallahreppi
vom hlynntir sameiningu en aðeins
4% ekki.
h
1
í
I
I
I
t
w
»
I
Herdís Gísladóttir
100 áraí dag
Morgunblaðið/Árni Helgason
HERDIS Gísladóttir.
Stykkishólmi - Herdís Gísladóttir,
fyrmm ljósmóðir, Saurhóli í Dala-
sýslu, er 100 ára í dag, föstudaginn
20. október, og svo ern að furðu
sætir. Minnið er merkilega gott. Það
er aðeins heyrnin sem farin er að
dofna svolítið, en ágætt að ræða við
hana.
Fréttaritari heimsótti hana einn
daginn í þessum mánuði, þar sem
hún dvelur á Sjúkrahúsinu í Stykk-
ishólmi og átti við hana samtal í til-
efni þessara merku tímamóta. Hún
er fædd að Bmnngili í Óspakseyrar-
hreppi í Strandasýslu 20. október
1895 dóttir hjónanna Helgu Bjargar
Þorsteinsdóttur og Gísla Jónssonar
er þar bjuggu þá.
„Þetta var afdalakot," segir Her-
dís. „Þama fæddust þeim mömmu
og pabba sjö böm auk mín og ég
átti líka eina hálfsystur. Þarna ól-
umst við upp öll saman, ég fór að
vísu að bjarga mér strax og ég var
tólf ára; fór til fólks í sveitinni og var
f vinnu hálft árið. Ætli ég hafi ekki
verið svona viðriðin sveitabúskap
utan heimilis í þijú ár. Ég fékk ekki
að fara í skóla í æsku, enda enginn
skóli í minni sveit, en fékk svo að
fara í farskóla í tvo mánuði fyrir
fermingu, það var allt námið.
Svo er það eftir fermingu að ég
fer að Brekku í Saurbæjarhreppi í
Dalasýslu og er þar um tíma hjá
Brynjólfi og móðursystur minni.
Einhvern veginn fór það svo að
ég fór til Reykjavíkur og lærði þar
Ijósmóðurfræði og var hjá Þórdísi
Carlqvist ljósmóður og Guðmundi
Björnssyni landlækni. Kom þaðan
útskrifuð og gegndi svo ljósmóður-
starfi í sveitinni Bæjarhreppi og var
meðal annars þá á Borðeyri um skeið.
Ég hefi aldrei gifst, unað sjálf-
stæðu lífi. Guð hefir gefið mér góða
heilsu og má ég þakka fyrir það,
Drottinn hefir aldrei bmgðist mér“.
Hvað meira, spyr ég svona án
þess athuga hvað ég væri að spyija
um._
„Ég var ung að ámm í vinnu hing-
að og þangað og meira að segja
austur í Vík í Mýrdal. Ég eignaðist
ekki börn en tók að mér systurson
minn, Davíð Stefánsson. Ég man
eftir mér tveggja ára, en það er nú
bara sérstakt atvik. Éaðir minn var
með mig úti í fjósi, þar sem skoðunar-
menn vom að líta yfir gripina, en
annar skoðunarmaðurinn var með
stórt og svart skegg og ég varð
hrædd við hann. Ég man betur eftir
mér fimm ára. Þá byijaði ég að
þekkja stafina og ég lærði gotnesku
stafina og var iðin við og lærði þá
að lesa, svo kenndi pabbi mér að
lesa í Jónsbók, og hún varð mér
umhugsunarefni. Hugvekjur vom
alltaf lesnar og húslestrar, eins og
þá var svo títt. Passíusálmarnir vom
sungnir og lærði ég þá, þótt þeir séu
ekki eins í minni mér nú og áður.
Ég les alltaf bænimar mínar á kvöld-
in“.
Þú lest mikið?
„Já, ég hefi alltaf verið mikil lestr-
armanneskja, fróðleiksfýsain var
strax svo mikil. Ég man margt af
því enn sem ég las fyrir löngu. Það
var ekki mikill bókakostur í sveit-
inni. Það var líka fært frá, eins og
þar stendur, og ég sat frammi á fjöll-
um yfir ánum og þá vom nú fötin
ekki eins skjólgóð og í dag og stund-
um þegar votviðri var dugðu illa þær
flíkur sem ég var í. Ég held að börn-
in í dag eða unglingarnir myndu
ekki hafa látið sér nægja slíkt.
Nei, ég var ekki ein. Blessaður
hundurinn var með mér og ég gat
alltaf treyst honum. Þegar ég fór í
hjásetumar þurfti ég að fara út í
kvíar og mjólka æmar og eins þegar
ég kom heim á kvöldin. Þetta var
stundum erfitt, en þá var maður
ungur og setti ekki allt fyrir sig,
enda þekktist ekki annað en manni
væri haldið að vinnu og var það tal-
ið sjálfsagt. Ekki man ég til þess að
við væmm hungmð, en oft hefði
maður þegið meira í magann. Ég
hefi aldrei verið nein peningamann-
eskja, en það er nú samt svo að þeirra
þarf með, en ég hefi alltaf haft nóg
fyrir mig. Ég hefi haft gaman að
því að geta rétt hjálparhönd, þegar
þess hefir þurft, og þakkað guði
mínum fyrir að hafa getað.
Seinustu árin hefi ég átt heimilið
á Saurhóli með Davíð mínum, en
verið öðm hveiju á spítölum, bæði
hér og í Borgamesi var ég þijá mán-
uði, en oftast líður mér vel. Við Dav-
íð keyptum saman jörðina Saurhól
og ég á ennþá helminginn í henni."
Hérna líður þér vel, sagði ég.
,„Já, eftir því sem hægt er, hér eru
allir svo góðir við mig og mér þykir
svo vænt um að hafa haft svona
góða sjón um ævina, hún hefir bjarg-
að mér. Ennþá get ég lesið gler-
augnalaust og nóg er lestrarefnið í
dag að una sér við, bókasafn meira
að segja hér á sjúkrahúsinu.
Sem betur fer klæði ég mig ennþá
og hátta, en ég þarf á hjálp að halda
við að fara í bað og sturtu, en þær
em svo góðar stúlkumar sem annast
mig hér.
Ég hefi aldrei fundið fyrir ellinni,
segir Herdís að lokum, ég man svo
vel eftir frostavetrinum 1918 og
snjóavetrinum 1920, þegar við þurft-
um að moka okkur út úr húsunum
og þá var nú erfitt, en allt fór þetta
þó vel og hvað við urðum fegin þeg-
ar byljirnir og frostin voru leyst af
með vorþeynum sem andaði svo þýtt
yfir byggðina. Já, ég hefi lifað góða
og langa ævi, en nú er ég oft að
biðja þess að ég fari að fá hvíldina,
en meðan guð gefur mér þessa heilsu
sem ég hefí er ekki hægt að kvarta.
Það á margur bágara en ég þótt
yngri sé og það er gott að vita ekki
hvenær kallið kemur og oft hugsa
ég til þess hvað faðirinn hefir verið
mér góður, að láta menn ekki vita
hvað sé framundan; ætli nokkur geti
óskað þess?“
Ekki varð meira úr þessu litla
samtali. Nú búa systurnar á sjúkra-
húsinu og starfsfólkið sig undir að
gera daginn hennar Herdísar sem
hátíðlegastan og minnisverðastan,
jafnvel þótt Herdísi þyki nóg um
hvað mikið sé fyrir henni haft, eins
og hún kallar það, en það verða
margir sem senda Herdísi vinar-
kveðjur í dag.

t
I
I
H