Morgunblaðið - 20.10.1995, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Ognir undirdjúpanna
TÓNLIST
Ilafnarborg
PÍANÓTÓNLEIKAR
Verk eftir Jórunni Viðar, Debussy,
Mozart og Liszt. Valgerður Andrés-
dóttir, pianó. Hafnarborg, miðviku-
daginn 18. okt.
KONUR þykjast í dag hafa verið
afskiptar í listum fram á vpra tíma.
Vel má það vera. En gleymast vill
stundum, að í píanóbókmenntum
var stærsti „markaðurinn“, ef svo
má að orði komast, miðaður við þær
sem heima sátu — konumar. Ekki
kannski stærstu og kröfuhörðustu
píanósnötumar, en hinn mikli meiri-
hluti framleiðslunnar — ballöður,
barkarollur, etýður o. s. frv. - var
gagngert saminn með hliðsjón af
þörfum músísérandi dætra og eigin-
kvenna góðborgaranna. Og er e.t.v.
enn. Það er því nánast (hljóm-)borð-
leggjandi, að smekkur kvenna hefur
haft mótandi áhrif á ríkjandi heföir
í klassísk-rómantískri tónsköpun
fyrir píanó, þrátt fyrir að yfir 90%
væru samin af körlum — sem þurftu
eins og aðrir að hafa í sig og á,
hvað sem frægð handan grafar leið.
Þetta kom upp í hugann, þegar
skoðuð var dagskrá Valgerðar
Andrésdóttur á tónleikum hennar í
menningarmiðstöðinni Hafnarborg
á miðvikudagskvöldið var. Með
hæfilegum ýkjum og fordómum
hefði vel mátt slá því fram, að verk-
efnavalið væri dæmigert fyrir kven-
legan smekk. En slíkir fordómar
tilheyra fortíðinni (nýir og ferskir
hafa leyst þá gömlu af hólmi), og
markverðar undantekningar gerðu
enda vart við sig þegar með Hug-
leiðingum Jórunnar Viðar um fimm
gamlar stemmur, þar sem allar karl-
rembufullyrðingar um hrynleysi
kvenna féllu um sjálfar sig. Meðferð
Jórunnar á íslenzka þjóðlagaefninu
er nefnilega mótuð af mikilli tilfmn-
ingu fyrir margræðri hrynjandi;
smekkleg og innblásin í látleysi sínu.
Valgerður lék stemmurnar með Ijóð-
rsénni snerpu, og var þetta verk,
ásamt sónötu Mozarts í D-dúr K
576 eftir hlé, í mínum huga eftir-
minnilegasta framlag kvöldsins.
.Valgerður lék hina mikilúðlegu
Prelúdíu nr. 10,1 eftir Debussy (Kaf-
færðu dómkirkjuna) af viðeigandi
tign, en allt að því ógnvekjandi, svo
minnti á köfun Kevins Costners nið-
ur að dimmum rústum sokkinnar
stórborgar í Waterworld. Öllu bjart-
ara var yfir Etýðu sama höfundar,
„Pour les arpeges composées", en
í báðum verkum dró lífleg heyrð
Hafnarborgarsalarins nokkuð úr
skýrleika, samfara full mikilli pedal-
notkun, sem hefði verið hæfileg í
þurrari akústík. Einnig dró svolítið
úr ánægju undirritaðs óþarfleg vök-
urð Valgerðar í tempóbreytingum
og dýnamík, sem gerði að verkum,
að Debussy „sat“ ekki alveg eins
vel og hann hefði ella setið; atriði
sem kom enn gerr fram í Ballöðum
Chopins þar á eftir, Op. 47 í As-dúr
og Op. 23 í g-moll, en það er
smekksatriði og virðist því miður
vera það sem þykir gilda hjá Chop-
in í dag. í stað þess að byggja upp
heildarstrúktúr, virðast flestir pían-
istar heillast meir af hinu impróvís-
erandi, flögrandi tilfmningayfir-
bragði verkanna, sem í versta falli
getur komið út líkt og tónsköpun-
inni hafi verið hespað af í flýti.
En ljóst var þó, að Valgerður
hefur góða tækni og góðan tón.
Margt var mjög vel gert, fjarska
fátt var um feilnótur, og músíkin
söng fallega þar sem það átti við.
í Mozart fór píanóleikarinn á kost-
um, utan hvað strettókaflar 1. þátt-
ar runnu dálítið saman og gætti
nokkurrar flýtingartilhneigingar á
sterkum stöðum.
Ekki skorti fitonskraftinn í helj-
arleiðslu Liszts að leikslokum, Apres
une Lecture de Dante, þar sem allt
er undirlagt sinfónískri útfærslu
fyrir hljómborð; verki sem slær
hlustandann meir fyrir handagang
og átök en innri tilhöfðun, þrátt
fyrir tvo hægláta hvíldarkafla í
svanavatnsanda.
Sem aukalag lék Valgerður hið
Beethoven-skotna Impromptu Op.
142 nr. 2 í As-dúr eftir .Schubert
mjög fallega, utan hvað hún átti til
að klípa ögn aftan úr töktum á hend-
ingamótum. Verður sá „asi“ að telj-
ast næsta óskiljanlegur hjá jafn-
þroskuðum og tæknilegum píanista.
Ríkarður Ö. Pálsson
------♦---------
Litabókinni
að ljúka
UM helgina lýkur sýningu Þorsteins
J. á Litabókinni í Galleríi Úmbru.
Litabókin er safn 23 ljóða sem sett
eru fram á mismunandi hátt á sýn-
ingunni. Síður úr Litabókinni eru
til sýnis á veggjunum, „sándtrakk"
af henni leikið í hátölurum og til
sölu eru eintök af Litabókinni. Þor-
steinn handskrifaði þau í 100 tölu-
settum eintökum. Sýningin er
opin frá kl. 14-18, í dag, á morgun
og á sunnudag.
Notaiegt og nytsamíegtt
fá<;t
... _ ■ '....v •..r..
*
fást að sjálfsögðu hjá okkur.
Laugavegi 13 • 101 Reykjavík • Sími 562
Ht
Mmjmm
: ; v
I mm
FÖSTUDAGUR 20. OKTÓBER 1995 25
\l I y i I M fi A D