Morgunblaðið - 20.10.1995, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 20. OKTÓBER 1995
J.
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
JAFNRÉTTIOG
KYNJAKVÓTAR
EVRÓPUDÓMSTÓLLINN í Lúxemborg kvað á þriðjudag
upp þann úrskurð að ekki megi taka konur sjálfkrafa
fram yfir jafnhæfa karla í störfum hjá hinu opinbera til
að uppfylla kynjakvóta. Hafði þýskur embættismaður kært
stöðuveitingu í sambandslandinu Bremen eftir að kona var
ráðin í starf er hann sótti einnig um. Evrópudómstóllinn
komst að þeirri niðurstöðu að lög um kynjakvóta og for-
gang kvenna til opinberra starfa stæðust ekki Evrópurétt.
I úrskurði sínum vitnar dómstóllinn til tilskipunar um
jafnrétti kynjanna á vinnumarkaði þar sem mismunun á
grundvelli kynferðis er bönnuð. Hins vegar eru leyfðar
aðgerðir til að draga úr misrétti, sem tíðkist í raun.
Virðist það vera meginniðurstaða úrskurðar Evrópudóm-
stólsins, að hann telji skilyrðislausan og sjálfkrafa forgang
kvenna við stöðuveitingar andstæðan Evrópurétti.
Þessi dómur hefur vakið nokkuð sterk viðbrögð víða um
Evrópu og eru mjög skiptar skoðanir um niðurstöðu dómar-
anna.
Þessi dómur skiptir okkur íslendinga einnig verulegu
máli, þar sem sú jafnréttistilskipun, sem dómurinn byggist
á, hefur verið tekin upp á íslandi í tengslum við samning-
inn um Evrópska efnahagssvæðið. Samkvæmt samningnum
er gert ráð fyrir að sameiginlegar reglur séu túlkaðar og
framkvæmdar á sama hátt á öllu efnahagssvæðinu. Því
mun dómurinn hafa ótvírætt fordæmisgildi hér á landi.
Ekki virðist þó vera ljóst hversu mikil áhrifin verða.
Hrafnhildur Stefánsdóttir, lögfræðingur Vinnuveitenda-
sambandsins, telur áhrif dómsins eiga eftir að verða umtals-
verð. Að hennar mati eru dæmi um að fylgt hafi verið regl-
unni um sjálfvirkan forgang kvenna í störf.
Brynhildur Flóvenz, lögfræðingur Skrifstofu jafnréttis-
mála, dregur hins vegar úr áhrifum dómsins og segir hann
hafna einhliða reglum en ekki „því í sjálfu sér að veita því
kyni forgang, sem er í minnihluta“. Jafnréttistilskipun ESB
geri beinlínis ráð fyrir séraðgerðum.
Úrskurður dómstólsins er athyglisverður. Hann hnekkir
ekki þeirri stefnu, sem fylgt hefur verið í flestum Evrópu-
ríkjum, en varar hins vegar við því að gengið sé of langt.
„Jafnréttisbarátta“ má ekki verða völd að nýrri tegund
mismununar.
KOLMUNNINN - NÝTT
ÆVINTÝRI?
KOLMUNNI hefur fundist í miklu magni undan allri
suður- og suðausturströndinni. Virðist sem risastór
ganga sé þar á ferðinni á óvenjulegum slóðum, en það var
áhöfn Örfiriseyjar RE sem fann gönguna, þegar skipið var
á tilraunaveiðum á smokkfiski. Um mikinn búhnykk getur
verið að ræða fyrir þjóðina, ef fiskiveiðiflotinn snýr sér að
kolmunnaveiðunum með hentugum veiðarfærum.
Trausti Elíasson, skipstjóri á Órfirisey, segir að kolmunn-
inn haldi sig mest á 320-500 faðma dýpi og mesta magnið
hafi mælst á Breiðamerkurdýpi. Þetta krefst aflmikilla
skipa við veiðárnar og/hentugra veiðarfæra. Þau eru nú
miklu betri en á árunum 1976-1979, þegar tilraunir voru
gerðar með veiðar og vinnslu kolmunna. Þrátt fyrir tals-
verða veiði voru þær ekki taldar borga sig þá. Kemur þar
margt til, m.a. að ekki hafi verið notuð rétt veiðarfæri,
að áliti Aðalsteins Jónssonar, forstjóra Hraðfrystihúss Eski-
fjarðar. Arðsemin ræðst einnig af afurðaverðinu, en kol-
munninn hefur fyrst og fremst farið til bræðslu. Miklar
breytingar hafa orðið á fiskimjölsverksmiðjunum, sem
margar geta nú framleitt hágæðamjöl, svo og eru sum
skip með sjókælingu, sem tryggir ferskara hráefni. Miklar
framfarir hafa og orðið í veiðarfæragerð. Allt þetta eykur
líkurnar á arðbærum veiðum.
Um þessar mundir er mjög hátt verð á lýsi og mjöli á
heimsmarkaði, svo freisting er mikil að ráðast í kolmunna-
veiðarnar. Kannski er nýtt ævintýri í uppsiglingu. Síldar-
vinnslan hf. í Neskaupstað hefur verið að búa skip að undan-
förnu til kolmunnaveiða. Margar útgerðir muni bíða og sjá
hvernig þær veiðar ganga. Sjónir manna beinast fyrst og
fremst að veiðum kolmunna til bræðslu, en rétt er að minna
á, að kolmunninn er víða eftirsóttur matfiskur, svo nauðsyn-
legt er að kanna, hvort ekki sé unnt að auka vinnsluvirði
hans sem slíks.

• Síldarvertíc
ííS:í,**;í«!

SÍLDINNI raðað í flökunarvélina.
VIÐ REIKNUM með 14
þúsund tonnum af síld í
vinnslu,“ segir Finnbogi
Jónsson, framkvæmda-
stjóri Síldarvinnslunnar hf. „Það
fer bæði í söltun og frystingu. Þau
ár sem við höfum framleitt síld
hefur okkur tekist ágætlega að
halda uppi gæðum síldarinnar, en
þar skiptir ferskleiki höfuðmáli."
Það hjálpar til að skipin Börkur
NK og Þórshamar GK, sem veiða
fyrir Síldarvinnsluna hf., eru vel
útbúin til síldveiða. Börkur er með
síldina kælda í sjó og ís, en Þórs-
hamar er með RSW-sjókælingu
sem sett var í skipið í sumar. Auk
þess segir Finnbogi að tiltölulega
stutt sé á síldarmiðin. „Við verðum
því með mjög gott hráefni eins og
undanfarin ár,“ segir hann.
Meiri óvissa en áður
Finnbogi segir að búið sé að
salta í um 15 þúsund tunnur, en
á allri vertíðinni í fyrra hafi verið
saltað í um 38 þúsund tunnur.
„Það er það mesta sem við höfum
nokkurn tíma saltað og fjórðungur
framleiðslu allra fyrirtækja innan
Síldarútvegsnefndar," segir hann.
„Ég geri ekki ráð fyrir jafn mik-
illi söltun núna. Það er meiri óvissa
um samninga en áður, sérstaklega
í sambandi við Rússa. Auk þess
hafa fleiri framleiðendur bæst í
hópinn síðan í fyrra, en takmörkuð
eftirspum er á Norðurlandamark-
aði.“
Hann segir að í freðsíld séu tak-
markanir ekki eins miklar og hægt
sé að frysta nær ótakmarkað af
síld: „Það eru ákveðnar takmark-
anir á betri mörkuðunum, en næg
eftirspum á öðrum. Þeir markaðir
em aftur á móti ekki mjög áhuga-
verðir ennþá, vegna þess að þeir
greiða sumir hverjir mjög lágt verð.
SÍLDARVERTÍÐ er hafín hjá Síldarvinnsl-
unni hf. í Neskaupstað. Það er mikil vítamín-
sprauta fyrir bæjarfélagið. Störfum hjá fyrir-
tækinu fjölgar um nærri helming og stefnt
er að framleiðslu á 14 þúsund tonnum af síld.
Pétur Blöndal fór í Neskaupstað og tók
púlsinn á síldarstemmningunni.
Finnbogi
Jónsson
Gill
Smulders
Birgir
Kjartansson
Svanbjöm
Stefánsson
Þórður
Sigurðsson
Dagbjört
Víglundsdóttir