Morgunblaðið - 24.10.1995, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 24. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
Hátíðarhöld í New York vegna fimmtíu ára afmælis Sameinuðu þjóðanna
Reuter
ÞJÓÐARLEIÐTOGARNIR stilltu sér upp vegna hópmyndatöku og í fremstu röð má sjá Boutros Boutros Ghali, framkvæmdasljóra SÞ, ásamt Bill Clinton Bandarikjaforseta og
Jiang Zemin Kínaforseta. Davíð Oddsson, forsætisráðherra íslands, er fjórði frá hægri í þriðju röð að ofan.
Ágreiningur um
framtíðarhlut-
verk samtakanna
New York. Reuter.
ÞJOÐHÖFÐINGJAR og stjómmála-
leiðtogar rúmlega 180 ríkja eru sam-
an komnir í New York í tilefni af
hátíðarhöldum vegna fimmtíu ára
afmælis Sameinuðu þjóðanna. Hver
þjóðhöfðingi fékk að ávarpa sam-
komuna í fimm mínútur og notuðu
margir tækifærið til að ræða framtíð
Sameinuðu þjóðanna eða gagnrýna
andstæðinga sína á alþjóðavettvangi.
Voru greinilega skiptar skoðanir á
því hvert ætti að vera framtíðarhlut-
verk samtakanna.
Bili Clinton, forseti Bandaríkj-
anna, tók fyrstur til máls og vakti
athygli á því sem hann nefndi verk-
efnaskrá SÞ að Kalda stríðinu ioknu.
Þjóðir heims yrðu að sameinast um
að koma í veg fyrir útbreiðslu vopna,
allt frá kjarnorkuvopnum til jarð-
sprengna, og mikilvægt væri að
treysta samstöðuna í baráttunni
gegn hryðjuverkahópum og skipu-
lagðri glæpastarfsemi.
Nokkuð hefur borið á ágreiningi
milli þróaðra ríkja og ríkja þriðja
heimsins um framtíðarhlutverk Sam-
einuðu þjóðanna. Vilja fulltrúar þró-
unarríkja að SÞ leggi mun meiri
áherslu á efnahagsleg málefni og
gagnrýndi til að mynda Chadrika
Bandaranaike Kumaratunga, forseti
Sri Lanka, að hin mikla áhersla á
friðargæsluverkefni drægi athyglina
frá vandamálum þróunarríkja.
Athyglin beinist að Castro
Fidel Castro, forseti Kúbu, iagði
einnig áhersiu á þetta mál. Castro
er sá leiðtogi sem hvað mesta at-
hygli hefur vakið í New York, þrátt
fyrir að bandarísk stjórnvöld snið-
gangi hann, og hafa íjölmiðlar fylgst
grannt með hverju fótmáli hans. í
ræðu sinni hvatti hann til aukins
„lýðræðis“ innan Sameinuðu þjóð-
anna og gagnrýndi neitunarvald
stærstu ríkjanna í öryggisráðinu
harðlega. Að lokinni ræðu sinni hélt
hann ræðu í Harlem Church og gekk
síðan að Theresa Hotel, þar sem
hann dvaldi eitt sinn. „Hið ótrúlega
er að ég er enn hundsaður. Mér er
ekki boðið í kvöldverðina, móttökum-
ar og veislurnar rétt eins og ekkert
hafi breyst á öllum þessum árum.
Það er kalt héma inni en kalda stríð-
inu er samt lokið,“ sagði Castro.
Hann rifjaði einnig upp er Nikíta
Krútsjov heimsótti hann á Theresa
Hotel fyrir 35 árum. „Krútsjov var
bóndi. Hann var skynsamur bóndi,
skemmtilegur náungi og vel á minnst
þá leysti hann ekki ríki sitt upp,“
sagði Castro og var með þessu greini-
lega að sneiða að Borís Jeltsíns Rúss-
landsforseta.
Bandaríkin gagnrýnd
Margir gagnrýndu Bandaríkja-
menn fyrir að greiða ekki framlög
sín ti! SÞ og bera þar með ábyrgð á
að samtökin ramba á barmi gjald-
þrots. Bandaríkjastjóm skuldar 1,25
milljarð dollara og neitar Bandaríkja-
þing að greiða skuldina. í setningar-
ávarpi sínu á sunnudag lýsti Bill
Clinton Bandaríkjaforseti því yfir að
enn væri mikil þörf á Sameinuðu
þjóðunum og að ríki heimsins gætu
treyst því að Bandaríkjamenn myndu
taka virkan þátt í starfí þeirra næstu
hálfu öldina. Hefur hann heitið því
að finna leið til að greiða skuldina
við SÞ.
Mary Robinson, forseti írlands,
varaði hins vegar við því að yrði
ekki mótað nýtt hlutverk fyrir SÞ
og nýju blóði hleypt í starf samtak-
anna væri hætta á að í framtíðinni
FIDEL Castro Kúbuforseti heilsar Jeltsín Rússlandsforseta.
yrði litið á allar þessar lofræður sem
eftirmæli SÞ.
Frakkar og Kínvetjar voru harð-
lega gagnrýndir í ræðum fulltrúa
Nýja-Sjálands og Japans vegna
kjamorkutilrauna þeirra.
Mario Soares, forseti Portúgals,
gagnrýndi ástandið á Austur-Tímor
og sagði að tilraun til að breyta rík-
inu úr nýlendu í sjálfstætt ríki hefði
verið eyðilögð á hrottafenginn hátt
með hemámi Indónesíu.
Ali Akbar Velyati, utanríkisráð-
herra íran, fordæmdi „efnhagslega
hryðjuverkastefnu" Bandaríkja-
stjórnar og „sjálfskipað forystuhlut-
verk“ Bandaríkjanna innan Samein-
uðu þjóðanna.
Reuter
BÓNDI, vopnaður byssu, leitar skjóls í skóla í þorpi í austur-
hluta Sri Lanka eftir fjöldamorð tamílskra skæruliða þar.
Harka færist í borgarastyri öldina á Sri Lanka
Tamílar myrða 85 manns
Colombo. Reuter.
HARÐIR bardagar geisuðu milli
stjórnarhersins og tamílskra skæru-
liða á norðurhluta Sri Lanka í gær.
Tamílar réðust á fjögur þorp í aust-
urhluta eyjunnar um helgina og
drápu alls 85 óbreytta borgara,
þeirra á meðal konur og börn.
Tamílamir myrtu 19 manns í af-
^skekktu þorpi, Kotiyagala, á sunnu-
dag og daginn áður drápu þeir 66 í
þremur öðrum þorpum. 011 fóm-
arlömbin voru Singalesar, sem eru í
meirihluta á Sri Lanka.
Stjórnarherinn hóf mikla sókn í
norðurhlutanum fyrir viku og mark-
miðið er að ná Jaffna-skaga, sem
er höfuðvígi tamílsku skæruliðanna,
á sitt vald. Meira en 75 skæruliðar
féllu í bardögunum á sunnudag og
að minnsta kosti 350 skæruliðar og
76 stjómarhermenn hafa fallið frá
því sóknin hófst.
Stjórnarerindrekar í Colombo telja
að Tamílar vilji með árásunum á
singalska borgara knýja stjómina til
að hætta sókninni að Jaffna-skaga.
Þá telja sumir að skæruliðamir vilji
knýja singalska meirihlutann til að
hefna sín á tamílskum íbúum í suður-
hlutanum, einkum í Cotombo, og
kalla þannig yfir sig fordæmingu
heimsbyggðarinnar.
Skæruliðamir berjast fyrir sjálf-
stæðu ríki Tamíla í norður- og aust-
urhluta eyjunnar og hafa hafnað til-
boði stjórnarinnar um aukna sjálf-
stjóm. Stjómin segir að 50.00Q
manns hafi fallið frá því stríðlð hófst
árið 1983.
Sri Lanka er við suðurodda Vést-
ur-Indlandsskaga og Singalesar
fluttust þangað frá Indlandi um 500
fyrir Krist en Tamílar nokkrum öld-
um síðar. Singalesar eru búddhatrú-
ar en Tamílar hindúar og ástandið í
landinu hefur öldum saman ein-
kennst af togstreitu og átökum milli
þjóðanna.