Morgunblaðið - 26.10.1995, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 26. OKTÓBER 1995 B 9
VIÐSKIPTI
Vaxandi samkeppni
á snyrtivörumarkaði
Tíu stærstu
snyrtivörufyrirtækin
1994
Fyrirtæki
Velta,
milljarðar
dollara
Snyrtivörur og ilmvötn
L'Oreal Group 8,17 Lancome, Ralph Lauren, Plónitude
Procter & Gamble 6,00 Max Factor, Cover Girl, Qii of Olay
Unilever 5,62 Elizabeth Arden, Calvin klein, Chesebrough-Pond's
Shiseido 4,80 Jean Paul Gaultier, Issey Miyake scents, Clé de Peau
Estée Lauder 2,94 Clinique, Prescriptives, Aramis
Avon Products 2,60 Avon Colour cosmetics, Anew, Daily Revival
Johnson & Johnson 2,50 RoC, Neutrogena, Johnson's baby care
Sanofi 1,98 Yves Rocher, Nina Ricci, Parfums Yves SaintLaurent
Wella Group 1,90 Parfums Rochas, Gucci, Charles Jourdan
Beiersdorf 1,86 Juvena, Nivea, La Prairie
Fínu merkin í snyrtivöranum haf a ekki
sama aðdráttarafl og áður fyrr. Þau era
nú bara hluti af hinum almenna neyslu-
iðnaði og framleiðendur geta ekki lengur
gengið að hagnaðinum vísum
Kodak vill
enn opna
Japans-
markað
Tókýó. Reuter.
FORSTJÓRI Eastman Kod-
ak, George Fisher, hefur
hvatt japönsk stjómvöld til
að rannsaka ljósmyndafilmu-
og pappírsmarkaðinn í Japan
og gera ráðstafanir til að
opna hann samkeppni.
í maí kvartaði Kodak yfir
því í samræmi við ákvæði í
bandarískum viðskiptalögum
að Fuji-ljósmyndafilmufyrir-
tækið og fleiri japönsk fyrir-
tæki spilltu samkeppnishæfni
Kodaks í Japan með einokun-
araðferðum.
Fuji Photo hefur vísað
þessum ásökunum á bug og
neitað að setjast að samn-
ingaborði meðan fyrirtækinu
sé hótað með ákvæði í banda-
rískum viðskiptalögum, sem
gæti leitt til refsiaðgerða.
Reykingar
bannaðar
með KLM
Amsterdam. Reuter.
KLM-flugfélagið missir
fjórða hvern farþega ef það
lætur verða að fyrirætlunum
um að banna reykingar um
borð í vélum félagsins sam-
kvæmt skoðanakönnun.
KLM lét könnunina sem
vind um eyru þjóta og sagði
að reykingabann nyti víðtæks
stuðnings. „Við drögum til
okkar fleiri farþega en við
missum með því að banna
reykingar meðan á flugi
stendur,“ sagði talsmaður fé-
lagsins. Bannið kemur til
framkvæmda 28. október.
ILMVATNIÐ Eternety frá
bandaríska fyrirtækinu Calvin
Klein entist í þijú ár eftir að
það kom á markað 1988, síðan
var það Escape og nú er það „kyn-
þokkafulT' anganin af „cK one“, sem
allir tala um. „cK one“ er dæmigert
fyrir ilmvatnsiðnaðinn nú á dögum,
markaðssetningin virðist vera mikil-
vægari en varan sjálf. Ilmvatnið er
jafnt fyrir karla sem konur og það
er selt í hljómplötuverslunum. Tíma-
ritið The Economist segir þetta valda
bæði hneykslun og áhyggjum hjá eig-
endum snyrtivöru- og stórverslana
og það, sem er ennþá verra, viðtök-
umar í Bandaríkjunum virðast benda
til, að „cK one“ ætli að slá í gegn.
í vaíi sínu á ilmvatni er fólk oft
að „leita að persónuleikanum" eins
og sagt er og hallast þá gjarna að
einhveiju hinna frægu nafna í tísku-
og ilmvatnsheiminum. Það gæti því
valdið einhverjum notendum „cK
one“ vonbrigðum að komast að því,
að Calvin Klein er hluti af ensk-hol-
lenska stórfyrirtækinu Unilever,
sem er kunnara fyrir matvæli, sápu-
duft og smjörlíki en dýr ilmvötn.
Þeir hjá Unilever benda hins vegar
á, að fyrirtækið framleiði nú sjö af
tíu vinsælustu ilmvötnunum á
bandaríska lúxusmarkaðinum.
Ekki er liðinn áratugur síðan
Unilever og aðalkeppinautur þess,
Procter & Gamble, fóru að fjárfesta
í ilmvatnsframleiðslu en þangað til
hafði hún að mestu verið í höndum
lítilla og mjög sérhæfðra fjölskyldu-
fyrirtækja. Stóru fyrirtækin nutu
þess hins vegar að ráða yfir mjög
öflugu markaðs- og dreifingarkerfi
og þau höfðu efni á að kaupa alla
þá sérþekkingu, sem á þurfti að
halda. Nú er líka svo komið, að á
ilmvatnsmarkaðinum, sem veltir 66
milljörðum dollara árlega, eru þrír
eða ijórir risar stærstir.
Viðkvæmir neytendur
Kannski varð ekki hjá þessari
þróun komist vegna þess hve ábata-
samur ilmvatnsmarkaðurinn hefur
verið og það styrkti líka stöðu stóru
fyrirtækjanna, að í Vestur-Evrópu
að minnsta kosti er markaðurinn
enn ekki búinn að jafna sig á efna-
hagssamdrætti síðustu ára. Salan
jókst aðeins um 3% í fyrra og neyt-
endur eru miklu viðkvæmari fyrir
verðlagningunni en áður var. Hefur
það einkum bitnað á fjölskyldufyrir-
tækjunum og snyrtivöruverslunum,
sem hafa ónóga þekkingu á mark-
aðnum.
Sem dæmi um vaxandi samþjöpp-
un í þessum iðnaði má nefna, að í
sumar keypti L’Oreal, sem er
stærsta snyrtivörufyrirtæki í heimi,
fyrirtækið Jade af þýska efnarisan-
um.Hoechst og líklega verða allar
framleiðsluvörur L’Oreal seldar
undir vörumerkinu Jade í Þýska-
landi. Svo má aftur nefna. að sviss-
neska stórfyrirtækið Nestlé á 49%
hlut í L’Oreal.
Miklar breytingar hafa orðið á
þessum markaði á tiltölulega fáum
árum. Fram yfir 1980 voru á al-
menna markaðnum ódýr og stöðluð
hreinsikrem en sérverslunum var
þá látið eftir að selja fínu tegund-
irnar. 1983 tók hins vegar L’Oreal
neytendamarkaðinn með áhlaupi
þegar það kom fram með Plén-
itude, sem gaf dýru hátæknivörun-
um ekkert eftir. Keppinautarnir
fylgdu síðan á eftir með alls konar
nýbreytni í sinni framleiðslu,
ávaxtasýrum og vítamínum, og nú
er svo komið, að nýjungarnar koma
jafn snemma fram á almenna mark-
aðinum og lúxusmarkaðinum. Mun-
urinn liggur aðallega í því hvar
varan er seld. Dýrari vöruna og þar
með lúxusvöruna samkvæmt skil-
greiningu er helst að finna í fríhöfn-
um og verslunum þar sem mikið
er lagt upp úr innréttingum og
umbúðum.
Þessi sama þróun hefur átt sér
stað í ilmvötnunum og sem dæmi
má nefna, að Pierre Cardin í Frakk-
landi, eitt af þeim fáu fjölskyldufyr-
irtækjum, sem eftir eru, selur nú
fimm af sínum tegundum í stórversl-
unum.
Vilja góða vöru og gott verð
Menn eru ekki sammála um hvort
aukin gæði í snyrtivörum á almenna
markaðinum muni verða til að
styrkja eða veikja iúxusvörumark-
aðinn. Sumir telja, að aukin gæði
muni gera neytendur vandlátari og
ýta þar með undir dýrari smekk en
aðrir segja, að fínu merkin ein og
sér dugi ekki lengur til að selja
vöruna. Neytendur vilji nú fá hvort-
tveggja í senn, góða vöru og gott
verð.
í Evrópu hafa margar sérverslan-
ir með snyrtivörur orðið undir í sam-
keppninni við stórverslanirnar, sem
aftur hafa stöðugt verið að styrkja
stöðu sína gagnvart framleiðendum,
ekki síður í þessari framleiðslu en
annarri. Þær geta knúið á um magn-
afslátt og selja svo þar að auki snyr-
tivörur undir sínum eigin merkjum.
Hagnaður framleiðenda hefur því
minnkað og það hefur ekki orðið til
að draga úr samkeppninni. Nú á
þremur síðustu mánuðum þessa árs
koma á markað 100 nýjar ilmvatns-
tegundir, allt að þrisvar sinnum
meira en mest var á síðasta áratug,
og framleiðendur láta sér detta
ýmislegt í hug í von um selja vör-
una. Nú er til dæmis komið á mark-
að ítalskt ilmvatn, sem heitir eftir
söngvaranum Luciano Pavarotti.
Menn geta svo sem reynt að giska
á hvers konar angan það er, sem
leggur af honum að loknum þriðja
þætti.
Smáhluthafar og lánadrottnar takast á um framtíð skipasmíðastöðvarinnar Burmeister & Wain
Nýr rekstrar-
grundvöllur háður
nýjum verkefnum
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
EFTIR óvissu í marga mán-
uði og margra vikna
samningaþóf lánar-
drottna stefnir í að greið-
ist úr framtíð skipasmíðastöðvar-
innar Burmeister & Wain. Fram
eftir sumri stefndi í gjaldþrot, en
nú virðist svo sem að stærstu lánar-
drottnamir séu að koma sér saman
um björgunaraðgerðir. Síðasti
kaflinn í tryllinum um B&W er svo
að smáhluthafarnir eru að rísa upp
og hóta að greiða atkvæði á móti
björgunaraðgerðunum, þar sem
stóru hluthafarnir bjargi sínu, en
þeir smáu missi sinn hlut. Skuldir
fyrirtækisins nema rúmum tíu millj-
örðum íslenskra króna og nýjar
pantanir eru ekki í augsýn, eftir
að síðasta verkefni stöðvarinnar
lýkur um mánaðamótin febrúar-
mars á næsta ári. Danska stjórnin
hefur þvertekið fyrir að styðja fyrir-
tækið, enda hefur það ekki verið
dönsk stjórnarstefna að veita ríkis-
styrki til skipasmíða.
Átökin um framtíð fyrirtækisins
hafa staðið milli bandarískra lánar-
drottna og danskra. Á síðasta ári
lánuðu fjögur bandarísk trygging-
arfýrirtæki B&W 55 milljónir
Bandaríkjadala^eem nú nema um
400 milljónum danskra króna með
vöxtum og vaxtavöxtum. í maí lágu
ársreikningarnir fyrir og þá kom í
ljós að halli fyrirtækisins nam 904
milljónum danskra króna eða rúm-
um tíu milljörðum íslenskra króna.
í júní fór fyrirtækið fram á greiðslu-
stöðvun, sem nýlega var framlengd
til jóla. Bandarísku lánardrottnarnir
höfðu krafist þess að lán þeirra
yrði strax endurgreitt og á það var
ekki fallist. í júlí úrskurðaði Sjó-
og verslunarrétturinn að staða fyr-
irtækisins væri neikvæð um 874
milljónir króna.
Dönsku lánardrottnarnir eru
nokkrir stórir eftirlaunasjóðir og
aðrar lánastofnanir. Þeir og stjóm-
endur fyrirtækisins hafa undanfarið
staðið í samningaviðræðum við
Bandaríkjamennina, sem Rotchild-
fjárfestingarfyrirtækið er fulltrúi
fyrir. Þar hafa mæst stálin stinn
og ásakanir gengið á báða bóga,
auk þess sem Bandaríkjamennirnir
hafa hótað að slíta viðræðunum,
krefjast endurgreiðslu og stuðla
þannig að gjaldþroti fyrirtækisins.
Ráðið, sem gripíð verður til er að
lánardrottnar fái innistandandi lán
sín breytt í hlutafé í fyrirtækinu.
Átökin hafa því ekki síst staðið um
hvernig skiptin ættu að vera.
Það sem enn stendur eftir eru
litlar fjárhæðir, aðeins um fimmtán
milljónir danskra króna, miðað við
hve mikið er í húfi, en Bandaríkja-
mennina og Danina greinir á um
mikilvægt atriði. Bandaríkjamenn-
irnir vilja gera hlut lítilla lánar-
drottna ríflegri en Danirnir vilja og
halda því fram að þarna sé um að
ræða þá sem selja fyrirtækinu vörur
og þjónustu. Öllu máli skipti að
halda góðu sambandi við þá til að
tryggja að þeir haldi viðskiptunum
áfram. Danirnir segja þetta hræsni.
Bandaríkjamennirnir geti þá bara
skorið niður eigin hlut. Á bak við
þetta er einnig tekist á um veð, en
dönsku veðin í fyrirtækinu eru betri
og staða þeirra því sterkari, því
þeir eiga veð í lóð fyrirtækisins við
höfnina, sem er mjög verðmæt.
Bandaríkjamennirnir standa mun
verr að vígi með lítil veð.
Undanfarnar vikur hafa regulega
borist fréttir af að samningur sé í
burðarliðnum og nú bendir allt til
að komið sé að niðurstöðunum. Nú
hafa hins vegar smáhluthafar risið
upp á afturfæturnar. Þeir halda því
fram að björgunaraðgerðirnar miði
að því að koma í veg fyrir tap þeirra
stóru, meðan þeir litlu tapi öllu sínu.
Þeir safna því liði nú og hóta að
greiða atkvæði gegn aðgerðunum,
þó þeir sjálfir græði ekki á því, ein-
göngu til að koma í veg fyrir að
þeir stóru bjargi eigin skinni.
Saga fyrirtækisins mörkuð
átökum, samdrætti og
uppsveiflu
Saga fyrirtækisins er bæði hluti
af danskri iðnaðar- og stéttafélags-
sögu. Fyrirtækið var stofnað 1843
og hafði mest tíu þúsund menn í
vinnu fyrir kreppuna 1930 og svo
aftur 1958. En eftir stríðið hefur
saga fyrirtækisins einkennst af
kreppum og átökum. Fyrir fimmt-
án árum varð fyrirtækið gjaldþrota
og var þá skipt upp í sjö fyrir-
tæki, sem öll ganga vel nema
skipasmíðastöðin. Verkamenn
B&W hafa löngum gengið í farar-
broddi í verkalýðsbaráttunni og
voru þekktir fyrir hörku og dugn-
að.
Skýringin á slæmri stöðu fyrir-
tækisins er margþætt. Lágt gengi
Bandaríkjadals miðað við hátt
gengi dönsku krónunnar hefur gert
fyrirtækinu erfitt fyrir. En það eru
ekki fyrst og fremst smíðarnar,
sem hafa leitt til taps, heldur skipa-
leiga, bundin í lækkandi Banda-
ríkjadölum. Og það blæs heldur
ekki byrlega fyrir dönskum skipa-
smíðum. Á tímabili gátu Danir fjár-
fest í skipshlutum og sú fjárfesting
var vinsæl leið til að lækka skatta,
en stjórnin hefur tekið fyrir slíkt.
Danir álíta líka að Þjóðveijar ríkis-
styrki skipasmíðar og brjóti evr-
ópskar samkeppnisreglur. Úr þeirri
deilu verður skorið á næstu mánuð-
um.
B&W er þriðja stærsta danska
skipasmíðastöðin. Framtíð fyrir-
tækisins ræðst af samningunum
núna, en þegar til lengdar lætur
ræðst afkoma þess af nýjum pönt-
unum, sem hingað til hafa látið
standa á sér.