Morgunblaðið - 28.10.1995, Blaðsíða 5
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 28. OKTÓBER1995 C 5 .
Hinrik VIII með
næturdrottningum
í trúðabrúðkaupi
SPÁÐ í mynd á sýningn í Galierf Geysir.
Ungt fólk er iðið við
listsköpun. Þóroddur
Bjarnason fór á
stúfana og kynnti
sér Unglist.
UNGLIST, Listahátíð ungs
fólks, stendur nú sem
hæst og margt er í boði
fyrir þá sem vilja kynna
sér hvað unga kynslóðin er að sýsla
á listasviðinu. Blaðamaður leit við
á tveimur sýningum og listasmiðju
unglistar þar sem hægt er að láta
hendur standa fram úr ermum og
vinna við saumaskap jafnt sem
ærslafull málverk.
Nemendur í Fataiðnaðardeild
Iðnskólans í Reykjavík sýna bún-
ingahönnun í Ráðhúsi Reykjavíkur.
Sýningin er snyrtilega uppsett og
aðgengileg og ljóst er að mjög hef-
ur verið vandað til verks. Athygli
mína vakti að þar ræður kvenþjóðin
ríkjum og svo virðist sem enn séu
karlar ekki búnir að átta sig á því
að þeirra er þörf á þessum vett-
vangi ekki síður en kvennanna. Ég
gat mér þess til að farið hafi verið
af stað með þrenn meginviðfangs-
efni; Sögulegir búningar, brúð-
kaupsklæði og drottningakjólar.
Skelfingu lostinn brúðgumi
Hinrik áttundi Englandskonung-
ur var mikill á velli ef mark er tek-
ið á frægu málverki af honum í
fullum skrúða. Þeim skrúða eru
gerð mjög nákvæm skil í búningi
unnum eftir fyrmefndu málverki og
ekkert er undan skilið nema sverð-
ið, en í staðinn er kominn myndar-
legur kýll sem þó sést ekki á mynd-
inni.
Sitthvorum megin Hinriks eru
sögulegir kvenbúningar frá mis-
munandi tímum þar sem á öðrum
er reimað upp í háls en hinn er flegn-
ari og léttari. Næst ber undarlegt
trúðabrúðkaup fyrir augu en þar
eru komnir allir nauðsynlegir aðilar
sem tengjast brúðkaupsathöfninni á
einhvern hátt þó erfitt sé að taka
athöfnina alvarlega. Brúðguminn
er skelfingu lostinn yfir þéttvaxinni
brúður sinni á meðan svaramaður-
inn stendur á höndum við hlið firrtr-
ar brúðarmeyjar. Organistinn er til
í allt með stúdentshúfu á kollinum
og móðir brúðar er bleiklituð í bún-
ingi fylltum bleiku hárhlaupi.
Hvorugkyns fiskatemjara-gestur er
súrrealískur gestur og presturinn
er sirkusstjórinn sjálfur.
Býflugudrottningin stendur við
gluggann og er með egg í stað hárs
og í baksýn busla endumar á tjörn-
inni. Næturdrottningarbúningar eru
þrír talsins og allir unnir fyrir hina
frægu næturdrottningu úr óperunni
Töfraflautunni eftir Mozart.
Framúrstefnulegust er sú sem er
næst glugganum með höfuðfat sem
minnir á hið sérkennilega höfuðfat
skautbúningsins islenska, Spaða-
fald. Næstur honum er hefðbundinn
búningur með kórónu og síðastur
er skrautlegasti og íburðarmesti
búningurinn með ótal glitrandi
stjörnum sem köstuðu ljósi allt um
kring.
ímynd næturinnar virðist vera
nokkuð föst í sniðum. Liturinn er
svarblár og ljósin á himnum lýsa
sem skraut. Búningarnir eru allir
saumaðir í smækkaðri mynd og á
leiðinni út var ég þess fullviss að
Hinrik áttundi og hitt fyrirfólkið
gæti verið' ánægt með búningana
sína.
Faðir vor og móðir
í Hafnarhúsinu er listsmiðja ung-
listar til húsa. Þar voru ekki marg-
ir við störf þegar mig bar að garði
og vafalaust er hægt að kenna
óveðri, sem geisaði þennan dag, þar
um. Þó fékk ég þær upplýsingar
hjá starfsmanni á staðnum að þessi
smiðja, sem nýtekin er til starfa,
sé handverks og tómstundamiðstöð
fyrir atvinnulausa, ungt fólk og
hópa í Reykjavík sem vilja koma
saman listaverkum eða öðrum
nytjahlutum. Hún er rekin af mið-
stöð fólks í atvinnuleit og Hinu
húsinu. Staðurinn er rúmgóður og
býður upp á ýmsa möguleika og er
óneitanlega hvalreki fyrir þá sem
þyrstir í aðstöðu til að vinna að
skapandi verkefnum.
Gallerí Geysir í Hinu húsinu er
nýr sýningarvettvangur fyrir ungt
fólk en tilgangur þess er að veita
ungu fólki á aldrinum 16 - 25 ára,
tækifæri til að sýna list sína. í sýn-
ingarskrá ér talað um nauðsyn
þessa salar vegna erfiðleika fólks á
þessu reki við að koma verkum sín-
um á framfæri. Blaðamaður tekur
Morgunblaðið/Kristinn
MOÐIR brúðarinnar í kjól úr hárhlaupi.
undir nauðsyn salarins sem er bjart-
ur og fallegur og mun sjálfsagt
verða fastur punktur í sýningarrölti
borgarbúa í framtíðinni.
í Galleríinu stendur nú yfir sam-
sýning í tengslum við Unglist. Sýn-
endur eru 19 talsins og sýna mál-
verk, ljósmyndir og höggmyndir.
Fantasíumyndir er algengt
myndform meðal ungs fólks og má
sjá nokkrar slíkar þama með til-
heyrandi vöðvastæltum hetjum eða
dulúðlegum konum. Sorgarsaga úr
daglega lífinu er sögð í verkinu
„Minning um fugl“ þar sem hann
liggur í blóði sínu, fórnarlamb bíl-
dekks en þó ekki sami fugl og í
myndinni „ Nói og fuglarnir" sem
er ólíkt bjartara yfir. Rammar geta
stolið senunni og rauður laufblaða-
rammi vakti athygli mína en hann
var umgjörð myndarinnar „Blýant-
ur á pappír“. Marilyn Monroe er
fyrir löngu kominn í guðatölu og
myndin „Faðir vor og móðir, þið
sem eruð á himnum" styðja það
og er kannski dulin ósk um hver
skuli taka á móti listamanninum á
þeim stað. Ljósmyndirnar á sýning-
unni voru sumar skemmtilegar og "
„Kyrralíf og klósettpappír" er þar
eitt dæmi.
Durs Grtinbein
með De máske egnede sem er önnur
bók en Smilla. Síðasti skáldfurstinn
er nýútkomin ævisaga Thomasar
Mann eftir Klaus Harpprecht. Þótt
bókin sé 2.004 blaðsíður freistar hún
til lestrar, enda mun þar gerð grein
fyrir ýmsu sem ekki hefur verið ljóst
áður.
Því má bæta við að norrænir höf-
undar, Jostein Gaarder og Peter
Hoegh, hafa verið ofarlega á met-
sölulistum í Þýskalandi að undan-
förnu og þá ekki bara fyrir Lesið í
snjóinn og Veröld Soffíu heldur aðr-
ar bækur eftir þá sem þýskir lesend-
ur vilja ólmir kynnast. Bókmenn-
taumfjöllun þýskra blaða ber þess
merki að þessir höfundar og fleiri
Norðurlandamenn séu í metum í
Þýskalandi.
Bókaútgáfan þýska sannar að
Þjóðveijar eru mikið fyrir skáldsögur
og hvers kyns fræðirit. Með skáld-
sögurnar í huga kom það þess vegna
ekki á óvart í viðtali sjónvarpsins við
gesti á bókastefnunni að margir
nefndu skáldsögur sem uppáhalds-
efni. Konur vilja helst skáldsögur,
sagði aðspurð kona á stefnunni.
Ekki sakar að þær fjalli um málefni
kvenna.
Alþýðulýðveldið að baki
Ungt skáld frá Dresden, Durs
Griinbein, tók við kunnustu bók-
menntaverðlaunum Þýskalands,
Buchner-verðlaununum, á mánudag-
inn. Verðlaunin eru 60.000 mörk og
að þessu sinni umdeild („vandræða-
legur klisjur" kallar gagnrýnandinn
Fritz J. Raddatz ljóð Griinbeins).
Eftir Grunbein sem er 33 ára hafa
komið fjórar ljóðabækur. Birt hefur
verið langt viðtal við hann í Der
Spiegel um útópiur, Alþýðulýðveldið
þýska og framtíð ljóðsins. Ljóst er
að Griinbein telur sig hafa orðið bit-
bein pólitískrar umræðu og tor-
tryggni vegna tengsla sinna við
Austur-Þýskaland og fyrrum Al-
þýðulýðveldi þar.
Grúnbein er ásasmt Hans Magnus
Enzensberger og Peter Handke
yngstur Btichner-verðlaunahafa.
Hann var talinn mikill hæfileikamað-
ur í ljóðlist áður en F.J. Raddatz og
fleiri hófu árásir á hann eftir tilnefn-
inguna. Þeir virðast ekki hafa þolað
upphefð skáldsins. Grúnbein komst
til Frankfurt 1988, sótti bókastefn-
una og gladdist yfir úrvali bóka í
borginni. Árið eftir lenti hann í úti-
stöðum í Berlín og var handtekinn.
Áhugi hans beinist ekki síst að vís-
indum, eðlisfræði og taugafræði og
kemur það fram í ljóðunum. Sum
þeirra þykja tormelt af þessum sök-
um.
Hið unga skáld er vel að sér í
fornum skáldskap og dáir mjög róm-
versku skáldin Horas og Juvenalis.
í hans augum eru þeir ekki bara
„einhveijir latneskir klassíkerar"
heldur höfða þeir beint til hans og
bar með samtímans.
Tónlistarupp-
tökur til sölu
SJOSTAKOVITSJ leikur eigin
verk, Svjatoslav Richter leikur
Bach, og tónleikar Paul Robesons í
Moskvu árið 1949. Þetta eru aðeins
brot úr tónlistar- og myndbandasafni
ríkisútvarps og sjónvarps í Sovétríkj-
unum sálugu, sem verður selt á
næsta ári.
Safnið í Moskvu er eitt hið stærsta
í heimi. í því er að finna upptökur
frá 1930, um 400.000 klukkustundir
af efni með mörgum af þekktustu
tónlistarmönnum heims; píanóleikur-
um, fiðluleikurum, hljómsveitum
undir stjórn heimsþekktra manna,
söngvurum og dönsurum.
Maðurinn að baki sölu efnisins er
Tristan Del, af rússneskum og
bandarískum ættum. Hyggst hann
skipta ágóðanum af sölunni jafnt a
milli síns og ríkisfjölmiðilsins rúss-
neska. Del hefur gert samning við
breska útgáfufyrirtækið Telstar, sem
hyggst gefa um 100 upptökur út,
og verður sú fyrsta af áðurnefndum
tónleikum Robesons í Moskvu. Upp-
tökurnar eru falar fólki hvaðanæva
að úr heiminum nema frá Rúss-
landi, vegna „mikilla vandkvæða í
tengslum við höfundarréttarmál" að -
því er Del segir.
Rússar eru ekki þeir einu sem
hafa opnað eða hyggjast opna upp-
tökusöfn sín, því flestar þjóðir sem
áður voru austan jámtjalds hafa
gert slíkt hið sama. Eftir miklu er
að slægjast því að margar upptök-
urnar em einstæðar og tónlistar-
mennirnir á heimsmælikvarða.
Risamir fimm í útgáfu tónlistar;
Sony, PolyGram, BMG, Wamer og
EMI keppast nú um að tryggja sér
útgáfurétt úr þessum söfnum, að því
er segir í Financial Times.
Samningur Dels hefur vakið mikla
gagnrýni í Rússlandi. Fullyrða marg-
ir rússneskir tónlistarmenn að verið
sé að selja ómetanleg menningar-
verðmæti úr landi fyrir smáaura.
Hefur Del ákveðið að höfða mál á
hendur menningarmálaráðherra
Rússlands og píanóleikara einum, en
þeir hafa sakað hann um óheiðar-
leika.