Morgunblaðið - 03.11.1995, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 3. NÓVEMBER 1995 11
ingar vinnutíma sem átt hefur sér
stað sl. ár. Þær eru þó með svipuðu
sniði þar sem þær sýna að mestar
hækkanir hafa gengið til verka- og
afgreiðslufólks eða sem svarar
mánaðarlegri tekjuaukningu á bil-
inu 5.000-7.500 kr. Þessi tekju-
aukning umfram þær 2.700-
3.700 krónur, sem samið var um
að dagvinnulaun hækkuðu, á sér
þá eðlilegu skýringu að þessar
hækkanir gengu í gegnum yfir-
vinnu- og vaktaálög sem og ýms-
ar aðrar álagsgreiðslur. Niður-
stöður um meðaltalslaunaþróun
skrifstofufólks eru jafnan sveiflu-
kenndar vegna smæðar úrtaksins
og því ekki alveg marktækar en
algengustu hækkanir innan þess
hóps eru í góðu samræmi við áhersl-
ur samninganna.
Sé litið á nokkrar af helstu starfs-
stéttum í úrtaki Kjararannsóknar-
nefndar kemur jafnvel enn betur í
ljós, að þrátt fyrir að samningar
hafi kveðið á um 2.700-3.700 kr.
launahækkun á mánuði fyrir dag-
vinnu, þá hafa tekjur hækkað um-
talsvert meira. Við þann saman-
burð, sem hér fer á eftir, hefur
verið miðað við sama vinnutíma á
báðum tímabilunum þannig að leng-
ing eða stytting vinnuviku hefur
ekki áhrif á hann. Tölurnar sýna,
svo dæmi séu tekin, að stór hópur
á borð við fiskvinnslufólk hafi
hækkað um 7.000-8.000 kr. á
mánuði eða um 7% og afgreiðslu-
konur í dagvöruverslunum á höfuð-
borgarsvæði um 6.000 kr. eða tæp
7%.
Sjá töflu 2.
Launaliækkanir hjá hinu
opinbera
Fyrir liggur að umsamdar launá-
hækkanir hjá ríki og sveitarfélögum
hafa farið fram úr þeim sem að
jafnaði áttu sér, stað á almennum
markaði. Þar skera launahækkanir
í skólum og sjúkrahúsum sig úr en
þar hafa starfshópar knúið fram
sérstakar kauphækkanir sér til
handa, en þar fyrir utan virðast
launabreytingar hjá opinberum aðil-
um almennt hafa verið umfram það
Tafla 1 Mán.tekj. Hækk. Hækk.
2. ársij. ’95 í kr. í %
Verkamenn 119.900 7.500 6,7
Verkakonur 92.000 5.000 5,7
Iðnaðarmenn 152.900 4.000 2,7
Afgr.karlar 127.800 4.700 3,8
Afgr.konur 93.000 6.700 7,8
Skrifst.karlar 142.900 4.500 3,3
Skrifst.konur 109.500 1.500 1,4
ASÍ-landv.fólk 119.600 5.400 4,7
sem gerðist í atvinnulífinu. Það er
áhyggjuefni að opinberir aðilar, sem
ekki lúta markaðsaðhaldi og fjár-
magna aukin launaútgjöld með
hækkun skatta og álaga, telja sig
hafa meira svigrúm til launahækk-
ana en atvinnufyrirtækin sem
starfa í samkeppnisumhverfi.
Launahækkanir ríkis og sveitarfé-
laga leggja ekki grunn að frekari
launahækkun í almennu atvinnulífi
heldur skerða þvert á móti mögu-
leika atvinnulífsins til launahækk-
ana og fjölgunar starfa.
Uppsagnir kjarasamninga
Verkalýðsfélögin sem gerðu
kjarasamning til tveggja ára við
VSÍ hafa nú sum hver lýst yfir vilja
sínum til upsagnar samningsins
með tilvísun til þeirra launahækk-
ana sem átt hafa sér stað hjá öðrum
hópum, ekki síst þeim sem lúta nið-
urstöðu Kjaradóms. Það er á mis-
skilningi byggt að launaþróun ann-
arra hópa sé hluti af þeim forsend-
um sem samningarnir byggja á.
Þeir byggja á tæmandi upptalningu
á forsendum sem eru efndir á fyrir-
heitum ríkisstjórnarinnar í tengsl-
um við samningana ásamt því að
verðlagsþróun hér á landi verði
áþekk verðlagsþróun í helstu við-
skiptalöndum. Samningarnir hvíla
ekki á öðrum forsendum, hvorki
efnahags- né siðferðislegum, og
verður ekki sagt upp nema á for-
sendum þeirra sjálfra á vettvangi
launanefndar ASI og vinnuveitanda
eftir að hún hefur'lagt mat á það
hvort skráðar forsendur þeirra hafi
staðist. Henni einni er falið þetta
mat.
Menntamalaraðherra
um framhaldsskólafrumvarp
Brýnt að koma á
nýrri skipan mála
MENNTAMALARAÐHERRA mælti
í gær fyrir fruinvarpi um framhalds-
skóla á Alþingi. Frumvarpið hefur
tvívegis verið lagt fram áður, fyrst
árið 1994 en hefur síðan tekið nokkr-
um breytingum.
Björn Bjarnason menntamálaráð-
herra sagði að frumvarpið hefði
fengið góða meðferð utan þings sem
innan, og komið hefðu fram umsagn-
ir og athugasemdir og tekið hefði
verið tillit til margra sjónarmiða sem
fram hefðu komið og tekið mið af
þeim við lokagerð frumvarpsins.
Brýnt væri að það fengi nú af-
greiðslu.
Samkvæmt greinargerð er í frum-
varpinu mörkuð skýr stefna um
skólastarf á framhaldsskólastigi,
hlutverk þess, skipulag og starfs-
hætti. Stefnt er að því að auka sjálf-
stæði skólanna og að styrkja stjórn
þeirra í því augnamiði.' Þá er lögð
megináhersla á starfsnám, þar sem
gert er ráð fyrir mun virkari þátt-
töku atvinnulífs í tillögugerð og
stefnumótun en nú er.
Þá er gert ráð fyrir aukinni verka-
skiptingu framhaldsskóla. Björn
Bjarnason menntamálaráðherra
sagði að samkvæmt frumvarpinu
verði á verksviði hvers skóla að
skipuleggja námsbrautir innan gild-
andi námsskrár og fjárveitinga.
Þverpólitísk sátt?
Hjálmar Árnason, þingmaður
Framsóknarflokks, sem ásamt Sig-
ríði Önnu Þórðardóttur, þingmanni
Sjálfstæðisflokks, endurskoðaði
frumvarpið í sumar, sagði mjög
brýnt að auka áherslu á starfsnám
í ljósi þess að flestir nemendur sem
fara í framhaldsnám nú velji bók-
nám. Hann sagðist telja að þverpóli-
tísk sátt gæti orðið um frumvarpið,
með þeim breytingum sem það hefði
nú tekið.
Þingmenn stjórnarandstöðunnar
lýstu nokkrum efasemdum um frum-
varpið. Steingrímur J. Sigfússon,
þingmaður Alþýðubandalags, taldi
m.a. að í því fælist of mikil miðstýr-
ing, en Björn Bjarnason sagði að
fyrst og fremst fælist í því viðleitni
til að ná utan um skólakerfið.
Kristín Ástgeirsdóttir þingmaður
Kvennalista, sagði að nám í fram-
haldsskólum væri of einhæft og þótt
frumvarpið gerði tilraun til að bæta
úr því hefði hún efasemdir um að
það gengi nægilega langt. Sú spurn-
ing vaknaði hvort verið væri að taka
af skólum möguleika til sjálfstæðrar
þróunar og þeina þeim öllum í sama
farveg. En Ásta Ragnheiður Jóhann-
esdóttir, þingmaður Þjóðvaka, sagði
að frumvarpið væri um margt ágætt
og flestar breytingar á því til bóta.
„Ég held að menn ættu að geta
verið sammála um að það sé brýnt
að koma á nýrri skipan á framhalds-
skólastiginu og í raun og veru liggja
ekki fyrir aðrar betri tillögur en þær
sem koma fram í þessu frumvarpi,“
sagði Björn Bjarnason.
FRÉTTIR
Tafla 2
Tekjur nokkurra starfsstétta á 2. ársfj. 1995
og áætlun eftir hækkun um áramót
Meðal-
vinnu-
Verkamenn tími
Hafnarvinna á höfuðb.sv. 49,3
Bensínafgreiðsla á höfuðb.sv. 53,7
Fiskvinna utan. hbsv. 51,9
Verkakonur
Mötuneyti á höfuðb.sv. 41,5
Fiskvinna utan höfuðb.sv. 45,7
Iðnaðarmenn
Málmsmíðar á höfuðb.sv. 52,0
Rafvirkjun utan höfuðb.sv. 51,3
Afgreiðslukonur
Störf í dagv.versl. á höfuðb.sv. 50,6
Reynslan sýnir að launahlutföll
eru tregbreytanleg, ekki sfst hér á
landi, þar sem launamunur að teknu
tilliti til skatta og bóta er minni en
Hækkun Áætlun
Heildar heildarlauna fyrir
mán.laun kr. % I. 1996
134.800 7.300 5,7% 138.900
115.400 8.800 8,3% 120.400
120.300 7.900 7,0% 124.300
95.300 6.500 7,3% 98.900
99.400 6.700 7,2% 102.800
167.900 6.100 3,8% 172.900
169.200 6.500 4,0% 174.300
95.900 6.000 6,7% 100.400
í nálægum löndum. Áhersla á að
bæta sérstaklega hlut tekjulægsta
hópsins í kjarasamningum kallar
því á mjög mikla samstöðu; helst
einn samning sem allir lúti. Ef ekki
þá dregur úr möguleikum þess að
fá hærra launaða hópa til að sætta
sig við minni hlutfallslegar hækkan-
ir. Ef heildarsamtök launamanna
styðja ekki eigin stefnumótun með
beinni og opinskárri andstöðu við
kröfur hærra launaðra hópa um
meiri hækkanir sér til handa er
næsta vonlaust um árangur. Þegar
allt þetta er haft í huga verður að
teljast með ólíkindum hvað þó hefur
tekist að láta tekjulægri hópana
njóta hlutfallslega meiri hækkana
en aðra á þessu ári. Miklar launa-
hækkanir hinna lægst launuðu hafa
ekki leitt til aukinnar verðbólgu svo
kaupmáttur þeirra fer vaxandi og
á enn að geta aukist á næstu miss-
erum ef stöðugleiki verður áfram
hornsteinn launa- og efnahags-
stefnu.