Morgunblaðið - 03.11.1995, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 3. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIVIDAR GREINAR
Að gefnu tilefni
hér-
Á SÍÐUM Morgunblaðs-
ins og víðar undanfarnar
vikur sjást þess glögg merki
að minni fjárheimildir en
áður eru til ráðstöfunar í
heilbrigðiskerfinu. Forsvars-
mönnum stóru spítalanna
finnst of miklir peningar
fari til rekstrar landsbyggð-
arsjúkrahúsanna, en þau svo
aftur benda á hversu mikil-
vægu hlutverki þau gegna
hvert í sínu héraði. Eins og
eðlilegt er finnst hveijum
sinn fugl fagur. í Mbl. 27.
sept. sl. er ný útgáfa af sama
forritinu. Yfirlækni heilsu-
gæslustöðvar suður með sjó
finnst fjármunum í heilsu-
gæslukerfinu misskipt milli
aða, jafnvel svo að í gegn skíni
að ákvörðun liggi fyrir um að fólki
beri misjafnlega mikil heilsu-
gæsluþjónusta eftir búsetu.
Fjölmiðlar gegna vafalaust
miklu hlutverki í ákvarðanatök-
unni í landinu, en ástæða er til
að vara við þeirri þróun að fulltrú-
ar einstakra atvinnugreina, stofn-
, ana eða byggðarlaga grípi til þess
í örvæntingu að mikla fyrir sér
aðstæður starfssystkina annars
staðar á landinu í blaðagreinum
eða á öðrum opinberum vettvangi.
Staða hvers máls á hveijum tíma
er auðvitað ekkert annað en út-
koman úr tiltekinni flókinni og
langri þróun. Þess vegna eru allar
túlkanir vandaverk og fari menn
út í þær er hætt við að stundum
verði hált á svellinu. Hálkan getur
Guðmundur
Sigvaldason
Friðrik Vagn
Guðjónsson
orðið sérstaklega hættuleg ef tölu-
legar upplýsingar úr stórum
gagnasöfnum eru slitnar þaðan
út án þess að kynna sér ítarlega
hvað að baki þeim býr.
Skýrsla Hagsýslu ríkisins um
einingasamanburð heilsugæslu-
stöðva sem út kom sumarið 1994
er fróðlegt lesefni með mörgum
töflum. Hún er síðbúin tilraun
heilbrigðisráðuneytisins til að fá
yfirsýn yfir málaflokk sem það tók
alfarið við á árunum 1990-1991.
Áður höfðu sveitarfélögin borið
ábyrgð á honum, skipað stjórnir
þeirra og greitt rekstrarkostnað
annan en laun lækna, hjúkrunar-
fræðinga og ljósmæðra. Skýrsl-
unni lýkur með ábendingum um
atriði sem betur mega fara eða
er ástæða til að athuga nánar.
Ábendingarnar eru í fimm megin-
liðum. í öllum aðalatriðum
er þar um góðar ábendingar
að ræða, sem vonandi nýtast
heilbrigðisráðuneytinu við
stefnumörkun í málaflokkn-
um. En fyrir flesta sem vinna
í heilsugæslunni er þar ekki
að finna neina nýja hluti.
Þessi skýrsla er sem sagt
ágæt svo langt sem hún
nær. En á henni eru gallar
sem gera hana ónothæfa við
samanburð stofnana eða
starfsþátta í heilsugæslunni.
Þó að ekki sé vitað um aðila
sem hefur séð ástæðu til að
rekja alla galla hennar, þá
er einn galli nægilegur til
að dæma skýrsluna úr leik
sem nothæfan gagnagrunn. Við
athugun hefur komið í ljós að ekki
var sama form eyðublaða notað
við gagnaöflun hjá öllum heilsu-
gæslustöðvunum. Þar með eru
upplýsingarnar ósamanburðar-
hæfar, a.m.k. að því er varðar
misræmi eyðublaðanna. Úr því að
þannig tókst til með slíkt grund-
vallaratriði eins og gagnasöfnun
er. hvað þá með alla úrvinnsluna.
í ofangreindri grein í Mbl. 27.
sept. sl. finnast því miður hálku-
blettir. Fyrst dettur höfundurinn,
þegar hann tekur ekki eftir rökun-
um fyrir því að fjöldi íbúa á hvern
heilsugæslulækni geti e.t.v. þurft
að vera minni á Akureyri en á
Suðurnesjum. Aðstæður í hveiju
byggðarlagi hafa ráðið miklu um
umfang þjónustunnar, m.a. vegna
þess að uppbygging heilsugæsl-
Starfsfólk heilsugæzlu-
stöðvanna er, að mati
Friðriks Vagns Guð-
jónssonar og Guð-
mundar Sigvaldason-
ar, umboðsmenn fólks-
ins gagnvart heilbrigð-
iskerfinu.
unnar hefur frá byijun byggst á
atbeina heimamanna á hveijum
stað og fjármögnun þeirra að stór-
um hluta. Líklegt er að sveitar-
stjórnarmennirnir í hveiju byggð-
arlagi hafí haft gild rök fyrir þeirri
mönnun heilsugæslunnar, sem
varð ofan á í hveijum stað. Þá
segir sig sjálft að ekki er hægt
að bera saman meðaltöl á tveim
heilsugæslustöðvum á sitt hvoru
landshominu nema að um leið sé
lýst ýmsum þáttum í starfs-
umhverfinu, t.d. aldursskiptingu
íbúanna, vegalengdum (flugtím-
um), fjölda dvalar- og hjúkrunar-
rýma í umdæminu, fjölda og sam-
setningu sérfræðilækna í nágrenn-
inu, (starfs)tengslum við sjúkra-
hús o.fl.
Annar hálkublettur eru upplýs-
ingar greinarinnar um viðvarandi
hallarekstur tiltekinnar heil-
brigðisstofnunar. Það eru nokkur
ár síðan stjórnendum heilbrigðis-
stofnana mátti vera ljóst að ekki
væri hægt að víkja sér undan því
að sníða þjónustuna eftir þeim
heimildum, sem fjárlög kveða á
um hveiju sinni. Alþingismennirn-
ir setja fjárlögin, og þeir hafa fullt
vald til að hreyfa til fjárheimildir,
leggja á nýja skatta eða hvað ann-
að sem rök kunna að vera fyrir
að gera til að auka eða minnka
þjónustu á tilteknu sviði og/eða
landssvæði. Sjálfsagt eru mismun-
andi ástæður fyrir því að alþingis-
menn kjördæmis sjái ekki ástæðu
til að taka til greina tillögur fag-
fólks um bætta þjónustu á tilteknu
sviði. Það getur auðvitað orðið
mjög tilflnnanlegt, jafnvel svo að
þegar í harðbakkann slær getur
verið nauðsynlegt að íhuga að
flytjast í þau kjördæmi, þar sem
álitið er að starfsskilyrðin eða
þjónustan séu betri.
Islenska heilbrigðisþjónustan er
ein sú besta í veröldinni. Starfs-
fólk hennar þarf að standa saman
um að hún verði það áfram. Það
gerir það m.a. með því að taka
með opnum huga þátt í umræð-
unni um skipulag hennar og hag-
ræðingu. Starfsfólk heilsugæsl-
unnar í landinu hefur þar sérstöku
hlutverki að gegna sem nokkurs
konar umboðsmenn fólksins gagn-
vart heilbrigðiskerfinu. Vegna
þessa hlutverks á gríðarlegur fjöldi
fólks erindi á heilsugæslustöðv-
arnar daglega, sérstaklega á
landsbyggðinni. Á heilsugæslu-
stöðvunum byijar heilbrigðisþjón-
ustan og því skiptir hagstætt
rekstrarumhverfi þeirra miklu um
góðan árangur kerfisins í heild.
Það rekstrarumhverfi verður ekki
skapað öðru vísi en með því að
starfsfólk heilsugæslunnar standi
saman, en öfundist ekki út í hvert
annað, - á röngum forsendum.
Fríðrik er yfiríæknir og Guð-
mundur framkvæmdastjóri
Heilsugæslustöðvarinnar á Akur-
eyri.
Hvað er að frétta af starf-
semi Lyfjaverslunar Islands?
EINS OG menn
rekur minni til þá
varð talsverð umræða
um Lyfjaverslun ís-
lands fyrir aðalfund
fyrirtækisins síðast-
liðið vor. Var þar m.a.
gagnrýnt að stjórn
fyrirtækisins hefði
ekki sinnt upplýsing-
skyldu sinni gagnvart
hluthöfum. Á síðasta
aðalfundi nefndi þá-
verandi stjórnarform-
aður í ræðu sinni að
í framtíðinni yrðu
hluthafar upplýstir
reglulega um gang
mála hjá fyrirtækinu.
Þegar þetta er skrifað er níu og
hálfur mánuður liðinn af árinu
1995 og á þeim tíma hafa hluthaf-
ar í Lyfjaverslun íslands ekki
fengið neinar upplýsingar sendar
'frá félaginu. Hér með lýsi ég eft-
ir þessum upplýsingum.
Það er kunnugt að fjöldi hluta-
félaga gefur reglulega út frétta-
bréf þar sem greint er frá gangi
mála varðandi viðkomandi félag
síðustu misseri og framtíðarhorf-
um. Stærri hlutafélög nota þenn-
an miðil einnig til þess að upplýsa
eigin starfsmenn um það sem efst
er á baugi hverju sinni. Með nú-
tíma tölvutækni eru þessi frétta-
bréf, í mörgum tilvikum, unnin
að öllu leyti innan veggja fyrir-
tækjanna og eru því mjög ódýr í
vinnslu í samanburðKvið það upp-
lýsinga- og auglýsingagildi sem
fyrirtæki telja að þau hafi.
Á almennum vettvangi hefur
af og til verið einhver fréttaflutn-
ingur af málefnum tengdum
Lyfjaverslun íslands. Fyrirferðar-
mest varð mál tengt stjórnarsetu
Jóhannesar Pálmasonar, forstjóra
Borgarspítalans, sem
Borgarstjórinn í
Reykjavík gerði at-
hugasemdir við í
framhaldi af ábend-
ingu frá Borgarendur-
skoðun. Fróðlegt væri
að vita hver hefur orð-
ið niðurstaða þess
máls. Raunar höfðum
við, sem mynduðum
fij álsa hluthafahópinn
fyrir síðasta aðalfund,
margoft bent á að
m.a. stjórnarseta for-
stjóra Borgarspítalans
í Lyfjaverslun íslands
hlyti að orka tvímæl-
is.
Það er jákvætt fyrir okkur hlut-
hafa hversu gengi hlutabréfa í
félaginu hefur hækkað á þessu
ári. það getum við hins vegar
ekki þakkað núverandi stjórn fyr-
ir, heldur hinu að eftirspurn eftir
hlutabréfum er miklu meiri en
framboð, sem er mjög takmarkað.
Er það er eðlilegt þar sem flestir
hluthafar munu ætla sér að nýta
þann skattaafslátt sem lög leyfa
og þau óvenjulegu greiðslukjör
sem ríkið bauð þegar fyrirtækið
var selt. Heildarviðskipti með
hlutabréf í Lyfjaversluninni á
tímabilinu 1.2.95-20.10.95 hafa
einungis verið kr. 7.515.000 að
nafnverði og fóru þau aðallega
fram eftir auglýsingu Landsbréfa
í júlí, sem óskaði eftir að kaupa
bréf á genginu 1,65 í umboði ótil-
greindra fjárfesta. Hér eru vænt-
anlega á ferðinni aðilar, sem í
krafti fjármagns óska eftir því
að komast til áhrifa í félaginu,
en hafa enn sem komið er ekki
haft erindi sem erfiði. Þeir hafa á
hinn bóginn gert eign okkar hinna
verðmætari.
Hluthafar í Lyfjaverslun
íslands hafa ekki fengið
sendar upplýsingar frá
félaginu, segir Jón Þor-
steinn Gunnarsson.
Lýsir hann eftir þeim.
Þann 23. ágúst sl. sendi Lyfja-
verslun íslands frá sér fréttatil-
kynningu þar sem greint er frá
hagnaði fyrirtækisins upp á kr.
31 milljón á fyrri helmingi þessa
árs. Til samanburðar má geta þess
að hagnaður Lyijaverslunar ríkis-
ins á fyrri helmingi 1994 var kr.
37 milljónir eða 19% hærri, þrátt
fyrir að veltan fyrri helming 1995
sé 13,4% hærri en veltan á sama
tíma 1994.
Framsetning á efni því sem
birtist í umræddri fréttatilkynn-
ingu er reyndar kapítuli út af
fyrir sig. Þar er hagnaður fyrri
helmings 1995 borinn saman við
hagnað seinni helmings 1994
(kannski af því hann var svo lág-
ur?), en velta fyrri helmings 1995
er hins vegar borin saman við
veltu frá sama tímabili 1994. Er
til of mikils mælst að menn láti
ekki frá sér svona ófaglegar og
blekkjandi upplýsingar?
Höfundur er rekstrarhagfræðing-
ur og hluthafi í Lyfjaverslun Is-
lands.
Jón Þorsteinn
Gunnarsson
Enn af
Gilsfj ar ðarbrú
SÍÐUSTU daga
hafa birst greinar í
Morgunblaðinu er
varða Gilsfjarðarbrú.
Sveitungar mínir hafa
verið nokkuð harðorð-
ir, eins og Vestfirðing-
um er lagið þegar þeim
liggur mikið á hjarta.
Ekki stendur á mér
að skilja áhyggjur
þeirra sem stafa af því
að enn bóiar ekki á
útboðsauglýsingu
vegna framkvæmd-
anna sem þó áttu að
vera fyrir þremur
mánuðum.
Ekki skal fara
mörgum orðum um hættur þær sem
mæta þeim sem um fjörðinn fara,
vegurinn liggur um brattar fjalls-
Mér er til efs, segir
Bjarni P. Magnússon,
að Vestfirðingar hafi í
annan tíma haft betri
samgönguráðherra.
hlíðar þar sem sviptivindar eru tíðir
með aur- og snjóflóðum.
Framkvæmdirnar við Gilsfjörð
er eitt margra verka sem gera þenn-
an landshluta byggilegri og forða
okkur frá að verða leiksoppar vá-
Iynds veðurfars.
Það þarf ekki að hafa fieiri orð
um það.
Brú á Gilsfjörð er mikið tilfinn-
ingamál hér vestra. Því kann svo
að fara að ekki sé þess gætt að
geta þess sem vel er gert og tel ég
að svo hafi verið í þeirri umfjöllun
sem verið hefur um Gilsíjarðar-
framkvæmdir síðustu daga.
Nú er það svo að
samgönguráðherra er
fulltrúi ríkisvaldsins
þegar kemur að fram-
kvæmdum í vegamál-
um. Því er ofur eðlilegt
að Halldór Blöndal
verði fyrir því að að
honum sé vegið þegar
ríkisvaldið skoðar
spamað í vegafram-
kvæmdum. Það er hins
vegar ekki réttmætt að
draga samasemmerki á
milli þeirrar viðleitni
ríkisstjórnarinnar og
hugmyndar Halldórs
um hvar skera skuli
niður.
Mér er til efs að Vestfirðingar
hafi í annan tíma haft betri sam-
gönguráðherra. Má benda á fram-
kvæmdir við Vestijarðagöng og
Djúpveg. Þá verður og að benda á
að rannsóknir og undirbúningur
framkvæmda við Gilsfjörð verða
nær alfarið í ráðherratíð Halldórs.
Ekki er mér heldur kunnugt um
að nokkur samgönguráðherra, ann-
ar en Halldór, hafi farið upp á Þor-
skaíjarðar- og Kollafjarðarheiðar
til þess sérstaklega að kanna með
eigin augum framtíðarvegalagn-
ingu í Djúp.
Halldór Blöndal hefur manna
harðast barist fyrir því sjónarmiði
að það besta sem hægt sé að gera
í byggðamálum þessa lands sé að
bæta samgöngur. Hann hefur og
lagt áherslu á að lokið verði lagn-
ingu slitlags á hringveginn og er
það vel. Sá sem þetta ritar telur
að sjónarmið Halldórs vegi þyngra
og skipti meiru til framfara í þessu
landi en það hvort langþráð jafn-
vægi í ríkisbúskapnum komist á
misserinu fyrr eða síðar.
Höfundur er sveitarstjóri.
Bjarni P.
Magnússon