Morgunblaðið - 04.11.1995, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Arvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI:
RITSTJÓRAR:
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunriarsson.
ÚTSALAN LEYSIR
EKKIVANDANN
LAMBAKJÖT hefur undanfarna daga verið boðið til
sölu í hálfum skrokkum í verzlunum og á mjög lágu
verði. Eru dæmi um, að kílóverðið hafi verið töluvert
undir þijú hundruð krónum þar sem verzlanir féllu frá
álagningu sinni og greiddu jafnframt með kjötinu.
Viðmiðunarverð á útsölunni átti að vera 349 krónur.
Það vakna upp margar spurningar vegna þessarar
útsölu. Ástæða hennar er auðvitað sú að sala á lamba-
kjöti hefur verið mjög dræm og miklar birgðir frá síð-
asta ári hlaðizt upp. Alls stendur til að selja 600 tonn
á þessu lága verði, eða sem svarar rúmlega mánaðar-
sölu af lambakjöti undir venjuiegum kringumstæðum,
en útsölunni lýkur í næstu viku.
Af öllu er ljóst að ekki er hægt að selja lambakjöt í
nægilegu magni nema greiða verð þess niður úr öllu
valdi. Með því að grípa til niðurgreiðslna í þessu magni
er hins vegar einnig verið að beita blekkingum. Markað-
ur er ekki fyrir hendi og því er hann búinn til með því
að lækka verðið með skattfé. Neytandinn sem telur sig
gera kjarakaup er í raun einnig að greiða kjötið niður.
Það felst því ákveðin þversögn í því þegar Kristín Kal-
mansdóttir hjá Markaðsráði segir í Morgunblaðinu i gær
að verðstríðið tryggi „að fjármunirnir sem ríkið varði til
að greiða kjötið niður færu allir til neytenda.“
Það er ekki síður alvarlegt að útsölur af þessu tagi
brengla markaðinn. Lambakjötið er í beinni samkeppni
við fjölmargar aðrar fæðutegundir sem ekki njóta sam-
bærilegra ríkisstyrkja. Hvers eiga til dæmis framleiðend-
ur á kjúklinga- og svínakjöti að gjalda eða þá fisksalar?
Er ekki verið að beina neyzlunni frá hagkvæmari mat-
vælaframleiðslu yfir í óhagkvæmari með þessum niður-
greiðslum?
Útsölur á kjöti sem enginn hefði ella viljað kaupa eru
neyðarúrræði og leysa engan vanda. Þó að neyzla á
lambakjöti hafi dregizt verulega saman á síðustu árum
er hún enn þó nokkur. Aftur á móti er ólíklegt að þeir
lambakjötsneytendur, sem þessa stundina eru að kaupa
600 tonn af útsölukjöti, muni falast eftir miklu af nýslátr-
uðu lambakjöti. Vandi síðasta árs er leystur, með ærnum
tilkostnaði, en að sama skapi lagður grunnurinn að
áþekkum vanda næsta haust.
MISMUNUN MEÐ
STIMPILGJÖLDUM
RÍKIÐ innheimtir stimpilgjöld svo nemur milljónum
króna af afsalsbréfum skipa, sem skráð eru hér á
landi, en ekki af afsalsbréfum flugvéla. Stimpilgjald af
veðskuldum vegna flugvélakaupa stóru flugfélaganna er
fellt niður með heimild í fjárlögum. Þetta kom fram á
Alþingi í fyrradag og er enn eitt dæmið um það hversu
meingölluð skattheimta álagning stimpilgjaldanna er.
Með því að fella stimpilgjöld niður hjá einni atvinnu-
grein en ganga eftir þeim hjá annarri, er atvinnugreinum
og fyrirtækjum auðvitað mismunað. Fram hefur komið
að há stimpilgjöld eru ein ástæða þess, að æ færri kaup-
skip í eigu íslendinga eru skráð hér á landi.
Innheimta stimpilgjaldsins felur í sér ýmsa aðra mis-
munun, eins og bent hefur verið á, Þannig kemur hún
illa niður á útgáfu ýmissa verðbréfa á fjármagnsmark-
aðinum og leiðir til þess að menn reyna að komast fram-
hjá gjaldinu, sem hindrar eðlilega þróun verðbréfamark-
aðar. Þar sem mörg önnur ríki innheimta ekkert stimpil-
gjald, er hætta á að íslenzk fyrirtæki leitist við að taka
lán erlendis, nú þegar fjármagnsflutningar eru orðnir
frjálsir, til að komast framhjá stimpilgjöldum. Þannig
missa íslenzk fjármálafyrirtæki spón úr aski sínum.
Stimpilgjaldið er úrelt skattheimta, sem er til margvís-
legs óhagræðis. Afnám þess er því tímabært. Geti ríkis-
sjóður ekki mætt tekjumissi af þeim völdum með lækkun
útgjalda, eru aðrar leiðir til tekjuöflunar, sem eru réttlát-
ari og mismuna ekki fólki eða fyrirtækjum.
FORYSTUMENN björgun-
arsveitanna telja að í aðal-
atriðum hafi verið vel
staðið að útkalli björgun-
armanna vegna snjóflóðsins á Flat-
eyri aðfaranótt síðastliðins fímmtu-
dags. Fyrstu menn í björgunarsveit-
um á Vestfjörðum hafi verið ræstir
út mjög fljótlega eftir að snjóflóðið
féll. Þá hafi björgunarsveitir á höf-
uðborgarsvæðinu, meðal annars
landsstjórn björgunarsveitanna,
verið kallaðar út hálftíma eftir að
Almannavarnir ríkisins fengu til-
kynningu um snjóflóðið. Það segja
Kristbjörn Óli Guðmundsson og Jón
Gunnarsson úr landsstjórn björgun-
arsveita að geti talist eðlileg við-
bragð þó æskilegra væri að setja
björgunarsveitirnar strax í við-
bragðsstöðu.
Stóru björgunarsveitasamtökin,
Slysavarnafélag íslands og Lands-
björg, hafa með sér formlega sam-
vinnu í landsstjórn björgunarsveit-
anna. Landinu er skipt upp í 18
svæði og stjórnar sérstök svæðis:
stjórn aðgerðum á hverju svæði. í
stærri málum og þegar leit nær
yfir fleiri en eitt svæði tekur lands-
stjórn að sér að samræma aðgerðir.
600 sjálfboðaliðar
virkjaðir
„Skipulagið miðast við það að
virkja sem flesta sjálfboðaliða innan
okkar raða á þeim tíma sem þarf.
Við höfum það að leiðarljósi að hægt
sé að veita.hjálp sem allra fyrst og
tryggja sama framgang leitar og
stjórnunar um allt land,“ segir Krist-
björn Óli. Eftir snjóflóðið á Flateyri
var landsstjórnin kölluð út um klukk-
an 4.50 og var búið að opna björgun-
armiðstöð í húsnæði Landsbjargar í
Reykjavík 20 mínútum síðar. Þá
bárust skilaboð frá Almánnavörnum
um það hvað hefði gerst.
Kristbjörn og Jón segja að lands-
stjórnin hafi verið beðin um að
tryggja að björgunarsveitirnar á
norðanverðum Vestfjörðum hafi allar
verið kallaðar út. Þá var beðið um
að björgunarsveitir á höfuðborgar-
svæðinu og á Snæfellsnesi yrðu kall-
aðar út og boðaðar í varðskipið Óðin
sem var á leið til Grundarfjarðar. í
fyrstu var talið að ekki væri tiltækt
varðskip í Reykjavík en skömmu síð-
ar kom í ljós að Ægir gat farið og
var mannskapurinn úr Réykjavík þá
boðaður þangað.
Flestir voru tilbúnir
snemma morguns
Á milli klukkan 10 og 11 um
morguninn fékk landsstjórnin stað-
festar upplýsingar um að 187 vest-
firskir björgunarsveitarmenn og
heimamenn, auk 10-20 sjómanna
væru við skipulagða leit í snjóflóð-
inu. Voru þeir með tvo leitarhunda.
Togari var á leiðinni frá Patreksfirði
með 21 björgunarsveitarmann og
varðskipin Ægir og Óðinn voru á
mikilli siglingu að sunnan með sam-
tals liðlega 140 björgunarmenn og
tæki, auk nokkurs fjölda heilbrigðis-
starfsfólks. Þá voru alls 232 björgun-
armenn í biðstöðu, tilbúnir að fará
af stað ef þörf krefði. Á þessum tíma
höfðu því hátt í 600 björgunarmenn
verið virkjaðir, hluti var kominn til
leitarstarfa, annar hluti var á leið-
inni og þriðji hlutinn tilbúinn að fara
á vettvang. Flestir voru tilbúnir á
milli klukkan 7 og 8 um morguninn.
Hópar björgunarsveitarmanna úr
öllum landshornum hafa síðan komið
til aðstoðar við hreinsunarstarfið á
Flateyri, að sögn Jóns og Kristbjörns
Óla. Samkvæmt nafnalista hafa lið-
lega 620 björgunarsveitarmenn farið
á vegum Slysavarnafélags íslands
og Landsbjargar til Flateyrar frá því
snjóflóðið féll. Töluverður hópur til
viðbótar vann við skipulagningu og
stjórnun.
Allir brugðust
betur við
Jón Gunnarsson og Kristbjörn Óli
Guðmundsson segjast hafa fengið
boðin um hálfri klukkustund eftir
að Almannavarnir ríkisins ffingu tii-
kynningu um atburðinn á Flateyri.
Það sé innan eðlilegra marka þó
betra sé að setja björgunarsveitirnar
strax í viðbragðsstöðu. Segja þc-ír
að þetta sé mun sneggri viðbrögð
en eftir snjóflóðið í Súðavík. Og þeir
BJÖRGUNARMENN að störfum í snjóflóðinu á
Gott við-
bragð hjá
bj örgxmar-
sveitunum
Björgunarsveitir landsins brugðust yfirleitt
hratt og vel við þegar þær voru kallaðar út
vegna snjóflóðsins á Flateyri, að mati fulltrúa
úr landsstjóm björgunarsveitanna. Þeir segja
Helga Bjamasyni að 600 sjálfboðaliðar hafí
verið virkjaðir á fyrstu klukkutímunum og
þeir hafi ýmist verið komnir til leitar, verið á
leiðinni eða í viðbragðsstöðu.

Morgunblaðið/Sverrir
KRISTBJORN Oli Guðmundsson og Jón Gunnarsson í sameigin-
legri björgunarmiðstöð Landsbjargar og Slysavarnafélagsins.