Morgunblaðið - 04.11.1995, Blaðsíða 41

MORGíJNBLAÐIÐ
AFMÆLI
EYÞOR
ÞÓRÐARSON
EYÞÓR Þórðarson,
safnvörður í Þjóð-
skjalasafni Islands, er
sjötugur í dag. Hann
fæddist á Sléttabóli í
Vestmannaeyjum 4.
nóvember 1925. Þar
bjuggu þá foreldrar
hans, hjónin Þórður
Þórðarson, skipstjóri
frá Sléttabóli í Hörg-
landshreppi í Skafta-
fellssýslu, og Guðfinna
Sefánsdóttir frá Sand-
vík í Norðfirði. Þórður
drukknaði árið 1942.
Það kom því snemma
í hlut Eyþórs að taka til starfa og
létta undir með móður sinni við að
sjá heimilinu farborða en til þess
hafði hann þó nokkra þjálfun því
að frá sex ára aldri var hann í sveit
á sumrin og kom þá ávalit með ein-
hveijar búsafurðir heim að haust-
inu. Fjórtán ára fer hann fyrst norð-
ur á síldarbát. Sumrin urðu þrjú á
síldarbátum og síðan fimm í síldar-
verksmiðjum. A fyrstu áratugum
aldarinnar lágu leiðir margra, víðs-
vegar að af landinu, til Vestmanna-
eyja, enda óvíða vænlegra að festa
rætur varðandi afkomumöguleika;
þar var og er mjög blómleg útgerð,
fengsæl fiskimið all í kringum eyj-
arnar og á þeim árum var vélmenn-
ingin að ryðja sér til rúms, fyrst í
bátunum, síðan í landi.
Þó að atorka og færni sjómanna
í Eyjum hafi verið orðlögð var það
mikil framför þegar ekki þurfti
lengur að stóla eingöngu á knálegt
áralag eða þanin segl. Vélar í öllum
bátum örvuðu og hvöttu til frekari
dáða í glímunni við Ægi og þann
gula - þangað streymdi fólkið til
að taka þátt í ævintýrinu. Ævintýr
ungs fólks þess tíma var að vinna
mikið og afla vel, svo hægt væri
að eignast bát og/eða bú. Margir
röskir sveitapiltar fóru í verið með
þeim góða ásetningi að afla vel og
geta síðan bætt bú og byggt upp á
ættaróðalinu. Tilkoma véla og þar
með stórbætt aðstaða við fiskveiðar
og vinnslu sjávarafurða átti vafa-
laust stærstan þátt í að þjóðin eign-
aðist mannsæmandi hús í stað
frumstæðrar og lélegrar húsagerð-
ar á fyrri tíð. Vestmannaeyjar voru
ein líklegasta verstöðin til að láta
slíka drauma rætast.
Við þessa hagsæld-
arsveiflu í þjóðfélaginu
ólst Eyþór upp. Hann
fær í bernsku fijóar
hugrenningar og gild-
ismat þroskast við at-
hafnasamt umhverfi.
Kornungur gerði hann
sér grein fyrir gildi
menntunar. Það er at-
hyglisvert að 15 ára
gamall fer hann á sjó-
vinnunámskeið. Næstu
árin vinnur hann ýmist
sem sjómaður eða
________verkamaður í Eyjum.
Sautján ára gamall
hafði hann stundað sjóinn með nær
öllum veiðarfærum sem þá þekktust
og fengið verulég kynni af atvinnu-
vegum þjóðarinnar, en þá hóf hann
iðnnám í vélvirkjun hjá Vélsmiðj-
unni Magna í Vestmannaeyjum og
í Iðnskóla Vestmannaeyja frá
1943-47. Að því loknu hóf hann
nám í Vélskóla íslands og lauk vél-
stjóraprófi 1949 og úr rafmagns-
deild skólans vorið 1950. Lengra
náðu ekki námsbrautir á þessum
vettvangi. Sumaratvinna síðustu
námsárin var í vélum um borð í
togurum þar sem skólanámið var
staðfest með raunhæfu handbragði
oghugviti.
I fimm sumur vann hann hjá
Síldarverksmiðjum ríkisins, sem
járnsmiður, vélvirki og síðan vél-
stjóri og vinnslustjóri, fyrst á Rauf-
arhöfn og síðan á Siglufirði og aft-
ur á Raufarhöfn að vélastjóranám-
inu loknu. Fyrsta vetur eftir skóla-
nám vann hann að nýsmíði og við-
haldi búnaðar í síldar- og fiskimjöls-
verksmiðju hjá Vélsmiðjunni Héðni
í Reykjavík og því næst einn vetur
sem vélstjóri á togara. Þá vann
hann við uppsetningu véla og tækja
í írafossvirkjunina 1952-1953. Þar
næst tók hann að sér verkstjórn
og vélaeftirlit á Keflavíkurflugvelli
til ársins 1960. Gerðist hann þá
verktaki þar við viðhald og eftirlit
á sviði kælitækni næstu 27 ár, eða
þar til að hann fluttist aftur til
Reykjavíkur, þar sem hann hafði
búið í nokkur ár áður en hann flutti
til Ytri-Njarðvíkur 1955.
Eins og áður er að vikið var
Eyþór ötull við að afla sér menntun-
ar og færni. Hann fór á ýmis nám-
skeið, m.a. blaðamennsku- og
blaðaútgáfunámskeið sem Markús
Örn Antonsson stýrði, á námskeið
í félags- og fundarstörfum í Kefla-
vík undir leiðsögn Karls Steinars
Guðnasonar og í framsagnartækni
við Leiklistarskóla Ævars Kvaran
í Reykjavík. Síðar stundaði hann
svo námskeið í skjalavörslu og
bókasafnsfræðum við Háskóla ís-
lands frá 1988-1990.'
Fjölþætt þekking hans og færni
leiddi til þess að hann var kallaður
til íjölbreyttra starfa. Auk þess sem
áður er getið má nefna að hann var
prófdómari við Iðnskóla Keflavíkur
frá 1956 til 1970 og við vélstjóra-
námskeið í Sandgerði, vann hluta-
starf við fasteigna- og skipasölu í
fjögur ár, var aðstoðarmaður Jóns
Böðvarssonar, ritstjóra Iðnsögu ís-
lands, eitt ár. Nú er hann safnvörð-
ur við Þjóðskjalasafn Islands og
hefur verið síðan 1988.
Vegna víðtækra samskipta Ey-
þórs við samborgarana varð honum
ljóst að húsnæðismál margi’a voru
þeim áhyggjuefni - einkum ungu
fólki svo og öldruðum, oft bláfátæk-
um. Hann taldi því þörf og rekstrar-
grundvöll fyrir byggingu vandaðra,
smárra leiguíbúða fyrir _ unga og
aldna á Suðurnesjum. Árið 1972
hóf hann því byggingu á húsi með
nokkrum íbúðum á Hringbraut 57
í Keflavík, sem var ætlað að vera
hentugt og hagkvæmt fyrir þá sem
ekki höfðu mikið umleikis.
Það sýndi hugkvæmni og fyrir-
hyggju Eyþórs, að hann lét garð-
yrkjufræðing skipuleggja lóðina
áður en bygging hófst. Sumarið
1976 fékk húsið verðlaun fyrir
besta heildarútlit húss og umhverf-
is í Keflavík. Þegar Eyþór flutti til
Reykjavíkur keypti bæjarstjórn
Keflavíkur þetta ágæta hús sem
sambýli fyrir aldraða.
Félagsstörf hafa alltaf verið Ey-
þóri hugleikin og hann hefur því
oft verið kvaddur til starfa á þeim
vettvangi eins og hér skal greint
frá. Eyþór var formaður skólafélags
Iðnskóla Vestmannaeyja árin
1944-46, í stjórn skólaféjags Vél-
skólans 1948, fullrúi VSFÍ á þing-
um FFSÍ 1951-53, meðstofnandi
Sparisjóðs vélstjóra 1961, sat í
stjórn Iðnaðarmannafélags Suður-
nesja 1958-73, var formaður þess
1966-73 og fulltrúi þess á iðnþing-
um 1958-80, heiðursfélagi þess frá
1984, þingforseti 30. iðnþings ís-
lendinga 1968; hann er formaður
séreignasjóða félagsins, styrktar-
sjóðs frá 1971 og lífeyrissjóðs frá
stofnun 1972. Hann var formaður
rit- og útgáfunefndar Iðnaðar-
mannatals Suðurnesja 1970-1983,
LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 1995 41
í stjórn Landssambands iðnaðar-
manna 1973-75, í milliþinganefnd
til undirbúnings að stofnun almenns
lífeyrissjóðs iðnaðarmanna
1962-63, í stjórn þess sjóðs frá
stofnun 1964, formaður hans frá
1968, í stjórn Landssambands líf-
eyrissjóða 1970-90, formaður fegr-
unarnefndar Njarðvíkurhrepps
1966-74, varamaður í hreppsnefnd
1970-78, formaður stjórnar verka-
mannabústaða í Njarðvík 1972-74,
í náttúruverndarnefnd Gullbringu-
sýslu 1971-78, meðstofnandi og
formaður Félags Vestmannaeyinga
á Suðurnesjum frá stofnun
1973-78, heiðursfélagi þess 1983,
formaður Krabbameinsfélags Suð-
urnesja 1979^84, í stjórn Krabba-
meinsfélags íslands 1981-83 og
endurskoðandi félagsins 1983-89,
í stjórn Húseigendafélagsins
1982-88, í stjórn félags sjálfstæð-
ismanna í Háaleitishverfi í Reykja-
vík frá 1988. Eyþór hefur skrifað
ijöldann allan af greinum af ýmsu
tagi í blöð og tímarit, var formaður
útgáfunefndar að Iðnaðarmannatali
Suðurnesja og hefur skrifað ýmsa
bókarauka og ritgerðir, einkum um
sögu Suðurnesja, æviminninga-
þætti, um iðnsögu, iðnaðarmenn og
húseigendamál.
-Ekki hefur Eyþór lagt árar í
bát. Nýlega hefur hann beitt sér
fyrir stofnun félags niðja Richards
Long. Með honum voru í undirbún-
ingsnefnd þeir Jón Benjarnínsson
jarðfræðingur og Þór Jakobsson
veðurfræðingur; en Þór gat 'þess
nýverið í blaðagrein „að það hafi
verið fyrir tilstilli Eyþórs Þórðar-
sonar safnvarðar og einarðrar for-
ystu hans, að nú þegar hefur náðst
góður árangur“. Markmið þeirra er
að auka kynni niðja Richards Long
og að annast samantekt og útgáfu
niðjatals ættarinnar og efla féjags-
lega samstöðu meðal þeirra. í nú-
verandi stjórn samtakanna auk
Eyþórs, sem er formaður, eru þau
Þór Jakobsson, Ólöf Ríkharðsdóttir
og Hrefna Harðardóttir.
Eins og af framansögðu má sjá
er Eyþór með fádæmum athafna-
samur, félagslega og menningar-
lega sinnaður. Á 40 ára afmæli
Bókasafns Njarðvíkur var rökrætt
um gildi bókasafna. Þá varð Eyþóri
að orði: „Þau eru eins og birta í
skammdeginu." Ummæli hans gefa
glögga mynd af viðhorfi hans til
bóka og menningar.
Ekki er hægt að ljúka þessari
afmælisgrein án þess að geta hans
ágætu eiginkonu og fjölskyldu. 1.
janúar 1952 giftist Eyþór Svan-
laugu Jóhannsdóttur frá Blöndu-
gerði í Hróarstungu í N-Múlasýslu.
Þau eiga tvær dætur. Þær eru: 1)
Elfa, kennari og húsmóðir, gift Jó-
hanni Bjarna Loftssyni sálfræðingi
og eiga þau þijú börn, þau Svan-
laugu, Birki og Hörpu. 2) Þórey,
bankamaður og húsmóðir, gift
Gunnari Valbirni Jónssyni húsasmið
og þau eiga þrjár dætur, þær Bryn-
dísi Elfu, Evu Björgu og Hildi.
Eyþór og Svanlaug hófu sambúð
vorið 1951 í íbúð vélastjóra verk-
smiðjunnar á Raufarhöfn. Bjuggu
síðan fjögur ár í Reykjavík. Þá var
Eyþór farinn að vinna á Keflavíkur-
flugvelli og fiuttu þau því til Y-
Njarðvíkur 1955 og byggðu þar
fljótlega ágætt einblýlishús á Holts-
götu 17. Þegar þau fluttu til
Reykjavíkur 1987 keyptu þau rað-
hús í Álftamýri 17. Ibúðin er afar
skemmtileg og öll snyrtimennska
þar og húshald gefur húsfreyjunni
1. einkunn. En það er fleira á heim-
ilinu sem vekur athygli. Hygg ég
að óvíða hér á landi séu betri einka-
söfn en bóka- og einkaskjalasafn
Eyþórs og þó einkum frábært safn
hans af blöðum, tímaritum og alls
konar fágætum útgáfum. Öllu er
þessu afburða vel og skipulega
komið fyrir í bókaherbergjum hans,
bæði á aðalhæð og í geymslum í
kjallara. Bókfræðiþekking hans
hefur komið þar að góðum notum.
Einnig er stórt herbergi í kjallar-
anum, sem hefur fengið annað hlut-
verk, sem vert er að gefa gaum.
Þar hefur Eyþór látið útbúa, eftir
hugmyndum barnabarnanna, full-
komið „diskó“, þar sem barnabörn
þeirra hjónanna og jafnaldrar í
vinahópnum fá að æfa dansíþrótt-
ina og læra að umgangast feimnis-
laust dansfélaga síðar á ævinni. Þau
hjónin eru bæði ágætt dansfólk og
kunna að meta þá ágætu og hollu
íþrótt, ef rétt er að staðið.
Þegar Eyþór var spurður út í
þetta einstaka framtak, kvaðst
hann oft hafa séð unglinga, raunar
einnig fullorðna menn, þjást af
feimni í danssölum, sem alltof oft
hafi leitt til þess að hlutaðeigendur
hafi leitað leiðsagnar Bakkusar, oft
með hörmulegum afleiðingum.
Diskótekið í kjallaranum sé tilraun
til að leiðbeina og koma nánustu
afkomendum og vinum þeirra yfir
erfiðan hjalla æskuáranna.
Ég vil að lokum þakka Eyþóri
og Svanlaugu fyrir góð kynni og
vináttu við mig og fjölskyldu mína
og margþætt samstarf við hann á
liðnum árum.
Við óskum þeim heilla, hagsæld-
ar og hamingju á ókomnum árum.
Jón Tómasson.
Veitingastaður
í Reykjavík til leigu
Miklir möguleikar fyrir kraftmikla aðila, sem
hafa þekkingu á veitingarekstri.
Staðurinn er í fullum rekstri og með góða
veltu.
Aðeins traustir aðilar koma til greina.
Lysthafendur vinsamlegast skili inn nafni,
kennitölu og síma til afgreiðslu Mbl., merkt-
um: „í alfaraleið - 17794“, fyrir 9. nóvember.
NAUÐUNGARSALA
Uppboð
Uppboð munu byrja á skrifstofu embættisins á Bjólfsgötu 7, 170
Seyðisfírði, föstudaginn 10. nóvember 1995 kl. 14.00 á eftirfar-
andi eignum:
Bjarkarhlíð4, Egilsstöðum, þingl. eig. Gísli Bjarnason, gerðarbeiðend-
ur Búnaðarbanki íslands, Lífeyrissjóður verslunarmanna og sýslu-
maðurinn á Seyðisfiröi.
Múlavegur 17, Seyðisfirði, þingl. eig. Magnús Stefánsson og Lilja
Kristinsdóttir, gerðarbeiðandi Búnaðarbanki l’slands.
Sýslumaðurinn á Seyðisfirði,
3. nóvember.
Uppboð
Uppboð munu byrja á skrifstofu embættisins, Hnjúkabyggð 33,
Blönduósi, miðvikudaginn 8. nóvember 1995 kl. 11.00 á neðan-
greindum eignum:
Kaldakinn 1, Torfalækjarhreppi, þingl. eign Finns Björnssonar, gerð-
arbeiðandi Lífeyrissjóður Norðurlands.
Litla-Hlíð, Þorkelshólshreppi, þingl. eign Jóhanns Hermanns Sigurðs-
sonar, gerðarbeiðandi sýslumaðurinn á Blönduósi.
Neðri-Þverá, Þverárhreppi, þingl. eign Jarðasjóðs ríkisins, gerðar-
þeiðandi Stofnlánadeild landbúnaðarins.
Strandgata 6, rishæð, Skagaströnd, þingl. eign Ástu Þórhöllu Þór-
hallsdóttur, gerðarbeiðandi Landsbanki íslands.
Sunnubraut 2, Blönduósi, þingl. eign Stefáns Berndsen, gerðarbeið-
andi Blönduóssbær.
Biönduósi 2. nóvember 1995.
Sýslumaðurínn á Biönduósi.
Uppboð
á bifreiðum verður haldið í dag, laugardaginn
4. nóvember, á Eldshöfða 4, athafnasvæði
Vöku hf., og hefst það kl. 13.30.
Sýslumaðurinn í Reykjavík.
Slttá ouglýsingar
Dalvegi 24, Kópavogi
Vitnisburðarsamkoma í dag
kl. 14.00.
Allir hjartanlega velkomnir.
Hvítasunnukirkjan
Fíladelfía
Dagskrá vikunnar framundan:
Sunnudagur:
Brauðsbrotining kl. 11.00.
Ræðumaður Hafliði Kristinsson.
Almenn samkoma kl. 16.30.
Ræðumaður Mike Fitzgerald.
Þriðjudagur: Samvera fyrir eldri
safnaðarmeðlimi kl. 15.00.
Miðvikudagur: Bæna- og lof-
gjörðarstund ásamt biblíu-
kennslu kl. 20.00.
Föstudagur: Unglingasamkoma
kl. 20.30.
FERÐAFÉLAG
# ÍSLANDS
MÖRKINNI 6 - SiMI 568-2533
Sunnudferð 5. nóv. kl. 13.
Undirhlíðar-Vatnsskarð
Hæfileg síðdegisganga. Á leið-
inni eru fjölbreyttar eldstöðvar
bæði við Vatnsskarð og Undir-
hlíðar, einnig fallegur skógarreit-
ur. Um 3 klst. ganga. Hluti
„Reykjavegar". Verð 1.000 kr.
fritt f. börn m. fullorðnum.
Brottför frá BSÍ, austanmegin
og Mörkinni 6.
Næsta myndakvöld F.l’. er mið-
vikudagskvöldið 8. nóv. Gerist
félagar og eignist glæsilega og
fróðlega árbók 1995 „Á Heklu-
slóðum" eftir Árna Hjartarson,
jarðfræðing. Tilvalin gjafabók.
Ferðafélag (slands.
BÁTARSKIP
Til sölu og sýnis á Sogavegi
144, Reykjavík:
Lítill bátur
Góður Lapplander
ZETOR 5011 ZM-35
Sími 553 4256.