Morgunblaðið - 12.11.1995, Blaðsíða 4
4 SUNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 1995
VIKAN 5/11-11/11.
► TÍKIN Píla í eigu Bald-
vins Kr. Baldvinssonar
bónda á Stóru-Tjörnum í
Ljósavatnshreppi fann tvær
ær sem höfðu legið í fönn í
ellefu daga og var önnur
þeirra á lífi.
►SLÖKKVILIÐSMENN á
Keflavíkurflugvelli hafa
samþykkt að viðhafa seina-
gang í störfum í ótilgreindan
tima, en frestað aðgerðum
til næsta föstudags vegna
tilmæla frá utanríkisráðu-
neytinu. Ástæða aðgerðanna
er m.a. óánægja slökkviliðs-
mannanna með það að þeir
skuli ekki hafa fengið þær
kjarabætur sem þeim ber frá
því kjarasamningar voru
gerðir síðastliðið vor.
►SAMKEPPNISRÁÐ telur
að dráttur sem orðið hefur
þjá samgönguráðuneytinu
við afgreiðslu umsóknar um
GSM-farsímakerfi fari gegn
markmiði samkeppnislaga
og reglu íslensks réttar um
jafnræði aðila.
►ORKAN hf. opnaði þrjár
bensinstöðvar í vikunni og
er verð á bensínlítranum um
5 kr. ódýrari en á hefð-
bundnum bensfnstöðvum.
Mikil örtröð var við af-
greiðslur félagsins fyrsta
opnunardaginn.
► NÝR gjaldmiðill, 2.000 kr.
seðill og 100 kr. mynt, fór í
umferð á fimmtudagog þar
með hætti Seðlabanki Is-
lands að senda frá sér 100
kr. seðla. Andlitsmynd af
Jóhannesi S. Kjarval listmál-
ara prýðir framhlið seðilsins
ásamt öðru myndéfni sem
tengist verkum hans. Á bak-
hlið eru myndir af „Flugþrá"
Kjarlvals og „Konu og
blómi“ auk eiginhandarárit-
unar listamannsins.
Stækkun álversins
í Straumsvík
750 ÁRSVERK tengjast beint stækkun
álversins í Straumsvík. Framkvæmdir
við stækkunina og við orkuver kosta
um 17 milljarða króna, þar af er talið
að bygging nýs kerskála og aðrar fram-
kvæmdir í tengslum við stækkun álvers-
ins kosti um 14 milljarða kr. Samningur-
inn gildir til ársins 2014. Sendinefnd frá
Kína er væntanleg hingað til lands til
að kanna möguleika á að fjárfesta í
álveri á íslandi. Auk þess hafa stjóm-
endur Columbia Aluminium Corporation
í Bandaríkjunum kannað aðstæður hér
á landi.
Sprengjugabb
í breiðþotu
BREIÐÞOTU frá Royal Jordan Airlines
á leið til Chicago í Bandaríkjunum var
lent í Keflavík vegna hótunar um
sprengju um borð. Engin sprengja
fannst í vélinni en farþegamir, 224 tals-
ins, dvöldust í Leifsstöð yfir nótt. Tvær
konur og einn karlmaður vora handtek-
in en var síðan sleppt. Tengdadóttir
annarrar konunnar sem handtekin hafði
verið tilkynnti um sprengjuna og nafn-
greindi konu um borð í vélinni sem hún
sagði hafa sprengju meðferðis.
Rúmenskri stúlku
veitt landvistarleyfi
RÚMENSKRI stúlku, sem bar eld að
klæðum sínum {Leifsstöð þegar hún var
handtekin við komuna til landsins, hefur
verið veitt landvistarleyfi af mannúðará-
stæðum. Stúlkan, sem er sígauni, hefur
fengið bónorð frá íslenskum sjómanni
og boð um búsetu í sveitum landsins.
Rabin myrtur á frið-
arfundi í Tel Aviv
STRÍÐSHETJAN og friðflytjandinn
Yitzhak Rabin, forsætisráðherra ísra-
els, var lagður til hinstu hvíldar í Jerú-
salem á mánudag. Féll hann sl. laugar-
dagskvöld fyrir hendi landa síns og
trúbróður, sem var andvígur friðar-
samningunum við Palestínumenn.
Tugir þúsunda manna fylgdu kistunni
til grafreitsins, sem er á Herzl-fjalli í
Jerúsalem. Þjóðhöfðingjar og leiðtogar
80 ríkja, þar á meðal sex arabaríkja,
voru viðstaddir útförina og í minning-
arorðum sínum sögðu þeir Bill Clinton,
forseti Bandaríkjanna, Hussein Jórd-
aníukonungur og Hosni Mubarak, for-
seti Egyptalands, að ekki væri hægt
að reisa Rabin fegurri bautastein en
að halda áfram á braut friðarins.
Shimon Peres forsætisráðherra
sagði á fímmtudag, að tilraunum til
að semja um allsheijar friðargjörð fyr-
ir Miðausturlönd yrði ekki einungis
haldið áfram, heldur settur i þær auk-
inn kraftur svo sem verið hefði einlæg-
ur vilji Rabins. Hafnar hafa verið að
nýju viðræður við Frelsissamtök Pal-
estínumanna (PLO) og Sýrlendingar
sögðust á miðvikudag vera reiðubúnir
að hraða tilraunum til að koma á friði
í Mið-Austurlöndum.
Morðingi Rabins var Yigal Amir,
25 ára gamall lagastúdent. Kvaðst
hann hafa verið einn af verki en farið
að skipun guðs. Alls hafa fimm menn
verið handteknir vegna rannsóknar
morðmálsins, þ. á m. leiðtogi her-
skárra öfgasamtaka gyðinga. Er lög-
reglan komin á þá skoðun að um skipu-
lagt samsæri hafi verið að ræða. Vel
falið vopnabúr hefur fundist á heimili
Amirs. Lögreglan sagði þetta vopna-
búr sem „hvaða hryðjuverkasamtök
sem væri hefðu verið stolt af“.
►ALAIN Juppe, forsætis-
ráðherra Frakklands,
stokkaði upp í stjórn sinni
á þriðjudag og fækkaði ráð-
herrunum úr 42 í 33. Hann
sagði að uppstokkuninni
væri ætlað að skapa „fá-
mennari en samhentari
sveit" ráðherra sem gæti
knúið fram óvinsælar
sparnaðaraðgerðir. Þrettán
ráðherrum var vikið frá.
Fjórar konur eru í nýju
stjórninni en voru tólf áður.
Gengi frankans hækkaði og
hlutabréf hækkuðu i verði
vegna uppstokkunarinnar.
►COLIN Powell, fyrrum
yfirmaður bandaríska her-
aflans, tilkynnti á fimmtu-
dag, að hann hygði ekki á
þátttöku í forsetakosning-
unum á næsta ári. Hann
útilokaði þátttöku í kosn-
ingabaráttunni á síðari stig-
um og sagðist einnig útiloka
að gefa kost á sér sem vara-
fórseti.
► KJÓS A verður milli
Lechs Walesa, forseta Pól-
lands, og Aleksanders
Kwasniewskis, fyrrverandi
kommúnista, í seinni um-
ferð pólsku forsetakosning-
anna 19. nóvember. Walesa
fékk 33,3% atkvæða í fyrri
umferðinni en Kwasniewski
34,8%.
►SÆNSKA dagblaðið Ex-
pressen staðhæfði á
fimmtudag, að Mona Sahlin
hefði endanlega ákveðið að
sækjast ekki eftir for-
mennsku í Jafnaðarmanna-
flokknum og þar með emb-
ætti forsætisráðherra.
SIÍíAaaríuD5iUM 1
____________________________________MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
RLR á von á kæru vegna dreifingar lækn-
is/lækna á nektarmynd af sjúklingi
Krafist leyfissviptingar
vegna trúnaðarbrots
Ásdísi Frímannsdóttur var brugðið þegar hún
fékk í hendumar nektarmynd af sjálfri sér
með öðrum gögnum vegna einkaörorkumats
á almennri lögfræðistofa. Anna G. Ólafs-
dóttir hitti Ásdísi og hlýddi á sögu hennar.
KÆRA vegna dreifingar
læknis eða lækna á mynd
af kviði og kynfærum sjúkl-
ings berst RLR eftir helgi. Kærand-
inn, Ásdís Frímannsdóttir, telur að
með því að sýna og láta öðrum en
viðkomandi læknum myndina í té
gerist læknir/læknar sekir um alvar-
legt trúnaðarbrot gagnvart sjúklingi
og krefst þess að hann/þeir verði
sviptir læknaleyfi og myndin verði
gerð upptæk.
Ásdís hefur undir höndum skrif-
lega staðfestingu land-
læknis á því að fara
megi fram á að myndir
af kynfærum sjúklings,
ef ekki er verið að meta
skaða á þeim, séu gerð-
ar upptækar. Land-
læknir svarar Ásdísi því
til að viðurlög við trún-
aðar- og þagnarskyldu-
bresti séu alvarleg
áminning og geti orðið
leyfissvipting.
Kæruna má rekja ailt
til ársins 1993. Eftir að
hafa gengið með fjögur
böm ákvað Ásdís að
gangast undir lýtaað-
gerð vegna slits á kviði
haustið 1993. Ásdís átti
um tvennt að velja, þ.e. að bíða í
rúmt ár eftir að komast að á almenn-
um spítala eða láta gera aðgerðina
á einkastofu gegn gjaldi, og valdi hún
seinni kostinn. Lýtalæknirinn talað
um að aðgerðin væri minniháttar og
þegar Ásdís kom á læknastofuna
blöskraði henni að ekki virtist við-
haft lágmarks^ hreinlæti. Þrátt fyrir
mótmæli var Ásdís send heim innan
sólarhrings eftir aðgerðina og næstu
níu daga var ekki hugað að henni
af hendi læknastofunnar að öðru leyti
en því að skurðlæknirinn kippti úr
henni drenunum án þess að skoða
undir umbúðir eða líta á sárið.
Á þeim tíma fór að bera á alvar-
legum eftirköstum eftir aðgerðina,
enda lokaðist skurðurinn ekki á kviði
Ásdísar. Eftirköstin fólu m.a. í sér
blæðingar, staðbundna uppsöfnun
blóðs, drep í fituvef og sýkingu.
Ásdísi hrakaði sífellt meir og kvart-
aði oft í síma við lækninn. Þrátt
fyrir stöðugan hita datt honum, að
sögn Ásdísar, ekki í hug að líta á
hana. Hún hefur undir höndum skrif-
legt bréf frá landlækni um að lækn-
inum hafi borið skylda til að fylgjast
með henni, óháð því hvort hún kvart-
aði undan verkjum eða ekki, enda
hafi verið um meiriháttar aðgerð að
ræða. Landlæknir hefur, að sögn
Ásdísar, skrifað lækninum sérstakt
bréf vegna þessa. Þegar sýnt var
að lýtalæknirinn myndi ekki sinna
kvörtunum Ásdísar var brugðið á
það ráð að kalla á vakthafandi heim-
ilislækni á Reykjalundi. Skemmst er
frá því að segja að lækninum
blöskraði ástand Ásdísar og frá því
fyrsta aðgerðin var gerð á henni
hefur þurft að gera sex aðrar til að
bæta hana. Enn er ekki séð fyrir
endann á aðgerðunum. Viðtal við
Ásdísi um málið birtist í Morgun-
blaðinu 15. janúar s.l.
0% varanleg örorka
Ásdís hefur verið frá vinnu frá
því aðgerðin var gerð. Hún segist
ekki einu sinni vera almennilega fær
um að sinna almennum heimilis-
störfum, t.d. að hengja upp þvott,
enda geti hún ekki rétt almennilega
úr sér sársaukalaust. Eftir skoðun
tryggingalæknis hefur Trygginga-
stofnun metið Ásdísi til 100% tíma-
bundinnar örorku. Varanleg örorka
vegna aðgerða á einkastofu er hins
vegar ákveðin af örorkunefnd og
þarf sjúklingurinn að greiða sjálfur
fyrir örorkumatið. Asdís hyggst
kæra innheimtuna fyrir umboðs-
manni Alþingis, enda
megi ekki mismuna
þegnum landsins með
þessum hætti. Örorku-
nefndin hefur fjallað
um mál Ásdísar og
komist að því að varan-
leg örorka af völdum
aðgerðarinnar sé engin.
Hins vegar sé varanleg-
ur miski 5%.
Ásdís er afar ósátt
við vinnubrögð og nið-
urstöðu nefndarinnar.
Hvað varðar niðurstöð-
una nefnir hún raun-
verulegt dæmi máli
sínu til stuðnings. Hún
segir að kona, sem hún
þekkir til, hafi farið í
sömu aðgerð á ríkisspítala og svipuð
mistök hafi verið gerð. Konan hafi
þurft að fara í aðra aðgerð til að
lagfæra afleiðingar fyrri aðgerðar
og hafi af Tryggingastofnun verið
metin til 20% varanlegrar örorku.
Ásdís segir að dæmið sanni að niður-
staðá örorkunefndar sé fjarri sanni,
enda hafi hún farið í sjö aðgerðir
alls. Henni þyki hart að þurfa að
há erfiða baráttu til að sanna mál
sitt á meðan læknirinn starfi áfrarn
og skeri um 700 manns upp í færi-
bandavinnu á hveiju ári. Réttlætið
sé ekkert og frumskógarlögmálið
allsráðandi.
Ásdís er einn af stofnendum Lífs-
vogar, félags fólks sem telur sig eiga
um sárt að binda vegna læknami-
staka, og setur í stjórn félagsins.
Henni er tíðrætt um hvað almenn-
ingi sé gert erfitt um vik að gagn-
rýna störf íslenskra lækna, enda séu
þeir fáir í hverri sérfræðigrein og
standi þétt saman á hyeiju sem dyn-
ur. íslenskir læknar hafi sagt henni
að auðvitað hafi verið gerð mikil
mistök og afleiðingarnar séu hræði-
legar. Annað sé hins vegar upp á
teningnum þegar þeir séu beðnir um
að skrifa upp á hveijar afleiðingarn-
ar séu. Hver á fætur öðrum neiti
þeir henni um staðfestingu eigin
orða. Ásdís telur því mikilvægt að
stofnað verði embætti umboðsmanns
sjúklinga og hefur stjóm Lífsvogar
borist beiðni um tillögur vegna emb-
ættisins frá Alþingi.
Hún brá á það ráð að leita til
erlends sérfræðings vegna málsins.
Sá heitir Stephen B. Van Camerik
og hefur eingöngu unnið sem réttar-
læknisfræðilegur ráðgjafi í tengslum
við læknisfræðileg/lagaleg málefni
í Bandaríkjunum síðustu 17 ár. Eft-
ir að hafa skoðað Ásdísi og hlustað
á sögu hennar segir Camerik m.a.
í skýrslu að þjáningar hennar stafi
af víðtækum örum og eftirköstum
sem hún hafi fengið á sig að nauð-
synjalausu að ógleymdum þeim sál-
rænu eftirköstum og fjárhagslega
skaða sem þessu hafi fylgt. Kvið-
svæði hennar s'é illa farið af örum
og þarfnist meiriháttar lýtalæknaað-
gerða ásamt tilheyrandi kostnaði.
Ásdís hafi orðið fyrir meiriháttar
tjóni og kostnaði, svo og eiginmaður
hennar og böm. Lífsgæði hennar og |
þeirra hafi orðið fyrir umtalsverðum
skaða.
Ásdís sagðist hafa lagt skýrslu
Cameriks fyrir örorkunefndina, en
ekki hafí verið tekið mark á henni.
Hins vegar hafi nefndin m.a. stuðst
við álit umrædds iýtalæknis og lækn-
is sem hafi áður tjáð sig opinberlega
um að ekki væri möguleiki að varan- *
legur skaði gæti hlotist af slíkri að-
gerð. Þrátt fyrir óskir Ásdísar um í
að hann myndi ekki meta hana, enda j
væri fyrirfram vitað að hann myndi
dæmi henni í óhag, var hann ekki I
metinn vanhæfur.
Fékk myndina með öðrum
gögnum á lögfræðistofu
Nefndin styðst m.a. við áður-
nefnda mynd frá því fyrir aðgerðina
af kviði og niður á kynfæri Ásdísar
og myndir sem hún lét taka af kviði
sínum eftir aðgerðina. Ásdís segist I
hafa fengið ljósrit af myndunum hjá j
alnFinu skrifstofufólki á skrifstofu .
lögfræðings nefndarinnar. Hún segir >
að með því hafi trúnaður við hana
verið brotinn. Ásdís telur að það
geti verið eðlilegt að lýtalæknir láti
lækni í nefndinni hafa myndina. Hún
er hins vegar ekki alveg viss um það
og tekur fram að örugglega hefði
mátt strika yfir kynfærin á mynd-
inni. Myndimar hafi heldur alls ekki
átt að fara á lögfræðiskrifstofu eða )
nokkuð annað út fyrir læknastéttina. L
Hún segir að flestir ættu að geta '
sett sig í sín spor. Henni hafi verið »
brugðið þegar hún sá myndimar í
bunka af skjölum sem hún hafði
beðið um á skrifstofunni og auðvitað
sé enginn, eiginmaður eða annar
aðstandandi, hrifinn af því að vita
af því að almenningur hafi aðgang
að svona mynd af sínum nánustu.
Ásdís hefur þvi eins og fram hefur
komið ákveðið að kæra mynddreif- )
inguna.
Ásdís hefur sent landlækni spurn- ‘
ingalista vegna málsins. I svörum |
hans kemur m.a. fram að læknir sem
hafi verið viðriðinn mál sjúklings sé
vanhæfur að meta örorku hans í
sama máli síðar meir og óheimilt sé
að nota lækni til að meta varanlega
örorku ef sá sami er talinn hafa
valdið skaðanum. Landlæknir segir
óheimilt að dreifa myndum þar sem
kynfæri sjúklings sjáist án þess að )
verið sé að meta skaða á þeim, ekki |
sé leyfilegt að senda slíkar myndir '
á lögfræðistofu úti í bæ og sjúkling- V
ur geti farið fram á að slíkar mynd-
ir séu gerðar upptækar hjá lækni
og lögfræðingi.
Af svörum landlæknis má sjá að
skylt er að taka tillit til tímabundinn-
ar örorku þegar varanleg örorka er
reiknuð út og að glöggar upplýsingar
liggi fyrir um þann þátt, en Ásdís
telur óumdeilanlegt að það hafi ekki )
verið gert í sínu tilfelli. Landlæknir |
telur ómögulegt að manneskja sem *
metin sé sem 100% öryrki tímabund- )
ið, a.m.k. ár fram í tímann af Trygg-
ingastofnun ríkisins, geti á sama tíma
verið metin 0% varanlegur öryrki í
einkaorkumati.
Ásdís segir fleira athugavert við
störf nefndarinnar og getur þess því
til stuðnings að hún hafi t.d. verið
skoðuð á endurkomudeild Borgar-
spítalans en nefndin eigi að teljast )
sjálfstæð nefnd úti í bæ. Miðað við i
svör landlæknis segist hún bjartsýn ,
á að réttlætið hafi að lokum sigur )
og þeir verði sóttir til saka sem það
eigi skilið. 1
Ásdís
Frímannsdóttir