Morgunblaðið - 12.11.1995, Blaðsíða 19
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 1995 B 19
} eftir hvernig rendurnar á bómunni speglast í plasthvelfingunni. Græna röndin er hálf út úr efri hluta
L KC-135 vélina og sér um leið í speglunum hvernig afstaða bómunnar er.
BOEING KC-135E flugvélin sem undirritaður
flaug með 31. október.
Boeing
KC-135
STRATOTANKER eins og
vélin hét upphaflega var
byggð á fyrstu gerð Boeing
707 vélanna. Upphaflega
voru vélarnar af gerðinni
KC-135A og voru þær með
venjulegum þotuhreyflum
sem bæði voru hávaðasamir
og eyddu miklu eldsneyti.
Þegar farið var á loft með
fullan farm þurfti að auka
afl hreyflanna og var það
gert með því að sprauta vatni
inn í brennsluhólfin. Við
þetta jókst aflið um 33% en
um leið myndaðist mikill og
svartur reykur.
Um 1985 var farið að setja
nýja hreyfla í þessar vélar.
Flugherinn keypti mikið af
notuðum Boeing 707 og 720
vélum af flugfélögum um all-
an heim og notaði hreyflana
sem í flestum tilvikum voru
sparneytnari og aflmeiri.
Einnig fékk flugherinn þarna
mikið magn af ódýrum vara-
hlutum. Þessar vélar ganga
nú undir nafninu KC-135E.
Síðar er farið að setja enn
aflmeiri og sparneytnari
hreyfla í KC-135 flotann, og
heitir sú gerð KC-135R. Enn
er verið að selja þessa nýju
hreyfla í eldri vélar og styrkja
um leið vængina og á flotinn
að geta þjónað sínu hlutverki
framánæstuöld.
losuð úr lokinu og sjá má örlitla
sleppur út við það.
ELDSNEYTISTÖKU lokið. Bóman er komin upp og frá F-15 vél-
inni. Flugmaðurinn beygir frá en horfir þó á bómuna og er var
um sig þar til hann er kominn enn fjær.
F-15 vélin tekur 5 tonn af stein-
olíu á u.þ.b. 5 mínútum. Þá losar
Ken Hornar tengið og smá gusa
af steinolíu sést hvissast út í loft-
ið. F-15 vélin færist hægt til baka
og neðar og beygir síðan niður og
til vinstri. Næsta vél kemur upp í
staðinn og allt er endurtekið. Þetta
virðist svo einfalt að augljóst er
að hér eru allir í fullri æfingu.
Eldsneytistaka í lofti er einn af
hornsteinum þeirrar stefnu Banda-
ríkjastjórnar að geta sent liðsauka
á vettvang hvert sem er í heiminu
með svo til engum fyrirvara. Því
er eins gott að allir séu í góðri
æfingu.
Eftir að allar fjórar Eagle vél-
arnar hafa tekið sína olíu er flugið
lækkað og haldið heim á leið. Með-
an á tönkun stóð braust sólin öðru
hvoru fram er við skutumst út úr
skýjatoppum. Meðan eldsneyti er
tekið á þennan hátt flýgur KC-135
vélin venjulega í sporbaug eða
hring. Sjá má á myndunum að
sólin kom úr öllum áttum og því
víst að við fórum ekki alltaf í sömu
áttina.
Flugið var nú snarlega lækkað
og lent kl. 11.48. Áhafnir vélanna
hafa sannfært mig leikmanninn
um að hér eru á ferðinni þrautþjál-
faðir menn sem þekkja flugvélarn-
ar sínar út í æsar. Það var mjög
fróðlegt að fylgjast með vinnu-
brögðum þeirra.
Eg kann áhöfninni á KC-135E
númer 57-1512 bestu þakkir fyrir
aðstoðina. Einnig öllum öðrum sem
stuðluðu að því að þessi myndataka
gat farið fram.
Höfundur er flugáhugama.ður.
Et undirbúa flugtak.
h
BÓMUSTJÓRINN Kenneth
Horner liggur á bekk sínum
og yfirfer stjórntæki sín áður
en tönkun fer fram. Plássið er
mjög lítið, rétt nóg fyrir þijá
bekki með mottum. Á þeim er
legið á maganum. Stærð
gluggans sem myndirnar eru
teknar út um sést vel.
Eldsneyti í lofti
MBLLI heimsstyrjaldanna hó-
fust tilraunir manna til að flytja
eldsneyti á milli flugvéla og fól-
ust þær í því að tvær flugvélar
flugu saman í mismunandi hæð
og síðan voru bensínbrúsar fluttir
á milli með bandi. Þetta var afar
erfitt og áhættusamt og varð aldr-
ei notað af viti. Síðar voru gerðar
tilraunir með að tengja eldsneyt-
isslöngu milli vélanna. Þær til-
raunir eru undanfari þeirra að-
ferða sem notaðar eru í dag.
í síðari heimsstyrjöldinni var
eldsneytigjöf í lofti ekki notuð.
Síðar var það fyrst og fremst til-
koma þotnanna með hina þyrstu
hreyfla sína, sem ýtti undir þá
þróun.
Nú nota flestir þá aðferð að
tankvélin er með slöngu sem við
er fest trekt. Slöngunni er slakað
út úr tankvélinni í 10-15 metra
fjarlægð. Vélin sem tekur elds-
neyti er búin trjónu sem flug-
maður hennar stingur inn í
trektina. Þar smellur fram-
endi tijónunnar í læsingu
sem síðan heldur þar til
flugmaður viðtökuvélar-
innar hefur fengið nóg.
Björgunarþyrlur varnar-
iiðsins nota þessa aðferð.
Bandaríski flugherinn
notar hinsvegar aðra að-
ferð við að tanka annað
en þyrlur. Hún felst í því
að tankvélin er búin bómu
(flying boom) að aftan og neð-
an, sem sérstakur maður (boo-
mer) sér um að stýra með litlum
vængjum inn í þar til gerða lúgu
á flugvélinni sem tekur eldsneyt-
ið. Trjónukarlinn smellir þannig
tijónunni í gatið þegar viðtöku-
vélin hefur flogið upp að tankvél-
inni og samræmt hraða sinnar
vélar við tankvélina.
MERKI 336. tankflugsveitar
í 452. tankdeild frá March
flugvelli í Riverside Califor-
níu sýnir fyrstu tilraunir
með eldsneytistöku á flugi.