Morgunblaðið - 17.11.1995, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 17. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Tilraun hafin með myndavélar við fjölfarin gatnamót en refsiheimild vantar
Breyting undirbúin sem
gerir bíleigendur ábyrga
ÞESSI mynd var tekin með eftirlitsmyndavél borgarinnar á
mótum Kringlumýrarbrautar, Suðurlandsbrautar og Laugaveg-
ar. Grænt ljós logaði fyrir bíla sem óku austur Laugaveg þegar
myndin var tekin. Borðinn efst á myndinni sýnir m.a. klukkan
hvað myndin er tekin, hvaða dag og, þegar við á, hve langur
tími líður frá því að rautt Ijós kviknar og þar til brot er framið.
FRUMVARP til breytinga á umferð-
arlögum verður líklega lagt fram á
Alþingi í vetur til að unnt verði að
nota myndavélar við gatnamót til
að afla sönnunargagna í lögreglu-
málum vegna aksturs á móti rauðu
ljósi. Nái breytingin, fram að ganga
verður s.kráður eigándi bíls ábyrgur
takist ekki að sanna hver setið hafi
undir stýri þegar brot var framið.
Reykjavíkurborg hefur komið
myndavélum upp við sex fjölfarin
gatnamót í borginni en þær eru enn
sem komið er aðeins í notkun í tii-
raunaskyni. Ökumenn 108 bíla af
6.116 sem óku norður Kringlumýr-
arbraut og yfir gatnamót Kringlu-
mýrarbrautar og Miklubrautar á 18
klukkustunda tímabili sl. þriðjudag,
fóru yfir gatnamótin á rauðu ljósi,
að því er myndavél við gatnamótin
leiddi í ljós.
Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins hefur tölvunefnd fjallað
um hvort notkun þessara myndavéla
sé heimil hér á landi og hefur hún
komist að þeirri niðurstöðu að taka
megi myndir af brotlegum bílum sé
myndavélum beint aftan á bílana
og skráningarmerki þeirra mynduð
þannig að andlit ökumanns sjáist
ekki. Gert er ráð fyrir að lögregla
annist rekstur myndavélanna og sjái
um að senda eiganda ökutækis, sem
talið er að hafí verið ekið yfír gatna-
mót á móti rauðu ljósi, kröfu um
sektargreiðslu.
Samkvæmt gildandi umferðar-
lögum er gert ráð fyrir því að þeim
sem ekur bíl yfir gatnamót á rauðu
ljósi, eða fremur önnur brot í um-
ferðinni, sé refsað fyrir verknaðinn
en ekki skráðum eiganda bifreiðar-
innar. Því þykir hæpið að unnt sé,
að óbreyttum lögum, að láta skráð-
an eiganda bifreiðar bera svokallaða
hlutlæga ábyrgð á því að bíl hans
sé ekið yfir á móti rauðu ljósi jafn-
vel þótt eigandinn sjálfur sitji ekki
undir stýri.
Skráðir eigendur ökutækja bera
hins vegar samkvæmt gildandi lög-
um hlutlæga skaðabótaábyrgð á
tjóni sem hlýst af notkun bifreiðar.
Þórhallur Ólafsson, aðstoðar-
maður dómsmálráðherra, staðfesti
í samtali við Morgunblaðið í gær
að stefnt væri að því að leggja fram
í vetur frumvarp á Alþingi til breyt-
ingar á umferðarlögum þar sem
m.a. verði skoðað hvort leggja beri
hlutlæga ábyrgð á akstri á móti
rauðu ljósi á skráðan eiganda þeirr-
ar bifreiðar sem í hlut á hveiju
sinni.
Þórhallur sagði að þó að í gild-
andi umferðarlögum væri ákvæði
um að skráðum eiganda væri skylt
að upplýsa lögreglu um hver hefði
stjórnað ökutæki á tilteknum tíma
væri talið nauðsynlegt að kveða
skýrar á í lögum um ábyrgð eigand-
ans í tilvikum sem þessum.
Sambærilegt í Bretlandi
Hann sagði að sambærileg
ákvæði væri m.a. að fínna í umferð:
arlögum í Bretlandi og Ástralíu. í
nokkrum nágrannalöndum, t.d. í
Þýskalandi, er samkvæmt heimiid-
um Morgunblaðsins heimilt að láta
myndavélar af þessu tagi taka
myndir framan á bíla þannig að
andlit hins brotlega ökumanns sjá-
ist, en eins og fyrr sagði hefur tölvu-
nefnd hafnað því að sú leið verði
farin hér á landi.
Dagbjartur Sigurbrandsson er
umsjónarmaður umferðarljósa hjá
embætti borgarverkfræðings og
annast uppsetningu myndavélanna
fyrir hönd Reykjavíkurborgar. Hann
vinnur nú m.a. ásamt erlendum sér-
fræðingum að ýmsum tilraunum
með vélarnar í prófunar- og stilling-
arskyni.
108 af 6.116 brutu af sér
Tilraunir með myndavélarnar
hófust síðastliðinn þriðjudag. Á
tímabilinu frá klukkan 15 á þriðju-
degi til klukkan 9.30 að morgni
miðvikudags höfðu alls 108 öku-
menn gerst brotlegir með því að aka
yfir stöðvunarlínu eftir að rautt ljós
hafði kviknað en alls fóru 6.116
bílar norður Kringlumýrarbraut og
inn á gatnamótin á þessum tíma.
Önnur könnun sem gerð var á
miðvikudag frá klukkan 17-23.25
sýndi að af 3.766 ökumönnum sem
þá óku austur Hringbraut, yfir
gatnamótin við Snorrabraut, óku
26 yfir stöðvunarlínu eftir að rautt
ljós kviknaði.
Að sögn Dagbjarts voru brot
nokkurra ökumannanna alvarleg,
þ.e.a.s. þeir óku inn á gatnamótin
alllöngu eftir rauð ljós kviknaði með
tilheyrandi slysahættu.
Dagur íslenskr-
artungu
Árvissá
afmæli
Jónasar
RÍKISSTJÓRNIN samþykkti í
gær tillögu menntamálaráð-
herra um að 16. nóvember ár
hvert, sem er fæðingardagur
Jónasar Hallgrímssonar, verði
Dagur íslenskrar tungn. Minn-
ast á þessa dags í fyrsta skipti
með sérstökum hætti 16. nóv-
ember á næsta ári.
Menntamálaráðune ytið
mun þá beita sér fyrir sérstöku
átaki í þágu móðurmálsins og
helga daginn rækt við það.
Reynt að styrkja tnnguna
Björn Bjarnason mennta-
málaráðherra segir næsta
skref að útfæra hugmyndina
að deginum. Þar þurfí að sam-
eina krafta margra, fjölmiðla,
skóla og stofnana. „V:ð höfum
ár til að undirbúa átak. þennan
dag undir þessum formerkjum
og ég mun fá fleiri til liðs við
mig til að ákveða hvernig það
verður gert,“ segir Björn.
Hann segir kveikjuna að
þessu átaki löngun til að auka
veg íslenskrar tungu. Víða sé
áhugi á því og skynsamlegt
sé að veita kröftunum í einn
ákveðinn farveg, á borð við
Dag íslenskrar tungu. „í
stuttu máli er þetta viðleitni
til að styrkja stöðu íslenskrar
tungu, og ég hefði ekki flutt
tillögu þess efnis nema. ég teldi
skynsamlegt að veita henni
öflugan stuðning," segir
Bjöm.
Hæstiréttur dæmir í máli manns sem slasaðist í bílveltu
Sýlmaður af ölvunar-
akstri en synjað um bætur
Eldur í
áburðar-
verksmiðju
ELDUR kom upp í Áburðarverk-
smiðjunni í Gufunesi í fyrrinótt.
Starfsmenn slökktu eldinn en
tveir þeirra þurftu að leita lækn-
isaðstoðar eftir slökkvistarfið
vegna reykeitrunar.
Eldurinn kom upp laust eftir
klukkan 1 í fyrrinótt í blöndunar-
verksmiðju. Að sögn Hákonar
Björnssonar, forstjóra verksmiðj-
unnar, er talið víst að kviknað
hafí í amín-hitara í blöndunar-
verksmiðju. Amín er nokkurs kon-
ar tólg, að sögn Hákonar, sem
geymd er við 80 stiga hita og
notuð er til að húða og rakaveija
áburðinn.
Starfsmenn verksmiðjunnar
hafa að sögn Hákonar fengið
■þjáifun til að bregðast við aðstæð-
um sem þessum og höfðu þeir
lokið við að slökkva eldinn áður
en slökkvilið kom á staðinn.
Til þess þurfti að dæla úr 6
slökkvitækjum á eldinn. Að sögn
slökkviliðs hefur talsverður eldur
logað, því að snúra sem heldur
uppi loftljósum í þaki skálans
brann í sundur og lampar í ská-
lanum féllu niður.
Tveir starfsmannanna sem
slökktu eldinn höfðu andað að sér
reyk og leituðu læknisaðstoðar
þess vegna en reykeitrunin var
talin minniháttar.
Hákon Björnsson sagði að tjón
af völdum eldsins hefði ekki verið
tilfinnanlegt. Viðgerðum Ijúki í
dag.
HÆSTIRETTUR sýknaði í gær
Sjóvá-Almennar tryggingar hf. af
kröfum manns sem krafðist skaða-
bóta á grundvelli kaskótryggingar
vegna líkamstjóns við umferðarslys
þar sem hann var grunaður um ölvun
við akstur. Þrátt fyrir að maðurinn
hafí ekki verið sakfelldur fyrir ölvuna-
rakstur í refsimáli telur Hæstiréttur
að Sjóvá-Almennum hafi verið heim-
ilt að undanskilja sig bótaábyrgð.
Maðurinn fótbrotnaði á báðum fót-
um þegar hann ók bíl sínum út af
veginum í Óshlíð, milli ísafjarðar og
Bolungarvíkur, í janúar 1989. Við
blóðrannsókn kom í Ijós að hann var
með 2,18%o alkóhól í blóði sínu. Hann
kvaðst hafa verið allsgáður þegar slys-
í NÝJASTA hefti tímaritsins Nýrrar
sögu ræðir Björn Bjarnason mennta-
málaráðherra um sögu og þróun ís-
lenskra varnar- og öryggismála, í
tilefni ritgerðar dr. Vals Ingimundar-
sonar um erlenda lánsfjáröflun
vinstri stjómar árið 1956, og veltir
því fyrir sér hvemig fjallað er um
þróun íslenskra vamar- og öryggis-
mála í hérlendum sagnfræðiritum og
sögukennslubókum.
Bjöm segir í raun spurningu, hvort
að á þeim málum sé tekið í íslenskum
sagnfræðiritum og kennslubókum.
„Jafnframt kann að þurfa að leita
lengi til að fínna einhveija sagn-
fræðilega úttekt á þessu viðkvæma
ið varð en hins vegar hefði hann tæmt
úr vodkapela til að deyfa sársaukann
eftir slysið. í sakamáli var talið að
ekki hefði tekist að sanna sök manns-
ins gegn neitun hans, þótt fyrir lægi
m.a. vitnisburður manna sem kváðust
hafa séð á honum vín þetta kvöld.
Þrátt fyrir sýknudóminn neitaði
tryggingafélagið manninum um bæt-
ur vegna iíkamstjóns og þá afstöðu
félagsins staðfesti Hæstiréttur í gær.
í dómi Hæstaréttar segir að komið
hafi verið að manninum mjög ölvuð-
um eftir umferðarslys. Fullyrðing
hans um að hafa ekki drukkið fyrr
en eftir slýsið komi fyrst fram í
skýrslu hálfum öðrum mánuði eftir
slysið og hann hafí á engan hátt gert
stjómmálaumræður liðinna tíma.
Áhugamenn ættu líklega fremur að
leita að upplýsingum í ritgerðum
stjórnmálafræðinga en sagnfræð-
inga,“ segir Björn.
Hann spyr lesendur jafnframt
hvort nýjar heimildir, innlendar sem
erlendar, gefi ekki tilefni til þess
reka að því að afla gagna til að styðja
þá fullyrðingu sína. Hins vegar hafi
komið fram að áður en hann ók af
stað hafí hann komið á tvo staði þar
sem áfengi var haft um hönd og þar
sem vitni sáu greinileg merki um ölv-
unareinkenni hans. Því verði ekki tal-
ið að maðurinn hafí leitt líkur að stað-
hæfíngu sinni um áfengisneyslu eftir
slysið og beri að miða við að hann
hafí verið óhæfur til að stjórna bif-
reið vegna áfengisáhrifa og slysið
verði rakið til þess. Tryggingafélagið
hafí undanskilið sig bótaskyldu við
þær aðstæður með vísan til ákvæða
laga um vátiyggingasamninga en þau
ákvæði eigi við um ástand mannsins
þegar slysið varð.
fyrir íslenska sagnfræðinga að end-
urmeta viðhorfin í sögu utanríkis-
mála íslenska lýðveldisins.
„Kann hið sama að eiga við um
kennslubækur í íslandssögu og sýn-
isbækur íslenskrar Ijóðlistar, að ekki
sé unnt að nota bækurnar vegna
úreltra viðhorfa höfundanna?" spyr
Björn í grein sinni.
Okeypis
höfrunga-
FISKBÚÐIN Vör við Höfða-
bakka ætlar í dag að gefa við-
skiptavinum sínum höfrunga-
kjöt. Ásgeir Baldursson, fisksali,
segir að þessi gjöf sé svar fisk-
búðarinnar við útsölu á lamba-
kjöti, en sú útsala hafi dregið
úr viðskiptum við fiskbúðir.
Fiskbúðin Vör keypti 180 kílóa
höfrung á fiskmarkaði í gær, en
Ásgeir segir óvíst hvernig hann
nýtist þegar hann hefur verið
verkaður. „Við miðum við að
gefa hveijum viðskiptavini um
eitt kíló af höfrungakjöti, en
þetta kjöt er eldað á sama hátt
og hrefnukjöt, sem margir hafa
borðað.“
Björn kveðst hafa ritað greinina
sem áhugamaður um íslenska sögu,
en einnig geti menn lesið úr efninu
áhyggjur hans af stöðu sagnfræði-
kennslu. „Hvernig unnt er að beita
sér er annað mál, því að á framhalds-
skólastigi er útgáfa námsbóka fijáls.
Þetta er eitt þeirra mála sem mér
finnst að þurfi að ræða og er sjálfur
tilbúinn til þátttöku í slíkum umræð-
um, en ráðherra skrifar ekki
kennslubækur og ríkið liefur ekki
útgáfu þeirra alfarið með höndum.
Væri ég með tillögur og teglugerðir'
til að breyta þessum málum myndu
þær ekki birtast í Nýrri sögu,“ segir:
Björn.
Ráðherra áhyggjufullur yfir umfjöllun um íslensk öryggismál í sögubókum
Viðhorf höfunda
kennslubóka úrelt?
máli, sem sett hefur mikinn svip á