Morgunblaðið - 18.11.1995, Síða 6

6 C LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Nýjar bækur
• ÚT ER komin bókin Þú ert
mín Selma Rún oglæknarnir
ætla að bjarga þér eftir Ólöfu
de Bont Ólafs-
dóttur.
Bókin er ástar-
sagamóður til
fatlaðs barns og
segir frá því
hvemig óttinn og
loks vissan um að
ungu lífí ljúki,'
heltekur móður-
hjarta. „Hrífandi saga úr lífí sam-
ferðarmanns sem skilur eftir
spumingar um samfélag okkar“,
segir í kynningu.
Bókin erlll síður, prentuðhjá
Prentþjónustunni. Utgefandi er
höfundur.
• ÚT er komin Afrek Berts eftir
Anders Jacobsson og Sören Ols-
son. Þýðandi er Jón Daníelsson.
Þetta er fímmta bókin um Bert.
Fyrri bækurnar urðu allar met-
sölubækur. „Það kemur engum á
óvart enda er Bert óviðjafnanleg-
ur. Nú er hann orðinn 14 ára og
Emilía skiptir mestu máli í lífi
hans. Nema . . . náttúrulega
skellinöðrur. Skólinn er hins vegar
andstæða lífsins.“
Útgefandi er Skjaldborg hf.
Verð 1.380 kr.
• ÚT er komið smásagnasafnið
Litla skólahúsið eftir bandaríska
rithöfundinn Jim Heynen. Hann
hefur sent frá sér smásagnasöfn-
og einnig nokkrar ljóðabækur.
Sögur hans njóta nú vaxandi vin-
sælda í Bandaríkjunum en sumar-
ið 1984 kom hann til íslands og
las þá upp úr verkum sínum fyrir
íslenska áheyrendur.
Sögurnar, sem flestar em ör-
stuttar, gerast í sveitahémðum
Iowa og greina frá lífi drengjanna
á akuryrkjubýlunum á sléttunni
og óvæntum uppátækjum þeirra.
„Samt em þær ekki „drengjasög-
ur“ í venjulegum skilningi, þær
spanna víðara svið en sýnist í
fyrstu", segir í kynningu.
Gyrðir Elíasson, rithöfundur,
valdi sögumar og íslenskaði.
Útgefandi er Hörpuútgáfan.
Bókin er 151 bls. Ljósmynd á
kápu: Pétur Eiðsson. Prentvinnsla
Oddihf. Verð 1.780 kr.
• SOSSA litla skessa heitir nýút-
komin bók eftir Magneu frá
Kleifum, sjálfstætt framhald af
verðlaunabókinni
Sossa sólskins-
bam. Sossa hefur
elst ogþroskast,
hún er sjálfstæð í
hugsun og hikar
ekki við að rísa
upp gegn hvers
kyns ójöfnuði.
Sossa eignast vin-
konur og systk-
inahópurinn held-
ur áfram að stækka svo litli bær-
inn iðar af lífí og framtíðin bíður
með fögur fyrirheit.
Sagan er myndskreytt afÞóru
Sigurðardóttur og prentuð hjá
Scandbook í Svíþjóð. Bókin kostar
1.380 kr. Mál og menninggefur
út.
• KOMIN er út unglingabókin
Meðan skútan skríður eftir Ey-
vind P. Eiríksson. Þetta er sjálf-
stætt framhald af
sögunni Á háska-
slóð og segir hér
áfram af bræðr-
unum Begga og
Gagga sem eyða
nú í annað sinn
sumarfríi um borð
Blikanum. Þeir
sigla um Eystra-
salt ásamt pabba
sínum og lenda í
ýmsum ævintýmm.
Útgefandi er Mál og menning.
Margrét E. Laxness gerði kápu
ogmyndir. Bókin er 131 bls.,
prentuðhjá Scandbook í Svíþjóð.
Eyvindur P.
Eiríksson
Magnea
frá Kleifum
Ástaijátning
BOKMENNTIR
L jöösaga
Ég kyssi fótspor þín
eftir Þorstein Stefánsson, Birgitte
Hovrings Biblioteksforlag,
1995 - 239 bls.
Ljóðsagan er eitt elsta form
bókmenntanna og fágæt nú á
dögum. Það er engu líkara en hún
hafi kvatt okkur að mestu með
hetjum sínum, goðsagnakenndri
frásögn og hástemmdum stíl upp-
hafinnar og ljóðrænnar ræðu. Því
vekur það athygli að
enn skuli gefín út ís-
lensk ljóðsaga og það
af dönsku forlagi. Ég
kyssi spor þín er
raunar seinni hluti
stærra verks eftir
Þorstein Stefánsson
sem um langan aldur
hefur dvalið í Dan-
mörku og unnið þar
að ritstörfum. Raunar
á ljóðsaga Þorsteins
ekki svo ýkja margt
skylt við hina klass-
ísku ljóðsögu, þótt
hún sé það að vissu
leyti að forminu til,
hvorki hin erlendu
hetjukvæði né ís-
lenskan eddukveðskap eða rímur.
Hér er miklu fremur fléttuð úr
hversdagslegri ævisögu aðalper-
sónanna harmræn ástarsaga líkt
og gerist í skáldsögum. Dregnar
eru upp stuttmyndir af samlífí
hjóna. Þetta er einlægur skáld-
skapur en einfaldur þar sem smá-
atvik eru látin túlka djúpar til-
finningar. Skáldið skoðar ástina
í ljósi vona og vonbrigða, sigra
og ósigra en einkum fórnarlundar
eiginkonunnar. Umfram allt hvílir
þó skugginn af dauða hennar yfir
ljóðsögunni. Hetjuleg og langvinn
barátta við krabbamein er megi-
nefni seinni hluta ljóðabálksins
og raunar kjarni hans. Sannast
sagna gengur Þorsteinn býsna
nærri lesendum með nákvæmum
lýsingum sínum á hinu þjáningar-
fulla dauðastríði. Samt sem áður
er kvæðið einhvers konar hreins-
un andans og hefur ekki síst per-
sónulegt gildi. Það er uppgjör við
mikinn sársauka og missi en jafn-
framt ástarjátning:
Þú ein,
þú ein,
bréfin þín, miðamir þínir
mér það veittu.
Augnablik
ákafrar gleði.
Þú ein,
þú ein.
Form ljóðsögunnar
er látlaust og einfalt.
Lítið er um líkingar
og önnur stflbrögð,
mest byggt á einföld-
um myndum. Kvæðin
eru órímuð og ljóð-
stafasetning óreglu-
leg. Sömuleiðis er
hrynjandi óregluleg
og á stöku stað jafn-
vel dálítið stirðleg. Það er því fyrst
og fremst ástarsagan sem bindur
verkið saman.
Ljóðsagan, Ég kyssi fótspor
þín, er einlæg og nærgöngul frá-
sögn um ástina, dauðann og sorg-
ina. Gildi hennar er umfram allt
fólgið í túlkun djúpra tilfínninga,
hamingju og sársauka.
Skafti Þ. Halldórsson.
Þorsteinn
Stefánsson
Nýjar bækur
Skáldsaga um
vesturfara
ÚT ER komin bókin
Híbýli vindanna
skáldsaga um vesturf-
ara eftir Böðvar Guð-
mundsson. Þar segir
af Olafí nokkrum víól-
ín sem kenndur er við
hljóðfærið sem Jör-
undur hundadagakon-
ungur gaf föður hans
á leið sinni úr landi
en að fiðlunni frátal-
inni er fátt konunglegt
við lífshlaup Ólafs í
Borgarfirði og norðan
heiða.
í kynningu segir: BOÐVAR
„Loks kemur að því Guðmundsson
að Ólafur og kona hans, Stein- smiðjunni
unn, gefast upp á fátækrabaslinu, Sigurborg
kveðja eymdina á Islandi og 3.880 kr.
ákveða að hefja nýtt
líf í auðsæld Vestur-
heims. Á ferðalaginu
yfir hafið og á öræf-
um Ameríku skiptast
á skin og skúrir en
að lokum kemst land-
nemahópurinn á eigið
land vestan
Winnipeg-vatns og
stofnar þar nýlendu í
nágrenni við indíán-
anaj Nýja-íslandi.“
Útgefandi er Mál
og menning. Híbýli
vindanna - skáldsaga
um vesturfara er 336
bls., unnin í Prent-
Odda hf. Kápuna gerði
Stefánsdóttir. Verð
Sólin í baðvatninu
KOMIN er út ljóðabók
eftir Gunnhildi Sigur-
jónsdóttur er nefnist
Sólin dansar í bað-
vatninu.
Þetta er fyrsta bók
höfundar og hefur að
geyma fjörutíu ljóð
sem ort eru á tuttugu
ára tímabili. í kynn-
ingu segir: „Éfni-
viðurinn er gjarnan
sóttur til þeirra ólíku
staða sem skáldið hef-
ur dvalið á, Boston,
Krít, Jamaika, Gríms-
Gunnhildur
Sigurjónsdóttir
nesi og víðar, en fyrst
og fremst eru ljóðin
innblásin af ferðalög-
um um hina innri
heima.“
Útgefandi er sjálfs-
útgáfuforlagið And-
blær. Kápu gerði
Sveinbjörn Gunnars-
son. Bókin er prentuð
í Prentsmíði. Bókin
fæst hjá höfundi, Ey-
mundsson, Máli og
menningu og Bóka-
vörðunni. Hún kostar
1.500 krónur.
Trú og líf kaþólsku kirkjunnar
BÓKMENNTIR
Trúmál
KAÞÓLSKUR SIÐUR
Kirlqan, kenningin, köllunin eftir
Catharinu Broomé. Þýðandi Torfi
Ólafsson. Dreifing: Kaþólska bóka-
búðin. Þorlákssjóður 1995 — 368 síð-
ur.
HÖFUNDURINN, systir Charina
Broomé O.P., fæddist í Stokkhólmi
1923. Foreldrar hennar voru ka-
þólskir Svíar. Hún gekk í Dominik-
anaregluna 1947 í Frakklandi. Frá
1950 hefur hún starfað í Svíþjóð
við kennslu, fyrirlestrahald, ritstörf
og stjómun kyrrðardaga. Hún átti
lengi sæti í ritstjórn Katolsk Kyrko-
tidning, málgagns kaþólskra Svía,
en hefur auk þess fyallað um samfé-
lagsmál í útvarpi, sjónvarpi og bók-
um um trúarleg málefni. Catharina
Broomé er afkastamikill rithöfund-
ur, sem hefur ritað fjölda bóka og
greina um trúarleg mál, auk þýð-
inga og ritunar kennslubóka í sam-
starfi við aðra aðila. Hún var kjörin
heiðursdoktor í guðfræði við Úpp-
salaháskóla 1989.
Markmiðið með ritun þessarar
bókar er að gefa lesandanum innsýn
í margbreytileika kaþólsku kirkj-
unnar sem kirkju og stofnunar,
guðfræði hennar og trúarlíf.
Bókin skiptist í 6 meginhluta:
Kaþólsk trú, Kristilegt líf, Náð og
sakramenti, Úr kirkjusögunni, Saga
kaþólsku kirkjunnar .á íslandi og
Kirkjan sem stofnun.
Kaþólsk trú fjallar um upphaf
kirkjunnar og hvernig boðskapur
hennar og tilbeiðsla tengist postul-
unum og gegnum kynslóðum trú-
bræðra. „Einingin og sambandið
við postulana (potulleikinn) er
grundvallaratriði þess hvernig
kirkjan lítur á sjálfa sig og hlutverk
sitt.“ (bls. 20). Útskýrt
er hvað átt er við, þeg-
ar talað er um að kirkj-
an sé heilög og ka-
þólsk. Guðshugtakið er
einnig útskýrt, svo og
hugtökin sköpun og
endurlausn og manns-
skilningur kaþólsku
kirkjunnar. Gerð er
grein fyrir lífinu eftir
dauðann og kenning-
unni um hreinsunareld-
inn, sem sagður er
ástand eða ferill, én
ekki staður (bls. 44).
Útskýrt er hvernig
María, höfuðdýrlingur
kaþólskra, var getin og fædd synd-
laus.
Kristilegt líf fjallar um helstu
kenningar kaþólsku kirkjunnar sem
tengjast guðsdýrkuninni, að sakra-
mentunum slepptum. Þar eru tekin
fyrir efni eins og trú, von, kærleik-
ur, bæn, Maríudýrkun og hvemig
menn og konur eru tekin í hóp dýrl-
inga og þýðingu þeirra fyrir trúar-
líf kirkjunnar. í framhaldi af því
er fjallað um kaþólska siðfræði.
Sérstök grein er gerð fyrir skrifum
hinna ýmsu páfa um þjóðfélagsmál
síðustu 100 árin, og helstu áherslur
páfabréfa um þessi efni.
í Náð og sakramenti er gerð
grein fyrir sakramentum kirkjunn-
ar. _
Úr kirkjusögunni er saga ka-
þólsku kirkjunnar í stuttu máli. Þar
er m.a. ijallað um siðaskiptin út frá
kaþólsku sjónarhorni og Lúther
gefið rétt í miklu af gagnrýni sinni
á kirkjuna á sínum tíma, þó að
hann sé sakaður um að hafa verið
„blindur á fjölda raunverulegra
verðmæta í kaþólsku kirkjunni"
(bls. 179), án þess að það sé út-
skýrt nánar. Höfundur telur að eft-
ir Vatikanþingið hið síðara (1962-
1965), hafi kaþólska
kirkjan og hin lút-
herska nálgast svo
mjög, að spurningin
vakni: „Hversu lengi
eigum við að halda
áfram að lifa í aðskild-
um samfélögum?" (bls.
183).
Kristniboð og út-
breiðsla kirlqunnar
utan Evrópu eru rakin
á 25 blaðsíðum. Gert
er grein fyrir rökum
kaþólsku kirkjunnar
fyrir tilveru páfaemb-
ættisins og kenning-
unni um óskeikulleika
páfa. Að lokum er stuttur þáttur
um austurkirkjurnar.
Gunnar F. Guðmundsson sagn-
fræðingur ritaði kaflann Saga Ka-
þólsku kirkjunnar á íslandi, ágrip.
Þar rekur höfundur komu kristni
til landsins og þróun hennar, siða-
skipti og tilraunir kaþólsku kirkj-
unnar til að ná fótfestu hérlendis á
ný, sérstaklega á 19. og 20. öld,
tilurð hennar á ný sem kirkju og
biskupsdæmis og áhrif síðara Vat-
ikanþingsins á kirkjulífíð á seinni
árum. Stofnanir hennar fá einnig
umfjöllun.
Síðasti meginhlutinn, Kirkjan
sem stofnun, fjallar um öll helstu
kirkjuþing kaþólsku kirkjunnar og
mikilvægustu niðurstöður þeirra.
Einig er drepið á mikilvægustu atr-
iðin í skipulagningu kirkjunnar, s.s.
um kúríuna og stofnanir hennar,
gáfastól og deildir hans og ráð.
Ýmis hugtök, sem varða klaustur-
reglur kirkjunnar eru útskýrð í nið-
urlagi bókarinnar.
Aftast í bókinni er nytsöm rita-
skrá um kaþólskan sið og góð atrið-
isorðaskrá.
Fjöldi mynda prýðir bókina,
margar frá Islandi.
Torfí Ólafsson
Bókin Kaþólskur siður gefur í
stuttu máli innsýn í öll meginatriði
kaþólsks átrúnaðar og kaþólskrar
kirkju, enda er henni ekki ætlað
að vera tæmandi. Til að fá nánari
svör geta menn leitað til annarra
heimilda með hjálp bókaskrárinnar
í bókarlok. Það er kostur að lesa
slíka bók eftir kaþólskan rithöfund,
frekar en menn úr öðrum kirkju-
deildum. Það tryggir að sjónarmið
kaþólskra komi vel fram, auk þess
sem það er upplýsandi og lærdóms-
ríkt að lesa hvernig kaþólskir menn
líta á ýmis mál.
Höfundur er óþreyjufullur, en
e.t.v. full óraunsær varðandi árang-
ur einingarviðræðna kaþólsku kirkj-
unnar og annarra kirkjudeilda, t.d.
þeirrar lúthersku, sbr.: „Hversu
lengi ennþá eigum við að halda
áfram að lifa í aðskildum samfélög-
um? Erum við ekki búin að tala
nægilega mikið saman?“ (bls. 183).
Þýðandi staðfærði ýmis atriði
bókarinnar og er það mikill kostur.
Kaflinn um kaþólsku kirkjuna á
íslandi eykur gildi hennar til muna.
Þýðingin er víða mjög bókstafleg,
sem gerir íslenskuna oft óeðlilega,
sbr. að „vinna .. . starfa á . ..
valdsmannlegri hátt“ (bls. 95) og
„hefur engin spurning leitt til jafná-
stríðuþrunginna guðfræðideilna"
(bls. 303). Auk þess eru „kaþólsk“
orð og hugtök stundum notuð án
skýringa, eða skýringarnar koma í
bókarlok, án þess að vísað sé til
þeirra, dæmi kongregasjónir (bls.
89), víkaríöt og prefektúrur (bls.
319).
Fagna ber útgáfu bókarinnar
Kaþólskur siður. Hún veitir góða
upplýsingu um trú og líf kaþólsku
kirkjunnar, bæði hérlendis og um
víða veröld og gagnast flestum
áhugasömum lesendum, jafnt leik-
um sem lærðum.
Kjartan Jónsson