Morgunblaðið - 23.11.1995, Page 3
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
FIMMTUDAGUR 23. NÓVEMBER 1995 B 3
Umrót í öryggisþjónustu
Töluverðar hræringar hafa verið meðal fyrir-
tækja í öryggisþjónustu. Tveir stærstu aðil-
amir á markaðnum hafa tekið upp náið
samstarf og hafa enn aukið forskot sitt fyr-
ir tilstyrk dómsmálaráðuneytisins á sama
tíma og ný fyrirtæki skjóta upp kollinum.
Kristinn Briem kynnti sér þessar óvenju-
legu markaðsaðstæður.
Morgunblaðið/Ásdís
VARI hefur nú flutt stjórnstöð sína til Securitas.
AÐ er óhætt að segja að tölu-
verðar hræringar hafi verið
á markaði fyrir öryggisþjón-
ustu að undanförnu. Þar ber hæst
athugun samkeppnisyfirvalda á
stofnun Neyðariínunnar hf. sem mun
annast rekstur neyðarvaktstöðvar
fyrir landið allt. Athugunin leiddi
ýmsar útgáfur samkeppnishindrana
í ljós. Þannig reyndist dómsmála-
ráðuneytið hafa raskað samkeppnis-
skilyrðum á þessu sviði, stærstu fyr-
irtækin á markaðnum höfðu með sér
náið samstarf og tilburðir voru uppi
sem virtust miða að því að takmarka
aðgang nýrra aðila að markaðnum.
En þar fyrir utan hafa þær breyt-
ingar orðið á markaðnum að þtjú
ný fyrirtæki hafa tekið að bjóða ör-
yggisþjónustu sem sumpart er ný-
stárleg því um er að ræða samstarf
við sendibílstjóra og leigubílstjóra.
Stofnun Neyðarlínunnar hf.
byggðist á lögum um að komið verði
á samræmdri neyðarsímsvörun fyrir
landið allt. Þar verður hægt taka við
tilkynningum um fólk í neyð og eign-
ir í hættu, ásamt beiðnum um aðstoð
lögreglu, slökkviliðs, björgunarsveita
og aðra neyðaraðstoð. Dómsmála-
ráðherra gerði í framhaldi af útboði
samning við Póst og síma, Slökkvilið
Reykjavíkur, Slysavarnafélagið,
Securitas, Sívaka hf. og Vara hf. um
uppbyggingu og rekstur neyðarvakt-
stöðvar. Aðeins einu öðru fyrirtæki,
Öryggisþjónustunni hf., var gefinn
kostur á að gerast hluthafi í félaginu.
Kvartað yfir misrétti
Hópur öryggisþjónustufyrirtækja
undir forystu Nýheija hf. kvartaði
við Samkeppnisstofnun í september
sl. yfir meintu misrétti sem þessi
samningur dómsmálaráðherra fæli í
sér. Beindist kvörtunin sérstaklega
að þeirri fjárhæð sem hveiju og einu
fyrirtæki í viðskiptum við stöðina var
ætlað að greiða til hennar án tillits
til umfangs þjónustu.
Ennfremur var bent á að rekstrar-
legar ákvarðanir hinnar sameigin-
legfu neyðarsímsvörunar yrðu í hönd-
um aðila sem nú þegar hefðu yfir-
burðastöðu á markaðnum þannig að
hætta yrði á fákeppni og jafnvel ein-
okun. Skömmu eftir að þessi kvörtun
kom fram sendi dómsmálaráðuneytið
samninga og samþykktir Neyðar-
línunnar til umsagnar samkeppnisyf-
irvalda.
Athugun Samkeppnisstofnunar
beindist einkum að fjórum þáttum
málsins. I fyrsta lagi varð stofnun-
inni starsýnt á samstarf stærstu fyr-
irtækjanna á markaðnum, Securitas
og Vara, sem eru sögð hafa 70-80%
hlutdeild á markaði fyrir öryggis-
kerfi og fjargæslu og 100% af mark-
aðnum fyrir farandeftirlit. Hefur
Vari þegar flutt vaktstöð sína í
stjómstöð Securitas en auk þess er
útköllum og farandgæslu sinnt af
öryggisvörðum Securitas. Sívaki og
Securitas hafa einnig verið í nokkru
samstarfi. Þannig býður Sívaki við-
skiptavinum sínum að tengja inn-
brota- og brunavarnakerfi, auk ör-
yggishnappa, við stjórnstöð Securit-
as. Samkeppnisráð telur í þessu sam-
bandi að lagaákvæði um samruna
eða yfirtöku fyrirtækja komi hér til
álita.
í öðru lagi beindist athygli Sam-
keppnisráðs að árlegu 5 milljóna
króna föstu rekstrarframlagi sem
fyrirhugað var að innheimta af fyrir-
tækjum í viðskiptum við Neyðarlin-
una. Gerði ráðið þá kröfu að þessi
fjárhæð yrði lækkuð í 1-2 milljónir
til að auðvelda nýjum aðilum á sviði
öryggisþjónustu aðgang að mark-
aðnum. I þriðja iagi var farið fram
á að Neyðarlínan keppti ekki við
einkafyrirtæki og að stofnsamningi
yrði breytt ti! samræmis. Þá þurfa í
fjórða lagi að liggja fyrir þau skil-
yrði sem fyrirtæki eiga að uppfylla
til að samningar milli þeirra og Neyð-
arlínunnar öðlist samþykki dóms-
málaráðherra.
Loks er ónefnd viljayfirlýsing Ijög-
urra af aðstandendum Neyðarlínunn-
ar sem undirrituð var þann 16. mars
sl. um að þessir aðilar muni ekki
keppa sín í milli. Telur Samkeppnis-
ráð þetta skýlaust brot á samkeppn-
islögum.
Skapar forskot í samkeppninni
Það er mat ráðsins að með samn-
ingi dómsmálaráðuneytisins og
Neyðarlínunnar hf. hafi hið opinbera
veruleg áhrif á samkeppnisaðstæður
á þeim markaði sem snýr að þjón-
ustu öryggisfýrirtækja. Allt að fjór-
um öryggisþjónustufyrirtækjum,
þ.m.t. tveimur stærstu fyrirtækjun-
um, er heimiluð eignaraðild og að-
gangur að fullkominni neyðarvakt-
stöð sem reist verður og rekin að
meginstefnu fyrir opinbert fé. Að
mati Samkeppnisráðs mun þátttaka
þessara fyrirtækja í neyðarvaktstöð-
inni skapa þeim forskot í samkeppni
á markaðnum. Samkeppnisyfirvöld
ætla að fylgjast grannt með þróun-
inni og sannreyna hvort breytingarn-
ar á samningum og samþykktum
Neyðarlínunnar hafi tilætluð áhrif á
samkeppnina á markaðnum.
Aðstandendur Neyðarlínunnar hf.
hafa þegar lýst því yfir að þeir muni
fara að tilmælum Samkeppnisráðs. Þá
segja þeir viljayfirlýsingu um sam-
keppni hafa verið lagða fram í upp-
hafí þegar menn voru að nálgast hvor
annan, en hafí ekkert gildi lengur.
Hin mesta hneisa fyrir
dómsmálaráðuneytið
Sverrir Ólafsson hjá Nýheija hafði
forgöngu um að kvörtun var send
til Samkeppnisstofnunat' vegna
Neyðarlínunnar. F'yrirtækið hefur
selt öryggisbúnað af ýmsu ta'gi og
hafði hug á þátttöku í stofnun hluta-
félags um neyðarsímsvörun. Svar
fékkst hins vegar aldrei frá ráðuneyt-
inu.
„Álit Samkeppnisráðs er mjög í
þá veru sem við áttum von á. Þetta
mál er hin mesta hneisa fyrir dóms-
málaráðuneytið sem gekk frá samn-
ingurn í blóra við samkeppnislög.
Þarna var ákveðnum aðilum hyglað
sem eru stórir á markaðnum og hafa
einkaaðstöðu. Það átti að læða þess-
um samningi í gegn og útiloka aðra
frá markaðnum. Samkeppnisráð tek-
ur af skarið með það að þessir aðilar
eigi ekki að geta náð sér í einkaað-
stöðu með háu aðgangsgjaldi og
samþykktum sem útiloka aðra frá
stöðinni.
Hitt er annað að þetta mál er al-
gjört klúður því það átti aldrei að
hleypa neinum inn í þetta fyrirtæki
nema opinberum aðilum. Einkaaðilar
ættu að standa fyrir utan þannig að
allir njóti jafnræðis," sagði Sverrir.
Haraldur Haraldsson, fram-
kvæmdastjóri Andra hf. og Vaktar-
24, segir uppbyggingu Neyðarlín-
unnar fáránlega. „Ég veit ekki til
þess að það þekkist nokkurs staðar
í heiminum að blanda saman einka-
rekstri og opinberum rekstri í svona
fyrirtæki.“
„Erum enn í mikilli
samkeppni“
Ýmsar spurningar hafa vaknað
um hið nána samstarf Vara og Secu-
ritas í tengslum við þetta mál og er
því jafnvel haldið fram að eignar-
haldstengsl séu á milli fyrirtækjanna.
Upphafið að samvinnunni er rakið
til haustsins 1994 þegar fyrirtækin
tvö ásamt Slökkvistöð Reykjavíkur
og Slysavarnafélaginu ákváðu að
vinna að símsvörun fyrir neyðarnúm-
erið 112. Þessir aðilar sendu sameig-
inlega inn eitt tilboð þegar stofnun
og rekstur neyðarvaktstöðvarinnar
voru boðin út. „Við sáum þá að rekst-
urinn á stjórnstöðvum fyrirtækjanna
þyrfti að vera svo hnökralaus að
hann þvældist ekki fyrir aðalstarf-
semi Neyðarlínunnar sem felst í því
að svara í símann 112,“ segir Viðar
Ágústsson, framkvæmdastjóri Vara.
„Þess vegna hófust viðræður sl. vor
um að keyra saman öryggismiðstöðv-
arnar. ,
Þessi samkeyrsla átti að leiða til
þess að fjargæsla á öryggiskerfum
væri orðin nægilega smurð til þess
að starfsmenn Vara og Securitas
gætu gengið að kerfum beggja fyrir-
tækjanna þegar Neyðarlínan hæfí
störf. Öiyggismiðstöð Vara var því
flutt til Securitas ásamt starfsmönn-
um þar sem samkeyrsla stendur nú
yfír. Þessar tvær öryggismiðstöðvar
munu síðan flytjast saman inn til
Neyðarlínunnar þegar hún verður
opnuð. Þá á símsvörunin fyrir öryggi-
skerfin úti i bæ ekki að valda truflun
á svörun í neyðarsímann 112.“
Viðar segir að öll önnur starfsemi
fyrirtækjanna sé aðgreind og
ástæðulaust að óttast minnkandi
samkeppni á þessum markaði. „Við
erum áfram í samkeppni hvor við
annan í sölu og uppsetningu öryggis-
kerfa. í mjög mörgum tilvikum bjóða
opinberir aðilar út öryggiskerfí fyrir
opinberar byggingar og senda þá
útboðsskilmála bæði til Vara og
Securitas. Álit Samkeppnisstofnunar
fjallar um starfsemi öryggismið-
stöðvanna og því er eðlilegt að svo
líti út sem vaktstöðin sé uppistaðan
í starfsemi fyrirtækjanna. í þeirri
deild Vara eru þó aðeins fjórir starfs-
menn en þar að auki erum við með
4 manna markaðsdeild, 3 manna
þjónustudeild og 7 manna tækni-
deild. Við erum t.d. að selja öryggi-
skerfin sjálf í mikilli samkeppni við
Securitas og mörg önnur fyrirtæki."
Hann kvaðst þó getað tekið undir
það að fyrirtækin hefðu ákveðið for-
skot á markaðnum með þátttöku í
Neyðarlínunni, en á það bæri að líta
að þau hefðu haft mikla yfírburði á
markaðnum fyrir. Þá gæti hver sem
er keypt sig inn í Neyðarlínuna.
Hörð samkeppni í sölu búnaðar
Hannes Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Securitas, tekur í svip-
aðan streng og bendir á að skipta
megi markaðnum í nokkra hluta.
„Það ríkir hörð samkeppni í sölu á
búnaði og þar eru fjölmörg fyrir-
tæki. Þá er mikil samkeppni í upp-
setningu á búnaði. Hins vegar hafa
einungis tvö fyrirtæki verið í rekstri
stjórnstöðva af einhverri alvöru en
önnur fyrirtæki sem reynt hafa fyrir
sér hafa hætt rekstri.
Það er tvennt sem liggur að baki
samvinnu fyrirtækjanna. Við náum
fram hagkvæmni stærðarinnar og
öryggi viðskiptavina Vara eykst um
allan helming því við höfum mun
fleiri bíla en þeir höfðu. Samvinnan
er einnig hugsuð sem forstig að
Neyðarlínunni sem hefur starfsemi
1. janúar. Neyðarlínunni er fyrst og
fremst ætlað að svara neyðarsím-
hringingum en ekki öryggiskerfum.
Með samkeyrslu á stjómstöðvar-
rekstrinum höfum við auðveldað
Neyðarlínunni að ganga í gegnum
barnasjúkdómana. Það er hins vegar
algjörlega úr lausu lofti gripið að
Securitas eða eigandi þess sé jafn-
framt eigandi Vara.“
Leigubílstjórar virkjaðir
En um svipað leyti og Samkeppn-
isráð sendi frá sér sína skýrslu hafa
ný fyrirtæki verið að spretta upp á
sviði öryggisþjónustu, eins og fyrr
segir. Þar á meðal er fyrirtækið
Vakt24. Það býður lægra verð en
önnur fyrirtæki á markaðnum að
eigin sögn og er mánaðargjaldið fyr-
ir tengingu húss við stjórnstöð 1.800
krónur.
Þá hóf Öryggismiðstöð Islands hf.
starfsemi um miðjan september sl.
Fyrirtækið sinnir öllum þáttum ör-
yggisgæslu, þ. á m. rekstri öryggi-
smiðstöðvar allan sólarhringinn en
örj'ggisverðir annast farandgæslu og
staðbundna gæslu. Það selur auk
þess ýmsar tegundir búnaðar á borð
við viðvörunarkerfi vegna bruna og
innbrota.
Loks má nefna Öryggisþjónustuna
sem hefur gert samning um gæslu
við bílstjóra á sendibílastöðinni 3x67.
Þessi fyrirtæki eiga ekki upp á
pallborðið hjá stóru fyrirtækjunum á
markaðnum eins og nærri má geta.
„Ég gef ekki mikið fyrir öryggissjón-
armiðin hjá Öryggisþjónustunni sem
hefur samið við sendibílstjóra um
gæslu og Vaktar24 sem nýtir leigu-
bílstjóra," segir Hannes Guðmunds-
son. „Þetta fyrirkomulag er hvergi
til staðar í heiminum og ekki ýkja
flókið að átta sig á ástæðum þess.
Öryggisgæsla er sérstakt fag þar
sem menn verða ekki þjálfaðir á einu
kvöldi. Leigubílstjórar eru stór stétt
manna á öllum aldri. Okkar öryggis-
verðir í farandgæslu eru hraustir og
frískir menn sem að jafnaði eru ekki
eldri en 35 ára og allir með hreint
sakavottorð. Þá á algjörlega eftir að
svara því hvernir lyklavarsla fer fram
hjá þessum aðilum, en meðferð lykla
að einkaheimilum og fyrirtækjum er
ekki lítið mál. Við fögnum því þeirri
ábendingu Samkeppnisráðs að dóms-
málaráðuneytið þurfí að setja reglur
um aðgang fyrirtækja að Neyðarlín-
unni.“
Ekki með byssu og kylfu
Haraldur Haraldsson hjá Vakt24
vísar gagnrýni af þessu tagi á bug
og segir bílstjórana ekki eiga að fara
út úr bílunum. „Það gætir þess mis-
skilnings um öryggisverði sem fara
á staðinn eftir útkall að þeir eigi að
ganga um með kylfu og byssu. Þeir
eiga að sitja úti í bíl og tilkynna
stjórnstöð hvað sé um að vera. Síðan
kemur tengiliður viðkomandi eigenda
húsnæðis á vettvang að ósk stjórn-
stöðvar. Hjá okkur verða aldrei færri
en 40 bílar á vakt hveiju sinni, bæði
í Hafnarfirði, Mosfellsbæ, Garðabæ,
Kópavogi og víðar. Þeir eru fljótir á
staðinn ef tilkynning berst til stjórn-
stöðvar og geta t.d. gefið upplýs-
ingar til lögreglu."
íslan.d.
og evropskt
viðskiptaumhverfi
í tilefni opnunar upplýsingaskrifstofu Euro-lnfo á íslandi verður haldin ráðstefna á
Hótei Loftleiðum föstudaginn 24. nóvember 1995 kl. 09.00-11.30.
1 Dagskrá
Setning Jón Ásbergsson, framkvæmdastjóri Útflutningsráðs íslands
Ávarp íslensk fyrirtæki og evrópska efnahagssvæðið, Finnur Ingólfsson
iðnaðar -og viðskiptaráðherra
Erindi The role of the European Union in stimulating trade, Mr. Harald Hartung
frá DGXXlII-deild Evrópusambandsins
----------------------------------• Kaffihlé
Erindi Hvemig eiga íslensk fyrirtæki að hagnýta sér stuðningskerfi ESB,
Orri Hlöðversson starfsmaður Kynningarmiðstöðvar Evrópurannsókna
Erindi íslensk þekking í alþjóðlegu samstarfi, Guðmundur Öm Ingólfsson
framkvæmdastjóri Máka áSauðárkróki
I’allborðsuntræður Ásamt frammælendum taka þeir Láras Ásgeirsson frá Marel,
Ingvar Kristinsson frá Silfurtúni og Guðbrandur Sigurðsson frá Islenskum sjávarafurðum
þátt í umræðunum.
Aigangur er ákeypis og öllum opinn
///
ÚTFLUTNINGSRÁÐ
ÍSLANDS
Hallveigarstígur 1 101 Reykjavík
sími 511 4000 bréfsími 511 4040
tölvupóstfang euroinfo @icetrade.is