Morgunblaðið - 23.11.1995, Blaðsíða 12

12 C FIMMTUDAGUR 23. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Litróf
tímans
Stöð 2 hóf nýverið sýningar á þáttaröðinni SÖgum
úr stórborg sem byggð er á skáldsögum Armiste-
ads Maupin. Guðrún Þóra Gunnarsdóttir fjallar
um söguhetjur Maupins ogtilurð þáttanna.
MICHAEL og sakleysinginn Mary Ann.
IHUGUM margra hefur San
Francisco yfir sér blæ fijáls-
ræðis og kraumandi lífs og víst
er að borgin með bröttu brekkunum
iðar af mannlífi. Hippamenningin
blómstraði hvergi sem í San Franc-
isco og fólk streymdi til hennar víðs
vegar að úr Bandaríkjunum í hálf-
gerðum pílagrímsferðum til þess að
kynnast af eigin raun hinum nýju
straumum og stefnum.
Rithöfundurinn Armistead
Maupin hefur skrifað mikinn sagna-
bálk sem fjallar einmitt um lífið í
San Francisco á áttunda og níunda
áratugnum. Bálkur þessi, sem sam-
anstendur af sex skáldsögum, hefur
hlotið miklar vinsældir vestra sem
jukust enn frekar eftir að sex
klukkustunda sjónvarpsþáttaröð
var gerð eftir fyrstu bókinni. Stöð
2 hefur nú nýverið hafið sýningar
á Sögum úr stórborg eins og
þáttaröðin er nefnd í íslenskri þýð-
ingu.
Fyrsta sagan í þessum mikla
bálki, Tales of the City eða Sögur
úr stórborg, kom út árið 1978.
Persónur bókarinnar höfðu þó flest-
ar þegar litið dagsins ljós í dagleg-
um pistlum sem Maupin skrifaði í
dagblað eitt í San Francisco. Þá
þegar kom í ljós hæfileiki hans til
að sk-rifa leiftrandi fjörug og
skemmtileg samtöl sem fanga
augnablikið á sama tíma sem þau
hafa mun víðtækari skírskotun.
Samtölin eru ráðandi í öllum sögun-
um sex en þær eru um margt
byggðar upp eins og pistlar í dag-
blaði. Hver kafli er stuttur og yfir-
leitt er ein persóna í forgnmni í
hverjum kafla.
Kvennabósi - hommi og
saklaus sveitastúlka
Persónusafn Maupins er ákaf-
lega litríkt og sjaldan nein logn-
molla sem ríkir í sögunum hans.
Aðalpersónurnar virðast í fyrstu
eiga það eitt sameiginlegt að leigja
á sama stað, að Barbary Lane núm-
er 28, einni af þessum
litlu götum sem hlykkjast
um Rússnesku hæðina
(Russian Hill). Húseig-
andinn, Anna Madrigal,
er kona á sextugsaldri
sem ræktar maríjúana og
aðrar slíkar nytjaplöntur
í garðinum hjá sér og
tekur á móti hveijum
nýjum leigjanda með því
að festa ,jónu“ á dyrnar
á íbúð viðkomandi.
Anna Madrigal er
nokkurs konar allshetjar
móðir allra í húsinu enda
talar hún iðulga um leigj-
endurna sem börnin sín. Leigjend-
urnir eru Brian, Michael, Mona og
Mary Ann, öll einhleypt fólk á þrít-
ugsaldri. Brian er óstöðvandi
kvennabósi, Michael er líka laus í
rásinni en hann er hommi, Mona
leitar í báðar áttir og Mary Ann
horfir saklausum augum á allt sam-
an enda er hún nýgræðingur í þessu
samfélagi.
ANNA og Edgar við sjávarsíðuna.
Bækur Maup-
ins heita „Tal-
es of the City.
MoreTaies of
the City.
Further Taies
of the City.
Babycakes.
Significant
Others. Sure
of You.“
Sagan gerist um miðjan áttunda
áratuginn, kynlífsbyltingin er enn
í algleymingi, eiturlyf eru hvers-
dagslegt fyrirbæri og unga fólkið
er í endalausri leit að nýjum gildum
því viðhorf foreldrakynslóðarinnar
ríma ekki lengur við líf þeirra yngri.
Hið nýfengna sjálfstæði ungu kyn-
slóðarinnar er ekki eintómur dans
á rósum, því fylgir jafnframt ákveð-
ið rót- eða öryggisleysi og einmana-
leiki krumar undir glaðværu yfir-
borði borgarlífsins. Enginn vill vera
einn og skyndikynni blómstra víða,
s.s. í almenningsþvottahúsum, bað-
húsum og jafnvel í stórmörkuðum
innan um grænmeti og niðursuðu-
vörur! En skyndiást er skammvinn
sæla og persónur bókar-
innar eiga það flestar
sameiginlegt að vera í
leit að einhveiju varan-
legra: í leit að „einhveij-
um til þess að kaupa
jólatré með,“ eins og ein
persónan orðar það.
Vináttan
Vináttan er Maupin
líka ofarlega í huga og
raunar eru allar bækur
hans rannsókn á vinátt-
unni, mikilvægi hennar
■■■■■ og einnig þeim fórnum
sem hún krefst á stund-
um. Leigjendurnir að Barbary Lane
numer 28 tengjast smátt og smátt
mjög sterkum vináttuböndum sem
haldast þrátt fyrir að íbúarnir flytj-
ist á nýjan stað. Húsfrúin, Anna
Madrigal, er fasti punkturinn í til-
veru unga fólksins og til hennar
leita þau með öll sín vandamál.
Maupin hefur reyndar sagt frá því
í viðtölum að hann byggi þetta sam-
LEIG J ENDURNIR Mona og Michael.
LEIGUSALINN léttlyndi Anna Madrigal.
félag sitt að nokkru leyti á raun-
verulegri fyrirmynd en hann leigði
í nokkur ár á Russian Hill.
Þrátt fyrir þennan sannsögulega
þátt sagna Maupins er ljóst að aðal
bóka hans er góð persónusköpun
og það hve tíðarandinn speglast vel
í gegnum persónur hans. í raun
má segja að Maupin sýni lesendum
sínum ótvírætt fram á hversu mikið
við mótumst af tíðarandanum
hveiju sinni. Eins og áður sagði
gerast bækur hans á áttunda og
níunda áratugnum og á þeim tíma
verða ótrúlega miklar breytingar í
bandarísku þjóðlífi (og raunar alls
staðar í hinum vestræna heimi).
Hugsjónir hippakynslóðarinnar
eru ráðandi í fyrstu en um 1980
skipti algjörlega um og hin sk. Reag-
an-kynslóð tók völdin. íhaldssöm
viðhorf og efnishyggja urðu nú ráð-
andi öfl. Alnæmið gjörbreytti við-
horfum í kynferðismálum, einkum
fengu samkynhneigðir að finna fyrir
mikilli andúð. Maupin er sjálfur sam-
kynhneigður og hefur misst fjölda
vina úr alnæmi. Það er þó langt í
frá að depurð einkenni bækur hans,
þvert á móti er gamansemin ríkj-
andi og Maupin hefur einstakt lag
á að skrifa um hin viðkvæmustu
mál án þess að væmni eða tilfinn-
ingasemi beri hann ofurliði.
Það merkilega við þennan bóka-
flokk Maupins er hversu vel fersk-
leikinn varðveitist. Raunar má segja
að síðasta bókin gefi þeirri fyrstu
lítið eftir, það er helst að krafturinn
dali aðeins í miðbókunum og Maup-
in nái sér þá síst á flug. Aldrei fær
maður þó leið á persónunum, heldur
vill fá að heyra meira. Það er rétt
eins og eitthvað vanabindandi sé í
textanum.