Morgunblaðið - 28.11.1995, Side 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 28. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MEIMIMTUN
Sveitar-
sljórnar-
menn treysta
áríkið
Ekki eru öll kurl komin til grafar hvað varð-
ar flutning grunnskólans frá ríki til sveitarfé-
laga. Hildur Friðriksdóttir sat ráðstefnu
sveitarfélaga um fjármál og veltir því fyrir
sér hvort sveitarfélögin verði í stakk búin
að takast á við verkefnið eftir átta mánuði.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
MEÐ ÞVÍ að færa stjórn skólanna meira til þeirra sjálfra er talið að útkoman verði betri skólar.
ÞRÁTT fyrir að talað sé um flutn-
ing grunnskóla frá ríki til sveitar-
félaga 1. ágúst 1996 mun mennta-
málaráðherra eftir sem áður fara
með yfirstjóm málaflokksins. Enn-
fremur mun hann hafa eftirlit með
því að sveitarfélögin uppfylli þær
skyldur sem lögin, reglugerðir og
aðalnámsskrá kveða á um. Hins
vegar munu sveitarfélögin sjá um
rekstur grunnskólans, sem felst
m.a. í því að sjá um framkvæmd
skólahalds og skólastarfs innan
ramma gildandi laga, reglugerða
og aðalnámsskrár.
Einnig fellúr í hlut ráðuneytisins
að annast upplýsingaöflun um
skólahald og skólastarf. Er ráð-
herra skylt að gera Alþingi grein
fyrir framkvæmd þess á þriggja
ára fresti. Þá leggur menntamála-
ráðherra grunnskólanum til sam-
ræmd próf og ber ábyrgð á að fram
fari mat á skólum og skólastarfi.
Hann hefur umsjón með Þróunar-
sjóði grunnskóla og getur þar af
leiðandi haft forgöngu um þróun
og tilraunastarf í grunnskólum, að
fengnu samykki sveitarstjórnar.
Námsgagnagerð og útvegun náms-
gagna verða á vegum ríkisins. Loks
hefur ráðherra úrskurðarvald í ein-
stökum málum er snerta skólahald
og skólastarf í grunnskólum.
Nefndir enn
að störfum
Nýju grunnskólalögin voru sam-
þykkt sl. vor. í kjölfarið skipaði
menntamálaráðherra verkefnis-
stjórnir og nefndir til að fjalla um
flutninginn frá öllum hliðum. Ein
nefndin hefur skilað lokaskýrslu
og tvær nefndir áfangaskýrslum.
Á ráðstefnu Sambands íslenskra
sveitarfélaga um fjármál, sem hald-
in var í lok liðinnar viku, kom
ýmislegt fróðlegt í ljós. Þar var
m.a. ítrekað hversu slæm fjárhags-
staða sveitarfélaganna er og að hún
hafi farið versnandi á undanförnum
árum allt fram til ársins 1994.
Karl Bjömsson, bæjarstjóri á Sel-
fossi, sem var einn framsögu-
manna, sagði skýringuna ósköp
einfalda. „Of mörg sveitarfélög
hafa eytt um efni fram. Þau hafa
alls ekki sniðið sér stakk eftir
vexti,“ vom hans orð. Þá sagði
hann rekstrartekjur vart nægja
fyrir rekstrarútgjöldum hjá mörg-
um sveitarfélögum.
En ef sveitarfélögin eru svona
illa stödd fjárhagslega og það kost-
ar þau frá 8 til 9 milljarða króna
árlega á árunum 1996-2000 að
reka grunnskólann, því er þá verið
að fara út í þessa framkvæmd?
Meginrökin eru þau, að með því
að færa stjórn skólanna til sveitar-
stjómarmanna fáist betri skóli
vegna nálægðar þeirra sem stjórna
honum við þá sem nota hann. Að
aðhaldið verði meira. Menn voru
að minnsta kosti fullir bjartsýni á
sínum tíma þegar 160 af 170 sveit-
arstjómarmönnum greiddu at-
kvæði með sameiningunni.
Vitum vér allir?
Á ráðstefnunni sköpuðust hvorki
miklar umræður né komu fram
margar fyrirspumir þegar gefínn
var kostur á þeim. Má því velta
fyrir sér hvort sveitarstjórnarmenn
séu enn sammála fyrri ákvörðunum
og telji sig ekki þurfa á umræð-
unni að halda, hvort þeir átti sig
ekki enn á stöðu mála eða hvort
þeir treysti á að ríkið sjái þeim
fyrir nægu fjármagni. Á ráðstefn-
unni tók einn sveitarstjórnarmanna
úr fámennu byggðarlagi svo stórt
upp í sig að segja að meirihluti
sveitarstjórnarmanna vissi ekkert
um málið. „Við erum flestir áhuga-
menn en ekki fagmenn," sagði
hann. Ekki stóðu fleiri upp til að
taka undir orð hans, en til þó nokk-
urra heyrðist í salnum sem tóku
undir þessi sjónarmið og sögðu
hann hafa rétt fyrir sér.
Óliklegt er að sveitarstjórnar-
menn geri sér ljósan þann kostnað-
arauka sem verður sarhfara því að
uppfylla lagaskyldu nýju grunn-
skólalaganna vegna þess að þeir
sem eru að vinna í nefndum hafa
ekki enn gert sér grein fyrir því.
Sveitarstjórnarmenn hafa hins veg-
ar ætíð lagt áherslu á að ríkið
standi við sín framlög, þó svo að
ákveðinnar tortryggni virðist gæta
í þá átt. í ljós kom einnig á ráð-
stefnunni að einhveijir hafa einnig
áhyggjur af því að skortur á fjár-
magni komi niður á gæðum skól-
anna, þannig að þeir geti ekki veitt
fullnægjandi þjónustu.
Kostnaður hækkar
í skýrslu kostnaðamefndar kem-
ur fram að kostnaður vegna grunn-
skólans sé 5,2 milljarðar 1995, 6,2
milljarðar 1996 og verði orðinn 6,7
milljarðar árið 2000. Inni í þeim
kostnaði er almennur launakostn-
aður, viðbótarkostnaður vegna kja-
rasamninga og kostnaður vegna
sérskóla og fræðsluskrifstofa.
í kostnaðarmati Karls eru ýmis
ný ákvæði miðað við eldri lög sem
að hans sögn auka útgjöld sveitar-
félaganna eftir yfirfærsluna. Um
er að ræða aukinn rekstrarkostnað
vegna lengingar skólatíma, viðbót-
arhúsnæðis og mötuneytisaðstöðu.
Einnig kostnaðarauki vegna ýmiss-
ar aðstöðu og tækja með aukinni
viðveru nemenda og kennara í skól-
anum, vegna sérfræðiþjónustu, sér-
kennslu, stjórnunar, gæðamats og
ýmissa annarra atriða í aukinni
starfsemi skólans. Að hans mati
vex rekstrarkostnaður vegna þess-
ara þátta um 150 milljónir króna
á ári og verður 750 milljónir árið
2000.
Auk þessa bendir Karl á að auk-
inn stofnkostnaður vegna skóla-
húsnæðis muni nema 1.200 milljón:
um á ári fram til ársins 2000. í
því efni vegur þyngst ákvæði um
einsetningu grunnskólans fyrir árið
2001 sem kallar á auknar fram-
kvæmdir við skólana. Þá bendir
hann á að kostnaður vegna lífeyris-
skuldbindinga nemi 300-400 millj-
ónum á ári.
Grunnskólinn kostar 9,1
milljarð árið 2000 en ekki 6,7
Að mati Karls verður kostnaður
við grunnskólann sem reikna þurfi
með við yfirfærsluna 8,0 milljarðar
1996 í stað 6,2 milljarða, 8,3 millj-
arðar 1997 í stað 6,4, 1998 verði
kostnaðurinn 8,5 í stað 6,5, 1999
verði kostnaðurinn kominn i 8,8
milljarða í stað 6,6 og árið 2000
verði hann orðinn 9,1 milljarður í
stað 6,7.
Hann benti á að útsvar sem hlut-
deild í skatttekjum ríkisins þurfi
að hækka mun meira en gert hefur
verið ráð fyrir til að vega upp þenn-
an kostnaðarauka eða um 3,13%
1996 í stað 2,44%, 1997 þurfi
hækkunin að vera 3,27% í stað
2,52%, 1998 þurfi hún að vera
3,38% í stað 2,57%, 1999 3,49% í
stað 2,62% og árið 2000 3,57% í
stað 2,64%.
í erindi sínu benti Karl meðal
annars á að hlutfall launakostnaðar
hjá sveitarfélögum færi úr 37% af
skatttekjum í 48% miðað við 7
milljarða flutning. Rekstrarafgang-
ur færi niður í 5% af skatttekjum
úr 7% 1994. Hann varaði við mikl-
um væntingum kennara til launa-
hækkana eftir yfirfærsluna og
benti á að þriggja launaflokka
hækkun til þeirra myndi éta upp
allan rekstrarafgang sveitarfélag-
anna. Þá væri ekkert eftir til af-
borgana og til framkvæmda.
í lok máls síns lagði hann áherslu
á að mikilvægt væri að fulltrúar
ríkisins og sveitarfélaganna gerðu
sér ljósa grein fyrir staðreyndum
málsins. „Þær upplýsingar sem ég
hef kynnt eru ekki til þess ætlaðar
'að draga úr mönnum kjarkinn. Þær
eru einungis settar fram til þess
að auðvelda fulltrúum ríkis og
sveitarfélaga að skynja fjárhags-
lega stærðargráðu þess verkefnis
sem við er að fást,“ sagði hann.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, for-
maður Sambands íslenskra sveit-
arfélaga, sagði einnig á ráðstefn-
unni að sveitarstjórnarmenn hafi
ítrekað látið í ljós þá skoðun sína
að ekkert verði af yfirfærslunni
nema samkomulag liggi fyrir um
réttinda- og lífeyrissjóðsmál kenn-
ara, um mat á kostnaði og flutn-
ingi tekjustofna frá ríki til sveitar-
félaga, auk faglegra þátta sem
leysa þurfi.
Ljóst er að mikið undirbúnings-
starf hefur verið unnið nú þegar
vegna yfirfærslunnar en mikil
vinna er einnig eftir. Spumingin
sem lá því í loftinu var hvort átta
mánuðir nægi til að ganga frá öll-
um endum þannig að viðunandi sé.
Nefnd um lagabreytingar
Tækniskóla íslands
Meginmark-
miðin haldist
óbreytt
skólar/
námskeið
■ Tölvunámskeið
- Windows 3.1
- Windows 3.11 ásamt Mail og Scedule
- Word 6.0 fyrir Windows og Marintosh
- WordPerfect 6.0 fyrir Windows
- Excel 5.0 fyrir Windows og Macintosh
- PageMaker 5.0 f. Windows/Macintosh
- Access 2.0 fyrir Windows
- PowerPoint 4.0 f. Windows/Macintosh
- Tölvubókhald
- Novell námskeið fyrir netstjóra
- Word og Excel uppfærsla og framhald
- Unglinganám, Windows eða forritun
- Windows forritun
- Intemet grunnur, frh. eða HTML skjðl
Kennt er á nýjustu útgáfur og veglegar
kennslubækur fylgja öllum námskeiðum.
Upplýsingar og skráning í síma
561-6699.
Tolvuskóli Revkjavi'kur
EKKI ER talin ástæða til að breyta
skilgreiningu á meginmarkmiðum
Tækniskóla íslands í lögum, en
rétt er talið að mótuð verði skýr
stefna í helstu málaflokkum, þar
sem fram komi sérstaða skólans
og áherslur hans. Ennfremur að
sett verði markmið í hveijum mála-
flokki og unnið samkvæmt þeim.
Þetta er meðal niðurstaða sem
nefnd, skipuð af menntamálaráð-
herra og ætlað var að skila tillög-
um að frumvarpi til laga um
Tækniskólann (TÍ), hefur lagt
fram. Var nefndinni falið að taka
mið af væntanlegu hlutverki og
þróun tæknimenntunar hér á landi
og í nágrannalöndum í framtíðinni.
Guðbrandur Steinþórsson, rekt-
or TÍ, sem sæti átti í nefndinni,
segir að engin kollsteypa hafí átt
sér stað. í raun sé verið að færa
hlutina til nútímalegra horfs. Fyrri
lög séu frá árinu 1972. „Markmið-
ið er að gera starfsemina skilvirk-
ari og kerfið sveigjanlegra til að
auðveldra sé að bregðast við
breyttum aðstæðum ef þurfa þyk-
ir,“ sagði hann.
Helstu niðurstöður nefndarinnar
eru:
• í framtíðinni verði staða rektors
auglýst laus til umsóknar og skip-
að verði í hana til 4 ára í senn.
• Skólanefnd verði lögð niður í
núverandi mynd, en í stað hennar
komi ráðgjafarnefnd. Auk þessa
verði tengsl skólans við atvinnulíf-
ið byggð upp á deildagrundvelli.
Komið verði á deildaráðum hlið-
stæðum núverandi námsbrauta-
nefndum í heilbrigðisdeild til að
tryggja að áhrif viðkomandi at-
vinnulífsgreina á námsframboði
deildarinnar verði stöðugt og í
samræmi við það nýjasta sem er
að gerast í atvinnulífinu hveiju
sinni.
• Skólastjórn í núverandí formi
verði lögð niður og í hennar stað
komi ný innri stjórn með vel skil-
greint verksvið og ábyrgð. í henni
eigi sæti rektor, deildarstjórar,
fulltrúar kennarafélags og nem-
enda.
• Ákvæði um deildaskiptingu
verði ekki bundin í lögum en
ákvörðuð í reglugerð.
• Ákvæði um gæðastjórnun/eftir-
lit og utanaðkomandi úttektir með
aðild atinnulífs og ráðuneytis verði
fest í lög og tryggð með fjárveit-
ingum, sem eðlilegur og reglu-
bundinn þáttur í skólastarfinu.
• Að tekin verði upp samnings-
stjórnun við skólann.
• Vinnsukylda kennara feli að
hluta í sér hagnýt verkefni tengd
atvinnulífinu.
• Samstarf milli Tækniskólans og
þeirra skóla sem bjóða upp á nám
til tæknistúdentsprófs verði eflt.