Morgunblaðið - 29.11.1995, Blaðsíða 56

N__G
L«TT*
alltaf á
Miövikudögxun
MORGUNBLABIÐ, KRINGLAN 1, 103 REYKIA VÍK, SlMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181,
PÓSTHÓLF 3040, NETFANG MBL@CENTRUM.1S / AKUREYRI: HAFNARSTRÆTI 85
MIÐVIKUDAGUR 29. NÓVEMBER 1995
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
Morgunblaðið/RAX
Leggja til aukningu á loðnukvótanum
Gæti þýtt 3,5
milljarða útflutn-
ing’stekjur
HAFRANNSÓKNASTOFNUNIN
hefur lagt það til við sjávarútvegs-
ráðuneytið að heildarloðnukvóti
verði hækkaður upp í 1.150.000
tonn, en áður hafði verið gefinn
út bráðabirgðakvóti upp á 800.000
tonn. Aukningin, sem lögð er til,
gæti fært þjóðarbúinu um 3,5 millj-
arða í útflutningstekjur.
Verð á fiskimjöli og lýsi er nú
hið hæsta sem um getur í mörg
ár. Verð á mjöli er nálægt 40.000
krónum tonnið og verð á lýsi um
35.000 krónur. Verð á venjulegu
mjöli hefur hækkað mjög ört að
undanförnu, vegna skyndilegs
skorts á markaðnum, en búizt er
við að það ástand vari aðeins í
skamman tíma. Einnig er sjald-
gæft að bæði verð á lýsi og mjöli
sé í hámarki á sama tíma. Öll þessi
aukning kemur í hlut íslendinga
vegna ákvæða í samningi okkar
við Norðmenn og Grænlendinga
um sameiginlega nýtingu loðnu-
stofnins. Þeir fá hærri hluta upp-
hafskvótans, en aukningin síðar
rennur öll til íslands sé hún ekki
meiri en 33%.
Verð á Ioðnu upp úr sjó er nú
um 6.000 krónur á tonnið, þannig
að til útgerðar og sjómanna renna
um tveir milljarðar króna, náist
þessi viðbót öll. Tekjur vinnslunnar
af bræðslu loðnunnar yrðu þá 1,4
milljarðar króna að frádregnu hrá-
efnisverðinu.
■ Leggja til 350.000/C2
Jólatré sótt
UM mánaðamótin nóvember/des-
ember eru jólatré Garðabæjar
sótt upp í Skógrækt ríkisins í
Skorradal. í ár voru tíu tré valin.
Tréð á myndinni er tæpir 10
metrar að hæð og var fellt í
Stálpastaðahlíð. Agúst Árnason,
skógarvörður, Sigurður Magnús-
son, starfsmaður garðyrkjudeild-
ar Garðabæjar og Ingi Ágústsson,
starfsmaður Skógræktarinnar,
drógu jólatréð til byggða.
Aðstoð vegna greiðsluerfiðleika leysir vanda minnihluta umsækjenda
Greiðslubyrði meirihluta
áfram illviðráðanleg
Morgunblaðið/Kristján Kristjánsson
Þrettán radda pípu-
orgel á bænum
JÓHANN Ólafsson, kúabóndi
og organisti á Ytra-Hvarfi í
Svarfaðardal, er að setja upp
gamla orgelið úr Eyrarbakka-
kirkju í einu herbergjanna á
bænum, en það ætlar hann að
nota til æfinga. Orgelið er 13
Tradda, með tveimur spilaborð-
um og fótspili og eru pípurnar
hátt á annað hundrað talsins.
„Ég hef verið að leita eftir
hljóðfæri og var að velta fyrir
mér að kaupa rafmagnsorgel,
en þau eru mjög dýr,“ segir
Jóhann, sem fékk orgelið á
Eyrarbakka gegn því að sókn-
arnefnd kirkjunnar þar þyrfti
ekki að bera kostnað af brott-
flutningi þess.
Jóhann er organisti í tveimur
kirkjum í Svarfaðardal og
stundar nám í orgelleik í Tón-
listarskólanum á Akureyri.
Hann er nú á 7. stigi „og stefni
að því að klára fyrir aldamót,"
segir hann. Jóhann segir orgel-
ið spara sér heilmikla fyrirhöfn
og ferðir, hann hafi fengið að
æfa sig í Dalvíkurkirkju, en
geti gert það heima þegar
hljóðfærið sé komið upp, sem
vonandi verði fyrir jól.
■ Setur pípuorgel/12
ÍBÚÐAREIGENDUR, sem sækja
um aðstoð hjá Húsnæðisstofnun rík-
isins vegna greiðsluerfiðleika, bera
að jafnaði greiðslubyrði af lánum,
sem svarar til 9'8% af heildarlaunum
þeirra. Eftir að fólkið hefur fengið
aðstoð tekst aðeins 42% að koma
greiðslubyrði sinni niður fyrir 30%
af heildartekjunum, en 58% — þar
með talinn sá þriðjungur umsækj-
enda, sem ekki uppfyllir skilyrði til
að fá aðstoð — eiga áfram að borga
lánardrottnum meira en þriðjung
heildarlauna sinna í mánuði hverj-
um.
í greiðslumati vegna húsbréfalána
er hins vegar miðað við að greiðslu-
byrði íbúðarkaupenda fari ekki yfir
18% af heildartekjum og talið er að
margir geti ekki staðið undir 20-30%
greiðslubyrði til lengri tíma.
Þetta kemur fram í skýrslu Hús-
næðisstofnunar, sem Morgunblaðið
hefur undir höndum. Þar er gerð
úttekt á greiðsluerfiðleikaaðstoð,
sem veitt var frá því í október 1993,
en þá hófst samstarf lánastofnana
um sérstakar aðgerðir til að leysa
vanda íbúðareigenda, og fram í sept-
ember á þessu ári.
Meðalgreiðslubyrðin 98%
Á þessum tíma afgreiddi Hús-
næðisstofnun tæplega 2.500 um-
sóknir um aðstoð vegna greiðsluerf-
iðleika. Greiðslubyrðin af húsnæðis-
lánum, lífeyrissjóðslánum og banka-
lánum þessa fólks er að meðaltali
98% af heildartekjum þess, þ.e. tekj-
um fyrir skatta.
Meðallaun umsækjendanna voru á
bilinu 160-170 þúsund krónur, en
algengt var að þeir væru með marg-
föld mánaðarlaunin í vanskilum.
Þannig voru lántakar í húsbréfakerf-
inu að meðaltali komnir með rúma
milljón króna í vanskil, en þeir, sem
skulduðu eingöngu Byggingarsjóði
ríkisins og Byggingarsjóði verka-
manna, voru með 700-800 þúsund
krónur í vanskilum að meðaltali.
Um 70% umsóknanna voru sam-
þykkt, en þeim þriðjungi umsækj-
enda, sem var synjað, hefur væntan-
lega verið nauðugur einn kostur að
reyna að losna við húseignir sínar.
Þau 28%, sem fengu fyrirgreiðslu en
tókst ekki að lækka greiðslubyrði
sína niður fyrir 30% markið, fengu
aðstoð í von um að úr rættist í launa-
málum þeirra eða að þeir ættu auð-
veldara með að selja eignir sínar
fijálsri sölu.
62% í erfiðleikum vegna
tekjumissis
Talið er að um 62% þeirra, sem
sóttu um aðstoð, hafi lent í erfiðleik-
um vegna lækkandi tekna eða at-
vinnumissis, 10% vegna veikinda og
28% af öðrum orsökum, til dæmis
vegna ótímabærra fjárfestinga,
óráðsíu eða offjárfestingar.
Bent er á það í skýrslunni að fjöldi
umsækjenda, sem fengið hafi hús-
bréfalán til íbúðakaupa, sé aðeins
tvöfaldur fjöldi þeirra, sem hafi ein-
göngu fengið Byggingarsjóðslán.
Mátt hafi ætla að hlutfall umsækj-
enda með Byggingarsjóðslán væri
lægra. Skýrsluhöfundur telur þetta
benda til að vandi íbúðareigenda sé
á vissan hátt óháður því húsnæðis-
lánakerfi, sem í boði sé.
Minnsta atvinnuleysi frá 1991
ATVINNUÞÁTTTAKA hefur aukist
umtalsvert á þessu ári samkvæmt
vinnumarkaðskönnun Hagstofu ís-
lands í nóvember. Könnunin leiðir í
ljós að 3,9% vinnuaflsins voru án at-
vinnu og er það minnsta atvinnuleysi
sem Hagstofan hefur mælt síðan
1991.
Hlutfall fólks á vinnumarkaði af
öllum svarendum í könnuninni var
83% sem jafngildir um 149.500
manns. Starfandi fólki hefur fjölgað
um 5.000 frá því í nóvember 1994
eða úr 138.700 í 143.700 manns. Frá
því í apríl síðastliðnum hefur starf-
andi fólki fjölgað um 3.500. Skv.
könnun Hagstofunnar telst fólk hafa
atvinnu ef það hefur unnið eina
klukkustund eða lengur í viðmiðunar-
vikunni sem könnunin tekur til. Skv.
niðurstöðum hennar eru 87,2% karla
og 49,8% kvenna í fullu starfí en
43,9% kvenna sögðust vera í hluta-
starfi. Atvinnuleysi jafngildir því að
um 5.800 einstaklingar hafi verið án
atvinnu um miðjan nóvember en í
samskonar könnun fyrir ári mældist
atvinnuleysið 4,8%.
■ Starfandi fólki fjölgaði/28
- Starfshlutfall
eftir kyni
í nóvember 1995
Karlar Konur Alls
Fullt starf 87,2% 49,8% 69,8%
Hlutastarf 4,9% 43,9% 23,0%
Óskilgreint 5,3% 3,1% 4,3%
ihlaupavinna 2,6% 3,3% 2,9%
Alls 100,0 100,0 100,0
Heimild: Hagstolan, nóvember 1995