Morgunblaðið - 30.11.1995, Blaðsíða 4

4 B FIMMTUDAGUR 30. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Nýstárleg hugmynd er komin fram um byggingu etanólverksmiðju sem gæti skapað á annað hundrað störf
Lúpínu á tankinn
FJOLUBLAAR breiður lúp-
ínunnar blasa gjaman við
þegar ekið er um hrjós-
truga sanda sem þekja
orðið stóran hluta landsins. Þessi
jurt er líklegast ein harðgerasta
landgræðslujurt hér á landi og
sýnist sitt hvetjum um hversu mik-
ið eigi að nota hana við upp-
græðslu. Eflaust dettur þó fæstum
í hug að þarna geti verið á ferð-
inni hráefni í arðvæna framleiðslu.
Þeir Baldur Líndal efnaverkfræð-
ingur og Asgeir Leifsson verkfræð-
ingur hafa hins vegar sett fram
afar nýstárlega hugmynd um
hvernig nýta megi lúpínuna til
framleiðslu á etanóli. Þeir félagar
telja að hér geti verið um mjög
arðbæran iðnað að ræða, sem að
auki slái tvær flugur í einu höggi;
stuðli að aukinni landgræðslu
ásamt því að skila talsverðum
hagnaði.
Kveikjan að þessari hugmynd,
að sögn Ásgeirs, var mikið pappírs-
fjall í Hollandi, sem þarlent fyrir-
tæki átti í vandræðum með að
losna við. „Hér var um óendurvinn-
anlegan pappír að ræða og buðust
fulltrúar fyrirtækisins jafnvel til
að gefa pappírinn ef hægt væri
að nýta hann í þessa framleiðslu,"
segir Ásgeir. „Áhugi þeirra á þessu
verkefni dvínaði hins vegar mikið
þegar Kínverjar fóru af einhveijum
ástæðum að kaupa þennan pappír
mjög dýru verði.
Við leituðum því annarra lausna
og sáum það fljótlega að hér þyrfti
að fínna innlent hráefni vegna
mikils flutningskostnaðar. Þar sem
iðnaðarviður er ekki til staðar hér
beindist áhugi okkar fljótlega að
lúpínunni, enda er jurtin mjög
harðgerð, hún þarf ekki áburð og
hægt er að rækta hana á landsvæð-
um sem ekki eru nýtanleg til ann-
arra hluta.“
Þriggja milljarða
fjárfesting
Hér er á ferðinni nokkuð óvenju-
leg hugmynd og því ekki óeðlilegt
að menn velti því fyrir sér hvort
að rekstur verksmiðju af þessu
tagi geti gengið upp. Þeir Baldur
og Ásgeir hafa unnið forkönnun á
mögulegri arðsemi af framleiðsl-
unni miðað við verksmiðju sem
framleiddi 50 þúsund tonn af etan-
óli á ári hveiju og hefði um 160
manns í vinnu.
Heildarkostnaður við að reisa
slíka verksmiðju yrði að þeirra
sögn um 3 milljarðar króna og því
Verkfræðingamir Baldur Líndal og Ásgeir
Leifsson hafa lokið við forathugun á hag-
kvæmni þess að reisa etanólverksmiðju í
Hveragerði. Hráefnið þekkja flestir, en varla
fyrir þessa eiginleika, því hugmyndin er að
framleiða etanólið úr lúpínu. Þorsteinn Víg-
lundsson kynnti sér þessar hugmyndir.
Hagkvæmniathugun á framleiðslu á
50.000 tonnum af etanóli úr lúpínu
Hver lítri, 50 þús.
GJOLD: kr. tonn á ári
Hráefni, lúpína, 3,8 kg. þurrefni á kr. 4,00/kg ■. 15,20 • ■ 950,0 m.kr.
önnur hráefni ■ ■ 2,00 ■ ■ 125,0 m.kr.
Orka Jarðgufa, 12,6kg/l á 210,00/tonn $3,00/t) • • 2,64 • ■ 165,0 m.kr.
Raforka,0,4kWh/lákr2,80/kWh ....... 1,12 ... 70,0m.kr.
Vatn o.fl.................................... 0,16 • ■ • 10,0 m.kr.
Vinnuafl/stjórnun 160 manns á kr. 200 þús./mán.
+ launatengd gjöld, 35% .... 8,19
Yfirstjórn og skrifstofuhald ........... 2,80
Ýmis kostnaður, 10% .................... 3,21
Fjármagnskostnaður, 15% af 3 milljörðum kr.
Samtals
. ID
Etanól...
Fóður ...
Áburður .
Lignin ...
Samtala
HAGNAÐUR
7,11
42,43
511,9 m.kr.
175m.kr.
200,6 m.kr.
444,4 m.kr.
2.651,9 m.kr.
1.250,0 m.kr.
1.062,5 m.kr.
371,9 m.kr.
156,3 m.kr.
2.840,6 m.kr.
188,7 m.kr.
200 þúsund krónur og starfsmenn
yrðu 160, sem án efa er of mikið.
Þá reiknum við með því að 20 krón-
ur fáist fyrir hvern lítra af etan-
óli, en heimsmarkaðsverðið í dag
er 27 krónur,“ segir Ásgeir.
Söluverðmæti hliðarafurðanna
er einnig vísvitandi vanmetið.
„Hvað fóðrið varðar er varla hægt
að tala um hliðarafurð, því fóður-
framleiðslan er nánast til jafns á
við etanólframleiðsluna," segir
Ásgeir. „Við verðlagningu þess
miðum við við hefðbundið fóður-
verð, sem er um 20 þúsund krónur
á tonnið. Þá er ekki tekið með í
reikninginn að hér er um lífrænt
fóður að ræða sem getur verið
talsvert verðmætara.“
Svipaða sögu er að segja af
áburðinum. „Þar erum við einnig
að tala um lífræna afurð og mér
skilst að það sé einmitt skortur á
lífrænum áburði sem standi lífræn-
um landbúnaði fyrir þrifum. Þar
gerum við hins vegar aðeins ráð
fyrir að 7 krónur fáist fyrir hvert
kíló. Beinamjöl, sem er önnur teg-
und af lífrænum áburði, er hins
vegar selt á 35 krónur kílóið,“ seg-
ir Ásgeir.
Þeir félagar segja það gríðarlega
mikilvægt að verksmiðjan sé sam-
keppnishæf á alþjóðlegan mæii-
kvarða, enda ekki mikill markaður
fyrir afurðirnar hér á landi. Þeir
gera því ráð fyrir að etanólið verði
að stærstum hluta flutt út, þá
ýmist til íblöndunar í bensín eða
til notkunar í snyrtivörur eða í
lyíjaiðnaði.

Veruleg hagræðing
væri af flutningi
hráefnisins um
pípulögn
Möguleg ræktunarsvæði lúpínu
Nokkur óvissa er um ræktun
austan Mýrdalssands því að
Mýrdalssandur þar eru ár óstöðugar
• HONNUN * G Æ D I • NOTAGILD
^>húL.t,
3
s&eAut
SKRIFSTOFUHÚSGÖGN
Á.GUDMUNDSSON HF.
húsgagnaverksmiöja
Skemmuvegi 4 Kópavogi Sími 5573100
er hér um mjög stórt verkefni að
ræða á íslenskan mælikvarða, en
niðurstöður forathugunarinnar
bendir til þess að hér gæti verið á
ferðinni þokkalega arðbær fram-
Ieiðslugrein. Yfirlit yfir helstu
kostnaðar- og tekjuliði má sjá í
meðfylgjandi töflu.
Framleiðsluferlið er nokkuð ein-
falt, að sögn Ásgeirs. Lúpínan yrði
ræktuð á véltækum ökrum, slegin,
hökkuð og geymd þar í gryfjum.
Hún yrði síðan flutt með pípum til
verksmiðjunnar, jafnóðum og þörf
væri á hráefninu. í verksmiðjunni
er lúpínan síðan látin geijast og
að lokum er etanólið eimað frá.
Eftir verða þijár hliðarafurðir, sem
gera þessa framleiðslu ekki síður
vænlega, en þær eru fóður, áburð-
ur og lignin.
Þessar afurðir gætu allar gefið
af sér nokkrar tekjur. „í flestum
tilfellum höfum við vísvitandi van-
metið tekjurnar en ofmetið
kostnaðinn í útreikningum okkar.
T.d. gerum við ráð fyrir því að
meðallaun í verksmiðjunni yrðu um
Ódýr jarðgufa mikill kostur
Þeir Baldur og Ásgeir segja þijá
kosti við lúpínurækt til framleiðslu
etanóls hér á landi. í fyrsta lagi
sé nægt landrými til staðar, þar
sem sæmileg sátt gæti náðst um
lúpínurækt. Fyrst og fremst sé þá
litið til uppsveita Rangárvallasýslu,
þar sem mikil gróðureyðing hefur
átt sér stað, auk Mýrdalssands.
Þessi svæði myndu duga til að sjá
verksmiðjunni fyrir nægu hráefni
og að auki sé til staðar mikið land-
rými víða á Suðurlandi sem mætti
nýta. Skyggðu svæðin á kortinu
sýna hvaða svæði koma til greina.
I heildina er verið að tala um tæp-
lega 1.000 ferkílómetra landsvæði,
sem gæti gefið af sér allt að 390
þúsund tonn af þurrefni, en til
framleiðslu á einum lítra af etan-
óli þarf um 3,8 kg af þurrefni.
í öðru lagi skiptir hið mikla
magn fóðurs sem fellur til í fram-
leiðslunni verulegu máli, en í því
geta falist umtalsverð verðmæti.
Þriðji kosturinn, og'sá sem ef til
vill vegur hvað þyngst, að mati
Baldurs, er lágt verð á jarðgufu
hér á landi. Jarðgufan er notuð í
geijunarferlinu og í eimingunni,
og einnig til þurrkunar á áburðin-
um og fóðrinu. Baldur segir þetta
vera orkufrekan iðnað og því gagn:
ist ódýr jarðgufa vel í honum. „I
raun má segja að kostnaðurinn við
gufuna sé ein helsta fyrirstaðan
fyrir því að hægt sé að framleiða
etanólið svo ódýrt annars staðar,“
segir Baldur.
Til þess að nýta inegi þetta lága
orkuverð sem best hefur verið
rætt um að staðsetja verksmiðjuna
við Hveragerði. „Ástæðan er ekki
aðeins nálægðin við þau svæði sem
ætlunin er að nýta til ræktunar
heldur er einnig talsvert magn af
gufu þar til staðar. Okkur sýnist
að það sé hagkvæmara að stað-
setja verksmiðjuna nálægt gufu
en nærri höfn, því það þarf ekki
að fylgja því mikill kostnaður að
flytja etanólið til strandar," segir
Baldur.
Mjög vistvænn iðnaður
Etanólframleiðsla úr lífrænum
hráefnum er mjög vistvæn stóriðja.
Lítil sem engin mengun hlýst af
starfsemi hennar og hráefnin og
afurðirnar eru lífrænar. í dag er
etanól notað sem eldsneyti á bíla
í Brasilíu,_ýmist hreint eða blandað
bensíni. Áhugi vestrænna ríkja á
þessum möguleika hefur farið vax-
andi að undanförnu sökum þess
að íblöndun dregur verulega úr
mengun sem hlýst af útblæstri bíla.
Eitt helsta áhyggjuefnið varðandi
þessa mengun eru gróðurhúsa-
áhrifin, þ.e. hin mikla aukning
koldíoxíðs í andrúmsloftinu sem
veldur hækkandi hitastigi á jörðu.
Þeir Baldur og Ásgeir benda á
að með notkun etanóls skapist ,
meira jafnvægi í myndun koldíoxíðs
í andrúmsloftinu. „Við bruna etan-
óls myndast koldíoxíð, líkt og við
bruna bensíns. Hins vegar er koldí-
oxíð sem losnar við brana bensíns
hrein viðbót við það sem fyrir er í
andrúmsloftinu, þar sem olían kem-
ur úr iðrum jarðar,“ segir Ásgeir.
„Lífrænt framleitt etanól veldur
hins vegar engri aukningu koldíox-
íðs við bruna, því plönturnar, sem
notaðar era til framleiðslunnar,
vinna það úr andrúmsloftinu og
viðhalda því ákveðnu jafnvægi.“
Undirbúningstíminn
nokkur ár
Þeir félagar gera ráð fyrir að
það taki nokkur ár að koma upp
viðunandi ræktarsvæði. Reikna
megi með því að hægt yrði að slá
lúpínuna í fyrsta sinn 3 árum eftir
sáningu, en ætla megi að það taki
u.þ.b. 8 ár að rækta upp nægilega
stórt svæði fyrir verksmiðju af
þessari stærð.
Ásgeir segir að enn eigi eftir
að skoða íjölmarga þætti í þessum
rekstri betur. Hins vegar séu þeir
komnir eins langt og hægt sé að
komast með þetta verkefni á papp-
írunum. Nú verði að gera ýmsar
athuganir, bæði á lúpínunni, geij-
unarferlinu og ýmsu öðru. Reikna
megi með því að sú vinna taki um
tvö ár en það sem standi í vegi
fyrir frekari athugunum sé skortur
á Ijármagni. Um 20 milljónir þurfi
til að ljúka við arðsemiskönnun og
þær tilraunir sem henni fylgja og
sé nú verið að vinna í því að afla
þessari hugmynd fylgis.
„Okkur finnst þetta mjög gott
mál og jákvætt hvernig sem á það
er litið. Þegar upp er staðið er
þetta landgræðsla sem borgar sig.
Ef við skoðum etanól sem fram-
leitt úr afgangi af sykurframleiðslu
þá hefur okkar framleiðsla tvennt
fram yfir það. Við fáum próteinin
og þar með fóðrið. Hins vegar
höfum við jarðgufuna líka. Við
teljum því að það sé rétt að athuga
vel hvort að þessi hugmynd sé
ekki samkeppnishæf miðað við
aðrar framleiðsluaðferðir,“ segir
Ásgeir.