Morgunblaðið - 01.12.1995, Blaðsíða 2

2 B FÖSTUDAGUR 1. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Sýndu mér fötin
og ég skal segja þér hver þú ert
FÖTIN skapa kannski ekki
B manninn, en maðurinn getur
sem hægast notað föt til að
Oí skapa ímynd. Að mati ítalskra
sálfræðinga við rannsóknar-
stofnun sálfræðideildar há-
ÍJl skólans í Tórínó nota margir
föt til að senda skilaboð um
að þeir séu árásargjarnir. Nýlega
rannsökuðu þeir áhrif fatnaðar á
viðhorf barna og unglinga og
greindi ítalska sálfræðiritið Psico-
logia frá niðurstöðum.
Nakinn í martröð
Bent er á mikilvægi fatnaðar og
þá staðreynd að algengasta mar-
tröð fólks sé vandræðaleg uppá-
koma sem tengist því að vera nak-
inn á óviðeigandi stað og stund.
„Föt eru eins og annað húðlag, sem
hylur okkur. Okkur finnst við geta
falið sjálfið (egóið) með fötum og
gerum það gjarnan. í þau fáu skipti
sem við erum nakin nálægt öðru
fólki, t.d. þegar móðir og korna-
barn eru saman, eða par í ástar-
leik, myndast tengsl sem eru miklu
nánari en önnur tengsl. Þeir sem
forðast mjög náin tengsl hafa rík-
ari tilhneigingu til að fela sjálf sitt
með fötum. Það er ekki að ástæðu-
lausu að algengasta martröð fólks
snýst um að vera nakinn á við-
kvæmum stað og viðkvæmri
stundu. Því fylgir mikil skömm,
sem fólk finnur oft fyrir þegar það
hrekkur upp af martröðinni," segir
í greinargerð með niðurstöðum
rannsóknarinnar.
Sagt er að kiæðaburður geti
einnig gefið vísbendingu um menn-
ingarsamfélag okkar, skapgerð,
þjóðfélagslega stöðu og áhuga á
að tilheyra ákveðnum hópi. „Maður
sem gengur í gallabuxum getur
verið að leita að viðurkenningu
annarra og gefa þörf fyrir hana í
skyn, til dæmis ef flestir í kringum
hann eru líka í gallabuxum. Galla-
buxur geta líka verið merki um
þörf til að skera sig úr hópnum,
til dæmis ef farið er í gallabux-
um í kirkjubrúðkaup, eða annað
þar sem flestir eru formlegar
til fara,“ segja sálfræðingarnir.
Vaxtarlag og sálgerðir
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
leitað er að tengslum milli útlits
og skapgerðar, enda fjallar ein
af þekktari kenningum í sál-
fræði þessarar aldar um flokkun
persónuleika eftir líkamsvexti.
I kenningu, sem þýski geðlækn-
irinn Kretschmer setti fram árið
1925, lagði hann til grundvallar
hugmynd um að ákveðin sál-
gerð svaraði til ákveðins vaxtar-
lags. Þykir áhrifa Jungs gæta
í kenningu Kretschmers og
einnig er sagt að hann hafi orð-
ið fyrir miklumáhrifum frá
þýska geð- lækninum
Kraepelin, sem kom fram
með einfalda \ flokkun
á geðsjúkdómum \
aldamótin.
Kretschmer skipti
vaxtarlagi manna í
þrennt og sagði mun-
inn meira áberandi
meðal karla en kvenna.
Hann taldi sig
hafa
fundið út
að geðklofi
væri algengari
Pönkarar vilja
senda fró
sér skýr
skilo-
boö og ýkja
þess vegna hór-
greióslu og
klæöaburó.
hjá grönnum mönnum og þeim sem
væru kraftalega vaxnir, en feit-
lagnir hefðu meiri tilhneigingu til
að fá geðhvarfasýki. Hafa menn æ
síðan velt vöngum yfir kenningum
Kretschmers og sýnist sitt hverjum,
þótt þeim virðist fremur fara fækk-
andi sem aðhyllast þær.
Silvia Bonino, ítalskur sálfræð-
ingur og prófessor við Tórínó-
háskóla, hefur meðal annars rann-
sakað klæðaburð og hugarfar
pönkara. „Þeir nota fatnað og fylgi-
hluti til að hafa ógnvekjandi áhrif
og til að finna samsvörun innan
klíkunnar sem þeir tilheyra," segir
hún. „Skilaboð sem þeir senda eru
ýkt og þar af leiðandi skýr. Fötin
eru áberandi og hárið oft litað
rautt, grænt eða blátt,
stundum rakað að
MYNDSKREYTING við sögu af Pélri árásar-
gjarna (til hægri) og Ola fórnarlambi (til
vinstri). Pétur er greinilega stærri og vöðva-
meiri, en svört og rauð föt hans vöktu einnig
athygli sálfræðinga.
SEX ára barn
teiknar ógn-
vald. Tákn eru
óskýrari en hjá
eldri börnum.
um
ss*®
ÓGNVALDUR í augum 16 ára
unglings er öróttur, með
eyrnalokka og hanakamb.
öðru leyti en því að hanakambur
er látinn rísa á miðju höfði. Stíg-
vél, keðjur og svartir leðuijakkar
með axlapúðum eru oft hluti af
heildarmyndinni. Með klæðaburði
sínum vilja þeir sýna fólki að þeir
hafi völdin, þeir séu reiðubúnir að
ganga langt til að fá sínu fram-
gengt og því sé ráðlegast að hlýða
þeim.“
Föt sklpta meira máli á
unglingsárum
Þykir sálfræðingunum ljóst að
föt skipti meira máli þegar fólk
kemst á unglingsár og að skarpar
línur í sniði beri vott um grimmd
12 ÁRA barn sýnir hér mann,
sem vekur ugg hjá því. Föt
og hárgreiðsla eru áberandi.
og neikvæðni meðan mjúkar og
ávalar línur einkenni hið blíða og
góða. Þeir leggja áherslu á að ung
börn sjái lífið á einfaldan hátt og
oft nægi að klæðaburður skeri sig
úr fjöldanum til að þau álíti að
viðkomandi sé ógnvaldur. „Eldri
börn geta byggt á reynslu þegar
þau draga ályktanir og unglingur
veit að sá sem vill vera ógnvekj-
andi þarf ekki endilega að hnykla
upphandleggsvöðva í tíma og
ótíma, heldur getur hann notað
föt til að senda skýr skilaboð til
þeirra sem á vegi hans verða.“
■
Brynja Tomer
Verslunarskóla-
nemarnir Hera
Haróardóttir og
Þórey Einars-
dóttir fengu
skemmtilega
jmynd. Þær
íóu aó gefa
út dagatal.
Morgunblaðið/Sverrir
Morgunblaðið/Árni Sæberg
FRÁ vinstri eru Ijósmyndararnir Tómas Jónsson, Egill
Prunner og Vífill Prunner. Fyrirsæturnar eru íris María
Stefánsdóttir og Bragi Elíasson.
Dagatal svo
þær hafi eitthvað
skemmtilegt fyrir stafni
„ÞETTA var bara hugmynd sem ég fékk í sumar, svo
fór allt af stað eiginlega óvart,“ segir Ágústa Hera
Harðardóttir, 17 ára Verslunarskólanemi, sem ásamt
vinkonu sinni og skólasystur, Þóreyju Evu Einars-
dóttur, hefur lagt dag við nótt undanfarið við að
gefa út sérhannað dagatal.
Ágústa Hera, eða Hera eins og hún vill láta
DAGBJÖRT Reginsdóttir, Sigurbjörg Ólafsdóttir og Rán Ing-
varsdóttir eru meðal Verslunarskólanemanna sem prýða
dagatal Heru og Þóreyjar.
kalla sig, og Þórey Eva leituðu lið-
sinnis skólafélaga sinna sem tóku
hugmyndinni um dagatalið fagn-
andi. „Við fengum vini okkar úr
skólanum, 10 stelpur og 4 stráka,
í fyrirsætustörf," segja þær. „Svo
fengum við aðstöðu í ljósmynda-
stúdíói hjá Vífli og Agli Prunner
sem tóku myndirnar ásamt Tómasi
Jónssyni."
Hera og Þórey gengu á milli
verslana til að fá lánuð föt á fyrir-
sæturnar. I leiðinni seldu þær aug-
lýsingar undir myndirnar á dagatal-
inu „til að fá smá pening upp í
kostnað." Snyrtistofan Face sá um
andlitssnyrtinguna gegn auglýs-
ingu og auk þess kom við sögu „fullt
af fólki sem hjálpaði mikið.“
Eftir heilmikla vinnu undanfarna
daga og vikur er nú aðeins prentun-
in eftir. Hera og Þórey Eva eru að
leita tilboða en dagatalið á að
prenta í 500 eintökum. Þær segjast
þurfa að selja eintakið á 500 krón-
ur til að ná inn fyrir kostnaði, en
auk prentkostnaðar féllu til ýmis
útgjöld vegna myndatöku og ann-
ars. Dagatalið ætla þær til að byija
með að selja í skólanum og síðan
vinum og ættingjum. „Ætli það
verði ekki í mörgum jólapökkum frá
okkur í ár.“
En hvers vegna taka 17 ára
Verslunarskólastúlkur upp á því að
gefa út dagatal?
„Þetta er gert til þess að hafa
eitthvað fyrir stafni,“ segja þær.