Morgunblaðið - 02.12.1995, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
SAMKEPPNI í FJARSKIPTUM
Póstur og sími ber höfuð
o g herðar yfír keppinauta á
íslenskum fjarskiptamark-
aði. Forystumenn stofnun-
arinnar búast við vaxandi
Guðni Einarsson ræddi
við Harald Sigurðsson,
framkvæmdastjóra Sam-
keppnissviðs P&S og Pétur
Gunnarsson ræddi við Guð-
keppni í fjarskiptum, ekki síst frá fjölþjóðafyrirtækjum. mund Björnsson, aðstoðar póst- og símamálastjóra.
Samkeppnin og
einkaleyfið skilja
Morgunblaðið/Kristinn
HARALDUR Sigurðsson, framkvæmdastjóri Samkeppnissviðs
Pósts og síma.
SAMKEPPNISSVIÐ Pósts og síma
(P&S) er öflug rekstrareining. Velta
þess nemur um 20% af heildarveltu
P&S og áætlað að hún verði um 1,7
milljarðar í ár og tæpir'2 milljarðar
á næsta ári. Heildarvelta Pósts og
síma 1994 var tæpir 10 milljarðar.
Um fjórðungur tekna kom frá póst-
þjónustunni og 7,5 milljarðar úr síma-
rekstrinum. Fastir starfsmenn Sam-
keppnissviðs eru um 80.
Haraldur Sigurðsson verkfræðing-
ur er framkvæmdastjóri hins nýstofn-
aða Samkeppnissviðs P&S. Hann seg-
ir stefnt að því að vinnu við aðskilnað
Samkeppnissviðs frá einkaleyfís-
rekstri P&S ljúki fyrir áramót. Undir
Samkeppnissvið heyra farsímaþjón-
ustumar (NMT-450 og GSM), boð-
kerfíð, gagnaflutningsþjónusta, inn-
kaup og sala notendabúnaðar, rekst-
ur verkstæða, markaðsmál, fjölþjóða-
samskipti og virðisaukandi þjónusta
af ýmsu tagi.
Haraldur segir að ákvörðun um
aðskilnað rekstrarsviðanna hafi verið
tekin á miðju starfsári og því hafi
vinnan við uppgjörið orðið meiri en
ella. Unnið er eftir skýrum vinnuregl-
um og vinnan margþætt. „Það verður
að tryggja að það verði hrein skil á
milli þess sem verður eftir í einkaleyf-
isrekstrinum og þess sem færist yfír
í samkeppnisrekstur," sagði Haraldur.
Samkeppnissvið hyggst færa út
kvíamar og hefja alnetsþjónustu (Int-
emet) fljótlega. „Við höfðum lokið
við að undirbúa slíka þjónustu þegar
tglið var æskilegt að fresta því,“ seg-
ir Haraldur. Hann telur að sá frestur
verði ekki nema um það bil til ára-
móta, þegar fyrir liggur glöggt fjár-
hagslegt uppgjör á milli einkaleyfis-
rekstrar og samkeppnisrekstrar hjá
Pósti og síma.
Haraldur stefnir að því að leigja
2Mb gátt og bjóða eins góða þjón-
ustu og kostur er. „Ég hef í huga
að leigja línu frá einkaleyfmu annað-
hvort austur eða vestur um haf og
gera samning við alnetþjónustu þar.
Veita síðan aðgang að alnetinu með
öðrum hætti en nú býðst. Það verður
lágt mánaðargjald og síðan greitt
samkvæmt notkun. Þetta opnar fyrir
þá viðskiptavini sem vilja komast inn
á netið til dæmis fáa klukkutíma á
mánuði. Þeir greiða þá nokkur hundr-
uð krónur í stað þess að greiða nær
tvö þúsund krónur á mánuði, eins og
algengt er nú.“
Aukin afköst starfsmanna
- Verður breyting á starfsmanna-
fjölda Samkeppnissviðs í kjölfar
skipulagsbreytinganna?
„Starfsmönnum hefur fækkað
undanfarið," segir Haraldur. „Við
erum að hagræða, sérstaklega í
rekstri Notendabúnaðardeildar. Ég
hugsa að fjöldi starfsfólks breytist
ekki mikið en reikna með framleiðni-
aukningu á hvem starfsmann vegna
áherslubreytinga í starfseminni."
Þær áherslubreytingar eru meðal
annars að færri munu starfa við við-
gerðaþjónustu en fleiri við rekstur
kerfanna. Þá verður fjölgað í mark-
aðsdeild. „Við erum aðeins með einn
mann þar en ég tel æskilegt að þeir
séu þrír,“ segir Haraldur.
Haraldur segir að Samkeppnissvið
muni leggja sinn hlut í framlag P&S
í ríkissjóð. Honum þykir það ekki
óeðlilegt á meðan P&S er einkaleyfís-
fyrirtæki með samkeppnisgrein.
„Verði Póstur og sími að hlutafélagi
verður olnbogarýmið allt annað,“ seg-
ir Haraldur. „Þá megum við kaupa
hluti í öðrum fyrirtækjum, stofna
dótturfyrirtæki og getum ráðið meiru
um launamálin."
Við aðskilnaðinn færist Samkeppn-
issviðið í hóp viðskiptavina einkaleyf-
ishlutans og þarf því að semja um
hvað það greiðir fyrir þjónustuna.
„Línuleiga er til dæmis gríðarlega
stór póstur hjá okkur. Fyrir hana
greiðum við eins og óskyldur aðili úti
í bæ,“ segir Haraldur. Skipulags-
breytingin á ekki að verða til þess
að gjaldskrá verði breytt í megin-
atriðum en þó hafa GSM-gjöld lækk-
að og hugsanlega fylgja önnur gjöld
í kjölfarið. „Hins vegar er ég kominn
í hóp þeirra sem kvarta undan hárri
línuleigu," segir Haraldur og hlær.
„Samkeppnissviðið nýtur ekki magn-
innkaupa á línuleigu, andstætt því
sem á við um suma aðra viðskipta-
vini Pósts og síma.“
Búið er að semja um hvernig kostn-
aður deilist á milli samkeppnissviðs
og einkaleyfissviðs, til dæmis í far-
símakerfinu. „Þessir samningar
hljóta að verða fordæmi fyrir þau
kjör sem væntanlegur samkeppnisað-
ili í farsímakerfinu kemur til með að
njóta,“ segir Haraldur. „Eflaust get
ég svo reynt í félagi við hann að
knýja á um betri kjör hjá einkaleyfis-
sviðinu!"
Samkeppnissvið er til húsa í elsta
hluta húss P&S við Austurvöll og
nýtur þjónustu stoðdeilda P&S á borð
við bókhald, launabókhald og fleira.
Samkeppnissviðið greiðir fyrir þá
þjónustu sem það nýtur hjá stoðdeild-
unum. Einnig er greidd húsaleiga
vegna þeirrar aðstöðu sem Sam-
keppnissviðið hefur í húsum Pósts
og síma.
Keppinautar Samkeppnissviðs
hafa sagt að þeir treysti varlega að-
skilnaði þessara deilda Pósts og síma
á meðan ekki er skilið á milli með
lögformlegum hætti og stofnað sér-
stakt fyrirtæki um Samkeppnissviðið.
Hvað fmnst Haraldi um það?
„Ég lái þeim ekki vitund. Hér á
landi er rótgróin vantrú á opinber
fyrirtæki. Þess vegna göngum við ef
til vill lengra en ella við að ganga
frá aðskilnaðinum til að reka þessa
ótrú til baka. Það má ekki finnast
neitt dæmi þess að það sé verið að
hygla að samkeppnissviðinu, þó við
séum undir sama þaki.“
Sala notendabúnaðar í pósthúsum
og símstöðvum út um landið hefur
verið gagnrýnd af keppinautum.
Þessir sölustaðir heyra undir einka-
leyfisrekstur P&S en söludeild undir
Samkeppnissvið. „Það er umsamið
við umdæmin að þau taki notenda-
búnað til umboðssölu, gegn ákveðinni
hlutfallsþóknun. Þetta er hrein um-
boðssala og við tökum á okkur meðal
annars ábýrgðarviðgerðir og flutn-
ingskostnað. Það verður sama verð á
búnaði um allt land,“ segir Haraldur.
- En hvað með aðra innflytjendur
ijarskiptatækja? Fá þeir að selja í
pósthúsum og símstöðvum? „Okkur
er ekki kunnugt um eina einustu ósk
frá þeim um að fá að setja sína vöru
inn á símstöðvarnar til sölu,“ segir
Haraldur.
Á enga peninga
Nefnd á vegum samgönguráðu-
neytisins vinnur að því að meta verð-
mæti Pósts og síma til að setja upp
efnahagsreikning hugsanlegs hluta-
félags. Haraldur segir að niðurstöður
liggi ekki fyrir. Mikið fé hefur verið
lagt í uppbyggingu farsímakerfanna
undanfarinn áratug. Þessi búnaður
er yfirleitt afskrifaður á 10 árum og
því rétt búið að afskrifa fyrsta hlut-
ann af NMT-kerfinu. GSM-kerfið er
hins vegar ekki nema rúmlega árs-
gamalt og búið að leggja í það um
600 milljónir, að sögn Haraldar.
- Mun Samkeppnissvið borga fyr-
ir þessi kerfi eða fá þau án endur-
gjalds?
„Það er ekki eins og þetta sé að
verða sjálfstæður lögaðili. Ef það
verður ákveðið að gera Samkeppnis-
svið að sérfyrirtæki þá verður það í
eigu Pósts og síma hf. og kerfin
væntanlega stofnframlag í það fyrir-
tæki,“ segir Haraldur.
Seljendur fjarskiptabúnaðar hafa
kvartað yfir því að frétta seint af
opnun GSM-móðurstöðva og seinna
en söludeildir P&S. Er ekki hægt að
tilkynna þetta með fyrirvara?
„Ég er nýbúinn að gefa út að
áætluð opnun GSM-stöðva skuli til-
kynnt með viku fyrirvara. Meira get-
um við ekki,“ segir Haraldur. Hann
segir að í vor hafi verið gefin út fram-
kvæmdaáætlun fyrir uppbyggingu
GSM-kerfisins og hvar stefnt væri
að opnun stöðva á fyrri og síðari
árshelmingi. Þessi áætlun hafí verið
send öllum seljendum íjarskiptabún-
aðar. Ekki hafí verið hægt að gefa
út nákvæmari áætlun með svo löng-
um fyrirvara af tæknilegum ástæð-
um. Við opnun GSM-stöðvar þurfi
að samræma marga þætti, raflögn,
uppsetningu loftneta, móðurstöðva
og ganga frá símatengingu. Þá geta
veður og ýmsar óviðráðanlegar tafír
sett strik í reikninginn.
Ekki fylgst með símasölu
Einkaaðilar sem selja fjarskipta-
búnað skrá notendur farsíma og selja
GSM-símakort. Þeir hafa hreyft at--
hugasemdum við því að Samkeppnis-
svið Pósts og síma muni eftir sem
áður geta fylgst með því í gegnum
skráningu notenda hvað hver selur.
Er þetta eðlilegt frá samkeppnissjón-
armiði?
„Skráning símanúmera er ekki hjá
samkeppnissviði heldur hjá einkaleyf-
isþættinum, Umdæmi V,“ segir Har-
aldur. „Það eru engin tengsl á milli
skráningar notanda GSM-síma, það
er sölu símakorts, og sölu þess tækis
sem hann kaupir. Hann getur keypt
tækið hvar sem er innanlands eða
utan bg kortið annars staðar. Við
verðum að vita hvað selt er af kort-
um, því við opnum fyrir númerin í
stöðinni. Við þurfum líka að vita hvað
margir notendur eru því við byggjum
upp innviði kerfisins í hlutfalli við
fjölda notenda. Þótt við vitum hvað
mikið selst af kortum höfum við eng-
in tök á að skrá hvað mikið hver
selur af notendabúnaði."
Seljendur fjarskiptabúnaðar
kvarta yfir því að fá enga umbun
vegna umstangs við skráningu far-
símanotenda. - Munt þú sem fram- .
kvæmdastjóri Samkeppnissviðs krefl-
ast þóknunar frá einkaleyfísrekstrin-
um vegna skráningar símnotenda?
„Það voru seljendur farsímanna
sem óskuðu eftir því að fá að skrá
notendurna til að geta afgreitt við-
skiptavininn á einum stað. Það er hið
besta mál. Mér fínnst ekki óeðlilegt
ef Póstur og sími verður gerður að
hlutafélagi að þama komi til greiðsla |
fyrir þessa þjónustu til allra þeirra
sem hana veita.“
- Er jafnræði með ykkur og I
keppinautum í gagnaflutningum þeg-
ar aðili sem kaupir gagnaflutning af
Póst og síma og notar leigulínu teng-
ist gagnaflutningsnetinu í næstu sím-
stöð, en ef hann tengist keppinaut
ykkar þarf hann að kaupa leigulínu
áfram frá símstöðinni og til keppi-
nautarins?
„Við emm búnir að byggja upp .
net frá Reykjavík og út um landið.
Við borgum fyrir leigulínur alla þessa
leið. Aðrir geta eins leigt línur fyrir i
sig og byggt upp net. Við höfum
gert þetta ódýrara fyrir notandann
með því að setja upp afkastamiklar
línur á lykilstaði úti á landi. Notend-
ur þar í kring tengjast inn á þann
stað og njóta svo samnýtingarinnar
hingað suður. En til að þetta borgi
sig þarf mikla gagnaflutninga."
- Nú er öll símaþjónusta fijáls,
nema rekstur talsímans sem verður }
frjáls 1998. Á nokkur von á sam-
keppni á því sviði?
„Já, ég tel að það fari eins hjá *
okkur og fór úti í Skandinavíu og
víðar. Að erlendir aðilar komi inn og
taki hluta millilandasímtala. Þau hafa
verið einna arðvænlegust, kannski
af því þau hafí verið hátt verðlögð.
Það er ekki óraunhæft að ætla að
fjarskipti lækki mjög mikið í verði á
komandi árum. Það getur maður
þakkað nýrri tækni og samkeppni. t
Við verðum að fínna betri lausnir á
betra verði til að lifa af í alþjóðlegri
samkeppni." j
Samstarf á alþjóðavísu
- Hvað um samstarf Pósts og
síma við erlend símafélög?
„Ég tel útilokað annað fyrir Póst
og síma hf. en að leita samvinnu við
erlend símafyrirtæki, á sama- hátt og
tíðkast um alla Evrópu í dag.“ Har-
aldur segir að með slíkri samvinnu
fengi Póstur og simi hf. tækifæri á í
erlendum markaði og þá ætti fyrir- }
tækið betra með að bjóða notendum i
heildarlausnir í símamálum á alþjóða- *
visu.
Rekstrartekjur Pósts & síma
1990-96 Velta
Söludeíldar 1995-96'
Par af hagnaðui
Mílljarðar kr.
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996
Notendur mismunandi
símkerfa 1995 NMT -farsímar
Símanúmer í almenna
kerfinu voru 148.300
um áramót en gætu nú
verið nálægt 150.000
GSM -farsímar
8.293
21.297
2.119
1.1 .'95 30.11.'95 1.1.’95 30.11.’95 1.1:95 30.11:95