Morgunblaðið - 07.12.1995, Blaðsíða 44
44 FIMMTUDAGUR 7. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Norræna félagið um þarf-
ir sjúkra barna 15 ára
HINN 7. nóvember
1980 var Norræna fé-
lagið um þarfír sjúkra
bama (NOBAB) stofnað
á ráðstefnu í Lilleham-
mer í Noregi. Aðildar-
lönd félagsins em fímm,
Danmörk, Finnland, Ís-
land, Noregur og Sví-
þjóð. Helga Hannesdótt-
ir bama- og unglinga-
geðlæknir hefur verið
formaður félagsins nú á
þriðja ár en það er í
fyrsta skipti sem ísland
fer með formennsku í
félaginu. Stjómina skipa
einn fulltrúi frá hveiju aðildarlandi
auk formanns og ritara sem era kosn-
ir sérstaklega. Ritari félagsins er
Esther Sigurðardóttir, fulltrúi for-
eldra frá íslandi. Félagið samanstend-
ur af fagfólki úr öllum heilbrigðis-
stéttum ásamt foreldram veikra
bama, bæði einstaklingar og fag- og
foreldrafélög. Hvert aðildarland hefur
jafnframt eigið félag innan síns lands.
Umhyggja er íslandsdeild félagsins.
Formaður Umhyggju er Þorsteinn
Ólafsson. Meðlimafjöidi félagsins er
fleiri þúsund manns í aðildarlönd-
unum fímm. Félagið gefur út tímarit-
ið NOBAB-NYTT tvisvar á ári og fer
Island nú með ritstjóm tímaritsins,
sem er dreift til meðlima og aðildarfé-
laga.
NOBAB mætir þörfum veikra
bama og unglinga fyrst og fremst
með því:
* Að halda árlega ráðstefnur,
fundi og námskeið fyrir fagfólk, félög
og foreldra.
* Að hafa áhrif á stjómvöld um
ýmsar stefnumótandi ákvarðanir
varðandi þarfír veikra
bama og unglinga.
* Að dreifa og miðla
upplýsingum og hug-
myndum um þarfír
veikra bama til stjóm-
valda og almennings.
* Að samræma að-
gerðir og eiga samvinnu
við aðrar þjóðir og al-
þjóðasamtök með svipað
starfssvið.
* Að hafa samtökin
opin öllum þeim sem
hafa áhuga á þörfum
veikra bama og ungl-
inga.
Síðastliðin fímmtán ár hefur stjóm
félagsins unnið markvisst að eflingu
félagsins og auknu samstarfí milli
foreldra og fagfólks innan hvers
lands, milli aðildarlanda og síðastliðin
3 ár við Evrópusamtök um þarfír
sjúkra bama (EACH). Evrópusam-
tökin vora formlega stofnuð í Austur-
ríki árið 1993 og standa nú 14 þjóð-
lönd að baki þeirra. Trúin á ávinning
af fjölþjóðlegu samstarfí á þessu sviði
kom m.a. vegna árangursríks starfs
NOBAB og leiddi forsvarsmenn Evr-
ópufélaganna saman.
Þarfír sjúkra bama era í raun þær
sömu og þarfír heilbrigðra bama.
Sjúk böm þarfnast fyrst og fremst
öryggis og frelsis til athafna, en auk
þess þarfnast þau sérstaklega mann-
legra samskipta, nærvera foreldra,
uppörvunar og hughreystingar, hjúkr-
unar og lækningar; svonefndrar heild-
rænnnar meðferðar. Þegar sjúkdóma
eða slys ber að höndum, geta þessar
þarfír gleymst eða fallið í skugga
fyrir öðrum brýnni þörfum, auk þess
sem slíkar aðstæður valda róttækum
Ýmis brýn mál hafa
verið leyst á vegum
NOBAB, segir Helga
Hannesdóttir, sem hér
rekur sögu félagsins.
breytingum á lífí og líðan bamsins,
foreldra og fjölskyldu þess. Þegar
bam veikist og leggst inn á sjúkrahús
skapast vanalega kreppuástand í lífi'
bams og fjölskyldu þess.
Á sjötta og sjöunda áratugnum
leiddu rannsóknir á bömum vistuðum
á sjúkrahúsum í ljós, að ýmsar læknis-
fræðilegar aðgerðir á bömum, spítala-
dvöl og fjarvera frá foreldram yllu
oft bömum djúpstæðri tilfínningalegri
vanlíðan, hræðslu, kvíða, öryggis-
leysi, ásamt neikvæðum hugmyndum
sem gæti haft varanleg áhrif á þroska
bama, ef þeim væri ekki hjálpað að
vinna úr þessum neikvæðu tilfinning-
um.
Heilbrigðisstéttir víða um heim átta
sig nú á alvöra þessa máls og hve
mikilvægt er að koma til móts við
þarfír veikra bama með þverfaglegri
þekkingu og samvinnu við foreldra
sem fyrst í öllum þjóðlöndum.
Undanfarin ár hefur NOBAB unnið
markvisst að ýmsum málum eins og
t.d. að stuðla að því að böm liggi á
bamadeildum en ekki á fullorðins-
deildum, að veita bömum aðstöðu til
skapandi leiks og náms á sjúkrahús-
um og nærvera foreldra og að gerð
staðla fyrir böm og unglinga á sjúkra-
húsum. Staðlar þessir era byggðir á
svokölluðum Leiden-sáttmála, sem er
Evrópusáttmáli um böm á sjúkrahús-
Helga Hannesdóttir
fy ,
mMmf/mwé
£/■?'/) íýÁ' f/,v,//<'7'<J'- 'Z\ %Wfa, íi 'éi/jf
m'k,’/'í'Á. -: ,
Lifandi tónleikar
Venjulegir hátalarar
Bose Acoustimass
„Direct/Reflecting"®
Einnig fást Bose Acoustimass
Am7 Dolby Prologic heima-
bíóhátalarar á 94.700 kr.
[cj&gggf
TIL AU.T AÐ 3« MANM
skiptir
ekki máli!
Það fer ekki mikið fyrir litlu
orkuverunum frá Bose en
áhrifin eru stórkostleg.
Bose Acoustimass Am5
hátalarar á
iátatiCfraéí:
69.900
kr.stgr.
Verð áður 79.900
Heimilistæki hf
SÆTÚNI 8 SlMI 569 1500
um sem byggist á tíu þáttum. Fyrir
u.þ.b. tveim áram vora staðlamir full-
gerðir og myndskreyttir fyrr á þessu
ári af frönskum listamanni PEF og
þeim dreift til heilbrigðisyfírvalda og
allra sjúkrahúsa á Norðurlöndum.
Auk þess vora staðlamir gefnir út í
formi veggspjalda, bæklinga og korta
og þeim dreift á heilsugæslustöðvar,
læknabiðstofur og fleiri staði. Staðl-
amir byggjast á eftirfarandi 10 þátt-
um: Sjúkrahúsmeðferð bama; tryggja
beri tengsl bama og foreldra; ábyrgð
foreldra; upplýsingar til bama og for-
eldra; samákvörðunarrétti; friðhelgi;
styðja eðlilegan þroska bams; aðlagað
umhverfí; sérmenntað starfsfólk;
samhengi og heild.
NOBAB-staðallinn um umönnun,
lækningu og hjúkran bama á sjúkra-
húsum er Leiden-sáttmálinn lagaður
að norrænum aðstæðum. Alþjóða heil-
brigðismálastofnunin (WHO) átti
framkvæði að Leiden-sáttmálanum.
Með stöðlunum er lögð áhersla á
rétt veikra og fatlaðra bama. í þeim
er meðal annars lögð rík áhersla á
að leggja böm eingöngu inn á sérút-
búnar bamadeildir með sérmenntuðu
starfsfólki, þar sem þarfír bama og
fullorðinna era gerólíkar og fara ekki
saman. Þó nokkuð hefur miðað í rétta
átt á Norðurlöndum fyrir tilstuðlan
NOBAB og reynt hefur verið að að-
laga umhverfí bama þörfum þeirra
og bamadeildir útbúnar leiktækjum
og skreytingum við hæfí bama. í
stöðlunum er einnig lögð rík áhersla
á að aðstandendum bama sé frjálst
að koma og fara að vild og vera eins
mikið með bömunum og þeir geta á
meðan á sjúkrahúsdvöl þeirra stend-
ur. Aðstaða til gistingar þarf að vera
fyrir foreldra og þeir hvattir til að
gista með bömum sínum á sjúkrahús-
um.
Ýmiskonar fræðsluefni og upplýs-
ingabæklingar fyrir foreldra og böm
þurfa að liggja frammi á sjúkradeild-
um um áhrif sjúkrahúsdvalar á böm
og einnig um hina ýmsu sjúkdóma
sem leiða til innlagnar og þá meðferð
sem bömum er gefín við þeim.
NOBAB hefur unnið markvisst að
því að staðlamir séu hafðir að leiðar-
ljósi við allar breytingar og úrbætur
í málefnum veikra og fatlaðra bama.
Má t.d. nefna að hér á landi, í tengsl-
um við flutning bamadeildar Landa-
kotsspítala á Borgarspítala, voru
NOBAB-staðlar hafðir að leiðarljósi.
Finna má nú staðlana myndskreytta
á veraldarvefnum ásamt öðram upp-
lýsingum um NOBAB, m.a. um næsta
þing félagsins, sem verður í Finn-
landi, 29. ágúst-l.september 1996.
Þema þingsins verður: Bamadeildir
án takmarka. Með kynningu á
NOBAB á alnetinu öðlast félagið og
Norðurlandadeildir þess fjöldadreif-
ingu um heim allan, sem auðveldar
NOBAB-dreifíngu á hugsjónum og
markmiðum félagsins til almennings.
Talsvert upplýsinga- og fræðslu-
efni hefur verið gefíð út á vegum
samtakanna og landsdeilda þess. Auk
þess hefur verið gefíð út fræðsluefni
fyrir veik böm og foreldra þeirra sem
liggur frammi á barnadeildum sjúkra-
húsa.
í tilefni af 15 ára afmæli NOBAB
var ákveðið að veita aðilum (félögum,
stofnunum, einstaklingum) viðurkenn-
ingu, sem sýnt hafa málefnum veikra
bama sérstakan skilning. Verðlaunin
hlaut Norska félagið um þarfír sjúkra
bama fyrir að hafa verið fyrsta aðild-
arland á Norðurlöndum til að halda
NOBAB-þing og taka NOBAB-staðla
í notkun á sjúkrahúsum.
Ýmis brýn mál hafa verið leyst á
sviði norrænnar samvinnu frá stofnun
þessara samtaka, en af mörgu er að
taka og næg verkefni bíða enn úr-
lausnar. NOBAB er að undirbúa að
gera könnun á Norðurlöndum á að-
búnaði og aðstæðum veikra bama
utan sjúkrahúsa og á samanburði
milli landa á gæðum sjúkrahússþjón-
ustu fyrir böm og verður þá sérstak-
lega litið á heildræna og þverfaglega
meðferð.
Höfundur er læknir og formnður
Norræna félagsins um þarfir
sjúkra barna.
5*
t
L>A,TSfí>.
O * V
• \ Grafmn lundi á salatbeði með
gin- og einiberjavinaigrette
faté með nmngo- og rifsberjacompote
farmaskinka og marinenið rauðspretta
með hvítum baunum og saivíu
★
Humarsúpa með skötuselstortelini*
★
Hamborgarhiyggur með hunangs-sinnepssósu
Bakaður skötuselur með beikoni, hvítu smjöri og basil
Gœsa- og rjúputvenna með sólberjasósu
Kjúklingur með hnetu- og
villisveppafyllingu
■ og kampavíns-rósmarinsósu
W ★ . .
Innbökuö, súkkulaðijyllt pera með vanillusósu
Ris á la mande með hitidberjasósu
Nougatís með súkkulaði-Grand Mamiersósu
★
* Einungis á kvöldin.
Innifalið er 1 glas af livítum eða rauðum eðaldrykk.
BORÐAPANTANIR í SÍMA 552 5700