Morgunblaðið - 13.12.1995, Blaðsíða 34
34 MIÐVIKUDAGUR 13. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREINAR
Að spara krónuna og
fleygja þúsundkallínum
ST. JÓSEFSSPÍT-
ALI í Hafnarfirði hef-
ur átt undir högg að
sækja síðastliðin miss-
eri. Starfsemi spítal-
ans hófst árið 1926
og voru það St. Jó-
sefssystur sem hófu
þá starfsemi. Frá
þeim tíma til ársins
1987 ráku systumar
starfsemina af kær-
leika og umhyggju.
Árið 1987 keyptu ríki
og Hafnarljarðarbær
spítalann. Það má
segja að andi systrana
sé enn til staðar á
þessari stofnun. Um-
hyggja, nægjusemi og útsjónar-
semi án þess þó að það bitni á
sjúklingum hefur einkennt starf-
semina.
Árið 1992 stóð til að breyta
.spítalanum í hjúkrunarheimili, en
'í Hafnarfirði eru fyrir Hrafnista
og Sólvangur. Vegna mikilla mót-
Björgvin
Þórðarson
mæla Hafnfirðinga og
nágranna var fallið frá
þeim áformum en
framlög til spítalans
skert um tæplega
þriðjung. Frá þeim
tíma hefur verið halli
á rekstri spítalans þar
sem hann hefur reynt
að sinna þeirri eftir-
spurn sem er fyrir
hendi varðandi sjúkra-
húsþjónustu á svæð-
inu. Ekki verður séð
að þá þjónustu sé
hægt að veita annars
staðár. Bæði er að
ekki verður séð að
sjúkrahúsin í Reykja-
vík hafi svigrúm til að taka þá
þjónustu að sér og hins vegar hlýt-
ur það að kosta a.m.k. sömu fjár-
hæð þar og hér.
Spítalinn er deildaskipt sjúkra-
hús sem þýðir að þar eru reknar
tvær aðaldeildir, lyflækningadeild
og handlækningadeild. Lyflækn-
VINNINGASKRÁ
BINGÓLOTTÓ
Útdráttur þann: 9. descmbcr, 1995
Bingóútdráttur: Ásinn
65 6 24 69 25 20 26 45 42 68 28 11 74 23 62 47 56 51 70 16
EFTIRTALIN MIÐANÚMER VINNA 1000 KR. VÖRUÚTTEKT.
10108 10228 10651 11304 11574 11903 12389 12823 13141 13442 13860 14651 14908
10127 10352 10947 11325 11610 12013 12660 12852 13216 13675 14259 14706 14960
10137 10373 10968 11471 11647 12343 12697 12977 13333 13763 14265 14741
10196 10635 10988 11565 11731 12351 12815 13074 13377 13770 14493 14818
Bingóútdráttur: Tvisturinn
62 10 60 32 54 28 42 68 73 64 49 9 21 53 57 41 35 70 45
KFTIRTALIN MIÐANÚMER VINNA 1000 KR. VÖRUÚTTEKT.
10138 10503 11314 11750 12526 12797 13084 13317 13661 13775 14137 14378 14951
10160 10742 11472 11861 12536 12822 13203 13486 13673 13861 14257 14397 14969
10261 10781 11734 11941 12632 12914 13258 13515 13687 13968 14335 14621
10358 11274 11743 12350 12673 13011 13288 13617 13746 14010 14342 14831
Bingóútdráttur: Þristurinn
62 45 69 10 41 2 6 63 44 56 23 72 73 65 43 64 54 36 35 22
EFTIRTALIN MIÐANÚMER VINNA 1000 KR. VÖRUÚTTEKT.
10060 10211 10385 10606 11116 11802 12360 12750 13135 13199 13430 14008 14452
10071 10223 10410 10918 11332 11899 12471 12985 13149 13205 13550 14033 14560
10111 10275 10445 10936 11619 11913 12689 13035 13192 13252 13602 14092
10180 10374 10487 10948 11656 12187 12730 13045 13198 13293 13609 14231
Lukkunúmer: Ásinn
VINNNINGAUPPHÆÐ 10000 KR. VÖRUÚTTEKT FRÁ NÓATÚN.
14422 11011 14267
Lukkunúmcr: Tvisturinn
______VINNNINGAUPPHÆÐ 10000 KR VÖRUtJTTEKT FRÁ ÚTILÍF.
10959 11465 12056
Lukkunúmcr: Þristurinn
VINNNINGAUPPHÆÐ 10000 KR, VÖRUÚTTEKT FRÁ HEIMILISTÆKJUM.
13476 10068 11880
Lukkuhjólió
Röð: 0142 Nr: 14322
Bflahjólið
Röð: 0140 Nr: 11364
Vinningar greiddir út frá og með þriðjudegi.
Vinningar í Bingó Bjössa ferðaleiknum
Útdráttur 9. desember.
Sony Play Station frí Skífunni hlaut:
Haukur Þ. Leósson, Hveríisgðtu 8, Siglufirði
Ársiskrift af Andrés önd blöðunum frá Vöku Helgafell hlutu:
Rúnar Óli Hjaltason, Norðurgðtu 11, Siglufirði
Halldóra M. Þormóðsdóttir, Eyrargðtu 7, Siglufiröi
10.000,- þúsund króna gjafaúttckt frá Leikbæ hlaut:
Soffla Sigurðardóttir, Lyngbrekku 1A, Kópavogi
Stiga sleða frá Útilff hlaut:
Elva Rut Sigmarsdóttir, Heiðarhrauni 12, Grindavik
Leiðrétta þarf framlög
til spítalans, segir
Björgvin Þórðarson,
svo hann megi áfram
starfa á sama grunni og
áður.
ingadeildin hefur sinnt bráðmót-
töku fyrir „Stór-Hafnarfjarðar-
svæðið“, svo og innlögnum til sér-
hæfðra rannsókna. Deildin hefur
ávallt verið mjög virk vegna þessa
og langlegusjúklingar eru ekki á
deildinni. Þar hefur komið til sam-
starf aðallega við Hrafnistu og
Sólvang. Mikilvægt hlutverk spít-
alans í þessu samstarfi er að þjón-
usta skjólstæðinga þessara stofn-
ana.
Til að gera sér grein fyrir starf-
semi lyflækningadeildar er for-
vitnilegt að skoða yfirlit yfír starf-
semina fyrir árið 1994.
Innkallaðir sjúkl. til rannsókna263
Bráða innlagnir 519
Samtals 782 sjúklingar sem
lögðust inn á spítalann í 28 rúm
sem eru á deildinni. í ár fer þessi
tala líklega í um 900 sjúklinga.
Handlækningadeildin er hins
vegar mjög virk aðgerðadeild. Þar
eru unnin hin fjölbreyttustu
læknisverk af öllum stærðum.
Á árinu 1994 voru framkvæmd-
ar 1.348 aðgerðir þrátt fyrir að
verkfall meinatækna og sjúkraliða
hafi skert verulega starfstíma
deildarinnar á árinu.
Aðgerðimar sundirliðast þannig:
Almennar skurðlækningar 29
Bæklunarlækningar 382
Háls, nef og eyrnaaðgerðir 306
Kvensjúkdómaaðgerðir 455
Lýtaaðgerðir 176
Samtals aðgerðir 1.348
Þá er rekin göngudeild við spítal-
ann og leitaþangað sem 13-15.000
sjúklingar árlega. Þar er veitt sér-
fræðiþjónusta og viðtöl, svo og
framkvæmdar aðgerðir. Á árinu
1994 voru þær alls 2.968 sem
skiptast þannig:
Skurðaðgerðir
Augnaðgerðir
Speglanir
Á spítalanum
er
725
338
1.905
rekin rann-
sóknastofa sem á síðasta ári fram-
kvæmdi 31.000 rannsóknir vegna
6.000 sjúklinga. Einnig er röntgen-
deild starfrækt sem framkvæmdi
4.500 rannsóknir 1994.
Það hefur verið samdóma álit
þeirra sem hafa þurft að sækja
þónustu til spítalans, að þar sé
veitt fagleg og góð þjónusta af
umhyggju og kærleika.
Af framansögðu sést að starf-
semi sú sem fram fer á St. Jós-
efsspítala í Hafnarfirði er mikil.
Að skerða einn þátt í starfseminni
hefur áhrif á annan. Auðvelt er að
eyðileggja þá uppbyggingu sem hér
hefur átt sér stað. Spítalinn hefur
ekki farið langt út fyrir sinn fjár-
lagaramma og ekki þarf mikið eða
stórt framlag til að þessi starfsemi
megi áfram þjóna Hafnfirðingum
og nágrenni. Ef leiðréttingar á
framlagi til spítalans koma ekki til
þá leggst þessi starfsemi niður
smátt og smátt og það er alveg
ljóst að það er engin til að taka
við henni.
Þjónusta kostar alltaf fé og það
er blekking að halda því fram að
með því að lækka útgjöld sé hægt
að halda uppi óbreyttu þjónustu-
stigi. Það er einungis mögulegt
þegar hægt er að ná fram hagræð-
ingu í rekstri. En að halda að það
sé mögulegt árum saman er ein-
földun. Spítalinn stendur öllum
opin til að koma og sjá hvort hér
er farið ógætilega með. Það hafa
frekar verið undrunarhljóð sem við
höfum heyrt þegar fólk heimsækir
okkur og sér hvað hér er verið að
gera og þá nægjusemi sem hér rík-
ir. Það mæla öll rök með því að
St. Jósefsspítali verði frekar efldur
en hitt. Ekki hefur nokkrum manni
tekist að sýna fram á annað en
að hér sé rekstur í mjög góðum
höndum og vel sé farið með í alla
staði.
Það er því áskorun mín til heil-
brigðisyfirvalda, að skoða vel alla
röksemdafærslu fyrir því hvers
vegna ætti ekki að leiðrétta fram-
lög til spítlans þannig að hann
megi áfram starfa á þeim grunni
sem hann hefur gert til þessa.
Höfundur er aðalbókari St. Jós-
efsspítala í Hafnarfirði.
Hægt að spara 50 millj-
ónir í leikskólarekstri
hjá Akureyrarbæ
MEÐ ÞVI að bjóða
út rekstur leikskóla
væri hægt að spara
Akureyrarbæ um 50
milljónir á ári. Með
þessu ijármagni væri
hægt að byggja upp
leikskóla fyrir öll börn
á leikskólaaldri á innan
við tíu árum. Sam-
kvæmt árbók sveitarfé-
laga er rekstrarkostn-
aður vegna hvers barns
sem er á leikskólum
Akureyrarbæjar að
meðaltali 34.000 krón-
um hærra en landsmeð-
altal og rekstrarkostn-
aður hvers heilsdags-
pláss á leikskólum
Akureyrarbæjar er að meðaltali
11.000 krónum hærra en landsmeð-
altal. Foreldrar á Akureyri greiða
að meðaltali 7.000 krónum minna
en landsmeðaltal fyrir hvert heils-
dagspláss á leikskólum Akureyrar-
bæjar. Er hægt að réttlæta bruðl
með skattpeninga bæjarbúa og hver
er ástæðan fyrir þessum óhagkvæma
rekstri á Akureyrarbæ?
Samkvæmt árbók sveitarfélaga
1995 fyrir rekstrarárið 1994 kemur
í ljós að 6 af 9 leikskólum Akureyrar-
bæjar eru illa reknir miðað við lands-
meðaltal og með því að bjóða út
þennan rekstur mætti ná fram allt
að 50% sparnaði.
Hver er ástæða slæms
rekstrar?
Það er athyglisvert að þeir þrír
leikskólar sem koma þokkalega út
úr rekstri (þ.s. Iðavellir, Árholt og
Lundarse!) eru leikskólar sem ekki
buðu upp á fæði árið 1994. Heildar-
kostnaður við hvert heilsdagspláss
er mun hærra á 6 leikskólum á Akur-
eyri miðað við lands-
meðaltal. Sú skýring
sem ég tel líklegasta er
að Akureyrarbær greið-
ir stórlega með fæði á
leikskólum bæjarins.
Fæðisgjald til foreldra
er lægst á landinu á
Akureyri og er 1.000
krónum minna t.d. hjá
Reykjavíkurborg og
ekki er hægt að sjá
hvers vegna fæði á
Akureyri ætti að vera
ódýrara en í Reykjavík.
Foreldrar greiða að
meðaltali 7.000 krónum
Sigurjón minna fyrir hvert heils-
Haraldsson dagspláss á leikskólum
bæjarins og tel ég að
hluti af skýringunni sé að vistunar-
gjald fyrir forgangshópa er 1.200
krónum lægra á mánuði en t.d. í
Reykjavík, einnig gæti hluti af skýr-
ingunni falist í verri nýtingu á pláss-
Er eitthvert réttlæti í
því, spyr Sigurjón Har-
aldsson, að bæjarfélög
bruðli með skattpeninga
í óhagkvæmum rekstri?
um hjá Akureyrarbæ eða hærra hlut-
falli forgangshópa.
Samspil innra og ytra
skipulags
Nú kann einhver að segja sem svo
að þeir leikskólar sem koma verst
út séu stærstu leikskólarnir og því
hljóti þeir að vera mun dýrari í rekstri
á hveija einingu. Það tel ég ekki
vera rétt að öðru leyti en því að þar
reynir meira á innra og ytra skipulag
þar sem um stærri einingu er að
ræða. Sem dæmi má nefna leikskól-
ann Garðavelli í Hafnarfirði þar sem
eru 125 heilsdagspláss, þar kostar
hvert heilsdagspláss í rekstri fyrir
Hafnarfjarðarbæ 179 þúsund krón-
ur, þrátt fyrir að hlutfall leikskóla-
kennara sé þar 60% en er 30% að
meðaltali hjá Akureyrarbæ og kostn-
aður við hvert pláss er 253 þúsund
að meðaltali hjá Akureyrarbæ. Því
hlýtur stjórnun stærri leikskólanna
að hafa brugðist s.s. starfsmanna-
stjórnun, innkaup og eftirlit fæðis-
kaupa og rekstur mötuneytis.
Hvernig er hægt að ná fram
50% sparnaði?
Með því að bjóða út þá 6 leikskóla
sem eru illa reknir hjá Akureyrarbæ
og greiða með þeim 12.000 króna
fast gjald fyrir hvert heilsdagspláss
(eins og gert er hjá Reykjavíkurborg
til einkarekstrar) á mánuði væri hægt
að spara sem nemur 45 milljónum á
ári sem er tæplega helmingur af því
fé sem Akureyrarbær greiddi með
leikskólum árið 1994, en það voru
rúmlega 100 milljónir króna.
Er hægt að réttlæta bruðl með
skattpeninga bæjarbúa?
Uppi eru þær skoðanir að engir
aðrir en bæjarfélög eigi að vera í
leikskólarekstri. Er eitthvert réttlæti
í því að bæjarfélög bruðli með skatt-
peninga í óhagkvæmum rekstri þeg-
ar aðrir geta gert hlutina á mun
hagkvæmari hátt, með minni kostnað
fyrir bæjarbúa og leggja meiri metn-
að í starfsemina til að hún þjóni sem
best þörfum neytendanna?
Höfundur er framkvæmdastjóri
Leikráðs cbf., rekstrarráðgjöf á
sviði Icikskólamála.