Morgunblaðið - 15.12.1995, Blaðsíða 6

6 B FOSTUDAGUR 15. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Ti
t ■
FERÐALOG
Sannkölluð
heimsborg
Barcelona í Katalínuhéraði á_
Norðvestur-Spáni er sannkölluð heimsborg.
Hjörtur Gíslason er nýkominn þaðan og
segir að borgin sé svo full af stórkostlegum
byggingum, gömlum og nýjum, söfnum,
listviðburðum og mannlífí, að sá sem
nýkominn er til borgarinnar eigi erfítt með
að sjá hvað snýr upp og hvað niður.
GÖTURNAR í Gotneska hverfinu eru mjög
þröngar. Á efri býr fólk, en á þeim neðri eru
ýmiss konar verkstæði, verzlanir eða veitingahús.
JÓLASKRAUTIÐ var komið upp í lok nóvem-
ber og setti skemmtilegan blæ á verzlunargöt-
urnar, sem liggja út frá Römblunni.
AÐ er gott að hefja heim-
sókn til Bareelona á því
að leita til einhvers sem
þekkir til borgarinnar. Ef
sá möguleiki er ekki fyrir hendi er
hægt að líta inn á skrifstofur ferða-
málaráðs, sem víða má fínna, til
að afla sér upplýsinga um mark-
verða staði, sögu borgarinnar og
fleira og fleira. Möguleikamir eru
nánast ótæmandi.
Barcelona hefur verið þekkt í
aldaraðir, en kannski minnast henn-
ar flestir vegna síðustu Olympíu-
leika sem voru haldnir þar með
miklum glæsibrag 1992. Borgin á
sér 2.000 ára viðburðaríka sögu,
sögu glæsileika og erfíðleika, en
glæsileikinn hefur þá alltaf náð yfír-
höndinni að lokum.
Fyrsta borgarskipulaglð frá
tímum Ágústusar keisara
Sé bytjað að huga að sögu
borgarinnar er hennar fyrst getið
þegar Lucius Comelius Barcino
vann borgina, sem þá hét Laye,
árið 133 fyrir Krist. Borgin var
fyrst undir rómverskum yfírráðum
og myndaðist á milli fjallanna í
norðri og vestri og Miðjarðarhafsins
í austri. Fyrsta borgarskipulagið er
frá tímum Ágústusar keisara litlu
fyrir Krists burð. Borgin var byggð
innan rammgerðra múra og óx
hratt fram á fjórðu öld.
Síðan gekk á ýmsu og náðu
Arabar borginni á sitt vald á átt-
undu öldinni. Frakkar unnu borgina
af Aröbum og þá hófst veldi greif-
anna af Barcelona og var einn
þeirra mestur Vilfreð hinn loðni.
Borgin var svo lögð í rúst árið 985,
en vegur hennar óx vemlega á ný
er komið var fram á elleftu öldina.
Enn á ný tóku erfíðleikar við undir
yfírráðum Austurríksimanna og
síðan Frakka, en það var svo loks
árið 1860, sem hinir gömlu borgar-
múrar vom felldir og borgin tók
að vaxa og dafna á ný.
Gotneska hverfið
Elzti hluti Barcelona er ótrúlegt
safn stórglæsilegra kirkna, halla
og hýbýla höfðingja, með þröngum
götum og torgum inn á milli. Upp-
haf elztu bygginganna má rekja
aftur á tólftu öldina eða jafnvel enn
lengra. Undirritaður fór töluvert um
það hverfi gömlu borgarinnar, sem
kallast Gotneska hverfíð. Þar er að
fmna ævintýralegar kirkjur eins og
Dómkirkjuna, kirkju Sankti Mariu
del Mar og kirkju Sankti Mariu del
Pi.
Þá er rétt að nefna konugshöll-
ina, setur erkibiskupsins og svo
framvegis. Upptalningin gæti orðið
nær óendanleg, en byggingarnar
em svo sannarlega þess virði að
skoða þær. Það kann að hljóma
einkennilega, en ábyggilega hefur
undirritaður farið oftar í kirkju í
Barcelona á fímm dögum, en fímm
áram á íslandi, og notið þess prýði-
lega, því meðal annars varð hann
vitni að brúðkaupi og skírn þar sem
mikið var við haft.
Efcki Spánn op ckfci flsía lieUur Mið-Ameríka
Costa Rica - meira en
bara kaffi og fötbolti
KAFFI og fótbolti. Þetta var það eina sem ég
vissi um Costa Rica áður en ég kom þangað^
Reyndar það eina sem ég vissi um lönd í Mið^
Ameríku yfírleitt. Framleiða þau ekki öll kaffí
og spila ekki allir fótbolta?
Þegar ég kom heim eftir ársdvöl í Costa
Rica, fékk ég í hausinn upphrópanir eins og
þessar: „Fórstu ekki til Puerto Rico? og „Nú,
varstu á Spáni!" Læknir, sem ég talaði við,
hélt að Costa Rica væri eyja í Karíbahafínu
og ég hef jafnvel heyrt um fólk sem heldur
að það sé ríki í Asíu. Ég skammast mín fyrir
fáfræði landa minna, við sem stæmm okkur
af því að við ferðumst meira en nokkur önnur
þjóð. Meira að segja í Costa Rica, þessu „van-
þróaða bananalýðveldi", vissu margir að höfuð-
borg íslands heitir Reykjavík.
Englnn kipplr sér upp
viA þrumur og eldingar
Á flugi yfír landið, skammt frá höfuðborg-
inni, varð flugvélin að sneiða hjá þmmuveðri.
Ég uppgötvaði síðar að þetta var ekki eins-
dæmi því að á regntímanum er þmmuveður
daglegt brauð og enginn kippir sér upp við
nokkrar þmmur og eldingar. Þar að auki er
regntími meirihluta ársins, frá byijun maí og
fram í desember. Það kalla innfæddir „vetur“
og þurrkatímann kalla þeir „sumar“, sem er
auðvitað algjör vitleysa, þar sem þeir em um
10° norðan við miðbaug og árstíðimar snúast
ekki við fyrr en sunnanmegin við hann. Maður
fínnur líka sjálfur að það er hlýrra yfír regntím-
ann, þótt munurinn sé ekki mikill.
Töluverð breyting verður hins vegar þegar
komið er niður á láglendið. í höfuðborginni, San
José, og þar í kring, er mjög þægilegt fjailalofts-
lag. Hitinn fer sjaldan yfír 28-30 stig á dag-
inn, og á kvöldin er svalt og jafnvel stundum
meira en það, um 15-18 stig. En það er einn
stór galli við þetta loftslag; yfír regntímann
rignir svotil á hveijum degi, yfirleitt síðdegis,
og því fylgja, eins og áður segir, mikil þmmu-
veður og oft á tíðum rafmagnsleysi.
ÖAruvísi ástand viA
Karíbahafsströndina
Á láglendinu er loftslagið allt öðruvísi. Þar
er heitt og minni rigning. Að vísu er misjafnt
hve mikið rignir, til dæmis rignir meira við
Karíbahafsströndina en Kyrrahafsmegin. En
það er fleira öðravísi við Karíbahafið.
Við Karíbahafsströndina búa svertingjar.
Þeir tala ensku og hafa sína eigin menningu.
Þeir sem hafa hugmynd um hvemig er um-
horfs á Jamaica, geta ímyndað sér hvernig
þetta lítur út. Ástandið í þessum hluta lands-
ins er verra en annarsstaðar, bæði efnahags-
lega og félagslega. Það er hættulegra að ferð-
ast þar um vegna ræningja og jafnvel morð-
ingja sem leynast við veginn eftir myrkur. Það
er meira atvinnuleysi, meiri fátækt og meira
HEIMILI Guaymi-indjána, eldhúsið og hluti af aðalhúsinu.
I
BRIBRI-indjánar í Talamanca.
um fíkniefnavandamál. Enda er þessi lands-
hluti látinn sitja á hakanum, fáir skipta sér
af honum og fáir vilja aðstoða. Kannski það
eigi rætur að rekja til kynþáttafordóma?
Costa Rica-búar neita því yfírleitt harðlega
að kynþáttahatur sé til í landinu. En það er
staðreynd að það er töluvert útbreitt. Það er
t.d. „almenn vitneskja" að svertingjar em latir •
og árásargjamir og þeir em flestir eiturlyfja-
neytendur og þjófar.
En fátækasta fólkið er samt indjánarnir, á
því leikur enginn vafí. Þannig er það alls stað-
ar í heiminum. Þeir eiga ekki annað en lítinn
landakika, kofaræksni og hvern annan. Pening-
ar sjást sjaldan, og þegar þeir sjást, eru upp-
hæðimar lágar. Til allrar hamingju er til fólk
sem lætur sig annað fólk skipta. Stofnuð hafa
verið ýmis samtök til hjálpar indjánum. Þau
hafa sitt af hveiju fyrir stafni, gefa út bækur,
byggja skóla, stofna banka og reyna að varð-
veita tungumál indjánanna, því móðurmál
þeirra er ekki spænska.
Indjánamálln að deyja út
í Costa Rica eru töluð a.m.k. fímm tungu-
mál: spænska, enska og a.m.k. þrjú mismun-
andi indjánamál. Landið er helmingi minna en
ísland með um þijár milljónir íbúa, og því verð-
ur að teljast merkilegt að þar séu töluð svo
mörg tungumál. Eina viðurkennda tur.gumálið
er hins vegar spænska og því em indjánamálin
smátt og smátt að deyja út. Spænskan er auð-
vitað aðalástæða þessa, en önnur ástæða er
sú að indjánarnir skrifuðu ekki. Öll kennsla
og öll útgáfa er á spænsku og þar af Ieiðandi
yfírtekur hún indjánamálin, sem eiga í vök að
veijast og gleymast smám saman, þar sem