Morgunblaðið - 17.12.1995, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 17. DESEMBER 1995 B 5
SNORRI Þórisson er framleið-
andi, kvikmyndatökumaður
og annar af tveimur hand-
ritshöfundum bíómyndarinn-
ar Agnesar og segir hér í samtali
frá því hvernig allt þetta kemur
heim og saman.
„Hér er á ferðinni frumsamin
kvikmynd sem styðst við atburði
sem áttu sér stað í Húnavatnssýslu
á síðustu öld er leiddu til síðustu
aftöku á íslandi 12. janúar árið
1830. Sagan er staðreynd en kvik-
myndin sjálfstætt skáldverk og lúta
persónur og atburðir lögmálum
þess. Þetta er engin sagnfræði,"
sagði Snorri Þórisson í samtali við
Morgunblaðið en hann framleiðir,
kvikmyndar og skrifar handrit,
ásamt Jóni Ásgeiri Hreinssyni, nýju
íslensku kvikmyndarinnar, Agnes-
ar, sem frumsýnd verður í Laugar-
ásbíói og Stjömubíói 22. desember.
Agnes, sem Egill Eðvarðsson
leikstýrir, byggir lauslega á morðinu
á Natani Ketilssyni á Illugastöðum
í Húnavatnssýslu en eins og Snorri
tekur skýrt fram fylgir myndin alls
ekki staðreyndum í stóru og smáu.
„Kvikmyndin er færð í stílinn og
öll persónusköpun skrifuð með
breiðum pennum. Það fannst okkur
vera handritinu til framdráttar. Mér
fínnst stundum brenna við að nor-
rænar kvikmyndir séu of raunsæjar
og menn fastir í einhverri „doku-
mentasjón". Fólk fer í kvikmynda-
hús til að sjá eitthvað annað en
hversdagsleikann hvort sem fjallað
er um líðandi stund eða atburði sem
gerðust fyrir meira en 150 árum.
Markmið okkar var að gera kvik-
mynd sem fólk vill sjá.“
Handritið tekið breytingum
Handritshöfundurinn Jón Ásgeir
kynnti Snorra hugmyndina um
Agnesi árið 1990 en Jón þekkti vel
til sögunnar eftir að hafa verið í
sveit á Illugastöðum. „Það sem
heillaði mig mest var krafturinn í
þessari konu, Agnesi, að hún skyldi
gera vart við sig rúmum 100 árum
eftir dauðann til að fara þess á
leit við sveitunga sína að bein henn-
ar yrðu sameinuð og lögð í vígða
mold,“ sagði Snorri. Hann fékk Jón
Ásgeir til að skrifa frumdrög að
handritinu sem þeir þróuðu síðan
í sameiningu og var það samstarf
sérlega farsælt að sögn Snorra.
Handritið hefur tekið miklum
breytingum frá því í upphafí. „Á
síðustu fjórum árum hefur handrit-
ið farið í gegnum hveija kollsteyp-
una á fætur annarri. Við höfum
breytt því frá grunni og prófað
okkur áfram frá ólíkum sjónarhorn-
um en alltaf haft Agnesi sem aðal-
persónu. Það hefði verið hægt að
skrifa söguna út frá hvaða persónu
sem er en okkur fór að þykja vænt
um Agnesi. Nátan var okkur mjög
erfið persóna því hann var svo frek-
ur á athygli og á tímabili var spurn-
ing hvort myndin ætti ekki að heita
Natan. En það var aldrei ætlunin
og honum var haldið niðri. Við Jón
Ásgeir skrifuðum hvor ofan í annan
og vorum lausir við alla við-
kvæmni; ég kom með hugmynd
sem hann reif í sig og betrum-
bætti og öfugt.“
Og Snorri hélt áfram: „Þegar ég
lít til baka er ég feginn að hafa
ekki gert þessa mynd fyrr. Við
hefðum getað gert hana strax árið
1991 því þá var komið trúverðugt
handrit en síðan hefur margt
breyst. Það hendir oft að menn
fara of snemma af stað þegar hand-
rit hefðu þurft meiri yfirlegu."
Hlutverk framleiðandans er að
sjá um þróun verksins frá upphafí,
ráða leikara og tæknilið og gera
það þannig úr garði að hægt sé
að vekja áhuga erlendra meðfram-
leiðenda á því. Einnig að verja það
sem íslenskt verk fyrst og fremst
„og það getur stundum verið erf-
itt,“ sagði Snorri. „Við fengum
ágætar undirtektir, sérstaklega
eftir að við fengum lán og lofsam-
lega umsögn Evrópska handrita-
sjóðsins. Þá fannst mér öllu auð-
veldara að eiga við menn úti en
það er erfítt að kynna nýtt fólk til
TÖKUMAÐUR, framleiðandi og handritshöfundur;
Snorri Þórisson við tökur á Agnesi.
KVIKMYND
EN EKKI
SAGNFRÆÐI
HH
leiks eins og okkur Jón Ásgeir, sem
hvorugir erum þekktir fyrir hand-
ritsstörf, og erlendir framleiðendur
þekkja lítið til leikstjóra og leikara
héðan af íslandi auk þess sem við
erum að gera myndir á tungumáli
sem enginn þekkir. Erlendu fyrir-
tækin komu með margar uppást-
ungur um að gylla pakkann svolít-
ið með þekktum leikstjórum og
leikurum. Ég spyrnti alltaf við fót-
um og sagði að myndin yrði að
vera gerð á íslandi af íslendingum
annars missti hún kjarnann. Evr-
ópska sjóðakerfið hefur skapað ein-
hvern evrópuhræring sem fletur
út þjóðareinkenni og það var mjög
erfítt að standa gegn því. Til stóð
að höfundur tónlistarinnar yrði
Þjóðverji og ég leyfði þeim að halda
honum til að friða þá alveg fram
á lokasprettinn þegar ég kippti
honum til baka. Ég hafði það í
gegn að Gunnar Þórðarsson semdi
tónlistina og ég sé ekki eftir því.
Við fáum mjög góða tónlist frá
Gunnari."
Mikilvægi Kvikmyndasjóðsins
Meðframleiðendurnir eru frá
Þýskalandi og Danmörku en allt
starf íslenskra kvikmyndagerðar-
manna grundvallast á Kvikmynda-
sjóði Islands. Styrkur frá honum
er skilyrði samstarfs við erlenda
aðila. „Islenskar bíómyndir væru
ekki til í því formi sem við þekkjum
þær í dag ef Kvikmyndasjóðurinn
væri ekki fyrir hendi. Skilnings-
leysi yfirvalda á mikilvægi hans er
algert, sjóðurinn er sífellt skorinn
er að leikstýra og þess vegna er
erfitt að lýsa því. Svo koma auðvit-
að aðrir inn í þetta eins og Þór
Vigfússon leikmyndahönnuður,
sem á ekki lítinn þátt í útliti mynd-
arinnar. Þegar vel tekst til er það
vegna samstarfs margra aðila, sem
fá að njóta sín í sínu starfi. Okkar
fólk hefur fengið að njóta sín nokk-
uð vel í öllum lykilstörfum og ég
vona að útkoman verði eftir því.“
Flækist í örlagavef
Snorri er ómenntaður í kvik-
myndatöku og kvikmyndagerð al-
mennt en myndirnar sem hann
hefur tekið eru Óðal feðranna,
Húsið, Svo á jörðu sem á himni og
nú Agnes. „Það er á hreinu að
maður er sennilega lengur að koma
sér inn í hlutina með því að mennta
sig ekki í faginu en ef maður einset-
ur sér að það þá nær maður þessu.“
Hann byijaði 17 ára hjá ríkissjón-
varpinu sama ár og það var stofn-
að. Hann var fyrst aðstoðarmaður
í upptökusal en seinna, til að fá
að starfa við myndatöku í sjón-
varpssal, lærði hann útvarpsvirkj-
un. Það voru kröfurnar í þá daga.
Bíómyndir voru þó alltaf hans
áhugaefni. Hann stofnaði ásamt
Jóni Þór Hannessyni Saga film eft-
ir að hafa gert sjónvarpsmyndina
Lilju og Óðalið með Hrafni Gunn-
laugssyni. Um miðjan síðasta ára-
tug gerði hann draugasöguna Hús-
ið ásamt Agli og Birni Björnssyni.
Þeir grandskoðuðu „Don’t Look
Now“ eftir Nicolas Roeg til að
kynna sér tök hans á hinu yfirnátt-

ic-&t,

HESTAFERÐ þeirra Agnesar og Natans kvikmynduð.
SNORRI stillir upp í töku í einu vetraratriðinu.
niður. Starf okkar kvikmyndagerð-
armanna eftir að við fáum styrk
frá sjóðnum er að fara af stað eins
og útgerðarmenn og reyna að veiða
meira út á styrkinn og handritið
sem við höfum í höndunum. Mönn-
um hefur tekist að þrefalda til
fimmfalda það fjármagn sem sjóð-
urinn lætur í té, sem
þýðir í raun að nýtt ijár-
magn kemur inn í landið
og ríkissjóður fær mun
meira í sinn vasa í gegn-
um skattlagningu á
þessa peninga en hann
lætur af hendi til kvikmyndagerð-
ar.“
Gerð Agnesar kostaði á bilinu
140 til 150 milljónir en styrkur
Kvikmyndasjóðs nam aðeins um
20 prósentum af því. Snorri hafði
alltaf vin sinn Egill Eðvarðsson í
liuga sem leikstjóra myndarinnar
en hann vann áður með Agli við
gerð sálfræðitryllisins Hússins.
Með aðalhlutverk í Agnesi fara
María Ellingsen, sem leikur titil-
hlutverkið, Baltasar Kormákur,
sem leikur Natan, og Egill Ólafsson
og Gottskálk Dagur Sigurðarsson.
Sjálfur sagðist Snorri ekki hafa svo
mikinn áhuga á leikstjórn en sam-
starfið við Egil var ánægjulegt sem
fyrr. „Hann einbeitir sér mjög að
því að vinna traust leikaranna, sem
skiptir miklu máli. Annars tekur
maður varla eftir því þegar hann
úrulega. Síðan fékk Kristín Jó-
hannesdóttir hann til að kvikmynda
Svo á jörðu sem á himni, sem hann
hlaut Amandaverðlaunin fyrir.
Eftir fleiri auglýsingamyndir en
hann kærir sig um að nefna fannst
honum kominn tími á breytingar
og réðst af fullum krafti í kvik-
myndagerð, seldi Saga
film og stofnaði Pegasus
hf. þótt enn hafi hann
lífsviðurværi sitt af aug-
lýsingum. Einnig hefur
Snorri aðstoðað erlenda
kvikmyndagerðarmenn
sem komið hafa hingað til lands
að kvikmynda í lengri eða skemmri
tíma. Hann starfaði með Michael
Chapman við Víkingasögu og
Danny Cannon við Dredd dómara
og sá í þeim tækifæri til að koma
íslenskum leikurum á framfæri og
íslenskum tæknimönnum í vinnu.
„Ég held að því hafí verið líkt
varið með Agnesi og marga saka-
menn í dag. Hún var vel af Guði
gerð en flækist í eigin örlagavef
þar til hún sér enga rökræna lausn
og grípur til örþrifaráða,“ sagði
Snorri undir lokin þegar talið barst
aftur að aðalpersónu myndar hans.
Morðin voru framin með hamri og
hníf og þótt myndin sé ekki sagn-
fræði. eins og Snorri tekur skýrt
fram, þá „höldum við okkur við
hamarinn,“ sagði hann ísmeygi-
lega.
IMatan var
okkur mjög
erfið
persóna