Morgunblaðið - 17.12.1995, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 17. DESEMBER 1995 B 9
Ég vildi
sjá fjöllin
Eg er harðánægð, hér er gott að vera, svo
heimilislegt, sagði Valborg Hermannsdóttir
lyflafræðingur við Elínu Pálmadóttur.
Valborg býr á Elliheimilinu Grund, komin
heim eftir ævintýralegt lúxuslíf í Tælandi
og Indónesíu, þar sem hún hafði þjónustu-
fólk og bjó í stærðar villum og síðan í Dan-
*
mörku, þar sem synir hennar eru. Eg vildi
sjá flöllin, segir hún til skýringar.
VALBORG Hermannsdóttir lyfjafræðingur í herberginu sínu á Grund.
VALBORG tekur á móti blaða-
manni í herberginu sínu á
Grund. Hún hefur ekki tekið
mikið af eigum sínum með
sér, eina stóra útskorna kistu
frá Hong Kong, sem er full af mynd-
um og minjum, og mynd frá Bali á
vegginn. Enda þarf hún rými til að
komast í hjólastólnum um lítið her-
bergið. Hún hafði fengið Parkinsons-
veiki, sem ekki greindist rétt, og var
lengi á villandi lyfjum. Nú kveðst
hún fá meiri þjálfun á Grund en hún
átti von á og segist fegin að vera
komin til íslands, til góðra lækna.
„Hér er svo heimilislegt,“ segir
hún. „Dætur Gísla heitins reka þetta
elliheimili. Ég fór í heimsókn á eitt
af nýju heimilunum, en vildi heldur
vera hér áfram. Mér sýndist allir
sitja þar svo prúðbúnir og fínir með
hendur í skauti og láta sér leiðast.
Hér er margt ágætt og skemmtilegt
fólk til að tala við ef maður fer fram.
Svo er alltaf upplestur á morgnana
og söngur, sem kemur manni í gott
skap. Einar Sturluson fyrrverandi
óperusöngvari og Kjartan Ólafsson,
sem spilar og syngur, koma og
syngja fyrir okkur og með okkur.
„Við göngum svo léttir í lundu“,
syngjum við. Læknarnir segja að það
sé hollt fyrir Parkinsonssjúklinga að
syngja. Svo hefi ég verið að reyna
að skrifa á tölvuna þætti úr því lífi
sem ég hefi lifað. Mest fyrir strák-
ana mína,“ bætir hún við.
Brúður í Tælandi
Hún hlýtur að hafa frá ýmsu for-
vitnilegu að segja. Það var mikið
ævintýri þegar Valborg hélt á árinu
1955 til Tælands til að gifta sig.
Margt hefur breyst á íslandi, en
breytingarnar hafa ekki síður sett
svip sinn á Austurlönd. Nú taka
menn bara flugvél til Tælands í stór-
hópum. Það var rómantískara þegar
Valbórg fór út til móts við unnust-
ann. Þau Kurt Stenger Jakobsen
höfðu kynnst við nám í lyfjafræði í
Danmörku og sett upp hringana
áður en hún fór heim að kandidats-
prófi loknu á árinu 1952. Hún hafði
lokið stúdentsprófi í máladeild 1945
og árið eftir úr stærðfræðideild MR
til að fara svo í Lyfjafræðingaskóla
íslands og að því loknu til Danmerk-
ur. Nú hélt hún heim til að starfa
sem lyfjafræðingur í Laugavegsapó-
teki, en hafði áður unnið í Lyfjabúð-
ini Iðunni og Ingólfsapóteki.
Kurt hélt að prófi loknu í aðra
átt, til Tælands, til að veita forstöðu
útibúi lyfjafyrirtækisins Dumex í
Bangkok. Fyrirtækið var að byggja
lyfjaverksmiðjur á ýmsum stöðum í
KURT og Valborg með drengina Pétur og Arne. Til Danmerk-
ur fluttu þau með sér tælenskt andahús og frá íslandi fengu
þau lopapeysur.
VALBORG í Tælandi, þar sem hún lifði eins og blómi í eggi.
Austurlöndum og sendi unga lyfja-
fræðinga að heiman til að þjálfa
starfslið. Valborg sat í þijú ár í fest-
um heima á íslandi, en hélt svo til
fundar við hann. Fór í lest þvert yfír
Evrópu til Genova, þaða.n sem hún
sigldi með einu af skipum Austur-
Asíufélagsins um Miðjarðarhafið og
Súesskurðinn og til Penang í Malas-
íu, þar sem Kurt kom til móts við
hana. Þau höfðu ekki sést í þijú ár.
Þar giftu þau sig með pompi og pragt,
brúðurin í hvítum brúðarkjól með
löngum slóða og viðstaddir danski
konsúllinn og fjöldi gesta. M.a. voru
þar margir starfsmenn frá Austur-
Asíufélaginu. „Þetta var afskaplega
fínt og ævitýralegt fyrir mig sem var
að koma beint að heiman." En Kurt
átti eftir að verða forstjóri hjá Aust-
ur-Asíufélaginu í Jakarta í Indónesíu
og í Bankok og Valborg þá með hon-
um. Átti fyrir henni að liggja að búa
í Austurlöndum í nær tvo áratugi.
Þau settust að í hinni yndislegu
borg Bankok. „En þetta var erfítt
fyrir mig í byijun, því ég fékk enga
vinnu. Þeir tóku hlutina ekki svo
alvarlega þarna og gátu fengið nóg
af ódýru, ólærðu vinnuafli. Vildu því
ekki fá mig, lyfjafræðinginn. Maður
hafði þjónustufólk, enda engin þæg-
indi eða vélar. Ég varð því bara að
vera fín frú, sem var hundleiðiniegt.
Svo fór maður að spila brids og leika
golf. Þó kom að því að Austur-Asíu-
félagið sá að ódýrara væri að ráða
mig í vinnu en að senda lyfjafræðing
frá Danmörku. Þá fékk ég loks
vinnu, sem ég hafði viljað allan tím-
ann. Enda var ég nýbúin að mennta
mig til þess.
Á þessum tíma voru kanalar
beggja megin við göturnar og maður
fór um í kerrum með hjólreiðamanni
fyrir, jafnvel hlaupandi manni. Og
það var óhætt fyrir konu að vera
ein úti, engin almenn eiturlyfjanotk-
un. Þó voru ópíumbúllur, þar sem
menn lágu og reyktu og hvíldu höf-
uðið á glerstaukum. Maður fór þang-
að af forvitni og tók myndir. Við
bjuggum í húsi með stórum fallegum
garði og þetta var ljúft líf. Þarna
var mikið af vel menntuðu og
skemmtilegu fólki frá Evrópulönd-
um, sem gaman var að vera með,
þótt maður þreyttist á eilífum kok-
teilboðum. Við Kurt ferðuðumst
mikið, bæði í erindum fyrirtækisins
til Ástralíu, Nepal og fleiri staða í
Austurlöndum og svo á eigin vegum
um heim allan. Vorum bæði mikið
fyrir það. Eitt sinn ferðuðumst við
á pramma eftir fljótum Tælands og
niður flúðir, okkur var þá sama þótt
þægindum væri sleppt. í annað
skipti ókum við frá Jakarta til Balí
og lifðum eins og innfæddir, borðuð-
um steytt hrísgijón í morgunmat.
Við lifðum ákaflega fjölbreyttu lífi,“
segir Valborg.
í nýfijálsri Indónesíu
Frá 1960 bjuggu þau í nokkur ár
í Jakarta í Indónesíu. Þeim líkaði
mjög vel við Indónesana eins og
Tælendingana, sem Valborg segit'
að sé yndislegt fólk. En Indónesar
báru þess þó- merki að hafa verið
nýlenda. Voru undirgefnari. Tæland
er eina landið á þessum slóðum, sem
aldrei hefur verið nýlenda annarrar
þjóðar og eru Tælendingar mjög
sjálfstæðir.
Þegar Valborg kom til Indónesíu
hafði landið nýlega fengið frelsi.
„Hollendingarnir voru farnir, höfðu
bara farið eins og kennari sem labb-
ar út úr sex ára bekk. Indónesar
hentu svo Kínveijum út, því þeir
voru fjármálamennirnir sem öfluðu
peninga. Líka Englendingum sem
þeir tortryggðu líka. Var ráðist á
hús Bretanna og bílar þeirra brennd-
ir. En ekki var amast_ við Dönúm
eða Svíum til dæmis. Ástandið var
slæmt, nánast hungursneyð í land-
inu. Sukarno var alger einræðis-
herra. Við lentum ekki í neinu, þeg-
ar óeirðir voru drógum við upp
danska fánann. En Danir eru mjög
vinsælir á öllu þessu svæði, ekki síst
í Tælandi. Ég sagði alltaf ef ég var
spurð að ég væri Dani og þá var
sagt með breiðu brosi: Já, Danir,
þeir eru góðir vinir okkar! Okkur var
sýnd sérstök vinsemd út á það. Þeg-
ar Sukarno var steypt af stóli og
Suharto tók við, vorum við aftur flutt
til Bangkok. Þá lagaðist ástandið í
Indónesíu."
„Kurt var sem fyrr að byggja upp
lyfjaverksmiðju fyrir Austur-Ásíufé-
lagið í Jakarta. Það stóð föstum fót-
um á þessum slóðum. H.N. Andersen
hafði stofnað til þess endur fyrir
löngu, byijaði víst með hóruhúsi í
Bangkok fyrir aldamót, en fyrirtæk-
jð var orðið stórveldi í viðskiptum
og skipaflutningum með útibú í öðr-
um löndum. Fyrir okkur var yndis-
legt að vera þarna, þó það væri
dálítið erfítt. Éf eitthvað skorti af
þeim lúxus, sem við vorum vön, þá
flaug ég bara til Singapore til að
kaupa inn og þangað gátum við sótt
læknisþjónustu, sem var mjög slæm
og hætt var við sýkingum af matvæl-
unum. Við ferðuðumst mikið um
eyjarnar, sem var mjög gaman.“
Með börnin til Danmerkur
Fyrstu 10 árin voru þau Valborg
og Kurt tvö ein, en þá tóku þau kjör-
böm, tvo bræður frá Danmörku. Þá
bjuggu þau aftur í Bangkok. En
1970 kusu þau svo að flytja til Dan-
merkur, töldu það betrá fyrir dreng-
ina. Kurt varð þá forstjóri hjá Medic-
inalco í Kaupmannahöfn frá 1970.
Þau settust að í stóru húsi við Fureso-
en. Þau höfðu með sér tælenska
stúlku, sem enn býr í Danmörku. En
eins og Valborg orðar það, þá virtust
þau bæði breytast eftir að til Dan-
merkur kom, svo hjónabandið gekk
ekki lengur og þau skildu 1975. „Það
var synd vegna strákanna," segir
hún. Þegar þau skildu keypti hún íbúð
við Austurbrú og bjó þar með sonum
sínum. Og eftir að þeir fóm að heim-
an, keypti hún sér litla íbúð í Kaup-
mannahöfn. Pétur er listamaður og
stundar útskurð. Hann býr í Silkeborg
og á konu og litla dóttur, en Ame
er innkaupastjóri í stórmarkaði.
„Fyrir fjórum árum flutti ég til
íslands. Ég var alveg veik að sjá
fjöll,“ segir Valborg. „Og lifandis
ósköp var gott að koma hingað. Ég
lenti hjá góðum læknum. Park-
insonsveikinrii er hægt að halda
niðri. Ég á hér stóra fjölskyldu og
vini, tvær systur og hóp af systkina-
börnum, sem eru svo artarleg. Þau
hafa sum verið í Danmörku."
Ætli væntingar hennar hafi
reynst réttar? Út um gluggann henn-
ar á Elliheimilinu Grund sjást engin
fjöll, bara umferðargatan.
„Þetta hefur allt reynst satt og
rétt. Og ég þarf ekki að fara langt
til að sjá fjöllin, upp á Landakotstún
eða í Perluna. Þangað ætla ég reynd-
ar að fara um miðjan daginn á morg-
un. Það er miklu auðveldara líf að
hafa bara þessa fáu muni í einu
herbergi og ekkert drasl. Og það er
gott að umgangast gamalt fólk og
spjalla við það,“ segir Valborg að
lokum.