Morgunblaðið - 20.12.1995, Side 1

Stúlkan meó Botticelliandlitió William D. Valgardson /2 ítölsk ástrióa Susanna Tamaro /2
Kristbjörg Kjeld /3 Hvitur isbjörn Isak Haróarson /6 Vargaldir finnskra skáldkvenna /8
Ekki hægt aó svindla á börnunum Guórún Helgadóttir /8

MEIMIMIIMG
LISTIRH
B
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 1995
BLAÐ
Sjötta
skiln-
ingar-
vitið
KUFUNGUR með stráum í
eig'u Josephs Soderer
af gyðinglegum uppruna var
hnepptur í fangelsi þegar nasistar
lögðu undir sig Austurríki 1938,
en heppnaðist að flýja til Bandaríkj-
anna sama ár.
Robert Musil hlaut frægð fyrir
þriggja binda skáldverk sem hann
nefndi Maðurinn án eiginleika
(1930-43) og oft er vitnað til.
Musil hefur verið sagður skrifa
í anda James Joyce og sama gild-
ir um Broch.
Nýjar bækur
Ævi og skoðanir Steins
Bækur
ársins
1995
Kunnir rithöfundar
völdu nýlega helstu
bækur ársins.
Jóhann Hjálmarsson
fræddist um bók-
menntasmekk þeirra.
Doris Lessing hefur efsta á lista
skátdsögu eftir Penelope Fitzgerald,
The Blue Flower, þar sem vaktar eru
til lífs ástir skáldsins Novalis, þess
sem orti um bláa blómið. Lessing er
líka á norrænum slóðum í vali sínu.
Skáldsaga sem færði henni mikla
ánægju á árinu er Fuglarnir eftir
Taijei Vesaas og hún notar tækifær-
ið til að lofa Klakahöllina eftir Vesa-
as sérstaklega í leiðinni.
Joyce Carol Oates nefnir meðal
margra góðra bóka á árinu ævisögu
Lewis Carroli eftir Morton N. Cohen
sem hún segir jafngilda skáldsögu
og bók eftir Daniel C. Dennett um
hættulegar hugmyndir Darwins.
Malcolm Bradbury er einn þeirra
sem nefna ævisögur þekktra manna
sem allir voru bókmenntamenn og
framarlega í bókmenntagagnrýni:
F.R. Leavis, Angus Wilson og Kings-
ley Amis.
Tékkneska skáldið Miroslav Holub
náði helst sambandi við mann sem
grafinn var úr snjógröf sinni í Ötztal-
ölpunum 1991 og um hann skrifaði
fræðilega Konrad Spindler. Þetta er
alls ekki bókmenntaverk eins og
Holub tekur fram. Holub segir það
leitt, en litli maðurinn sem kom upp
úr snjónum sé honum hugstæðari en
flest í nýjum skáldskap. „Ég hlýt að
vera meira fyrir upphaf mannsins
en endalok," skrifar skáldið.
Sabbath’s Theater eftir Philip
Roth er mikilsháttar verk að dómi
A. Alvarez. Craig Raine nefnir The
Annals of Chile eftir Paul Muldoon.
Margaret Atwood hefur eins og fleiri
lesið Thomas Bernhard rækilega.
Germaine Greer er áhugasöm um ljóð
eftir skáldkonur og hneykslast á því
fálæti sem mætti á sínum tíma Kat-
hleen Raine og Laura Riding. Nadine
Gordimer nefnir Fyrsta manninn eft-
ir Albert Camus. Robert Scruton
hefur lagst í verk T. E. Hulmes og
telur að fleiri ættu að fara að hans
dæmi. Ahdaf Soueif rómar bók
Radwa Ashur sem er þríleikur um
Granada og endalok mára á Spáni;
þetta er myrk fjölskyldusaga, segir
Ashur.
D.J. Enricht hefur gefið sér góðan
tíma tit að lesa ljóð Pauls Celan og
bók um hann eftir John Felstiner.
Celan sem var gyðingur lifði af hel-
förina, en drekkti sér í Signu 1970
á hátindi skáldferils síns, 49 ára að
aldri. Kunnasta ljóð Celans er Helf-
úga
Klassískar bókmenntir, ævisögur
frægra manna og sagnfræði af ýmsu
tagi ásamt skáldskap trónar á per-
sónulegum listum rithöfundanna.
RITVÉL Her-
manns Broch
ÚT er komin bókin Steinn Steinarr —
Ævi og skoðanir. Þar segir Ingi Bogi
Bogason, sem lengi hefur rannsakað
ævi og verk Steins, frá manninum
og skáldinu, lífi Steins og list. Hann
greinir frá æskuárum hans vestur í
Dölum þar sem hann ólst upp hjá
vandalausum en einnig fl'aljar hann
um ár Steins í Reykjavík. í bókinni
Steinn Steinarr — Ævi og skoðanir
er einnig að finna greinar og viðtöl
sem birst hafa í fyrri bókum um skáld-
ið en einnig greinar sem ekki hafa
verið prentaðar þar áður. Tvær grein-
anna hafa aldrei komið fyrir almenn-
ingssjónir en þær fundust nýverið í
kössum með ýmsu dóti Steins sem
afhentir voru Landsbókasafninu fyrir
nokkrum árum. í bókinni eru einnig
ljósmyndir frá ævi Steins og hafa
sumar þeirra hvergi birst áður.
sín þá nutu hæfileikar
hans, skopskyn og bein-
skeytt afstaða sín ekki
síður í greinum hans um
menn og málefni.“
Steinn Steinarr -
Ævi og skoðanir er 216
blaðsíður að lengd, þar
af eru 24 myndasíður.
Bókin var brotin um hjá
útgefanda, Vöku-
Helgafelli, þar sem
kápan var einnig hönn-
uð en Jón Kaldal tók
myndina af Steini er
prýðir framhlið kápu.
. Bókin er prentuð og
Steinn Steinarr Ingi Bogi Bogason bundin í Prentsmiðj-
. unni Odda hf. Steinn
í kynningu frá útgefanda segir: Steinarr — Ævi og skoðanir kostar
„Þótt Steinn sé frægastur fyrir ljóð 3.590 kr.
AÐ VENJU hefur bókablað Times í
London, TLS (1. desember), leitað
til rithöfunda í því skyni að fá þá til
að nefna þær bækur sem höfðu mest
áhrif á þá á árinu. Þijátíu og sjö
svara í blaðinu.
Það er alltaf hnýsilegt að kynna
sér þessi svör eða viðbrögð við spurn-
ingu af þessu tagi. Það sem skar í
augun við fyrsta lestur er að nokkr-
ir rithöfundar nefndu bækur sem
komu út 1994 eða fyrr.
Alvitrar stellingar
Menn setja sig vitanlega í alvitrar
stellingar þegar svara skal hátíðleg-
um spurningum og vilja ekki heldur
láta taka innan úr sér. Svörin má
skoða í þessu ljósi.^
Fyrstur svarar írinn Paul Mul-
doon, eitt kunnasta skáld íra nú.
Hann velur sér ljóðasafn frá 1994,
úival ljóða Marilyn Hackers
1965-1990 og segir ljóð
hennar einkennast af því að
hún sameini tæknileg atriði
og talmál á eftirminnilegan hátt.
Fræðilegar bækur kýs Muldoon einn-
ig, eftir Claude Lévi-Strauss og Ste-
ven Pinker.
Líklega speglast bókmenntalífið í
Frakklandi í svari Michels Tournier
því að hann velur bók eftir ungan
rithöfund og bókaritstjóra Le Figaro,
Jean-Marie Rouart, ævisögu hertog-
ans de Morny sem var barnabarn
Talleyrands og hálfbróðir Napóleons
þriðja. í ævisögunni er skyggnst inn
í lífið við hirðina og andlegt líf tím-
anna.
Bandaríska skáldið John Ashbery
velur eina þykka bók og aðra þunna.
Þykka bókin er Töfrafjall Thomasar
Manns í þýðingu John E. Woods, hin
er eftir Kaliforníuskáldið Cole Swen-
son sem minnir hann á Emily Dickin-
son.
SJÖTTA skilningarvitið nefndu
Austurríkismenn sýningu á síðustu
bókastefnu í Frankfurt, en þar voru
þeir í öndvegi. Sýningin átti að
spegla bókmenntir tuttugustu aldar
í Austurríki. Auk bóka, mynda og
handrita voru sýndir ýmsir munir
úr vörslu rithöfunda: pennar, ritvél-
ar og margt fleira. Þarna gat til
dæmis að líta ritvél Hermanns
Broch og dauðagrímu Roberts Mus-
il, einnig kufung, hárlokk, íjöl-
skyldualbúm og dagbækur annarra
kunnra höfunda svo að eitthvað sé
nefnt.
Skáldsagnahöfundar frá Vín
Þeir Hermann Broch og Robert
Musil voru meðal helstu skáld-
sagnahöfunda Austurríkis og áttu
það sameiginlegt að búa lengst í
Vínarborg. Kunnustu verk Brochs
eru þríleikurinn Svefngenglar
(1931-32) og Dauði Vergil-
íusar (1946).
Broch sem var