Morgunblaðið - 21.12.1995, Qupperneq 4

4 C FIMMTUDAGUR 21. DESEMBER 1995
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Skýlaus
krafa um
arðsemi
Eignarhaldsfélagið Alþýðubankinn hf. sem
er stærsti hluthafi Islandsþanka hyggst selja
500 milljóna hlut sinn í íslandsbanka en um
leið auka umsvif sín til muna í áhættufjár-
festingum. Kristinn Bríem ræddi við Guð-
-----3»-----------------------------------
jón Armann Jónsson, framkvæmdastjóra,
um þessi áform og þann árangur sem þegar
hefur náðst í fjárfestingum hjá félaginu.
Eignarhaldsfelagið
Alþýðubankinn hf. hefur
lítt verið í sviðsljósinu
þrátt fyrir nokkur umsvif
á verðbréfamarkaði. Eins og hið sér-
kennilega nafn félagsins ber með sér
varð það til utan um hlutabréf Al-
þýðubankans í íslandsbanka en hefur
öðlast sjálfstætt líf sem áhættufjár-
magnsfyrirtæki. Upphaf sitt rekur
félagið til Sparisjóðs ('
Alþýðu frá 1967 og síð-
an Aiþýðubankans hf.
sem stofnaður var árið
1970. Er það því 25 ára
um þessar mundir.
Félagið er að stærst-
um hluta í eigu lífeyris-
sjóða og verkalýðsfé-
laga, en auk þess er
fjöldi einstaklinga og
fleiri aðila meðal hlut-
hafa. Það er skráð á
Verðbréfaþingi íslands,
eitt íslenskra
áhættuij ármagnsfyrir-
tækja.
Nýlega ákváðu hlut-
hafamir á fundi sínum
að færa út kvíarnar svo
um munar og marka
nýja ijárfestingarstefnu.
hlut sínum í íslandsbanka sem nú
er nálægt 675 milljónum að mark-
aðsvirði. Um leið er fyrirhugað að
afla um 900 milljóna króna nýs ráð-
stöfunarfjár með sölu skuldabréfa
og hlutabréfa á markaði. Stefnt er
að því að efnahagsreikningur félags-
ins verði a.m.k. 2 milljarðar króna.
Samkvæmt hinni nýju stefnu skal
félagið hafa 40-50% eigna sinna í
skuldabréfum og öðrum
vaxtaberandi bréfum og
50-60% í hlutabréfum.
Af hlutabréfaeigninni
skulu 60% vera í hluta-
bréfum sem skráð eru á
Verðbréfaþingi eða
Opna tilboðsmarkaðn-
um (OTM), 30% í hluta-
félögum sem ekki eru
skráð á þinginu eða
OTM og 10% í erlendum
hlutafélögum.
Leitum hugsanlega
til erlends aðila
hyggst selja bróðurpartinn af 12,7%
Guðjón Ármann
Jónsson.
Félagið
0
ÚRSMÍÐAMEISTARI
UUGAVHOI 15-101 REYWAVÍK
SÍMI 552 8555
Fagleg ráðgjöf og þjónusta.
„Það hefur ekkert
annað verið ákveðið en
að selja mestan hluta
af eignum félagsins í
bankanum," segir Guð-
jón Ármann Jónsson, framkvæmda-
stjóri Eignarhaldsfélagsins þegar
hann var spurður hvernig staðið yrði
að sölu íslandsbankabréfanna.
„Menn hafa lagt mjög ríka áherslu
á það í félaginu að sölunni verði
hagað þannig að hún raski sem
minnst genginu á hlutabréfunum í
bankanum.
Ég hygg að það verði rætt fljót-
lega þegar kemur fram á næsta ár
hvernig sölu bréfanna verður háttað.
Það hefur verið nokkuð um fyr-
irspurnir um bréfin frá því þessi
ákvörðun var tekin og ýmsir hafa
viljað fá heimildir til að glíma við
sölu í meira eða minna mæli. Við
höfum alltaf svarað því til að við
værum ekki að selja nema gott boð
fengist í bréfin.
Ef það verður ofan á að fá eitt-
hvert verðbréfafyrirtæki til að skoða
möguleika á að selja bréfin þá stönd-
um við frammi fyrir þeirri staðreynd
að þtjú stærstu fyrirtækin eru í eigu
bankanna. Það er umhugsunarefni
hvort eðlilegt sé að þau fái slíkt verk-
efni. Hin verðbréfafyrirtækin eru
minni. Því er hugsanlegt að við
myndum leita til einhvers erlends
aðila.
Þá er það ekkert iaunungarmál
að meira hlutafé en okkar hlutafé
kynni að vera til sölu í bankanum
ef ásættanlegt verð væri í boði.
Eg er persónulega þeirrar skoðunar
að einhver erlend eignaraðild að bank-
anum væri af hinu góða. Lífeyrissjóð-
irnir yrðu eftir sem áður mjög stórir
eignaraðilar að bankanum þó eignar-
haldsfélagið drægi sig alfárið út og
seldi bréfln til einhvers erlends aðila.“
Eignarhaldsfélagið Alþýðubankinn hf.
Stærstu hluthafar Hlutafé, kr. Eignarhlutf.
Sameinaði lifeyrissjóðurinn Lífeyrissjóður rafiðnaðarmanna 77.660.000 71.616.000 11,00% 10,15%
Verslunarmannafélag Reykjavíkur Lifeyrissjóður verslunarmanna 62.586.000 53.263.000 8,87% 7,55%
Alþýðusamband íslands fíafiðnaðarsamband islands 45.176.000 39.996.000 6,40% 5,67%
Verkakvennafélagið Framsókn Lífeyrissjóður Austurlands Félag járniðnaðarmanna Lifeyrissjóður Suðurnesja 34.914.000 33.838.000 33.413.000 24.250.000 4,95% 4,79% 4,73% 3,44%
10 stærstu hluthafar, samtals: 476.712.000 67,54%
Aðrir hluthafar, samtals: 229.081.000 32,46%
Hlutafé alls, (án eigin bréfa): 705.793.000 100,00%
Hlutabréfaeign Ehf. Al þýðuban kinn hf.
Hlutabréf með skráð gengi: Nafnverð, kr. Áætlað bókfært verð
Eimskip hf. 119.135 712.427
Grandi hf. 2.536.422 5.909.863
Hampiðjan hf. íslandsbanki hf. 1.030.000 482.181.867 3.337.200 646.123.702
Olíuverslun íslands hf. Skeljungur hf. 1.100.000 383.195 3.003.000 1.482.965
SR - mjöl hf. Tollvörugeymslan hf. 54.582.403 1.180.660 112.985.574 1.357.759
Útg.fél. Akureyringa hf. 1.618.976 5.083.585
Önnur hlutabréf, óskráð félög: 544.732.658 779.996.075
Eignarhluti
Aflgjafi hf. 56,6% 40.220.000
Koli hf. Kælismiðjan Frost hf. 22,2% 42,4% 6.000.000 13.386.770
Samskip hf. Samvinnuf,- Landsýn hf 7,1% 19,9% 50.000.000 25.000.000
Tæknival hf. Vestf. skelfiskur hf. 17,9% 7,5% 17.952.352 9.048.068
Landssmiðjan hf. Máki hf. 11,1% 6,3% 2.500.000 2.000.000
Softis hf. 4,2% íslenskur skinnáiðnaður hf. 2,5% 1.875.000 1.500.000
169.482.190 172.369.513
Hiutabréfaeign, samtals: 952.365.588
Hefðum viljað sjá fleiri
fjárfestingarkosti
Eins og sést á meðfylgjandi töflu
er hlutabréfaeign félagsins í íslands-
banka nú bókfærð á tæpar 650 millj-
ónir króna. Þar að auki hefur hefur
félagið fjárfest í nokkrum hlutafélög-
um sem skráð eru á Verðbréfaþingi
íslands og vega þar þyngst bréf í
SR-mjöli sem bókfærð eru á 113
milljónir. Hins vegar eru fjárfesting-
ar í nokkrum óskráðum hlutafélögum
nú bókfærðar á 172 milljónir en þar
af eru hlutabréf í Samskipum 50
milljónir.
En hvernig skyldi það hafa gengið
að finna áhugaverða kosti? „Við fór-
um mjög hægt af stað í fjárfestingum
á árinu 1993 en tókum nokkrar
ákvarðanir á árinu 1994,“ segir Guð-
jón Ármann. „Á þessu ári höfum við
ekki ráðist í miklar fjárfestingar. Það
hafa verið keypt hlutabréf í hugbún-
aðarfyrirtækinu Softis hf., fiskeldis-
fyrirtækinu Máka hf. á Sauðárkróki,
Landssmiðjunni hf. og íslenskum
skinnaiðnaði hf. Þá eru tvær eða
þijár fjárfestingar í farvatninu.
Sannleikurinn er hins vegar sá að
við hefðum viljað sjá meira af fjár-
festingarkostum og kannski erum
við að reka okkur á að sumir þeirra
eru svo stórir að við yrðum einungis
peð í þeim leik.“
Brimbijótur lífeyrissjóðanna
Guðjón Ármann bendir á í þessu
sambandi að félagið geti hugsanlega
átt samvinnu við lífeyrissjóði og fleiri
stóra fjárfesta þegar um stærri verk-
efni sé að tefla. „Það má hugsa sér
að þeir kæmu að fjárfestingum í fé-
lögum í samvinnu við okkur. Félagið
gæti hugsanlega tekið að sér ákveð-
ið brautryðjendahlutverk við að finna
fjárfestingarkosti og meta þá. Raun-
ar var þessi leið farin við kaupin á
hlutabréfunum í SR-mjöli sem var
óskráð félag. Það lá fyrir frá upp-
hafí að fyrirtækið stefndi að skrán-
ingu á Verðbréfaþingi. Eftir að Eign-
arhaldsfélagið hafði ákveðið að ráð-
ast í þessa fjárfestingu fórum við á
stúfana og beittum okkur fyrir því
að lífeyrissjóðirnir tækju einnig þátt
í henni.
Þegar upp var staðið keyptu lífeyr-
issjóðirnir og fjárfestingarfélög í eigu
þeirra yfir 40% af hlutabréfunum í
SR-mjöli. Við sjáum fyrir okkur að
eignarhaldsfélagið gæti á þennan
hátt orðið brimbijótur fyrir lífeyris-
sjóðina til að koma að fjárfestingum.
Á sama hátt er félagið góður kost-
ur fyrir einstaklinga og aðra sem
vilja ávaxta sitt fé og stuðla um leið
að atvinnusköpun í íslensku atvinnu-
«fi.“
Ekki hafa þó allar fjárfestingar
skilað jafnmiklum árangri og kaupin
á bréfunum í SR-mjöli sem hafa
hækkað verulega í verði. Félagið er
eigandi að meirihluta hlutabréfa í
Aflgjafa hf. sem beitti sér fyrir ijár-
hagsiegri endurskipulagningu á bí-
laumboðinu Jöfri hf. fyrir nokkrum
árum. Sá rekstur hefur gengið erfið-
lega lengst af, en hefur heldur verið
að rétta úr kútnum á þessu ári.
Þá keypti félagið bréf fyrir 6 millj-
ónir í {Cola hf. sem stundað hefur
tilraunaveiðar á flatfiski í Barents-
hafi í samstarfi við rússneska aðila.
Vegna deilunnar um Smuguna
fékkst veiðileyfi ekki endurnýjað og
því horfir ekki vel um þessa fjárfest-
ingu.“
Guðjón Ármann segir að félagið
hyggist ekki eiga hlutabréf í einstök-
um óskráðum félögum nema í ákveð-
inn tíma. „Við erum byijaðir að selja
hlutabréf í SR-mjöli núna og munum
hugsanlega byija að losa um hluta-
bréfin í Samskipum þegar fyrirtækið
verður skráð á Verðbréfaþingi sem
stefnt að á næsta ári.“
Hvað framtíðina snertir horfa for-
ráðamenn Eignarhaldsfélagsins nú
til þess að mörgum ríkisfyrirtækjum
verði breytt í hlutafélög á næstu
árum og hins öra vaxtar sem er í
upplýsingatækni og hátækni. Þá
ætla þeir að fylgjast vel með þróun-
inni í sjávarútvegi, orkufrekum iðn-
aði og ferðaþjónustu. „Á þessum
sviðum hyggst félagið vera þátttak-
andi,“ segir Guðjón Ármann.
„Við höfum jafnframt hugsað okk-
ur að hafa meira frumkvæði í því
að finna spennandi fjárfestingarkosti
í l’ramtíðinni. Hingað til hafa fjárfest-
ingarkostir komið með ýmsum hætti
inn á okkar borð. Fyrst eftir að við
lýstum yfir að félagið myndi taka
þátt í áhættufjárfestingum fengum
við yfir okkur skæðadrífu af allskon-
ar erindum og mikið af því var frá
mönnum sem héldu að þeir gætu
gengið í peninga hjá okkur á svipað-
an hátt og hjá Byggðastofnun og
sambærilegum aðilum. Við erum
búnir að ýta því öllu frá okkur og
teljum okkur njóta viðurkenningar
sem alvöru íjárfestingarfyrirtæki.“
— En hefur félagið hug á íjárfest-
ingu í nýjum heildsölubanka sem nú
er rætt um stofna?
„Okkur er kunnugt um hóp aðila
sem er að skoða íslenska bankakerf-
ið og höfum átt þess kost að fylgj-
ast með þeim umræðum."
Utlit fyrir góða afkomu
Afkoma Eignarhaldsfélagsins
ræðst augljóslega mjög af markaðs-
gengi á hlutabréfum íslandsbanka.
Hagnaður fyrstu átta mánuði þessa
árs var alls 35 milljónir en búast
má við töluvert betri afkomu á árinu
í heild þar sem íslandsbankabréfln
hafa hækkað töluvert á markaðnum
svo og hlutabréf í SR-mjöli og Tækni-
vali, svo dæmi séu nefnd. Innra virði
hlutabréfa í félaginu var í lok ágúst
1,38 en markaðsgengi þeirra er nú
1,28. „Það bendir allt til allgóðrar
útkomu á þessu ári,“ sagði Guðjón
Ármann þegar hann er spurður um
afkomuna. „Ég held að innra virði í
félaginu verði ekki undir 1,5 í árslok
þannig að bréfin séu sæmilega væn-
legur kostur fyrir Ijárfesta. Sumir
hlutabréfasjóðir eru hins vegar seldir
í dag á gengi sem er verulega yfir
innra virði.
Við borguðum 6% arð á þessu ári
eða'42 milljónir króna. Hér hefur
verið mörkuð sú stefna að það eigi
að greiða arð til hluthafanna því
þeir gera skýlaúsa_ kröfu um arðsemi
af sinni eign hér. Ávöxtun hlutabréf-
anna á ekki að vera lakari en af
öðrum peningalegum fjárfestingar-
kostum sem bjóðast. Síðan liggur
fyrir sú ákvörðun að halda uppi við-
skiptavakt fyrir bréfin, þannig að
Ijárfestar geti selt sin bréf.“
Undirbúningur er þegar hafinn
fyrir öflun nýs ráðstöfunarijár með
sölu nýrra skuldabréfa og hlutabréfa.
Félagið á sjálft um 70 milljónir í eig-
in hlutabréfum sem byijað er að selja
á markaðnum. Þá hefur stjórn fé-
lagsins heimild til að auka hlutaféð
um 300 milljónir þannig að það yrði
tæplega 1.100 milljónir. Síðan er
gert ráð fyrir því að bjóða út skulda-
bréf á markaði fyrir 600 milljónir
þannig að niðurstaða efnahagsreikn-
ings yrði um 2 milljarðar. Miðað er
við að eiginíjárhlutfall verði þó aldr-
ei lægra en 50-60%.
„Á þennan hátt ætlum við að ná
fram hlutfallslega lægri rekstrar-
kostnaði, en mikil áhersla er á það
lögð í félaginu að halda öllum kostn-
aði af rekstri þess og yfirbyggingu
í lágmarki,“ segir Guðjón Armann.
„Við teljum okkur geta ávaxtað þá
fjármuni sem við tökum að láni og
að 50% eiginfjárhlutfall sé nægilega
góður öryggisventill, þegar er horft
til hinnar mörkuðu eignasamsetning-
ar félagsins. Ber þá jafnframt að
horfa til þess að einungis 15% heiid-
areigna eru ætlaðar í raunverulegar
áhættuQárfestingar."
Kaupanefnd kaupir bréf í
óskráðum félögum
í stjórn félagsins sitja nú Jóhann-
es Siggeirsson, framkvæmdastjóri
Sameinaða Jífeyrissjóðsins, Guð-
mundur B. Ólafsson, lögfræðingur
hjá Verslunarmannafélagi Reykja-
víkur, Rúnar Bachmann, rafvirki hjá
Rafteikningu hf., Ragna Bergmann,
formaður verkakvennafélagsins
Framsóknar og Þórður Magnússon,
framkvæmdastjóri hjá Eimskip. Auk
Guðjóns Ármanns starfar Sigurður
Smári Gylfason, viðskiptafræðingur,
hjá félaginu.
Sérstök kaupanefnd hefur með
höndum fjárfestingar í óskráðum
félögum þar sem þeir Rúnar og Guð-
mundur sitja auk Eysteins Helgason-
ar, framkvæmdastjóra Plastprents.
Hún hefur það hlutverk að leggja
mat á hugmyndir um fjárfestingar í
óskráðum félögum og fylgir þeim
eftir. Henni er einnig ætlað að veita
aðhald og leiðsögn í þeim fyrirtækj-
um, sem fjárfest er í, með þátttöku
í stjórnun, reglubundu eftirliti og
skýrri markmiðasetningu.