Morgunblaðið - 22.12.1995, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 1995
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Þórunn Jakobs-
dóttir var fædd
í Neskaupstað 7.
janúar 1913. Hún
lést á heimili sínu í
Garðabæ 16. des-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Jakob Jakobs-
son skipstjóri og
útgerðarmaður og
Sólveig Asmunds-
dóttir. Systkini
hennar sem látin
eru: Asmundur
skipstjóri, f. 1914,
d. 1974, og Auð-
björg húsfreyja, f. 1917, d.
1981. Eftirlifandi bróðir er
Jakob fiskifræðingur, f. 1931.
Þórunn var gift Sveini Jóns-
syni frá Tröllanesi á Norð-
firði, f. 7. október 1902, d. 9.
desember 1992. Sonur þeirra
er Grétar húsasmíðameistari.
Kona hans er Guðbjörg Krist-
jánsdóttir. Börn þeirra eru:
Þórunn, maki Sveinn Andri
HUGURINN bar hana ævinlega
hálfa leið. Þegar hún kom auga á
markmiðið var bara að leggja í
hann og vera ekkert að mikla tor-
færurnar fyrir sér. Maður stiklar
hvort eð er ekki yfir nema einn læk
í einu. Og hún var ævinlega fljót
að koma auga á markið hvort sem
það var eitthvað sem átti eftir að
skipta sköpum í lífi hennar eða lítil-
fjörlegt atriði í daglegu amstri.
„Það er þarna í húsinu með rauðu
gardínunum,“ sagði hún þegar við
fórum villur Kópavogsvega fyrir
mörgum árum í leit að salarkynn-
um þar sem frænka hennar var að
halda upp á stórafmæli. Eg rýndi
út í myrkrið í svartasta skammdeg-
inu en greindi ekkert nema iðandi
bílakös á torræðum götuslaufum
Kópavogskaupstaðar sem virðast
áðallega þjóna þeim tilgangi að
sanna að skipuleggjendur gatna-
gerðar þar í bæ séu beinir afkom-
endur byggingameistara völundar-
húss Mínosar konungs á Krít. En
Þóra missti ekki sjónar á áfanga-
staðnum og alla leið komumst við
þótt framlag mitt fælist ekki í öðru
en halda bílnum á réttum vegar-
helmingi og gæta þess að koma
ekki í flasið á umferðinni. Og þeg-
ar hún gekk í salinn tóku allir eft-
ir henni og allir þurftu að tala við
hana. Þannig var það alltaf. Glamp-
ann í fallegu móbrúnu augunum
og heillandi brosið gat enginn stað-
ist.
Þórunn hét hún fullu nafni þótt
þeir sem næstir henni stæðu köll-
uðu hana Þóru. Hún var eista barn-
ið í fríðum bamahópi hjónanna á
Strönd á Norðfirði. A kreppuárun-
um, þegar lítið fékkst fyrir afurð-
imar, kvartaði Sólveig húsfreyja
undan því að allt færi í sjálft sig
í útgerðinni, ekkert væri eftir til
þess að prýða heimilið. „Krakkarn-
ir eru fallegustu mublurnar," ans-
aði Jakob. Krakkamir vom líka
hamhleypur til allrar vinnu. Þóra
tók strax forystuna í systkinahópn-
um. Húsið Strönd og allt sem því
fylgdi, fjós og sjóhús, bryggja og
bátur að ógleymdri skektunni Sólu,
var bæði heimili og vinnustaður
fjölskyldunnar. Og vinnan var fjöl-
breytt og gefandi. A túnskikanum
fyrir ofan húsið þurfti að heyja í
kusurnar og svo þurfti að þjóna
skipshöfninni á Auðbjörgu og gera
að öllum fiskinum sem aflaklóin
hann Jakob dró á land. Engum
sögum fer af Þóru í íjósinu hjá
móður sinni en því fleiri í fiskvinnsl-
unni. Hún var varla fermd þegar
hún tók að sér að stjórna saltfisk-
verkun föður síns. Þar fór ekkert
til spillis, nostrað við hvem fisk,
allt frá því að hann var dreginn
um borð í Auðbjörgu og þangað til
stimplinum ANJ (Austurland Norð-
fjörður Jakob) var skellt á stri-
gaumbúðirnar enda lenti allt í
Sveinsson; Rann-
veig, maki Sig-
mundur Jóhannes-
son og eiga þau
tvær dætur; og
Sveinn Ómar, maki
Ása Jóhanna Páls-
dóttir.
Þórunn vann
lengst af utan
heimilis, bæði í
Neskaupstað og
Reykjavík. Hún
starfaði meðal ann-
ars við útgerð föð-
ur síns og í frysti-
húsinu á Norðfirði
og var verkstjóri í frystihúsi
Sambandsins á Kirkjusandi.
Hún tók mikinn þátt í félags-
málum, meðal annars var hún
formaður kvennadeildar Slysa-
varnafélagsins á Norðfirði
árum saman.
Útför Þórunnar verður gerð
frá Víðistaðakirkju í Hafnar-
firði í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
fyrsta flokki. Hún fór líka öll í
fyrsta flokk, loðnan hjá henni Þóru,
mörgum áratugum seinna þegar
hún var orðin verkstjóri í frystihúsi
í Reykjavík.
Formleg skólaganga Þóru var
ekki löng, frekar en annarra ungra
stúlkna á þeim árum. Hún brá sér
suður til Reykjavíkur á námskeið
í Kvennaskólanum og hélt svo
áfram að vinna. En lífið var henni
síður en svo eintómur þrældómur.
Hún var ákaflega félagslynd og
glaðsinna og lét til sín taka í málum
sem stuðluðu að bættu öryggi
Norðfirðinga og gerði þeim glatt í
geði. Hún var lífið og sálin bæði í
Slysavarnafélaginu og Leikfélag-
inu og vílaði hvorki fyrir sér að
halda ræður á mannamótum né
leika aðalhlutverkin á fjölum sam-
komuhússins og eftir að bátur
týndist dögum saman á leið frá
Norðfirði til Sandgerðis vegna vél-
arbilunar og gat ekkert látið vita
af sér slóst hún í hóp þeirra kvenna
sem söfnuðu fyrir talstöðvum í all-
an flota Norðfirðinga. Hún var lið-
lega tvítug þegar Norðfirðingar
fóru að leika handknattleik og fyrr
en varði var hún komin í kvennalið-
ið. Frægt var þegar norðfirsku
stúlkurnar fóru til Seyðisfjarðar til
að keppa. Heimamönnum í áhorf-
endaskaranum þótti gifta aðkomu-
konan greinilega hættulegasti and-
stæðingurinn. „Passiði frúna, pass-
iði frúna,“ heyrðist hrópað þegar
hún geystist fram á völlinn og
þykku, dökku flétturnar sveifluðust
til.
Kornung giftist Þóra Sveini
Jónssyni frá Tröllanesi, sem síðan
var lengi landformaður hjá föður
hennar. Þau voru afar ólík, hann
hægur og stundum þungur á bár-
unni, hún kappsfull, fljóthuga og
sá góðu hliðarnar á öllu og öllum.
En þau áttu líka margt sameigin-
legt, bæði voru þau vinföst og örlát
og áttu hjartahlýju í ríkum mæli.
Það leyndi sér ekki að Sveinn dáði
konu sína og það breyttist ekkert
þegar árin færðust yfir þau. Fyrstu
búskaparárin áttu þau heimili á
Tröllanesi en síðar reistu þau sér
hús í brekkunni steinsnar fyrir ofan
Strönd og nefndu það Grænuhlíð.
Þegar þau giftu sig var örverpið
nýkomið til sögunnar hjá foreldrum
Þóru, Jakob yngri. Ungu hjónin
voru bamlaus fyrstu árin en heita
má að Jakob hafi átt tvenna for-
eldra. Hann naut ástríkis Sveins
mágs síns þegar faðir hans var
Iangdvölum á sjónum og bauð sér
í mat hjá systur sinni þegar honum
þótti matseðillinn þar álitlegri en
heima. Síðar launaði hann fyrir sig
með því að gerast barnfóstra Grét-
ars Sveinssonar og varð þá að
brjóta odd af oflæti sínu því að
ekki taldist það „karlmannsverk" í
þá daga að aka barnavagni.
Þóra vann yfirleitt utan heimilis
jafnframt húsmóðurstörfunum.
Árum saman var hún ráðskona í
verbúð föður síns á Hornafirði þeg-
ar hann gerði þar út. á vetrarvert-
íð. Hún var afbragðs matselja og
lét frumstæðar aðstæður ekkert á
sig fá. Enda á maturinn að vera
jafngóður upp úr pottinum hvort
sem undir er steinolíuprímus eða
fín rafmagnshella. Skipshöfnin
vandist á kóngafæði og þegar Þóra
varð að hætta tók önnur ráðskona
við af henni við lítinn fögnuð.
Sveinn og Þóra festu ekki yndi
á Norðfirði eftir að Grétar sonur
þeirra var farinn að heiman. Þau
ákváðu að selja húsið sitt og Þóra
tók sér flugfar suður til þess að
kaupa íbúð og búa í haginn fyrir
þau. Fjölbýlishúsið við Kleppsveg
var eins ólíkt litla húsinu þeirra á
Norðfirði og hugsast gat en þau
voru komin nálægt Grétari, Guð-
björgu tengdadóttur sinni og börn-
unum þeirra. Sjórinn var heldur
ekki langt undan og stutt niður á
Kirkjusand þar sem þau sóttu
bæði vinnu lengst af. Þóra vann
fyrst hjá Álafossi og Sanitas en
gerðist síðan verkstjóri í frystihús-
inu á Kirkjusandi. Hún var afar
vel látin af þeim sem unnu undir
hennar stjórn þótt hún væri kröfu-
hörð. Hún gerði mestar kröfur til
sjálfrar sín og gaf sér þó tíma til
að vera félagsráðgjafi og sálusorg-
ari þeirra sem erfitt áttu. Á
Kleppsveginum leið Þóru og Sveini
vel og oft var gestkvæmt á litla
heimilinu þeirra. Einu sinni fluttu
þau sig um set, stækkuðu svolítið
við sig til þess að eiga auðveldara
með að hýsa gesti, og seinna þeg-
ar aldurinn færðist yfir og komið
að verkalokum tóku þau enn einu
sinni saman föggur sínar. Grétar
og Guðbjörg vildu fá þau ennþá
nær sér Qg það varð úr að þau
keyptu lítið hús rétt hjá Hrafnistu
í Hafnarfirði. Þarna áttu þau
nokkur yndisleg ár, undu sér í litla
garðskálanum, röltu út í hraunjað-
arinn og nutu þess að fá gesti,
barnabörnin þó trúlega allra mest.
Þegar Sveinn varð loks að láta
undan í glímunni við Elli kerlingu
fékk hann pláss á Hrafnistu og
þar sat Þóra hjá honum alla daga,
hjúkraði honum, spjallaði við hann
og las fyrir hann til að gera honum
lífið bærilegt þangað til kallið kom.
Á þessum erfiðu stundum nutu sín
allir mannkostir Þóru, trygglyndi,
þolgæði og bjartsýni. Þegar Sveinn
var látinn bjó hún áfram í litla
húsinu en lét sér aldrei leiðast.
Heilsan fór að gefa sig en hún
kvartaði aldrei. Gömlu fólki hættir
til að tala.sífellt um sjúkdóma sem
hrjáir það en Þóra hafði tak-
markaðan áhuga á eigin veikind-
um og leiddi talið strax að öðru
þegar spurt var „hvernig hún hefði
það“. Hún hafði áhuga bæði mönn-
um og málefnum, las heilmikið í
ellinni þegar hún loksins hafði
tíma til þess, vann í höndunum og
fylgdist með fréttunum, einkum
sjávarútvegi. Tryggari hlustanda
hefur þátturinn „Auðlindin" á
gömlu gufunni vart átt. í verald-
legum efnum átti þessi auðlind
þjóðarinnar hug hennan allan.
Auðlindin sem þjóðin getur lifað
svo góðu lífi af ef hún bara um-
gengst hana af sama hugarfari og
með sömu handtökum og Þórunn
Jakobsdóttir hafði lært af foreldr-
um sínum heima á Strönd.
Margrét E. Jónsdóttir.
Hún elsku amma okkar er dáin
og viljum við minnast hennar með
nokkrum orðum. Hún amma sem
var okkur svo kær er nú farin frá
okkur. Þó við vitum að hún sé á
góðum stað þá er sárt að þurfa að
kveðja.
Það er skrýtið að geta ekki tek-
ið upp símann til að spjalla við
ömmu eða átt von á því að hún
hringi til okkar. Hún hringdi iðu-
iega ef henni fannst hún ekki hafa
heyrt í okkur lengi, en það liðu
aldrei margir dagar á milli þess sem
við sáum hana eða heyrðum í henni.
Einnig er undarlegt að geta ekki
kíkt inn hjá henni á Boðahleininni
og fengið sopa af heitu súkkulaði
og nýjar kleinur.
Amma lét sér mjög annt um
langömmustelpurnar sínar, Björgu
og Söru, og þótti þeim afskaplega
gaman að heimsækja langömmu
Þóru og báðu oft um að fá að fara
í heimsókn. Amma talaði um það
síðustu dagana að hún vildi baka
myndakökur handa stelpunum, því
henni fannst ekki geta liðið jól án
þess að þær fengju að mála mynda-
kökur, eins og við systkinin gerðum
alltaf hjá henni og afa fyrir jólin
þegar við vorum yngri.
Amma fylgdist ótrúlega vel með
öllu og öllum og hún hafði iðulega
fréttir að færa af ættingjum. Þó
að amma byggi ein síðustu árin
sagði hún að henni leiddist aldrei,
hún hafði alltaf eitthvað fyrir
starfni eða hún settist bara við sím-
ann og talaði við einhveija af mörg-
um vinkonum sínum. Amma var
mjög trúuð, hún var sannfærð um
að afi væri hjá henni og að hún
ætti eftir að hitta hann aftur.
Um jólin var amma alltaf með
okkur og við tilhugsunina um að
hún verði það ekki þessi jól fyll-
umst við söknuði. Elsku amma, við
viljum þakka þér allt sem þú varst
okkur. Við gleymum aldrei um-
hyggjusemi þinni og brosmildi. Við
erum viss um að þú hafir það gott
að sért hjá afa. Guð blessi þig og
varðveiti um alla eilífð.
Þórunn, Rannveig
og Sveinn Omar
Þórunn Jakobsdóttir frænka mín
og vinkona er látin. Það bar bráðar
að en ég ætlaði. Að vísu sáum við
Guðrún þegar við heimsóttum hana
nokkrum dögum áður en hún lést,
að henni var mjög brugðið. Þetta
var ekki sama Þóra Jakobs sem við
höfðum heimsótt nokkrum mánuð-
um áður. Þá geislandi af fjöri og
áhuga fyrir velferð lands og lýðs
og þá ekki síst fyrir velferð fæðing-
arbæjar síns. Fáa brottflutta Norð-
firðinga hefi ég hitt á lífsleiðinni sem
hafa borið jafn mikla umhyggju og
ást til Norðijarðar og íbúanna þar
eins og hún gerði. Þar var henni
ekkert óviðkomandi sem til fram-
fara og farsældar horfði.
Enda hafði hún og sýnt það sjálf
í verki. Ung hóf hún hér afskipti
af félagsmálum. Má þar m.a. nefna
að hún var einn af helstu hvata-
mönnum að endurreisn íþróttafé-
lagsins Þróttar árið 1933 og tók
þar virkan þátt í stjórnarstörfum
og íþróttum í mörg ár. Helsta starf
hennar að félagsmálum var þó for-
usta að slysavamamálum, en hún
var í fjölmörg ár formaður Kvenna-
deildar Slysavarnafélags íslands
hér í Neskaupstað og vann þar
geysimikið og merkilegt starf og
mun nafn hennar geymast í sögu
slysavarna á Islandi.
Einnig var hún mikil áhuga-
manneskja um leiklist og var ein
af stofnendum Leikfélags Nes-
kaupstaðar og virk í stjórn þess
og á leiksviði í mörg ár.
Þórunn Jakobsdóttir var skör-
ungur og kvað_ mikið að henni hvar
sem hún fór. í ræðustól flutti hún
mál sitt skýrt og af myndugleik svo
að áheyrendur hlutu að hlusta. Hún
var glaðlynd og kvik í fasi og afar
skemmtileg heim að sækja.
Það má nærri geta hvort stjórn-
málaflokkar hafí ekki sóst eftir
manneskju sem Þórunni á flokks-
lista sína til kosninga. En hún gaf
aldrei kost á slíku og skipti sér
ekkert af stjórnmálum, en tók aftur
á móti sæti í ýmsum nefndum á
vegum bæjarstjórnar sem störfuðu
að velferðarmálefnum.
Til almennrar vinnu var og Þór-
unn hörkudugleg. Þar kom hún
víða við sem ekki verður talið upp
hér. Sjálfur var ég henni samtíða
tvær vertíðir á Hornafirði þar sem
hún var matráðskona við útgerð
föður síns, en þann starfa hafði
hún á hendi í mörg ár. Það eins
og allt annað sem hún tók að sér
vann hún af einstökum dugnaði og
samviskusemi.
Þórunn og Sveinn fluttu héðan
ÞÓRUNN
JAKOBSDÓTTIR
frá Norðfirði árið 1965 og vissulega
var Norðfjörður ekki samur eftir.
En einhvern veginn fannst mér þó
sem Þóra Jakobs hefði aldrei flutt
alveg að heiman. Ég held að hugur-
inn hafi verið bundinn svo rammri
taug við Norðfjörð að hann hafi
dvalið þar meira og minna. Norð-
firðingum sem lifðu og störfuðu
með henni þótti líka ákaflega vænt
um hana. Svo sannarlega hefðu
þeir viljað fylgja henni síðasta spöl-
inn, en nú er „vík milli vina“ og
því verðum við að þakka og kveðja
úr fjarska.
Við Guðrún sendum öllum að-
standendum innilegar samúðar-
kveðjur.
Stefán Þorleifsson,
Neskaupstað.
Öllum sem fæðast er ætlað að
deyja einhvern tímann, sumir hafa
stutta jarðvist, aðrir lengri. Þetta
er gangur lífsins og öll færumst
við nær vegamótunum með degi
hvetjum. Andlátsfregn náins vin-
ar, sem kominn er vel á efri ár
og gengið hefur með erfiðan sjúk-
dóm lengi, á ekki að koma svo
mjög á óvart. Þó fór það svo að
mér var illa brugðið þegar mér
barst andlátsfregn Þórunnar Jak-
obsdóttur frá Neskaupstað og
minningarnar tóku að hrannast
upp. Hún var ein af mömmunum
á Ströndinni á uppvaxtarárum
mínum á Norðfirði. Ströndin var
innsta hverfið í samfelldri byggð
kaupstaðarins, afmarkað að vest-
an og austan af bækistöðvum Shell
og BP, í daglegu tali nefnd olíu-
port, og nefndust við Strandarbúar
sem þar áttum heima. Flest
Strandarhúsin stóðu við Strand-
götuna sem lá meðfram. sjónum.
Hún var kölluð Neðrigatan þegar
utar kom í bæinn en þar var önn-
ur gata ofar, Efrigatan, og lá eft-
ir Melunum. Kölluðust íbúar við
hana Melabúar, en saman með
þeim nefndumst við Innbæingar
sem áttum heima innan við Stekk-
jarlækinn. Utan við hann voru
Útbæingar en til þeirra töldust
Nesbúar og Miðbæingar að stærst-
um hluta. Einhvern veginn var það
svo að samskipti íbúanna voru
aðallega innan hverfanna. Að
minnsta kosti var það svo með
okkur krakkana á Ströndinni enda
þótt ég, sem átti heima í ysta
húsinu, leitaði stundum út yfir
Villatúnið til bekkjarfélaga minna
og frænda sem þar bjuggu.
Sjórinn var nær eina lífsbjörgin
í kaupstaðnum og mótaði líf fólks-
ins inni á Strönd. Margir fóru suð-
ur á vertíð yfir veturinn og svo á
síld um sumarið meðan aðrir voru
heima og breiddu fisk eða unnu
við sjávarfang á einn eða annan
hátt. Börn hjálpuðu til við að breiða
og stokka upp. Unglingar beittu
línu, unnu í aðgerð eða jafnvel reru
til fiskjar með fullorðnum. Lífs-
björg eins var um leið lífsbjörg
annarra, það var samheldni og
samhugur sem skipti máli.
Bryggjur voru margar á Norð-
firði og oft þéttsetnar yfir sumarið
af börnum við að pilka. Vissir hóp-
ar helguðu sér ákveðnar bryggjur,
það voru þeirra mið. Við Strand-
arbúar höfðum yfir að ráða Ný-
hafnarbryggjunni, Ölvesbryggj-
unni, Bjargarbryggjunni, Vigga-
bryggjunni, Jakobsbryggjunni
(Kobbabryggjunni) og Shellbryggj-
unni. Misjafnlega veiddist við
bryggjurnar og sumar gengu úr sér
og hurfu. Allra vinsælust var Jak-
obsbryggjan, enda hafði hún margt
fram yfir hinar. Þar var alltaf eitt-
hvað að hafa þótt ekkert fengist
annars staðar. Hún var líka lægst
og best þiljuð og svo var á henni
„járnbrautarvagn" á teinum og var
í fádæma uppáhaldi hjá okkur
Strandarbúum, enda öfunduð af
honum langt út á Eyri. Ekki má
gleyma fóstru okkar allra á Strönd-
inni, skektunni Sólu, hún átti sitt
heimili við Jakobsbryggjuna. Þótt
bryggjurnar væru einn helsti við-
verustaður okkar barnanna voru
sárafá dæmi um að einhver dytti
í sjóinn og ef það gerðist var óðar