Morgunblaðið - 22.12.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 1995 B 3
Nýjar bækur
Ljósmyndabók um
V estmannaeyjar
BÓKIN Vestmannaeyjar fjallar í
máli og myndum um samfélag
manna og fugla. „Með þessari bók
er gerð tilraun til þess
að skyggnast inn í
heim Vestmannaey-
inga með þeirri fjöl-
breytni og litskrúði
sem þar er að finna“,
segir í kynningu.
Kaflar bókarinnar
eru sjö: í aldanna rás,
Jörð úr Ægi, Bær og
mannlíf, Náttúruöflin,
Úteyjar, Fuglinn og
útgerðin. Bókin sem
er 128 bls. er gefin út
í fimm aðskildum út-
gáfum; á íslensku,
ensku, þýsku, frönsku
og dönsku.
„Það er ríkt í huga
útgefanda að bókin
geti orðið að. sem mestu gagni við
sölu og markaðsstarf í ferðamál-
um, jafnt fyrir Vestmannaeyinga
og íslendinga í heild,“ segir í kynn-
ingu. Björn Rúriksson hefur sér-
staklega safnað myndefni í þessa
bók um tíu ára skeið.
Á þessum árum eru
orðnar ófáar ferðirnar
til Vestmannaeyja og
í úteyjar. Hann tók
þátt í björgunarstörf-
um á fyrstu dögum
Heimaeyj argossins.
Björn á föðurætt sína
að rekja til Eyja, en
faðir hans er Rúrik
Haraldsson leikari,
sem þar er fæddur og
uppalinn.
Björn Rúriksson
hefur tekið myndir í
náttúru Islands á landi
og úr lofti frá árinu
1970. Hann á að baki
meira en hálfa milljón
kílómetra í loftmyndatökum yfir
íslandi. Fyrst og fremst hefur
hann þó ljósmyndað ísland á Iandi.
Björn
Rúriksson
Snjallt ævintýri
BOKMENNTIR
Myndasaga
MARGT BÝRí SJÓNUM
Höfundur mynda og texta: Gerður
Bemdsen Fjölvaútgáfan 1995 -48 síð-
ur. Kr. 1480
FREYJA, lítil hnáta,
er á ferð með foreldrum
sínum. Henni leiðist, -
grámollan umlykur
hana. í fagurri vík, þar
sem foreldrar hennar
hugðust á og snæða,
arkar stelpan á klett-
asnös og steypist í haf-
ið.
Hún fellur í dá, lifir
mikið ævintýri með
Unni og Ægi, sem ætla
að koma henni að höll-
inni Leiðarenda. Á þeirri för kynn-
ist Freyja undrum hafdjúpsins;
gróðri; fiskum; hvölum, já, heimi
sem fáir landkrabbar þekkja.
En í sjónum er líka líf, engu síð-
ur en á þurrlendinu, og um þennan
heim leiðir höfundur lesandann,
bæði í snjöllum texa og undurfögr-
um myndum.
Víst er þetta ævin-
týr,- og þau eiga jú
að enda vel. Það gerir
þetta líka, því foreldrar
Freyju hafa náð henni
úr sjónum, - hún
vaknar til jarðlífs aft-
ur, á spítala, hinum
heiminum hafði hún
aðeins kynnst í dái.
Skemmtilegt, snjallt
ævintýri, sem gleðja
mun börn.
Kærar þakkir.
Sig. Haukur
Gerður Berndsen
Þægileg bók
BÆKUR
Æviminningar
LÍFSGLEÐI IV
Þórir S. Guðbergsson ritstýrði,
Hörpuútgáfan, 1995,187 bls.
ÚTGÁFA endurminningabóka er
viðamikil í þessu landi. I raun er
þetta sérstök bók-
menntagrein, sem lýtur
sínum reglum. Bókin
Lífsgleði IV er fjórða
bindið í röð af ævi-
minningum eftir 26 Is-
lendinga, eins og segir
í formála ritstjóra. Eg
hef ekki lesið aðrar
bækur í þessum flokki,
en þessi bók er þægileg
aflestrar og viðkunn-
anlegt fólk rekur minn-
ingar sínar frá æsku-
skeiði. Það eru þó ekki
allar frásagnirnar
bundnar við æskuskeið
einvörðungu, flestar ná
fram að nútíðinni. Þótt
það sé ekki sagt í bók-
inni þá virðast höfundar hverrar
frásagnar hafa stílað hana sjálfir,
en hlutverk ritstjórans hafi verið
samræming.
Þessar frásagnir greina frá ólíku
lífshlaupi sex Islendinga og í einu
tilvikinu frá einstöku atviki í ævi
frásögumanns. Daníel Ágústínus-
son segir frá Eyrarbakka og mann-
lífinu þar á fyrstu áratugum aldar-
innar. Hann minnist viðkunnanlega
Jóns Einarssonar, hreppstjóra í
Mundakoti, og segir frá heimilislíf-
inu þar. Fanney Oddgeirsdóttir lýs-
ir lífinu á Grenivík í sínu ungdæmi
og segir frá leikjum bernskunnar
og sönglífi á staðnum. Hún greinir
einnig frá eiginmanni sínum, Jó-
hanni Konráðssyni, og syni, Krist-
jáni Jóhannssyni, óperusöngvara.
Guðlaugur Þorvaldsson segir af
bernsku sinni í Grindavík og lífs-
hlaupi, en hann var sem kunnugt
er háskólarektor og
ríkissáttasemjari og
fór í framboð til for-
seta árið 1980. Guðrún
J. Halldórsdóttir lýsir
æsku sinni og uppvexti
Kleppsholtinu í
Reykjavík. Hún segir
frá störfum sínum við
kennslu, á Alþingi og
sem forstöðumaður
Námsflokka Reykja-
víkur. Úlfur Ragnars-
son segir frá læknis-
ferð út í Skáleyjar árið
1949, sem hann fór,
þegar hann leysti hér-
aðslækninn af. Þóra
Einarsdóttir segir frá
bernsku sinni á Hvann-
eyri og Akranesi og einnig frá upp-
hafi hjálparstarfs síns á Indlandi.
Allar þessar frásagnir eru skýrar
og lipurlega stílaðar. í bókinni
kynnumst við viðkunnanlegu fólki
sem hefur skilað fullri starfsævi og
vel það og lítur yfir farinn veg.
Fyrir alla áhugamenn um þjóðlegan
fróðleik og ævisögur er þetta kær-
komin bók.
Guðmundur Heiðar
Frímannsson
Þórir S.
Guðbergsson
Nýjar bækur
011 ummæli Krists
ÚT eru komin Orð
Krists, sem Njörður
P. Njarðvík hefur tek-
ið saman og er þar
safnað saman öllum
ummælum sem höfð
eru eftir Kristi í guð-
spjöllunum.
í kynningu segir:
„Oft vitna menn í orð
Krists í ræðu og riti.
„Jesú sagði . . .“ En
hvað sagði hann og
hvar í Biblíunni er þau
orð hans að finna? Til
Njörður P. Njarðvík
að auðvelda fólki að
kynna sér ummæli
hans um ólíkar hliðar
mannlífsins eða leita
að tilteknum orðum
eru ummælin flokkuð
eftir innihaldi og skip-
að undir fjölmörg lyk-
ilorð sem raðað er í
stafrófsröð.“
Útgefandi er Iðunn.
Bókin Orð Krists er
259 bls. prentuð í
Prentbæ hf. Verð
hennar er 3.980 kr..
BÓKMENNTIR
L j ó ð o g s ö g u r
SPEGLABÚÐ f BÆNUM
eftir Sigfús Bjartmarsson,
Bjartur 1995 -102 bls.
Leiður á
framtíðinni
EKKI verður annað sagt en að
það kenni ýmissa grasa í nýjustu
bók Sigfúsar Bjartmarssonar sem
hann nefnir Speglabúð í bænum.
Að sumu leyti er bókin eins og
tilraunastofa þar sem skáldið
þreifar sig áfram með ýmsar form-
og efnistilraunir, örsögur, minnis-
greinar, hugleiðingar, aforisma og
hugflæði eða þá að það tekur önn-
ur skáld á eintal. En oft er þó
skáldskapurinn sjálfhverfur og
jafnvel hlaðinn einhveiju því
dauðamyrkri sem einkenndi síð-
ustu ljóðabók hans. Prósi Sigfúsar
er annars vegar einhvers konar
örsögur og minnisgreinar þar sem
höfundur leyfir sér töluvert frjáls-
ræði í meðferð hugmynda og
myndmáls. Þar tekur hann t.a.m.
Kirkegaard, Poe og Walt Whitman
tali, fylgist með seinasta falli
Jónasar Hallgrímssonar o.s.fi-v.
En seinasti hluti bókarinnar, sem
nefnist Minnisgreinar um Kennar-
ann, hefur miklum mun samþjapp-
aðri stíl og knappari. Þetta er sam-
kvæmt höfundi lýsing á föðurbróð-
ur hans og styrkur þessarar lýs-
ingar felst í meitluðum athuga-
semdum hans: „manninum var að
upplagi óvenju illa gefin bjartsýni
og auðtrú en þar með
í besta lagi glögg-
skyggni til að skoða
sérhverja nýjung í því
sögulega ljósi sem
smækkar hvern hlut
sem það ómerkir
ekki.“ Og um göngu-
lag hans að hann hefði
tekið „öll sín skref
nákvæmlega jafnstutt
og eins var um áratog-
in og skárana og flest
verk raunar sem hann
tók sér fyrir hendur
því að allt var það í
samræmi við þá lífs-
speki að miklu varði
að leggja ekki undir
um of né færast í fang
sér til háðungar enda vannst hon-
um létt með þessu lagi.“
Þrátt fyrir knappara form þess-
ara minnisgreinar en þó frekar í
öðrum prósaverkum leynir sér ekki
hinn sérstaki tónn Sigfúsar sem
ef til vill verður best lýst með orð-
inu flæðandi. Hugmynd flæðir inn
í aðra og ljóðmynd tekur við af
annarri. Höfundur
notar mikið lýsing-
arhátt nútíðar og oft
á tíðum er eins og
undirmeðvitundin taki
völdin í ljóðrænu hug-
flæði þar sem máls-
greinarnar þenjast út
yfir heila síðu.
Slíkur flæðistíll ein-
kennir einnig mörg
ljóða Sigfúsar. í þeim
slær hann oft moll-
hljóma sem endur-
kastast í þungri, gott
ef ekki dálítið grimmri
undiröldu tóna, eins
og honum finnist
„draumarnir / fallegu
farnir að eldast" eða
að framtíðin hafi orðið „úti / í
vetur“ eins og segir í einu kvæði
ellegar viðurkennt eins og í öðru
ljóði að hann sé orðinn „lifandi-
skelfing eitthvað / leiður á fram-
tíðinni.“ Framandleikinn er heldur
Sigfús
Bjartmarsson
ekki fjarri né heldur nályktin:
„pottþétt að leggja sig til að sækja
/ að sínu að leggjast á náinn að
sjúga / safann sinn...“ Mörg kvæði
eru þrungin afhelgun gilda, gildis-
leysi og tómleika.
En Sigfús sækir einnig á önnur
mið og bjartari. Það er eins og
hann sé að uppgötva sjálfan sig í
náttúrunni. Einna best tekst til í
kvæðinu Landslag með tíma þar
sem skáldið nær með einföldum
ofhvörfum að skapa sterka ljóð-
ræna sýn:
Svo sólríkur þessi dalur
að undir morgun týrir enn
á degi frá í gær.
Svo mikil þessi fjöll
að næturskuggamir einir
ná utan um þau.
Svo skjólsæl þessi laut
að í lynginu leynist ylur
frá liðinni öld.
Speglabúð í bænum er að sönnu
dálítið samansafn ólíkra hugverka
en sérstæður stíll höfundar bindur
verkið saman og í því er margt
bitastætt. Það verður að skoða það
sem nokkurs konar deiglu því að
mér finnst höfundurinn vera með
margt í deiglunni. Hann bryddar
upp á ýmsu enda er hann leitandi
unt efni og form.
Skafti Þ. Halldórsson
Nýjar bækur
Tengsl kjós-
enda við
stjórnmála-
flokka
Út er komin bókin
„Parties and voters
in Ieeland" eftir dr.
Olaf Þ. Harðarson,
dósent í stjórnmála-
fræði,' en bókin er
að stofni til dokt-
orsritgerð hans við
London School of
Economics and
Political Science.
í kynningu segir:
„Parties and voters in Iceland" er
fyrsta heillega greiningin á hegðun
íslenskra kjósenda og tengslum
þeirra við stjómmálaflokka. Hún
byggir á umfangsmiklum viðhorfa-
rannsóknum sem höfundur stóð fyrir
eftir alþingiskosningarnar 1983 og
1987. Reynt er að meta hvernig ís-
lenski kjósandinn fellur að þremur
almennum líkönum um kjósendur:
flokkshollustulíkani, félagsgerðarlík-
ani og skynsemislíkani."
í bókinni er stuttlega fjallað um
þróun íslenska flokkakerfisins. Kosn-
ingabaráttunni er lýst og fjallað um
„flokkaflakk" kjósendanna.
Útgefandi er Félagsvísindastofn-
un og Háskólaútgáfan. Bókin er á
ensku. Hún er 400 bls. að lengd og
kostar 3.500
Ólafur Þ.
Harðarson
• TVÆR nýjar Margrétar-bækur
eru nýkomndar út hjá Fjölva í ár.
Þær heita Margrét litla mamma og
Afmælisgjöf Margrétar. Bækumar
em eftir tvo belgíska félaga Gilbert
Delahaye sem er rithöfundurinn og
Marcel Marlier sem er listamaður-
inn, en það er einkum handbragð
hans í myndskreytingu bókanna sem
hefur vakið heims-
athygli.
Fyrir nokkru var
þess minnst í Belgíu
að nú em fjörutíu
ár síðan fyrsta
Margrétarbókin
(Martine) kom út
1955. Þær vora
raunar tvær sem
komu út saman,
Margrét í sveitinni
og Margrét ferðast,
en nú hafa alls komið út 45 mismun-
andi bækur og hafa þær verið þýdd-
ar og útgefnar á 32 mismunandi
tungumálum, þar á meðal á arab-
ísku, hebresku, rússnesku ogjap-
önsku, en alls hafa 45 milljón eintök
af Margrétarbókum verið gefín út
um víða veröld.
Hér á landi hefur Fjölvi gefið út 14
Margrétarbækur.
• 30 ÁHRIFARÍK ráð sem bæta
tímastjórnun og margfalda árang-
ur eftir Thomas Möllerer komin
út. „Með því að spara eina klukku-
stund á hveijum degi lengir þú árið
um einn og hálfan mánuð! Hveiju
gætir þú ekki áorkað með slíkt for-
skot...“ segir í kynningu. Ennfremur
segir: „Með því að fara eftir þeim
ráðum sem Thomas
Möller kynnir í
þessari bók getur
þú sparað þér allt
að 60 mínútur á
dag. Klukkustund-
ar tímasparnaður á
dag allt að einum
og hálfum mánuði
á ári. í heimi sem
Thomas einkennist af sífellt
Möller meiri hraða og kröf-
um um hagsýni og
aukinn árangur í sívaxandi sam-
keppni geta þessi ráð reynst þér
ómetanleg hjálp við að ná forskoti
með betri tímastjórnun og margföld-
um árangri."
Útgefandi er Vegsauki. Bókin „30
áhrifarík ráð sem bæta tímastjórnun
og margfalda árangur“ fæst í öllum
bókabúðum, á bensínstöðvum Olís
ogí Hagkaupi. Þá fæst hún einnig
hjá íslensku hugmyndasamsteypunni
hf.