Morgunblaðið - 24.12.1995, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 24. DESEMBER 1995 11
ustu á færri og stærri sjúkrahús-
um þar sem stærri rekstrareining-
ar eru iðulega hagkvæmari en þær
smærri. Þannig ætti kerfið að geta
sparað fjármuni, en á móti kemur
að læknisverkum og aðgerðum
myndi að líkindum fjölga þar sem
þau eru grundvöllur tekjuöflunar.
Slíkt fyrirkomulag á greiðslum
til sjúkrahúsa hefur verið tekið upp
og er verið að prófa í nágranna-
löndunum. Lykilatriði í þessum
efnum er útreikningurinn sem
lagður er til grundvallar mati á
kostnaði við læknisverk. Til er
svonefnt DRG kerfi (Diagnosis
Related Groups) til að framkvæma
þetta mat. Það kerfi er upprunnið
í Bandaríkjunum, en
hefur víða í Evrópu ver-
ið heimfært upp á að-
stæður þar.
Símon Steingríms-
son, verkfræðingur í
heilbrigðisráðuneytinu,
segir að þetta kerfi hafi
í upphafi ekki verið þróað með það
fyrir augum að á því grundvölluð-
ust greiðslur til sjúkrahúsa, heldur
hafi það verið notað til að meta
frammistöðu þeirra. í Evrópu sé
það yfirleitt haft til hliðsjónar við
mat á kostnaði, en ekki látið
stjórna greiðslum til sjúkrahúsa
að fullu. Kerfið hafi verið skoðað
með tilliti til þess að hægt yrði
að nota það hér á landi. Ekki hafi
komið fram mikill áhugi á að nota
það og engin ákvörðun hafi verið
tekin um að ljúka vinnu við að
heimfæra það upp á aðstæður
hérlendis. Þar komi einnig til að
fyrir dyrum standi að breyta um
kerfi fyrir skráningu sjúkdóma hér
og því hafi ekki verið lögð áhersla
á að þróa kerfið á grundvelli
skráningar sem væri á útleið.
Nýtt skráningarkerfi hefði átt
að taka gildi í upphafi nýs árs en
það muni frestast um ár. Verði
ákvörðun tekin um þróun slíks
kerfis fyrir aðstæður hér á landi
muni það því þarfnast talsverðs
undirbúnings.
Framlög fylgi sjúklingum
Ásmundur Brekkan sagði að
svona kerfi á greiðslum til sjúkra-
húsa hefði verið tekið upp í vax-
andi mæli í nágrannalöndum okk-
ar. Grunnhugmyndin með breyt-
ingum á greiðslukerfinu sé að pen-
ingar fylgi sjúklingunum, þannig
að sá aðili sem framkvæmir að-
gerðina eða sinnir læknisverkinu
og ber af því kostnaðinn fái greitt
í samræmi við það. Um það sé
ekki að ræða meðan eingöngu sé
unnið eftir föstum fjárlögum, því
þó reynt sé að áætla kostnað af
tilteknum aðgerðum, eins og til
dæmis af hjartaaðgerðum, þá sé
þar alltaf um vanreikning að ræða.
Aidrei sé tekið tillit til raunveru-
legs kostnaðar vegna afskrifta,
þróunar og tækjakaupa, sem auð-
vitað sé þó algert
grundvallaratriði í slík-
um útreikningum.
Ef þessi breyting
verði gerð muni aukið
fé koma til hátækni-
sjúkrahúsanna þar sem
rekstrarkostnaðurinn sé
meiri vegna þess að þar séu fram-
kvæmdar meiri, erfiðari og um-
fangsmeiri aðgerðir og lækningar
en á smærri sjúkrahúsunum. Það
eigi auðvitað ekki bara við um
aðgerðir heldur komi yfirleitt allir
erfiðir sjúkdómar og sýkingar að
lokum til kasta stóru sjúkrahús-
anna. Einum sjúklingi þurfi jafn-
vel að gefa lyf fyrir á annan tug
milljóna króna á fáum dögum og
það verði að bæta með einhveijum
hætti. Verði þessi breyting gerð
muni það leiða af sér sparnað með
því færa til fjármuni frá smáu
sjúkrahúsunum til þeirra stærri
og tæknivæddari, sem sé sú þróun
sem alls staðar sé að eiga sér stað
í nágrannalöndum okkar.
„Við teljum að með endurskipu-
lagningu á fjármögnun heil-
brigðiskerfsins megi nýta fjár-
munina miklu betur til þeirra þarfa
sem raunverulega eru fyrir hendi,“
sagði Ásmundur. Hann sagði að
þar væri hann til dæmis að tala
um auknar fjárveitingar til þess
sem almennt væri kallað hátækni-
læknisþjónusta. Þeir væru ekki
einir um þessa skoðun því fyrir
lægi skýrsla frá Ríkisendurskoðun
þar sem fram kæmu sömu sjónar-
mið. „Það vantar bara pólitískt
þrek og vilja til að gera þetta.“
Ásmundur sagði að allar að-
stæður í heilbrigðismálum hafi
gjörbreyst á síðustu 10-20 árum.
Þróunin á öllum sviðum læknis-
fræðinnar hafi verið gíf-
urlega ör og hugmyndir
og viðhorf til lækninga
og reksturs sjúkrahúsa
hafi tekið stakkaskipt-
um frá því sem var fýr-
ir tuttugu árum. Því sé
ekki hægt að halda í
skipulag á rekstri sjúkrahúsa hér
á landi sem gangi þvert á það sem
sé viðtekið í nágrannalöndum okk-
ar. Alls staðar sé nú unnið að því
að leggja niður lítil sjúkrahús og
þó hann vilji ekki ganga svo langt
að segja að það megi leggja niður
mörg sjúkrahús á landsbyggðinni
þá sé alveg öruggt að það megi
endurskoða starfsemi margra
þeirra mikið, samanber skýrslu
Ríkisendurskoðunar þar um.
Marga þætti í starfsemi þessara
sjúkrahúsa eigi ótvírætt að leggja
niður eða breyta og það gildi ekki
bara um sjúkrahúsin heldur þurfi
einnig að endurskoða heilsugæslu-
stöðvakerfið. Það sé einnig byggt
upp i samræmi við þjóðfélagsgerð
og viðhorf sem hafi verið við lýði
fyrir tuttugu til þijátíu árum. Állt
þetta þurfi endurskoðunar við í
ljósi þeirra breytinga sem átt hafi
sér stað. í dag séu til dæmis sam-
göngur allar aðrar en verið hafi
og kröfur fólks til heilbrigðisþjón-
ustunnar hafi breyst.
Máli sínu til stuðnings benti
Ásmundur á að fjöldi þeirra sjúkl-
inga úti á landi sem leggist inn á
sjúkrahús í sinni heimabyggð sé
hverfandi. Langflestir séu lagðir
inn á sjúkrahús í Reykjavík og
þetta gildi um allt landið nema ef
til vill um nágrenni Akureyrar.
Hins vegar sé alveg augljóst að á
nokkrum stöðum, þó ekki mörg-
um, þurfi að halda uppi sjúkrahús-
þjónustu vegna samgönguerfið-
leika, en það þurfi að skilgreina
hvernig sú þjónusta eigi að vera.
„Maður verður náttúrlega að
sætta sig við það hér eins og ann-
ars staðar, að það koma ekki miklu
meiri peningar inn í þetta heii-
brigðiskerfi og þess vegna verðum
við að leita allra leiða til þess að
nota þessa fjármuni skynsam-
lega,“ sagði Ásmundur einnig.
Aðspurður hvort ekki sé hætt
við að kerfi sem byggist
á greiðslum fyrir lækn-
isverk og aðgerðir verði
til þess að aðgerðum
fjölgi og biðlistar stytt-
ist og jafnframt aukist
útgjöld til kerfisins í
heild, segir hann að það
geti gerst tímabundið meðan verið
sé að eyða biðlistunum, en síðan
muni jafnvægi skapast. Reynslan
erlendis þar sem þetta kerfi hafi
verið notað lengi eins og í Bret-
landi bendi ekki til þess að það
hvetji til misnotkunar.
Nýtir fjármunina betur
Sighvatur Björgvinsson, fyrr-
verandi heilbrigðisráðherra, segist
vera fylgjandi því að í stað fastra
fjárlaga verði tekin upp greiðsla í
samræmi við afgreidd læknisverk.
í hans ráðherratíð hafi verið hafist
handa um þetta með því að und-
irbúa fyrirmynd að slíku kerfi í
samningum við Sjúkrahús Reykja-
víkur, en hann viti ekki hvernig
þeim viðræðum hafi miðað áfram
eftir að hann hafi látið af emb-
ætti. Ekki tókst að ná í Ingibjörgu
Pálmadóttur, heilbrigðisráðherra,
til að bera þetta undir hana. Af
hálfu borgarstjórnar hafí hins veg-
ar verið samþykkt á síðasta ári
að vinna á þessum grunni.
Sighvatur segist vera þeirrar
skoðunar að þessi breyting væri
til þess fallin að nýta betur fjár-
muni í heilbrigðiskerfinu. Þetta
kerfí hefði til dæmis gefist vel í
Bretlandi eftir að það var tekið
upp. Áður hefðu sjúkrahús þar
verið á föstum fjárlögum og þar
hefði gerst nákvæmlega það sama
og hér að reksturinn hefði verið
látinn reka á reiðanum framan af
árinu. Síðan hefði verið rokið upp
til handa og fóta á miðju ári þeg-
ar alit hefði verið komið í óefni
og gerðar tillögur um niðurskurð.
„Þá voru gjarnan eins og hér vald-
ar niðurskurðartillögur sem menn
vissu að myndu vekja mikil mót-
mæli í þjóðfélaginu. Síðan var far-
ið í stjórnmálamennina og þeir
krafðir um viðbótarfjármuni og
svona gekk þetta ár eftir ár,“ sagði
Sighvatur.
Hann sagði að í stað þessa hefðu
Bretar tekið upp greiðslur til
sjúkrahúsa sem byggðust á þeim
verkum sem þau væru að vinna
samkvæmt fyrirfram gerðum
rannsóknum og áætlunum um það
hvað hver verkþáttur ætti að
kosta. Þetta hefði gefist mjög vel.
Til dæmis hefði komið fram í skoð-
anakönnun að meirihluti að-
spurðra lýsti sig ánægðan með
bresku heilbrigðisþjónustuna og
það hefði verið í fyrsta skipti um
margra ára skeið sem það hefði
gerst.
Sighvatur sagðist tvímælalaust
vera þeirrar skoðunar að taka
bæri upp svona kerfi hér nú. Allar
leiðir í þessum efnum hefðu
ákveðna kosti og ákveðna galla.
Reynslan kenndi einfaldlega að
ný kerfi reyndust vel í byijun, en
þegar frá liði og menn færu að
læra á þau yrðu gallarnir meira
áberandi. Nú væri kominn timi til
að hverfa frá föstum fjárlögum
og taka upp kerfi sem grundvall-
aðist á greiðslu kostnaðar fyrir
læknisverk. Það tæki hins vegar
dálítinn tíma að búa til svona kerfi,
þvi í dag vissi enginn hvernig
hægt væri að verðleggja þjónustu
sjúkrahúsanna. Skoða þyrfti
kostnaðarþættina og hvernig þeir
væru samansettir. Það hefði verið
útgangspunkturinn í fyrrgreindum
viðræðum við Sjúkrahús Reykja-
víkur.
Aðspurður hvort þessi breyting
myndi ekki hafa í för með sér til-
færslu á verkefnum og fjármunum
frá smærri sjúkrahúsum á lands-
byggðinni til stóru sjúkrahúsanna
í Reykjavík, sagði Sighvatur, að
það færi eftir því hvað litlu sjúkra-
húsin vildu gera og hvaða kostnað-
ur væri því samfara. Það mætti
allt eins búast við því að smærri
sjúkrahús myndu sækja sér aukin
verkefni af einfaldari tegundinni.
011 kerfi með kosti og galla
Símon Steingrímsson segir að
öl! kerfi á greiðslum vegna þjón-
ustu sjúkrahúsa hefðu kosti og
galla. Greiðslukerfi fyrir sjúkrahús
sem grundvallaðist á unnum lækn-
isverkum hvetti til innlagna, enda
væri kerfið sem slíkt kannski ekki
svo flókið í framkvæmd, heldur
þau skilyrði sem sett væru um það
hvenær heimilt væri að leggja inn
sjúkling. Yfirleitt væri- nú gott
samkomulag um slíka hluti, en það
væri ekki fyrir það að synja að
einnig kæmu upp tilvik sem hægt
væri að deila um. Núverandi kerfi
fastra fjárlaga hvetti ekki til þess
að sjúklingar með einfalda sjúk-
dóma væru lagðir inn, en þegar
samhengi væri milli fjárframlaga
og læknisverka mætti hugsa sér
að sjúkrahús hikuðu ekki við að
leggja inn einföld tilfelli.
Fjárframlög
þurfa að hald
ast í hendur
við til-
kostnað
Kerfi sem
byggist á unn-
um læknis-
verkum hvet-
urtil innlagna
FLUGELDAMARKAÐIR
Reykjavík
Skátabúðin, Snorrabraut 60
Ferðafélag Isiands, Mörkinni 6
Lyfja, Lágmúla 5
Nóatún, JL - Húsinu, Hringbraut 121
Bflabúð Benna, Vagnhöfða 23
Kaupgarður, Mjódd
Skátaheimili Skjöldunga, Sólheimum 21A
Ársel. Rofabæ
Landsbjargarhúsinu, Stangarhyl 1
Kopavogur
Toyota, Nýbýlavegi 8
Hjálparsveitarskemma, Bakkabraut
Smiðjuvegi 4
Teitur Jónasson, Dalvegi 22
(við Reykjanesbraut)
Gorðobær
Hjálparsveitarhúsið við Bæjarbraut
Sóini, Gilsbúð 9
Við Frigg, Lyngási
Skátaheimilið, Álftanesi
Ésaf jörður
Skátaheimilið við Mjallargötu
Hjálparsveitarhúsið, Efstubraut 3
Varmahlíð
Flugbjörgunarsveitarhús
við Sauðárkróksbraut
Akureyri
Stór-flugeldamarkaður Lundi
Stór-flugeldamarkaður Fjölnisgötu 6B
Bílasalan Stórholt - Toyota, Óseyri 4
Eyjafj.sveit & nágr.
Hjálparsveitin Dalbjörg
Aðaldalur & nágr
Hjálparsveit skáta Aðaldal
Egilsstaðir
Hjálparsveitarhús, Lyngás 5-7
^ Hella
Flugbjörgunarsveitarhús
Vestmannaeyiar
Skátaheimilið við Faxastíg 38
Flúðir
Hjálparsveitin Snækollur,
Hjálparsveitarhúsið Smiðjustíg 8
Selfoss & nágr.
Hjálparsveitin Tintron, Austurvegi 21
Hveragerði
Hjálparsveitarhús, Austurmörk 9
Suðurnes
Birgðastöð Björgunaisveitarinmu'
Suðumes, Holtsgötu 51
(hús Hjálparsveitar skáta Njarðvík)
Söluskáli við Hitaveitu Suðumesja
Stjómstöð Björgunarsveitarinnar
Suðumes, Iðavöllutn 3D
(hús Björgunarsveitarinnar Stakks)
Söluskáli við Sparisjóð Keflavíkur,
Tjamargötu

ér

4
LANDSBJORG
Landssamband biörgunarsveita
FLUGELDAMARKAÐIR