Morgunblaðið - 24.12.1995, Blaðsíða 19
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 24. DESEMBER 1995 B 19
Bemskudraumurinn
var að búa ein
ÞAÐ VAR kalt og kyrrt og
átta dagar til vetrarsól-
hvarfa þegar við komum
í Dagverðargerði. Sólin
gægðist milli hnúkanna í suðri og
í mýrinni framan við bæinn glitti á
skæni. Léttur vestanblær strikaði
Lagarfljótið. í fjarska mátti heyra
hvernig tók í Rangána og einhvers
staðar handan fljótsins gjammaði
hundur.
Við gengum heim að ómerktum
bænum og veltum því fyrir okkur
hvort við værum á réttri leið, ekki
var að sjá að neinn byggi í húsinu.
Skíðastafur og heykvísl hvíldu upp
að vegg við útidyrnar. Gulur köttur
mókti værðarlega í vetrarsólinni og
gaf komumönnum auga. Þarna var
þó lífsmark. Við knúðum dyra og
von bráðar lauk Fríða upp og bauð
okkur inn.
í stofunni stóð rafmagnsofn
á miðju gólfi og vermdi her-
bergið. „Fáið ykkur sæti þarna
á kistlinum," sagði Fríða og
benti á kistil með mórauðri
gæru. Framan við kistilinn var
borð með nokkrum möppum.
Fríða sló kröftuglega úr lúinni
reykjarpípu svo buldi í stálösku:
bakkanum og tróð í pípuna. „í
þessum möppum eru svo til öll
mín elstu og ég vil segja merki-
legustu jólakort," sagði Fríða
og benti á möppurnar umvafin
reykskýi. Okkur var velkomið
að skoða kortin og fletta möpp-
unum en Fríða vildi helst ekki
að við tækjum kortin úr
plastvösunum. Ekki var það af
því að hún drægi heiðarleika
komumanna í efa heldur væri
glanshúðin á kortunum farin
að bila og þau viðkvæm fyrir
hnjaski.
Fríða er fædd í Dagverðar-
gerði og hefur búið þar alla ævi.
Hún er nú 73 ára. Foreldrar hennar
voru Eiríkur Sigfússon bóndi og
Anna Gunnarsdóttir kona hans. Tvö
börn þeirra komust á legg, Málm-
fríður (Fríða) og Eiríkur. Eiríkur
bóndi dó 1957 og bjuggu þau Fríða
og Eiríkur með móður sinni þar til
hún dó 1975. Þá flutti Eiríkur til
Reykjavíkur og gerðist bókavörður
við Alþingi.-
Síðan hefur Fríða lengstum búið
ein, utan hvað kötturinn Davíð held-
ur henni félagsskap. Hún tekur
fram að fressið heiti ekki í höfuðið
á forsætisráðherra. „Hans stjarna
var ekki runnin þegar þegar ég
fékk köttinn," segir Fríða. „Davíð
er á 16. ári og ef að prestarnir hér
væru ekki jafn húmorslausir og
þeir eru þá hefði ég talfært það við
einhvern þeirra að ferma greyið í
fyrra - en það þýddi ekkert. Þeir
eru algjörlega húmorslausir menn.“
Til að verða
ekki vitlaus
„Ætli ég hafi ekki byijað að
safna kortum 1967,“ segir Fríða.
„Þá var hætt að búa hér og kvikfén-
aðurinn var mitt hálfa líf eða meira.
Það er sjálfsagt af því að það er
svo mikið skepnueðli í mér að ég
hef alltaf verið svo feikilega mikið
fyrir ferfætlinga, yfirleitt miklu
meira en tvífætlinga. Ég sá það að
til að verða ekki vitlaus varð ég að
i fá mér eitthvert annað áhugamál í
staðinn og fór í kortin'.
Ætli ég eigi ekki rjúm 29 þúsund
eintök, en náttúrlega margfalt
Taktur tímans í Dagverðargerði í Hróars-
tungu er líkur straumi Lagarfljótsins -
þungur og hægur. Málmfríður Eiríksdóttir
býr þar ein með kettinum Davíð. Hún
safnar kortum af öllu tagi, jólakortum og
póstkortum, og ferðast í huganum um
landið sem hún gjörþekkir af bókum.
Guðni Einarsson blaðamaður og Ragnar
Axelsson ljósmyndari heimsóttu Fríðu í
Dagverðargerði og fengu að glugga í korta-
safnið sem telur tæp 30 þúsund eintök.
„Þetta er viðbrigðafallegt kort,“ sagði Fríða um Kötlugoskortið.
meira í tví- og þrítökum. Það reyni
ég að hafa sér, en það er orðið
dálítið erfitt því að ég man ekki
nú orðið hvað ég á. Það verður að
hafa Herkúlesarheila - og dugir
ekki til!“
Fríða telur að jólakort séu ná-
lægt því þriðjungur af safninu, en
tæpast meira. „Þetta er dálítið óvíst
hvað eru jólakort. Það voru gefin
sem jólakort kort sem kannski ekki
stóð á Gleðileg jól. Það var þá bara
skrifað á bakhliðina og látið duga.
Meiriparturinn mun nú hafa verið
merktur einhvern veginn sem jóla-
kortA
Fríða segir að á mörgum elstu
kortunum sé ekki neitt ártal og því
veit hún ekki með vissu hvaða kort
er elst. „Það elsta sem ég veit er
frá 1899 og mun vera sumarkort.
Það var algengt hér í gamla daga
að senda sumarkort og sum þeirra
eru mjög falleg.“
Fríða á nokkuð af kortum frá
fyrstu áratugum aldarinnar og
fjölgar þeim eftir því sem -------,
nær dregur í tíma. „Ég
eyðilagði svolítið af göml-
um kortum, sem hér voru
til, þegar ég var smá-
krakki. Ég var svo lítil að "
ég kunni ekki með það að fara,“
segir Fríða með söknuði. Hún seg-
ist hafa haft óvenju mikinn áhuga
á kortum frá því hún man fyrst
eftir sér, þótt ekki færi hún strax
að safna þeim.
Kortanna hefur Fríða aflað með
ýmsum hætti. „Ég sníkti fyrst og
fremst en svo keypti ég og eigin-
lega miklu meira en ég hafði efni
á. Ég keypti alltaf dálítið fyrir hver
jól. Svo hætti ég þvi, bæði vegna
þess að fjármunir sögðu stopp og
ekki síður vegna þess að svo fékk
ég um jólin kannski sent eða gefins
það sem ég var nýbúin að kaupa.
Svo bara hætti þetta smám saman.
Það er helst að ég kaupi eitt og
eitt túristakort á sumrin, en það fer
minnkandi."
Fagurfræðina vantar
Fríða á erfítt með að ákveða
hvaða kort hún heldur mest upp
á. „Ætli það sé ekki teikning Rík-
arðar Jónssonar af Gvendi ralla
Bjarnasyni. Ég er helst á því að
hann hafi verið upprunninn sunnan
úr Berufirði. Ég vissi um fólk sem
átti það, en enginn vildi láta mig
hafa það. Svo dettur mér allt í einu
í hug að skrifa Ólöfu Ríkarðsdótt-
ur. Hún sendi mér kortið bara í
ágætu standi eftir lítinn tíma.“
Fríða fór að leita að kortinu og fletti
--------- möppunum þar sem kort-
unum var snyrtilega fyrir
komið í plastvösum.
Möppurnar eru orðnar
margar og auk þess
geymir Fríða kort í köss-
um og kirnum. „Það þýðir ekkert
að safna þessu upp á að láta það
fara í gor og grút,“ sagði hún með-
an á leitinm stóð, en Gvendur ralli
fannst ekki i þetta sinn.
Mörg gömlu jólakortanna voru
fagurlega gyllt. Fríða segist sakna
glanskortanna því gyllingin gerir
myndina miklu hátíðlegri. Henni
finnst kortaútgáfu ekki hafa farið
fram í áranna rás.
„Mér fínnst þau hafa versnað
stórlega, - fyrir minn smekk auð-
vitað,“ segir Fríða. „Það var svo
mikil fagurfræði í mörgum gömlu
kortunum, þau voru svo falleg.
Fallegir litir, frágangur og heims-
frægar helgimyndir í glansandi stíl.
Þó að ég sé trúlaus hef ég gaman
af fallegum helgimyndum. Það er
nefnilega einn af mínum örgustu
ókostum að ég er algjörlega trú-
laus,“ segir Fríða og slær rösklega
úr pípunni.
Hætt í skiptipólitík
Við færðum Fríðu vænan bunka
af póstkortum sem við fengum hjá
Eyþóri í Laxakortum og Jóni Pétri
í Colin Baxter-útgáfunni. Nú vildi
hún fá að líta á bunkann, þótt hún
teldi víst að hún ætti flest af kortun-
um fyrir. Við sögðum að hún
gæti þá notað þau í skiptum.
„Ég skipti ekki. Ég er hætt
í skiptipólitík,“ svarar hún
ákveðin. „Það er ekki hægt
nema maður geti farið til þeirra
sem eitthvað hafa og séð það.'
Sjón er sögu ríkari. Ég prófaði
svolítið að skipta með bréfa-
skriftum en ég hætti því fljótt.“
Fríða segist vera hætt að
hafa samband við aðra korta-
safnara, sem hún gerði á tíma-
bili. „Það var einkanlega einn
kortasafnari sem ég hafði dáld-
ið samband við. Hánn er nú
dauður núna blessaður kallinn.
Það sem ég eiginlega veit um
póstkort fræddi hann mig um.
Hann vissi allt um póstkort, sá
karl.“
Fríða fletti bunkanum og bar
kortin upp við vaxandi morgun-
skímuna. „Jú, það er nú eitt-
hvað hér sem ég á ekki,“ sagði hún
og fletti áfram. „Ég á bara skarnlít-
ið af þessu öllu saman,“ bætti hún
svo við. Hún stoppaði við kort með
mynd eftir Ragnar af fugli sem
vakir yfir unga sínum.
„Hvaða fugl er nú þetta góður-
inn,“ spurði hún myndasmiðinn og
rýndi í kortið.
„Þetta er skúmur,“ svaraði
Ragnar.
„Já, hejvítis skúmurinn, fari hann
í grængolandi."
Áfram fletti hún kortunum og
sá mörg sem hún ekki átti. „Þetta
getur kannski orðið góður dagur
eftir allt saman, enda veitir mér
ekkert af því,“ sagði Fríða ánægð
með þessa nýju viðbót í safnið.
Þetta er
minnisraun og
hún ekkí lítil
Vantar gömul
og fáséð kort
Fríða sagðist ekki hafa neitt á
móti því að lesendur Morgunblaðs-
ins sendu henni notuð póstkort og
jólakort. Áritunin er Málmfríður
Eiríksdóttir, Dagverðargerði, 701
Egilsstaðir. „Það er náttúrlega
voðalega hætt við að það yrði mér
ekki nema að takmörkuðum notum.
Það sem fólk vill láta er kannski
komið í mínar klær. Aftur eru það
gömul og fáséð kort sem mig vant-
ar tilfinnanlega. Þeir sem luma á
svoleiðis láta það yfirleitt ekki. Oft
eru þetta fjölskyldudýrgripir, búið
að geyma þá i marga áratugi. Það
er ekki von að fólk vilji spýta því
í svona vitleysinga eins og mig.“
Fríða segist eiginlega ekki raða