Morgunblaðið - 28.12.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 1995 B 3
Forte selur
Whitbread
veitinga-
hús
London. Reuter.
WHITBREAD plc hefur boðið
einn milljarð punda eða rúm-
lega 100 milljarða króna í veit-
ingahús Forte hótelkeðjunnar
að sögn brezkra blaða.
Granada-fyrirtækið reynir
að komast yfir Forte fyrir 3,3
milijarða punda, en að sögn
The Times hefur samkomulag
náðst í aðalatriðum við Whith-
bread.
Independent segir ráða-
menn Forte staðfesta fréttina
og að tilkynnt verði innan
tveggja vikna um sölu á um-
ræddum veitingahúsum við
þjóðvegi í Bretlandi og Frakk-
landi og bílaþjónustustöðum
sem fylgja.
»The Times segir að að
samkomulagið muni verulega
draga úr 1,3 milljarða punda
skuldum Forte og e.t.v. gera
fyrirtækinu kleift að greiða
hluthöfum sérstakan arð til að
halda tryggð þeirra.
90.000 Þjóð-
verjum
sagt upp
Bonn. Reuter.
STÖRFUM í þýzkum bygg-
ingariðnaði mun líklega fækka
um 90.000 1996 að sögn sam-
taka hans HDB.
Líkur eru á að störfum.verði
fækkað um 70,000 í Vestur-
og 20,000 í Austur-Þýzka-
landi, þar sem dregið hefur
úr eftirspurn og völ er á ódýr-
ara vinnuafl. Starfsmenn í
greininni nú eru um ein og
hálf milljón.
Fjárfestingar í þýzkum
byggingariðnaði námu alls
500 milljörðum marka 1995,
en líklega mun draga úr þeim
á næsta ári í fyrsta sinn síðan
Þýzkaland var sameinað fyrir
fimm árum.
Sala í Þýzkalandi öllu mun
líklega dragast saman um 1%
eftir leiðréttingu vegna verð-
bólgu. Byggingarumsvif í
Austur-Þýzkalandi ættu að
aukast um 6%, en í Vestur-
Þýzkalandi munu*þau líklega
dragast saman um 3%.
Mercedes
spáir betri
hag 1995
Stuttgart..
MERCEDES BENZ AG
býst við að skila auknum
hagnaði 1995 þrátt fyrir geng-
iserfiðleika að sögn fyrirtækis-
ins.
Hagnaður 1994 nam 1,85
milljörðum marka. Ráðstafan-
ir innanlands bættu gengiserf-
iðleikana upp að miklu leyti,
segir talsmaður fyrirtækisins.
Gert er ráð fyrir að selt
verði fyrir 72 milljarða marka
1995 samanborið við 70,7
milljarða marka árið á undan.
Mercedes afhenti 580.000
fólksbíla 1995 samanborið
592.356 í fyrra og rúmlega
320.000 vörubíla í stað
290.354. Á næsta ári eigi þess-
ar tölur að geta aukizt í yfir
600.000 og 330.000.
RÚSSLAND er markaður
sem býður upp á fjölda
tækifæra, enda í örri þró-
un og að auki gríðarlega
fjölmennur. Hins vegar hefur mörg-
um þótt stjórnmálaástandið þar
helst til ótryggt og markaðsaðstæð-
ur full frumstæðar til þess aðjeggja
þar út í miklar fjárfestingar. íslend-
ingar hafa hins vegar verið að færa
sér þau tækifæri sem þar er að finna
í nyt í auknum mæli á undanfömum
misserum og er þar skemmst að
minnast nýlegra samninga sem ís-
lenskar sjávarafurðir gerðu í Kamt-
sjatka. María E. Ingvadóttir hefur
starfað sem viðskiptafulltrúi á veg-
um Útflutningsráðs í Moskvu frá
því í apríl á þessu ári. Hún segir
að þarna sé að finna fjölda tæki-
færa en hins vegar þurfi að hafa í
huga að reyna að minnka þá áhættu
sem fylgi fjárfestingum í Rússlandi.
Varasamt að setja á fót nýtt
fyrirtæki
María segir að það sé mjög erfitt
að koma á fót nýju fyrirtæki í
Rússlandi, enda sé umhverfið um
margt fjandsamlegt nýjum,
erlendum fyrirtækjum. Samskiptin
við yfirvöld geti verið mjög erfið
og oft sé flókið og tímafrekt að fá
tilskilin leyfi. Þá þurfi einnig að
huga að öryggismálum, en nýjum
fyrirtækjum sé hætt við því að lenda
í klónum á „fjölskyldusinnuðu
fólki“, eins og hún orðar það, eða
með öðrum orðum rússnesku
mafíunni.
„Eg held að það sé mun vænlegra
fyrir íslensk fyrirtæki að leita eftir
samstarfi við .rótgróin rússnesk
fyrirtæki," segir María. „Þarna er
að finna mjög mörg fyrirtæki sem
hafa orðið til úr gömlum
ríkifyrirtækjum og hafa enn sín
sambönd og reynslu í því að eiga
við kerfið, en það getur reynst
ómetanlegur kostur fyrir erlenda
fjárfesta."
Hún segir það vera sína reynslu
að þessi fyrirtæki séu mjög opin
fyrir samstarfi við erlenda aðila,
einnig íslendinga. „Stærri þjóðir
hafa gjarnan það orðspor að vilja
ráða og drottna. Við erum hins
vegar fáir og smáir og ég held að
við berum það ekki með okkur að
vilja gleypa allt og alla. Við erum
hvorki að hjálpa þeim né bjarga
heldur einungis að vinna með þeim.
Við erum því að bjóða upp á
samstarf þar sem við nýtum okkar
krafta og þeir sína, því það má
ekki gleyma því að þeir búa yfir
þekkingu og reynslu sem ber að
virða og meta.“
Viðskiptalöggjöfin
ófullkomin
Ófullkomin viðskiptalöggjöf í
Rússlandi skapar nokkra áhættu á
þessum markaði, að sögn Maríu,
og þá sér í lagi fyrir erlenda fjár-
festa. Þar sé ýmislegt sem beri að
varast og til dæmis hafi stundum
veri gert grín að því að hluthafar
geti átt von á því að það hafi verið
lakkað yfir nafn þeirra í hlutafé-
lagaskránni einn daginn þegar þeir
komi til vinnu og erfitt geti reynst
að leita réttar síns. Hins vegar sé
unnið að úrbótum í þessum málum.
„New York Bank er t.d. að vinna
að því með rússneskum yfirvöldum
að koma á fót einhvers konar verð-
bréfaskráningu. Það er vonandi að
lokið verði við það verkefni þrátt
fyrir þær breytingar sem kunna
verða eftir þingkosningarnar nú.
Það hefur verið áhyggjuefni að
áhuginn á því að ljúka verkefninu
verði ekki sá sami ef einhverjar
verulegar breytingar verða á stjórn
landsins.“
María segir að það séu dæmi um
að erlendir fjárfestar hafi fari illa
út úr fjárfestingum sínum í Rúss-
landi og svo virðist sem pappírar
séu ekki alltaf í hávegum hafðir í
viðskiptum. Hins vegar segir hún
að rússneskir viðskiptamenn, marg-
ir hverjir að minnsta kosti, geri sér
grein fyrir því orði sem fari af þeim
og séu allir að vilja gerðir til að
reyna að breyta því. „Þetta eru alls
ekki óáreiðanlegir menn og það er
hægt að reysta því sem þeir segja.
Hins vegar eru alls staðar svartir
Ný tækifærí
í austrí
í Rússlandi er að fínna ógrynni nýrra tæki-
færa nú þegar að veríð er að endurreisa
efnahagslíf landsins frá grunni. Hins vegar
þykir stjómmálaástandið þar heldur óstöðugt
o g markaðurinn um margt framandi, enda
eru Rússar a stíga sín fyrstu skref á frjáls-
um markaði. Þorsteinn Víglundsson ræddi
við Maríu E. Ingvadóttur viðskiptafulltrúa
Útflutningsráðs í Moskvu um þá möguleika
sem þar er að fínna fyrir íslensk fyrirtæki.
Viðskipti við Rússland
1992-1995
1992 1993 1994 1995 1992 1993 1994 1995
sauðir inn á milli sem
þarf að varast," segir
María.
Upplýsingaöflun
erfið
María segir að það
sé nokkuð erfitt að
afla sér upplýsinga um
rússnesk fyrirtæki.
Ekki sé um neinar
opinberar stofnanir að
ræða sem veita slíkar
upplýsingar og því
verði oft að styðjast
við þann orðstír sem
fari af fyrirtækinu.
Hann geti þó oft dug-
að, í það minnsta til
að útiloka óæskilega aðila. Mun
erfiðara sé hins vegar að fá ná-
kvæmar upplýsingar um fjárhags-
lega stöðu og annað af því tagi.
Sem dæmi um þetta vandamál
nefnir hún að þegar hún hafi leitað
eftir upplýsingum um tiltekinn rúss-
neskan viðskiptabanka hjá seðla-
bankanum þar í landi hafi hún kom-
ið að lokuðum dyrum. „Þeim fannst
það í raun mjög undarlegt að ég
væri að fara fram á að fá upplýs-
ingar um þennan banka og að mér
fyndist eðlilegt að fá slíkar upplýs-
ingár þar sem ég væri að velta fyr-
ir mér viðskiptum við þennan
banka.“
Hún segir að bankakerfi þar ytra
sé mjög ófullkomið og það hái nokk-
uð viðskiptum. Rússnesk fyrirtæki
vilji gjarnan eiga viðskipti við hér-
lenda aðila en geti oft á tíðum ekki
greitt fyrir vöruna fyrirfram og þær
bankaábyrgðir sem
verið sé að leggja fram
séu alls kostar ófull-
nægjandi fyrir banka
hér á landi sem og ann-
ars staðar á Vestur-
löndum.
„Þessi fyrirtæki geta
heldur ekki farið þá leið
að taka lán, því í Rúss-
landi eru vextir af slík-
um lánum um 100% á
ári og fyrirtækin hafa
hreinlega ekki efni á
því að viðskiptabankinn
greiði vöruna fyrir þau.
Þetta er því vandamál
í viðskiptum við erlenda
aðila. Eg er líka undr-
andi á því hversu hægt þetta kerfi
hefur þróast. Þeir bankar sem eru
gamlir og rótgrónir eru mjög fastir
í gamla fýrirkomulaginu og hafa
því ekki leitt þær breytingar sem
þörf er á. Yngri bankastofnanirnar,
sem margar hveijar hafa ekki áunn-
ið sér nauðsynlegt traust, hafa ver-
ið að reyna að bijótast út úr þessum
gömlu hefðuin en breytingarnar
taka mjög langan tíma, líklegast
vegna skorts á faglegri þekkingu.“
Otal mörg tækifæri
íslénsk fyrirtæki hafa ekki leitað
mikið eftir upplýsingum um við-
skipta- og fjárfestingarmöguleika í
Rússlandi enn sem komið er, að
sögn Maríu. Hins vegar segir hún
mun algengara að rússneskir aðilar
leiti til hennar eftir hugsanlegum
samstarfsaðilum hér á landi. „í dag
eru ekki nein íslensk fyrirtæki stað-
María E.
Ingvadóttir
sett í Moskvu, en það eru auðvitað
mörg íslensk fyrirtæki að vinna á
þessum markaði,“ segir María. „Þar
ber fyrst að nefna ullarvöruna sem
hefur vaxið mjög á þessum mark-
aði að undanförnu, þó að hún hafí
nú ekki enn náð sínum fyrra sessi.“
Hún segir að ein saumastofa sé
nú staðsett í syðri hluta Rússlands.
Þar séu unnar vörur úr íslenskri
voð sem síðan séu seldar í þeim
landshluta. Þá hafi Folda hf. á
Akureyri hafið útflutning á ullar-
vörum til Rússlands og lofi fyrstu
viðbrögð góðu. María segist telja
að ullarvaran eigi mjög góða mögu-
leika á Rússlandsmarkaði, enda sé
hún enn vel þekkt í landinu. „Það
er hefð fyrir þessari vöru og fólk
man ennþá eftir gömlu treflunum
sem lá við að allir fengju úthlutað
á sínum tíma og enn má jafnvel sjá
fólk í gömlu Heklu-peysunum á
götum Moskvu."
María segir einnig að talsverðir
möguleikar séu í matvælainnflutn-
ingi. Rússnesk matvælaframleiðsla
sé engan veginn samkeppnisfær við
erlenda matvöru og því sé þar að
finna mjög góð tækifæri. „Nokkrar
erlendar matvöruverslanir hafa
komið sér vel fyrir í Moskvu og þar
er seld erlend matvara á mjög góðu
verði fyrir framleiðendur.“ María
segir hins vegar að niðurgreiðslur
Evrópusambandsins, hins nýja Sov-
éts í vestri, skekki samkeppnisstöð-
una nokkuð. ESB niðurgreiði nán-
ast alla matvöru sem flutt er út til
Rússlands og séu dæmi um að nið-
urgreiðslurnar nemi allt að 50%.
Það geti reynst íslenskum útflytj-
endum þungur baggi.
„Hins vegar eru margar aðrar
þjóðir að flytja inn matvöru í sam-
keppni við niðurgreiddar afurðir
ESB,“ segir María. „Við sjáum t.d.
að Nýsjálendingar eru að flytja inn
sitt lambakjöt til sölu í þessum er-
lendu verslunum í Moskvu. Til
dæmis í Stockman frá Finnlandi,
sem náð hefur góðri stöðu í Moskvu,
selja þeir kílóið af lambakjöti á
1.300-2.000 krónur.“
Ýmis önnur tækifæri er að finna
í Rússlandi fyrir íslendinga, að sögn
Maríu. Þar megi nefna verktaka-
starfsemi, en fjöldi fyrirspurna hafi
borist um möguleika á samstarfi
við íslenska aðila á því sviði. Þá
segir María að hún hafi undanfarið
verið í sambandi við aðila í Rúss-
landi sem hafi mikinn áhuga á sam-
starfi við íslenska aila um rekstur
bakaría og veitingahúsa. Hún seg-
ist hafa verið í viðræðum við aðila
hér á landi sem hafi verið spenntir
fyrir þessum möguleika en þeir
hafi hins vegar hætt við. Nú sé hún
því að leita að hópi manna sem
hafi reynslu á þessu sviði og sé til-
búinn til að takast á við þetta verk-
efni.
Ánægjulegur árangur
María segir að það að komast inn
á nýja markaði erlendis sé auðvitað
langtímaverkefni. Hins vegar sé
mjög ánægjulegt að sjá hversu mik-
inn árangur slíkt starf geti borið á
skömmum tíma. „Útflutningsráð
sendi viðskiptafulltrúa til þriggja
mánaða dvalar á Kamtsjatka fyrir
einum 3 til 4 árum og við sjáum
árangurinn af því í dag. Eitt hefur
sprottið af öðru og þar er nú
skemmtilegt samstarf íslenskra og
þarlendra fyrirtækja," segir María.
„Þarna er t.d. búið að byggja litla
hitaveitu og seiðaeldisstöð. Um
daginn var verið að vígja hótel sem
var endurbyggt af íslenskum verk-
tökum og er nú mjög glæsileg bygg-
ing. Þarna er einnig búið að byggja
mjög glæsilega sundlaug með öllu
tilheyrandi, sem myndi sóma sér
mjög vel hvar sem er í heiminum.
Svo sjáum við þá starfsemi sem
íslenskar sjávarafurðir eru með á
Kamtsjatka í dag.“
Hún segir að vinna af þessu tagi
taki nokkur ár en hins vegar sé
árangurinn mjög ánægjulegur þeg-
ar upp er staðið. „Það veltur hins
vegar allt á því hvernig þeir ís-
lensku aðilar sem þarna starfa
standa sig. Því er mikilvægt að til
samstarfs við rússnesk fyrirtæki
veljist duglegt og traust fólk. Annað
dugar ekki.“