Morgunblaðið - 30.12.1995, Side 1

JMtorgtmfyfofeft
• Táknsæi/2
• Meinlaus mafía/2
• Landið, sagan og tilveran/4
MENNING
LISTIR
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS LAUGARDAGUR 30. DESEMBER 1995
B
BLAÐ
Guðný Guðmundsdóttir í Listasafni
Angurvært,
spennandi, tryllt
ÞAÐ ER mjög sjaldan sem ég held
tónleika þar sem fiðlan er í fyrirrúmi
því það krefst mikils undirbúnings
sem tímafrek störf mín leyfa ekki
oft,“ segir Guðný Guðmundsdóttir
konsertmeistari, sem heldur tónleika
í Listasafni íslands 3. janúar kl.
20.30 ásamt bandaríska píanóleikar-
anum Delana Thomsen. „Ég var svo
heppin að Delana var hér á ferð um
jólin en hún hefur sérhæft sig í
kammertónlist og sem meðleikari og
er mjög eftirsótt í heimalandi sínu.“
Guðný og Delana hafa þekkst frá
árinu 1981 og hafa leikið saman
nokkrum sinnum síðan, síðast árið
1993 í Lincoln Center í New York.
Guðný er landsmönnum kunn en
hefur auk tónleikahalds og annarra
starfa hér heima farið víða erlendis
á síðustu misserum. í nóvember
1994 lék hún í St. John’s Smith
Square í London ásamt Peter Maté
við góðar undirtektir ef marka má
dóma sem hún fékk í tímaritinu The
Strad (apríl ’95) en þar segir gagn-
rýnandinn Joanne Talbot að „í leik
hennar fari saman leiftrandi þéttur
tónn og mikil sjálfstjórn og öryggi".
Delana er búsett í New York og
hefur kennt píanóleik við undirbún-
ingsdeild Manhattan School of Music
frá árinu 1978. Hún er einnig skóla-
stjóri The Music Conservatory of the
Day School, sem er tónlistardeild
fyrir grunnskólaböm; hún er jafn-
framt yfirmaður píanódeildar skól-
ans. Delana lék um árabil með nem-
endum fiðlukennarans Ivans Galam-
ian. Auk þess hefur hún leikið með
nemendum í svokölluðum Master
Class hjá Rostropovich, Jean Pierre
Rampal, Leonard Rose, Dorothy De
Lay og fleirum.
Guðný segir að það sé mjög erfitt
að finna meðleikara sem hefur þann
hæfileika að geta fylgt nánast hveiju
sem er og samt sem áður blómstrað
sjálfur. „Þótt menn séu góðir einleik-
arar er það ekki gefið að þeir séu
jafnframt góðir meðleikarar, til þess
þarf sérstakan hæfileika sem Delana
hefur þroskað með sér.“
Delana sérhæfði sig í meðleik -
einkum með strengjahljóðfærum -
þegar hún tók meistarapróf í píanó-
leik; annars segir hún að þessi eig-
inleiki hennar hafi komið í ljós
snemma á ferli hennar. „Mér þótti
alltaf erfitt að æfa mig ein þegar
ég var barn og unglingur að læra á
píanó; mér fannst alltaf eitthvað
vanta. Þegar ég svo hóf framhalds-
nám fór ég að leika meira með öðr-
um og uppgötvaði þá hvað það er
mikil nautn, ég sá að þetta var það
sem mig langaði til að gera.“
Á efnisskránni verða fimm verk;
Sónata í G-dúr eftir Mozart, Sónata
í A-dúr eftir Brahms, Polonaise
brillant eftir Wieniawski, Poéme eft-
ir Chausson og Tzigane eftir Ravel.
„Sónata Mozarts er mjög einföld
og falleg en í henni er píanóið í for-
grunni," segir Guðný. „Sónata
Brahms er mjög voldugt verk þar
sem jafnræði er með röddunum
tveimur. Verk Wieniawski er mjög
fjörugt og leyfir fiðluleikaranum að
gera ýmsar kúnstir en með meðleik-
ara eins og Delana þarf ég ekki að
hafa neinar áhyggjur af því að sam-
leikurinn verði ekki góður. Verk
Chaussons er yndislega fallegt, bæði
Morgunblaðið/Júlíus
DELANA Thomsen og Guðný Guðmundsdóttir.
angurvært og spennandi í senn. Það
er mjög vinsælt fiðluverk. Sígauninn
eftir Ravel er mjög blóðheitt verk
og ákaft þannig að eftir sígilda og
angurværa tóna endum við í hálf-
gerðum tryllingi."
Báðar segjast þær stöllur mjög
spenntar fyrir tónleikunum, þeim
finnist það ávallt mikil upplifun að
leika með hvor annarri. „Eg er mjög
upp með mér að fá að leika með
Guðnýju,“ segir Delana, „hún er
fiðluleikari á heimsmælikvarða og
íslendingar eru gæfuríkir að eiga
þvílíkan tónlistamann." Guðný segir
sömuleiðis að það sé henni mjög
mikilvægt að fá jafn góðan meðleik-
ara hingað til lands og Delana er,
„fólk með hennar hæfni er vand-
fundið hvar sem er í heiminum.“
Egils
saga og
Njála á
ung-
versku
ÚT ERU komnar á ung-
versku í einu bindi Egils saga
Skallagrímssonar (Kopasz
Grím-fia Egill) og Njáls saga
(A fölperzselt tanya). Þýð-
andinn, István Bemáth, ritar
skýringar.
Njáls saga
kom áður út
undir heitinu
Víkingasynir
í þýðingu
hans 1965
9g var fyrsta
íslendinga-
sagan á ung-
versku.
Umrædd
útgáfa er
endurskoðuð
þýðing
Titill Egils sögu
er næstum orð-
réttur i þýðing-
unni, en þýðing
Njáls sögu út-
Og ieggst Brennda
má því heita b^llð'
ný. Bókin hefur fengið af-
bragðs dóma í Ungveijalandi.
István Bemáth er fæddur
1928 og ef frá Búdapest.
Hann hefur fengist við þýð-
ingar, útgáfustörf og há-
skólakennslu. Meðal þýðinga
hans úr íslensku eru Hrafn-
kels saga, Gísla saga og
Bandamanna saga í einu
bindi, íslandsklukka Halldórs
Laxness og smásögur eftir
hann, auk 90 ljóða sem birst
hafa í Sýnisbók Norðurlanda-
skálda.
Lágvaxin stórstjama
TETSUYA Kumkawa er vissulega
ekki hár í loftinu. Hann er því sem
næst höfðinu lægri en aðrir karl-
dansarar konunglega ballettsins
í London en þessi ungi Japani býr
yfir krafti og færni sem heillað
hafa breska ballettunnendur. Og
hann skortir ekki sjálfsöryggið.
„Stökkvi ég helmingi hærra en
hinir, er það þeirra vandamál.
Þeir verða að leggja harðar að
sér.“
Kumkawa er 173 sm á hæð og
margir hafa efast um að hann
geti dansað aðalhlutverkin í
mörgum þekktustu ballettunum
vegna þess hversu lágvaxinn hann
er. í mörgum sígildum ballettum
er hlutverk karldansarans fyrst
og fremst að styrkja kvendansar-
ann, lyfta honum upp og styðja
hann. Sumar ballerínur eru á hæð
við Kumkawa eða hærri og kæm-
ust hærra með því að standa á
tánum, segir blaðamaður The
Sunday Times. Kumkawa segist í
fyrstu hafa átt erfitt með það að
dansa með kvendansara, hann
hafi haft sífelldar áhyggjur af því
að missa ballerínuna. Nú hafi
hann styrkst og ráði vel við hlut-
verkin.
Hann er aðeins 23 ára og kom
til Bretlands 15 ára gamall til að
stunda ballettnám. Hann var Iangt
á undan jafnöldrum sínum og árið
1989 vann hann til gullverðlauna
á alþjóðlegri ballettkeppni í
Lausanne í Sviss, þá 17 ára.
Kumkawa hefur hlotið mikið
lof fyrir hlutverk sitt í „Rapsody"
eftir Frederick Ashton, svo og í
„Hnotubrjótnum", „Manon" eftir
Kenneth MacMilIan og „Agon“
eftir George Balanchine. Hann
hefur að mestu haldið sig við sí-
gilda balletta en hefur áhuga á
að kynnast frekar nútímadansi
eftir að hafa dansað í nýjasta
verki Twylu Tharp sem konung-
legi ballettinn frumsýndi skömmu
fyrir jól. Dómarnir fyrir frammi-
stöðu hans þar voru á einn veg;
frábærir.