Morgunblaðið - 31.12.1995, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Morgnnblaðið/Sverrir
ÁRS VERKIÐ BRENNUR
Á 20MÍNÚTUM
VIÐSKIPn AIVINNULÍF
Á SUNNUDEGI
►Þórarinn Símonarson er fæddur 23. desember 1923 í
Hafnarfirði, en hefur þó verið búsettur í Þórsmörk í
Garðabæ um nokkurt árabil. Foreldrar Þórarins vpru Sím-
_ on Kristjánsson, hafnsögumaður í Firðinum, og Áslaug
Ásmundsdóttir. Þórarinn rekur einu flugeldagerðina á Is-
landi og sérhæfir sig í blysum af hvers kyns tagi. Það er
í kvöld, gamlárskvöld, sem Þórarinn og fjölskylda hans
horfa á ársverkið rjúka út í loftið í bókstaflegum skilningi.
Eftir Guðmund Guðjónsson
ÓRARINN gekk í bama-
skóla í Hafnarfirði og
þaðan lá leiðin í Flens-
borg, en frá þeim skóla
lauk hann gagnfræðaprófi. Hvað
svo sem Þórarinn kann að hafa
ætlað sér, þá sveik hann heilsan
og setti mark sitt á framtíðina. „Ég
fékk berkla 9 ára og hef eiginlega
átt við þá og afleiðingar þeirra að
stríða alla mína tíð. Til dæmis missti
ég að mestu mátt í vinstri handlegg
og árið 1952 varð að taka úr mér
annað nýrað vegna berklanna,"
segir Þórarinn. Og hann segir að
vegna þessa heilsubrests hafi nauð-
syn rekið hann til þess að finna sér
einhveija iðn og þá helst þannig
að hann gæti verið sjálfs síns herra.
„Fyrst var ég að hugsa um að festa
kaup á sokkavél en þegar ég var
15 ára, árið 1938, kom upp fyrsti
vísirinn að flugeldadæminu. Skóla-
bróðir minn, Jónas Bjamason kven-
sjúkdómalæknir, hafði þá reiknað
út púðurblöndu og var að fikta við
hana í kjallaranum heima hjá sér.
Þær þreifíngar enduðu með því að
það kviknaði í pappír og lækninga-
stofa föður hans á hæðinni fyrir
ofan fylltist af reyk.
Ég fékk hins vegar formúluna
og var staðráðinn í að gera góða
blöndu betri. Með það að leiðarljósi
bjó ég til 400 kínverja sem Paíli í
Pallabúð keypti og borgaði foreldr-
um mínum fyrir með tveimur kjöt-
skrokkum og sér þá hver virðið,
enda var á þessu nýjabrum og Palli
seldi síðan kínveijana á skömmum
tíma, enda vom strákamir í hverf-
inu fljótir að komast á bragðið,“
segir Þórarinn.
Hús fyrir kínveija
Þórarinn var síðan að fikta við
kínveijaframleiðslu allt til ársins
1946, að hann fékk leyfí til þess
ama, en fram að því hafði ekki
þurft á slíku að halda. „Það var
ágætt upp úr þessu að hafa. Ég fór
að byggja í Hafnarfirði og reisti
mér tveggja hæða hús og borgaði
það með ágóða af kínveijafram-
leiðslu. Ég var að fá 45 aura fyrir
stykkið, heildsalinn fékk fimm aura
og síðan seldi kaupmaðurinn stykk-
ið á krónu.
Þetta var þó stutt gaman, því
framleiðslan var stöðvuð um eignar-
könnunaráramótin 1948-49. Það
sprakk þá kínveiji uppi í manni og
hann slasaðist illa. Seinna fékk ég
þó undanþágu til að klára birgðim-
ar og seldi þá allt saman út á land,“
segir Þórarinn.
Þórarinn lét þó ekki boð og bönn
koma á sig böndum. Árið 1957 var
hann aftur kominn á fullan skrið
og hóf þá að framleiða blys, en til
þess þurfti engin sérstök leyfi.
Hann segir jafn framt að á þessum
árum hafi hugur hans verið farinn
að leita út fyrir landsteinana. „Ég
víldi komast út og læra þessa iðn
og skrifaði nokkrum sinnum fjöl-
skyldunni sem sér um flugeldafram-
leiðslu Tívolís í Kaupmannahöfn.
Þar var engin hefð fyrir því að
taka menn í læri, en svo brá við,
að ég fékk frá þeim það svar að
ég mætti koma. En dýrt var það,
5.000 krónur danskar fyrir fyrstu
törnina." ^
Hvað heldur þú að hafi valdið
því að þú fékkst jákvætt svar?
„Ég gæti best trúað því að það
stafaði af fjárhagskröggum þeirra
í Danmörku. Þetta var fjölskylda
sem tók við fyrirtækinu árið 1938
og lenti því í hremmingum stríðs-
ins. Eftir stríð vom þau blönk og
það var ekki auðvelt að vinna sig
út úr þeirri kreppu. Því tel ég að
þau hafí slegið til, en ég þurfti að
skrifa upp á ýmsa pappíra varðandi
leyniformúlur og loforð um að fara
ekki í samkeppni og fleira. Þau
hafa ekki tekið fleiri að sér til náms
og það hefur verið náið samband á
milli fjölskyldna okkar æ siðan.“
Þórarinn fór alls fjórum sinnum
utan og kostaði námið með blysa-
sölu. Og hann gerði gott betur,
byggði aftur, að þessu sinni í Þórs-
mörk í Garðabæ þar sem fyrirtækið
starfar enn og hefur gert frá árun-
um 1955-57, er húsið var byggt.
„Ég er ekki fullnuma í flugelda-
gerð,“ segir Þórarinn, „ég þyrfti
að fara utan aftur, en ætli ég geri
það héðan af, það líður að því að
bömin taki við þessu,“ bætir hann
við, en auk Þórarins hefur eigin-
kona hans til næstum hálfrar ald-
ar, Ingunn Ingvadóttir, starfað
óslitið við fyrirtækið auk sonar
þeirra Baldvins og dótturdóttur sem
er um tvítugt og heitir Ingunn Þóra.
í fyrstu framleiddu Þórarinn og
fjölskylda blys sem fyrr segir, en í
byijun sjöunda áratugarins bættust
skipaflugeldar við og um tíma fór
framleiðslan að mestu út í flugelda
með minni áherslu á blys. Þetta var
spuming um eftirspurn og afköst
verksmiðjunnar.
„Þetta fór að breytast mikið upp
úr 1980. Þá var ég kominn með
mikinn mannskap í vinnu og satt
best að segja var hættan orðin allt
of mikil. Ég samdi því við björgun-
arsveitimar, sem eru Landsbjörg í
dag, að þeir flyttu inn flugelda sína,
en ég myndi sjá þeim fyrir blysum.
Að þessu var gengið og þannig
hefur það haldist til þessa dags.
Síðan höfum við svo til eingöngu
framleitt og selt blys og salan er
svo mikil að við höfum rétt slefað
okkur út úr því að klára dæmið,“
segir Þórarinn.
Hættuspil
Þú minntist á hættu, er þetta
hættulegt starf?
„Já, við erum alltaf í hættu. Það
er unnið með hættuleg og vandmeð-
farin efni og ekki sama hvernig
staðið er að hlutunum. Það geta
og hafa orðið slys, jafnvel hjá fag-
mönnum. T.d. fórust þrír fagmenn
í. Danmörku er verksmiðja þeirra
sprakk í loft upp. Þetta voru menn
sem áttu að kunna sitt fag, en
gættu ekki að sér. Það varð einnig
harmleikur á Akranesi fyrir nokkr-
um árum er flugeldagerð þar
sprakk. Það má segja að ég hafi
þurft áfallahjálp eftir það slys, fór
þá út til minna manna í Danmörku
og var hjá þeim í viku. Þar fórum
við í gegn um atburðinn á Akra-
nesi og krufðum hvað þar hefði
farið úrskeiðis. Ég var tilbúinn að
hætta þessu þá, en jafnaði mig. Ég
man hvað þeir dönsku sögðu við
mig þegar ég kom fyrst út í námið,
að það hafi verið eins gott að ég
kom, því eins og aðbúnaðurinn var
hjá mér hefði ég verið búinn að
sprengja mig í loft upp innan
tveggja ára.“
Ársverkið rýkur burt...
Það er óhætt að segja að það sé
ekki dæmigerður fyrirtækisrekstur
hjá Þórarni og fjölskyldu. Allt snýst
um að framleiða vöru sem er aðeins
seld fáa daga í lok ársins og er síð-
an brennd á einni kvöldstund. Þór-
arinn glottir að þessu og segir þetta
fljótt hafa vanist.
„Þetta er stíf vinna allt árið.
Strax eftir áramót byijum við á
pappírsvinnu, síðan er tekið til við
að blanda efnin og gera stjörnur.
Síðan tekur við samsetningin. Efnið
er keypt að utan og allt er unnið
samkvæmt ítrustu og ströngustu
öryggiskröfum. Við höfum gjarnan