Morgunblaðið - 31.12.1995, Blaðsíða 34
34 SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ÓÐINSGATA 2, þar sem Rannveig hefur búið næstum síðan það
var byggt 1906. 1926 byggði faðir henar við húsið og 20 árum
síðar var svo bætt hæð á flata þakið.
RANNVEIG Helgadóttir í stofunni sinni.
Níutíu
ár á Oðins-
götunni
Rótgrónari Reykvíking en Rannveigu Helgadóttur er vart að finna.
Hún hefur búið nær samfellt í sama húsinu á Oðinsgöt 2 síðan
það var nýbyggt 1906, þá eina íbúðarhúsið á svæðinu. Þar heldur
hún enn heimili sitt, þar sem Elín Pálmadóttir heimsótti hana.
Foreldrar Rannveigar og afar og ömmur voru þekkt í bæjarlífí
Reykjavíkur og sjálf fylgdist hún með þróun borgarinnar, vann
m.a. ung stúlka hjá Knud Zimsen borgarstjóra.
HÚN kemur til dyra, fínleg
kona og teinrétt, og býð-
ur til stofu. Þótt margt
sé þar gamalt og fallegt
að qá fylgir því ekki sú tilfinning
að vera að ganga inn í liðna veröld.
Síður en svo. Rannveig Helgadóttir
gengur um með farsíma við hönd-
ina, enda lifði hún í nánum tengslum
við þróun radíó- og fjarskiptatækni
frá því hún giftist radíótæknimann-
inum Sveinbimi Egilssyni, sem lengi
rak radíó- og raftækjastofu sína við
hliðina á heimilinu og sá ásamt fé-
íaga sínum, Magnúsi Jóhannssyni,
m.a. um upptökur á Alþingi og í
borgarstjóm, sem Úlfar sonur henn-
ar hefur tekið við.
Áður en Rannveig ber fram kaffí
á bakka á borði, sem hún flytur að
blaðamanninum, göngum við í
gegnum stofumar. Húsið er mun
stærra og nær lengra inn í lóðina
en sést frá götunni, enda var byggt
við það 1926. Þá hafði Rannveig
farið í fímm mánuði í grautarskóla
til Kaupmannahafnar, eins og hún
orðar það. Þegar hún kom heim var
óvænt búið að byggja við húsið. Og
20 ámm síðar var byggð hæð ofan
á flata þakið á viðbyggingunni.
Þátturinn „Huldukonur í íslenskri
myndlist" er nýsýndur í sjónvarpinu
og Rannveig bendir mér á margar
myndir á veggjum eftir eina af þess-
um fýrstu myndlistarkonum, Krist-
ínu Þorvaldsdóttur, en hún og móð-
ir hennar vom bræðradætur. Þama
em tvær teikningar af móður henn-
ar, Kristínu Sigurðardóttur, og móð-
ursystur, Þuríði Sigurðardóttur, sem
mun hafa sett upp fyrsta bama-
heimilið í Reykjavík. Líka uppstill-
ingarmyndir og landslagsmyndir,
eins og þessir fyrstu kvenmálarar
máluðu á þeim tíma, myndir sem
ekki hafa sést opinberlega.
Alin upp í Tugthúsinu
Það leiðir talið að uppmna þeirra
systra. Kristín móðir Rannveigar er
fædd og uppalin í Tugthúsinu þama
handan Skólavörðustígsins. Faðir
hennar var Sigurður fangavörður
Jónsson, sonur hins þekkta stjóm-
málamanns og ritstjóra Jóns Guð-
mundssonar, sem fylgdi Jóni Sig-
urðssyni í sjálfstæðismálinu. Þá bjó
fangavörðurinn ásamt fjölskyldu
sinni í Tugthúsinu og hin danska
kona hans, Marie, matreiddi fyrir
fangana. „Pabbi keypti svo þessa
lóð við Óðinsgötuna af afa 1906 og
mér var sagt að hann hefði greitt
25 aura fyrir fermetrann,“ segir
Rannveig. Þetta er enn eignarlóð,
en Rannveig segir að það sé víst
orðið æði dýrt spaug að eiga lóð.
Fyrir utan bæ 1906
Faðir hennar, Helgi Helgason, var
skrifstofumaður hjá verslun Jes
Zimsens og einn af elstu leikumm
Leikfélags Reykjavíkur, túlkaði m.a.
Fjalla Eyvind svo eftirminnilegt
þótti. Hann byggði húsið sem enn
stendur með seinni tíma viðbygg-
ingu. Húsið varð dýrt. Helgi og Krist-
ín höfðu selt hús sitt á Skólavörðu-
stíg 6, þar sem Kúnígúnd er núna,
fyrir 2.000 krónur, en nýja húsið
kostaði 6.000 krónur. Jón bróðir
hennar og María systir hennarr em
fædd á Skólavörðustígnum, en hún
í nýja húsinu rétt eftir að þau fluttu
inn. „Amerísk vinkona okkar hafði
orð á því að þetta hefði verið fyrsta
húsið sem hún kom í á landinu og
verið afskaplega vel tekið á móti
henni. Ég sagði: Þetta er líka fyrsta
húsið sem ég kom í og mér var líka
vel tekið,“ segir Rannveig kímin.
„Pabbi byggði þama vegna þess
að hann langaði til að vera fyrir
utan bæinn. Þá var enginn bær hér
fyrir sunnan. Geysir var beint á
móti Tugthúsinu við Skólavörðustíg-
inn, þar sem nú er verslunin Vogue.
Við höfðum því næg leiksvæði á
túnunum sem náðu út að Óðinsgötu
8 hér fyrir sunnan og gátum ótmfluð
verið í boltaleikjum og þessháttar á
götunni," segir Rannveig. Húsið
Stóraholt var þó komið á Skólavörðu-
stíg 22. Svo var smám saman farið
að byggja við Skólavörðustíginn.
Hún segir að hún hafí átt þama
mjög góð og skemmtileg uppvaxtar-
ár. Þegar hún óx upp fór unga fólkið
í bæinn að spássera rúntinn og á
vetuma á skauta á Tjöminni. í takt,
segir hún. „Má bjóða þér í takt?“
sögðu ungu piltamir og svo renndu
pörin sér hönd í hönd, sem var af-
skaplega spennandi. Tjömin var ekki
lýst upp, aðeins gasiugtir á götunum.
Vann hjá Knud Zimsen
Frá 1924 til 1931 vann Rannveig
á bæjarskrifstofunum, sem þá vom
til húsa í Tjarnargötu 12, húsi
Slökkvistöðvarinnar. Segja má að
þar hafí verið ráðhús bæjarins, og
finnst Rannveigu því skemmtilegt
að Ráðhús Reykjavíkur var byggt
þama við Tjörnina handan götunn-
ar. Ekki var mannmargt á bæjar-
skrifstofunum. Þar var bæjargjald-
kerinn Borgþór Jósepsson og Guð-
mundur Benediktsson tók við meðan
hún vann þar. Bæjarverkfræðingur-
inn Valgeir Bjömsson og'Sigurður
Péturson byggingarfulltrúi voru þar
og þær stúlkurnar tvær, hún og
Fríða Guðmundsdóttir vinkona
hennar. Á skrifstofuna komu marg-
ir, m.a. fólk til að sækja fátækra-
styrkinn sinn, eins og það hét í þá
daga. Það gekk ofur eðlilega fyrir
sig, eitthvert þeirra afhenti hann
rétt eins og önnur laun. „Borgar-
stjórinn, Knud Zimsen, var yndisleg-
ur maður. Ég kunni ákaflega vel við
hann,“ segir hún. Hann var ákveðinn
maður, vildi láta hlutina ganga. Og
rauk í þá sjálfur ef svo bar undir,
eins og frægt er af myndinni gömlu
þar sem Knud Zimsen hefur rokið
út á gatnamótin við Reykjavíkurapó-
tek til að stjórna umferðinni.
Hlakkaði til að giftast
Rannveig vann á bæjarskrifstof-
unum þar til hún 23 ára gömul gifti
sig Sveinbirni Egilssyni. Vann fram
á síðasta dag, en ekki hvarflaði að
henni að vinna lengur. Það tíðkaðist
ekki. „Guð almáttugur, maður
hlakkaði til að gifta sig og fá heim-
ili,“ segir hún. Auk þess fórum við
nánast upp í sveit.
Sveinbjörn var rafvirki og loft-
skeytamaður. Hann hafði strax heill-
ast af allri samskiptatækni. Hann
vann við uppsetningu fyrstu útvarps-
stöðvar á íslandi og gerðist í 12 ár
stöðvarstjóri útvarpsstöðvarinnar á
Vatnsendahæð. „Þarna voru engin
hús og næstum enginn vegur, aðeins
ruddir slóðar upp eftir. Við vorum
með bíl, tékkneskan minnir mig, og
höfðum bílastyrk. En oft var ófært,
sífellt verið að festa bílinn, m.a. í
aur og bleytu á vorin. Við þurftum
að sælqa allt niður í bæ. Þeir sem
unnu þarna voru kostgangarar hjá
mér. Nei, það var ekkert erfitt.
Sveinbjöm var svo góður og dugleg-
ur og hugsaði fyrir öllu,“ segir Rann-
veig. Þrjú af fjórum börnum hennar
fæddust á þessum árum, Kristín
1933, Agla, sem lést aðeins 29 ára
gömul í Chile, fæddist 1936 og Úlf-
ar 1940, en yngsti sonurinn, Helgi,
ljósmyndari hjá Sjónvarpinu og nú
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 1995 35
Morgunblaðið/Ásdls
í TILEFNI konungskomunnar 1921 saumaði móðir systranna á
þær fína kjóla og pantaðir voru hattar frá Kaupmannahöfn. Þær
fóru að sjá kónginn og strá blómum, en svo tók hann bara ekk-
ert eftir þeim. Systurnar með móður sinni: Venný eins og Rann-
veig var kölluð, Maja, sem seinna bjó í Chile, og Sigga, sem
giftist Kristjáni í Kiddabúð.
FJÖLSKYLDAN 1929. Helgi Helgason faðir Rannveigar, Kristin
móðir hennar, hún sjálf og verðandi eiginmaður hennar,
Sveinbjörn Egilsson.
UNGAR Reykjavíkurmeyjar að knipla á heimilisiðnaðarsýningu
1924. Frá vinstri: Þórunn Þorsteinsdóttir, Sútta Bernhöft og
Rannveig Helgadóttir.
TELPURNAR í Skólavörðu-
holtinu voru með langar flétt-
ur og glæsilega klæddar á
tyllidögum. Sigga systir
hennar og Stella Reykdal.
UNGAR glæsipíur í Reykja-
vík. Hér er Rannveig með vin-
konunni Stellu Reykdal.
garðyrkjubóndi austur í Biskups-
tungum, fæddist 1949 eftir að þau
fluttu á Óðinsgötuna.
„Sveinbjörn langaði til að vera
með sjálfstæðan rekstur og því flutt-
um við hingað," segir Rannveig.
„Pabbi bjó hér einn með ráðskon-
unni, sem hafði lengi verið hjá okk-
ur. Mamma hafði dáið aðeins 53 ára
gömul. Nú vildi Júlla ráðskona fara
austur til að hugsa um veika móður
sína. Svo þetta féll ágætlega saman.
Sveinbjörn byggði og stofnaði Radíó-
stofu Reykjavíkur, sem hann hafði
í húsinu við hliðina. Það var eins
gott, því það varð svo mikið að gera
hjá honum og áhuginn svo mikill að
hann kom sjaldan inn fyrr en klukk-
an 12 á kvöldin. Var öllum stundum
úti á verkstæði að gera við og smíða.
Magnús Jóhannsson kom inn í þetta
með honum. Hann fékk herbergi hér
uppi og bjó hér líka í mörg ár,“ seg-
ir Rannveig. Þetta hefur greinilega
gengið í ættir eða smitast til afkom-
enda, því Úlfar sonur hans tók við
og hefur enn á hendi upptökurnar í
Alþingi og í borgarstjórn. Hann er
með sína aðstöðu niðri og síminn
stilltur upp sé hann ekki þar. Sonur
hans, Gunnar Steinn, leysir hann af
í borgarstjórn. Og annar sonur,
Sveinbjörn, býr í nánd við ömmu
sína, því hann innréttaði íbúð fyrir
sig í bílskúrnum á Óðinsgötunni.
Auk þess ílentist í húsinu amerískur
sjónvarpsmaður og vinur Úlfars,
Jimmy Sjöland, sem fékk þar inni
til bráðabirgða, en líkar svo vel að
hann býr þar enn.
Gestkvæmt á heimilinu
Þeir eru ófáir Reykvíkingarnir
sem Rannveig hefur þekkt eða
þekkt til næstum alla þessa öld. Það
dylst ekki er við röbbum saman að
hún man eftir og veit deili á flestu
fólki sem ber á góma. „Það litu
margir hér inn,“ játar hún þegar
haft er orð á að líklega hafí ófáir
komið í kaffi á gestrisið heimili í
miðbænum, þegar þeir fóru í bæinn,
meðan tíðkaðist að fólk liti inn hjá
vinum og ættingjum án þess að
gera boð á undan sér.
„En nú eru flestar vinkonur mín-
ar farnar. Það fylgir ef maður lifir
lengi. Ég var í spilaklúbbum, en
1991 dóu tvær úr þeim síðasta með
stuttu millibili. Ég hafði spilað allt
frá unglingsárunum. Pabbi og
mamma spiluðu alltaf brids við
kunningjahjón sín á laugardags-
kvöldum. Þá horfði maður á og byrj-
aði svo að spila sjálfur. Sveinbjörn
mátti aldrei vera að því að spila,
en ég var alltaf í fleiri en einum
spilaklúbbi. Það er orðið minna um
það núna, en síðast spilaði ég fyrir
viku.“ í spjalli okkar í framhaldi af
þessu, kemur fram að oft hafi vin-
konurnar komið austur í sumarbú-
staðinn hennar við Iðu til að spila.
En þar byggðu þau Sveinbjöm
snemma sumarbústað og síðan
börnin hennar, svo fjölskyldan hefur
þar fjóra góða bústaði í hnapp, þar
sem gott er fyrir stórfjölskylduna
að vera saman.
Rannveig segist líka alltaf hafa
pijónað og saumað mikið út, sem
raunar má sjá á sessunum í stof-
unni hennar. „Maður var alltaf eitt-
hvað að gera, vanur því frá barn-
æsku að sitja ekki auðum höndum,"
segir hún og bætir við að sjónin hái
sér þó nú orðið við að telja út.
„Lífið hefur farið vel með mig,“
segir þessi 88 ára dama að lokum.
Stundum er sagt að fólk hafi lifað
tímana tvenna og það á svo sann-
arlega við um Rannveigu Helgadótt-
ur. Hún hefur frá heimilinu sínu á
Óðinsgötu 2 horft á Reykjavík vaxa
og stækka og fylgst næstum alla
þessa öld með breytingum á lifnað-
arháttum og ótrúlegum tækninýj-
ungum sem engan hefði órað fyrir
þegar hún fæddist þarna í nýja
húsinu fyrir innan bæ.
^öuþér kraftmikla
/í)DS KR~,lu3ellla °9 slyrk,u
fllrótlas,arf °3
unglinga um leiO.
^ Litla tertuveislan
^Hundrub skota, minnir á
Glasgow á góbum degi! ±g*, *
2.500 kr.
Þú sparar 300 kr.! Wffvw
Stóra tertuveislan
Stórkostleg sprengi-
og Ijósaveisla sem gerir
Marsbúa græna af öfund!
^ # 4.300 kr.
Þú sparar 500 kr.!
Langflottastir! ^ W
Fjölbreyttasta úrval
landsins af þýskum
risarakettum.
\ Verblækkun!
Vinsælustu kínversku
kökurnar lækka frá því í fyrra.
1 Barnapakki 1.300 kr.
Skemmtilegur pakki fyrir
upprennandi stjörnur!
2 Sparipakki 1.900 kr.
Allt sem springur
- milli himins og jaröar!
3 Bæjarins besti 2.800 kr.
Einn meö ötlu
- og aðeins meira en það!
4 Tröliapakki S.990 kr.
Geimferðaáætlun
fjölskyldunnar
hefst með þessum pakka!
Storflugeldasýning
Flugeldasýning verbur haldin á KR-svæðinu
+ viíi Frostaskiól bann 29. desember
% ■ *£* og hefst stundvíslega kl. 20.30.